Κυριακή 18 Οκτωβρίου 2015

Ορλωφικά και Συνθήκη Αγ. Στέφανου - Η ιστορία της σύγκρουσης στρατηγικών συμφερόντων Ελλάδας και Ρωσσίας

Η ελληνική επανάσταση πριν εκραγεί πέρασε από σαράντα κύματα. Προεπαναστατικά εκδηλώθηκαν στο Αιγαίο, το Φεβρουάριο του 1770, τα Ορλωφικά. Μετά από πρόσκαιρες επιτυχίες, οι αδελφοί Ορλώφ επικεφαλής μιας μικρής μοίρας του ρωσικού στόλου, ηττήθηκαν. Οι 'Ελληνες που είχαν επαναστατήσει στην Πελοπόννησο, στην Κρήτη, στον 'Ολυμπο, στην 'Ηπειρο, στη Στερεά, στην Ακαρνανία, το Aιγαίο και τον Τσεσμέ υπέστησαν διώξεις. Ο σουλτάνος έστειλε στην Ελλάδα 15.000 Τουρκαλβανούς, οι οποίοι έπνιξαν στο αίμα την επανάσταση, την ώρα που οι Ρώσοι διαπιστώνοντας ότι ήταν ολιγάριθμοι, εγκατέλειψαν τους Έλληνες στην τύχη τους. Οι Αλβανοί παρ' ολίγο να εξαλείψουν κάθε ελληνικό στοιχείο. Ευτυχώς την τελευταία στιγμή οι Έλληνες δωροδόκησαν τον Καπετάν πασά, ο οποίος έπεισε το σουλτάνο να σταματήσει τις αγριότητες. Το τέλος του Ρωσοτουρκικού Πολέμου του 1768-1774, σφραγίστηκε από τη Συνθήκη του Κιουτσούκ-Καϊναρτζή το 1774.  Σύμφωνα με τους όρους της, οι 'Ελληνες εξασφάλισαν το δικαίωμα της ανεξιθρησκίας και ελεύθερη εμπορική δραστηριότητα με την προστασία της Ρωσίας. Με το Ρωσοτουρκικό Πόλεμο του 1778-1792 συνδέθηκε η δραστηριότητα του Λάμπρου Κατσώνη.  Η δράση του εξαπλώθηκε στο Αιγαίο από το 1788 έως τις 17 Μαΐου του 1790, οπότε νικήθηκε σε ναυμαχία στην 'Ανδρο. Στη συνέχεια, ανανεώνοντας τις ναυτικές του δυνάμεις, εξακολούθησε να αγωνίζεται μέχρι την υπογραφή της Συνθήκης του Ιασίου, το 1792 που έβαλε τέλος μέχρι τότε στις ελληνικές ελπίδες. Οι Ρωσοι και οι Τούρκοι είχαν ανοιχτούς λογαριασμούς πάντως. Από την εποχή του Μεγάλου Πέτρου (1689-1725) η Ρωσία καθίσταται ισχυρή ευρωπαϊκή δύναμη και ο κυριότερος αντίπαλος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Στρατηγικός στόχος της Ρωσίας υπήρξε ο έλεγχος της Μαύρης Θάλασσας και η πρόσβαση στους εμπορικούς δρόμους του Αιγαίου και ευρύτερα της Ανατολικής Μεσογείου. Ο στόχος αυτός, που δημιουργούσε κλίμα έντασης και οδήγησε συχνά σε πόλεμο τις δύο αυτοκρατορίες, φαίνεται ότι αποκτά σαφέστερα χαρακτηριστικά στα χρόνια της Αικατερίνης Β' (1762-1796). Τότε αποφασίστηκε η κατασκευή ρωσικού στόλου και η δυναμική παρουσία του στη Μεσόγειο και ιδίως στο Αιγαίο. Από τις αρχές του 18ου αιώνα οι Ρωσο-οθωμανικοί πόλεμοι (1711, 1736-1739, 1768-1774, 1787-1792, 1806-1812) διεξάγονται κυρίως στις ευρωπαϊκές κτήσεις της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, αλλά και στο Αιγαίο μετά το 1770. Ο πρώτος μεγάλος ρωσοτουρκικός πόλεμος, του 1768-74, ξέσπασε όταν η Τουρκία απαίτησε να πάψει η αυτοκράτειρα της Ρωσίας Αικατερίνη B' η Μεγάλη να επεμβαίνει στις εσωτερικές υποθέσεις της Πολωνίας. Οι Ρώσοι κατήγαγαν εντυπωσιακές νίκες επί των Τούρκων. Κατέλαβαν το Αζόφ, την Κριμαία και τη Βεσσαραβία, και υπό τον στρατάρχη Π.A. Ρουμιάντσεφ επέδραμαν στη Μολδαβία και νίκησαν τους Τούρκους στη Βουλγαρία. Οι Τούρκοι αναγκάστηκαν να ζητήσουν ειρήνη και στις 21 Ιουλίου 1774 υπογράφτηκε η Συνθήκη του Κιουτσούκ Καϊναρτζή. Με τη συνθήκη αυτή το χανάτο της Κριμαίας αποκτούσε την ανεξαρτησία του από τον σουλτάνο, τα νότια σύνορα της Ρωσίας προχωρούσαν ακόμη νοτιότερα, η Ρωσία εξασφάλιζε το δικαίωμα να διατηρεί στόλο στον Εύξεινο Πόντο και της αναγνωρίζονταν ασαφή δικαιώματα προστασίας των χριστιανών υπηκόων του σουλτάνου σε όλη τη Βαλκανική Χερσόνησο. H Ρωσία ήταν τώρα σε ισχυρή θέση ώστε να επιχειρήσει περαιτέρω επέκταση και το 1783 η Μεγάλη Αικατερίνη προσήρτησε χωρίς προσχήματα τη Χερσόνησο της Κριμαίας. Ακολούθησε νέος πόλεμος το 1787, με την Αυστρία πάλι στο πλευρό της Ρωσίας (ως το 1791). Υπό τον στρατηγό A.B. Σουβόροφ οι Ρώσοι νίκησαν σε πολλές μάχες, με αποτέλεσμα σημαντικά εδαφικά κέρδη στις περιοχές των ποταμών Δνείστερου και Δούναβη. H Τουρκία αναγκάστηκε να υπογράψει τη Συνθήκη του Ιασίου, στις 9 Ιανουαρίου 1792, με την οποία παραχωρούσε στη Ρωσία τα επί της Δυτικής Ουκρανίας παράλια του Ευξείνου Πόντου. Η Συνθήκη Αγίου Στεφάνου Κωνσταντινούπολης ήταν μια διμερής συνθήκη που συνομολογήθηκε μεταξύ της Ρωσικής και Οθωμανικής αυτοκρατορίας, θέτοντας τέρμα στον Ρωσο-Τουρκικό πόλεμο (Απρίλιος 1877 - Ιανουάριος 1878), η ένοπλη φάση του οποίου είχε λήξει με την Συνθήκη της Αδριανούπολης (συνθήκη ανακωχής) (30 Ιανουαρίου 1878). Η παρούσα συνθήκη υπογράφτηκε στις 3 Μαρτίου1878 (ν,ημερ.) στο προάστιο Άγιος Στέφανοςτης Κωνσταντινούπολης, εξ ου και το όνομά της, από τους πληρεξούσιους των Αυτοκρατόρων, του Τσάρου Αλεξάνδρου Β΄ και του Σουλτάνου Αμπντούλ Χαμίτ Β΄, πρέσβη Νικολάι Ιγνάτιεφ και Αλεξάντερ Νελίντοφ εκ μέρους της Ρωσικής Αυτοκρατορίας και Υπουργό Εξωτερικών Σαφβέτ Πασά και Πρέσβη στη Γερμανία Σαντουλάχ Μπέη εκ μέρους της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Η Συνθήκη αυτή με την δημιουργία της Μεγάλης Βουλγαρίας εκτός του ότι στράφηκε εδαφικά κατά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας δημιούργησε τεράστια προβλήματα στον Ελληνισμό της περιοχής για τον οποίο τίποτε δεν προέβλεψε με επικείμενο την έναρξη διωγμών, υποχρεωτικό εκβουλγαρισμό χιλιάδων Ελλήνων της Βαλκανικής με απώτερο σκοπό τον ολοκληρωτικό ξεριζωμό του από την περιοχή. Κατά την ελληνική αλλά και ξένη σχετική ιστοριογραφία η συνθήκη αυτή αποτέλεσε έργο του Πανσλαβιστικού κομιτάτου του οποίου προΐστατο ο Ρώσος πρέσβης στην Κωνσταντινούπολη Νικόλαος Ιγνάντιεφ, ο οποίος και αποκλήθηκε από διπλωμάτες της εποχής "πατέρας του ψεύδους και νεκροθάφτης του Ελληνισμού". Με τις ψευδείς αναφορές του και διαβάλλοντας τους Έλληνες γενικά είχε παρασύρει και αυτόν ακόμα τον Τσάρο ώστε να του τηλεγραφεί προσωπικά σε μορφή διαταγής «ουδεμίαν σπιθαμήν (γης) υπέρ του Βασιλείου της Ελλάδος». Ο ίδιος δε ο Ιγνάντιεφ, κατά την υπογραφή της συνθήκης, φέρεται να δήλωσε σε Βουλγάρους «...και τώρα οι Έλληνες ας έρθουν κολυμπώντας στην Κωνσταντινούπολη». Σε συνέντευξή του στην εφημερίδα του Λονδίνου "Ημερήσια Νέα" τον Μάιο του 1878 σε ερώτηση δημοσιογράφου γιατί παραγκωνίζεται τόσο πολύ το ελληνικό στοιχείο της περιοχής απάντησε με χαρακτηριστική δόση κυνισμού και ιταμότητας: «Επιχειρήσαμεν τον πόλεμον ουχί υπέρ των Ελλήνων, αλλά υπέρ των Βουλγάρων. Δεν είναι δυνατόν να χάνω πολύτιμον χρόνον εργαζόμενος υπέρ των Ελλήνων». Στη διαμορφούμενη τότε ρωσική πολιτική με την έξαρση του Πανσλαβισμού, η τυχόν επέκταση του Βασιλείου της Ελλάδος, που τότε εκτεινόταν από το Ταίναρο μέχρι τον Σπερχειό ποταμό, φάνταζε ως ο επαπειλούμενος βρόχος της Ρωσικής Αυτοκρατορίας, όπως αυτό διαφάνηκε από τους λόγους του Τσάρου Αλέξανδρου Β΄ προς τον Άγγλο πρέσβη Σεϋμόρ στην Αγία Πετρούπολη το 1878 όπου δήλωνε μεταξύ άλλων: «Δεν συμφέρει εις την Αυτοκρατορίαν (Ρωσία) να γίνει η Ελλάς ισχυρό κράτος. Ελληνικό Βασίλειο ισχυρό θα αποτελούσε σιδηρούν μοχλόν επί των μεσημβρινών πυλών της Ρωσίας. Η προέκτασις των ελληνικών ορίων, αν όχι μέχρι του Ευξείνου τουλάχιστον μέχρι του Ελλησπόντου, αφαιρεί από την Ρωσίαν την ναυτικήν επικράτησιν και επ' αυτού ακόμη του Ευξείνου, και κατακλείει εντός της Μαύρης Θαλάσσης πάσαν προς την μεσημβρίαν τάσιν της Ρωσίας».
Πηγή: http://www.patris.gr/articles/105955/54081?PHPSESSID=#.ViN8Gf2gG2e
http://www.livepedia.gr/index.php/Ορλωφικά
https://el.m.wikipedia.org/wiki/Συνθήκη_του_Αγίου_Στεφάνου#.CE.91.CF.80.CE.BF.CE.BA.CE.B1.CE.BB.CF.8D.CF.88.CE.B5.CE.B9.CF.82_.CE.BA.CE.B1.CF.84.CE.AC_.CE.95.CE.BB.CE.BB.CE.B7.CE.BD.CE.B9.CF.83.CE.BC.CE.BF.CF.8D

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου