Η ιστορία των Δωδεκανήσων κατα την Τουρκοκρατία και έως την απελευθέρωση απο τους Ιταλούς

Με τον όρο Προνομιούχα νησιά του Αρχιπελάγους αποκαλούνταν κατά την Τουρκοκρατία έως το 1912 ομάδα νησιών στο Αιγαίο πέλαγος. Με τον όρο αυτόν που επικράτησε μετά το 1523 (ή "Νότιες Σποράδες" η "Νησιά του Αρχιπελάγους" ή "Αρχιπέλαγος") τα ονόμαζαν οι Έλληνες και με τον όρο "Ισποράτ Αδασί" τα αποκαλούσαν οι Οθωμανοί. Τα μεγαλύτερα από αυτά τα νησιά ήταν : Κάρπαθος, Κάλυμνος, Κάσος, Τήλος, Σύμη, Λέρος, Νίσυρος, Πάτμος, Λειψοί, Ψέριμος, Καστελόριζο, Ικαρία και άλλα μικρότερα. Η περιοχή γεωγραφικά συμπίπτει με τα σημερινά Δωδεκάνησα αλλά χωρίς την Κω και την Ρόδο που βρίσκονταν υπό άμεση οθωμανική διοίκηση. Η ονομασία οφειλόταν στα προνόμια που είχαν παραχωρηθεί σε αυτά τα νησιά από τους Οθωμανούς Σουλτάνους. Το 1523 ο Σουλεϊμάν Α΄ ο Μεγαλοπρεπής με φιρμάνι παραχώρησε πλήρη αυτονομία και αυτοδιοίκηση με δικαίωμα ο λαός να εκλέγει δικούς του άρχοντες. Τα φιρμάνια αυτά επικυρώθηκαν αργότερα και από άλλους σουλτάνους. Η Κάσος συνεισέφερε στην επανάσταση του 1821 δίνοντας πλοία από το στόλο της, διότι ήταν μεγάλη ναυτική δύναμη και πατρίδα πολλών εφοπλιστών. Επικεφαλής του στόλου τέθηκε ο Νικόλαος Γιούλιος και συμμετείχε σε διάφορες πολεμικές επιχειρήσεις, ακόμα και στη Συρία και τον Λίβανο , συλλαμβάνοντας και βυθίζοντας πολλά οθωμανικά πλοία. Ο στόλος αυτός βοήθησε πολύ την Επανάσταση στην Κρήτη εφοδιάζοντας τους επαναστάτες και κανονιοβολώντας τα τουρκικά οχυρά. Λόγω αυτής της δραστηριότητας των Κασίων το 1824 επιτέθηκε κατά του νησιού Αιγυπτιακός στόλος. Οι Κάσιοι αρχικά απέκρουσαν τις επιθέσεις των Αιγυπτίων οι οποίοι τελικά αποβιβάστηκαν την 28 Μαΐου 1824. Μέσα στην πόλη της Κάσου έγιναν λυσαλέες μάχες όπου 1.000 περίπου Κάσιοι αντιμετώπισαν 7.000 εχθρών. Σκοτώθηκαν 220 κάτοικοι του νησιού και αιχμαλωτίστηκαν περί τις 300 γυναίκες και παιδιά. Η μάχη σταμάτησε μετά από συνθηκολόγηση μετά την οποία όσοι Κάσιοι είχαν χρήματα αναγκάζονταν να εξαγοράσουν την ελευθερία των δικών τους. Έτσι επεβλήθη και πάλι η τουρκική εξουσία στο νησί και χιλιάδες κάτοικοι αναγκάστηκαν να το εγκαταλείψουν. Η μάχη και η σφαγή της Κάσου μνημονεύονται και τιμώνται με μεγαλοπρέπεια και με προσέλευση κόσμου και επισήμων απ' όλη την Ελλάδα κάθε Ιούνιο. Μετά το 1869, καθώς η Οθωμανική Αυτοκρατορία προσπαθούσε να εκσυγχρονιστεί και να υιοθετήσει ένα πιο ομοιόμορφο και συγκεντρωτικό διοικητικό μηχανισμό, αυτά τα προνόμια  των Δωδεκανήσων άρχισαν να περιορίζονται, και καταργήθηκαν πλήρως μετά την επικράτηση των Νεότουρκων το 1909. Το 1912 όταν τα νησιά παραχωρήθηκαν στην Ιταλία επικράτησε η ονομασία Δωδεκάνησα. Ο Ιταλοτουρκικός Πόλεμος διεξήχθη ανάμεσα στην Οθωμανική Αυτοκρατορία και το Βασίλειο της Ιταλίας, από τον Σεπτέμβριο του 1911 εώς τον Οκτώβριο του 1912. Σαν αποτέλεσμα αυτής της σύγκρουσης, η Ιταλία κατέλαβε τις οθωμανικές επαρχίες Τριπολίτιδας, Φεζάν και Κυρηναϊκής στην Λιβύη. Αυτές οι επαρχίες αργότερα σχημάτισαν τα εδάφη της σημερινής Λιβύης. Κατά την διάρκεια της σύγκρουσης, οι ιταλικές δυνάμεις κατέλαβαν επίσης τα Δωδεκάνησα. Μετά το πέρας του πολέμου, η Ιταλία είχε συμφωνήσει να επιστρέψει τα νησιά στην οθωμανική διοίκηση, σύμφωνα με την Συνθήκη του Ουσύ (1912). Ωστόσο, οι ασάφειες των κειμένων της συνθήκης επέτρεψαν να διατηρήσουν οι Ιταλοί την διοίκηση των νησιών, ενώ με την Συνθήκη της Λωζάνης του 1923 η Τουρκία απαρνήθηκε κάθε δικαίωμα πάνω στα νησιά. Μολονότι ο πόλεμος αυτός δεν ήταν ιδιαίτερα σημαντικός, αποτέλεσε προάγγελο του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, καθώς ευνόησε τον εθνικισμό των Βαλκανικών λαών. Οι Βαλκάνιοι βλέποντας πόσο εύκολα οι Ιταλοί νίκησαν την άλλοτε ισχυρή Οθωμανική Αυτοκρατορία, κήρυξαν τον Α' Βαλκανικό Πόλεμο πριν ακόμα τελειώσει η ιταλοτουρκική σύρραξη. Ο Ιταλοτουρκικός Πόλεμος υπήρξε σημείο επίδειξης σημαντικών τεχνολογικών επιτευγμάτων στο πεδίο της μάχης, και κυρίως με πιο σημαντικό από αυτά το αεροπλάνο. Στις 23 Οκτωβρίου του 1911, ένας Ιταλός πιλότος απογειώθηκε από τη Λιβύη για να παρατηρήσει τις γραμμές του τουρκικού στρατού. Πρόκειται για την πρώτη παγκοσμίως χρήση αεροσκάφους σε πόλεμο. Σε αυτή την σύγκρουση, ο μελλοντικός πρόεδρος της Τουρκίας, Μουσταφά Κεμάλ , διακρίθηκε για την συμμετοχή του ως νέος αξιωματικός. Κατά την περίοδο της ιταλοκρατίας στα Δωδεκάνησα και ειδικά κατά την φασιστική περίοδο η Ιταλία έλαβε αυστηρά μέτρα κατά της ελληνικής παιδείας. Τον Ιούλιο του 1937 και στη συνέχεια το 1939  ο Ντε Βέκι, Υπουργός Παιδείας και Τετράρχης του Φασισμού, επέβαλε αυστηρές διατάξεις. Καταργήθηκαν όλα τα ελληνικά έντυπα και η ελληνική γλώσσα έγινε μάθημα προαιρετικό που διδασκόταν χωρίς βιβλία ως την τρίτη τάξη του πενταετούς δημοτικού σχολείου. Διδάσκοντες και διδασκόμενοι υποχρεώνονταν να μιλούν μόνο ιταλικά, με την απειλή αυστηρών κυρώσεων. Πολλοί δάσκαλοι της μέσης και της δημοτικής εκπαίδευσης απολύθηκαν και έφυγαν από τη Ρόδο ενώ ήλθαν Ιταλοί δάσκαλοι από την Ιταλία. Πολλά παιδιά προτίμησαν να μην πηγαίνουν καθόλου στο σχολείο παρά να μάθουν ιταλικά. Τότε ο Μητροπολίτης Ρόδου Απόστολος , εκμεταλλευόμενος ένα «παράθυρο» του διατάγματος που επέτρεπε την θρησκευτική κατήχηση, οργάνωσε κρυφά σχολεία που λειτουργούσαν υπό τον μανδύα των κατηχητικών. Στις εκκλησίες, όπως και σε σπίτια όπου γίνονταν κρυφά μαθήματα, δίδασκαν ιερείς και θεολόγοι. Όταν έγιναν καταγγελίες στις Ιταλικές αρχές ότι οι μαθητές στα κατηχητικά διδάσκονταν ουσιαστικά την ελληνική γλώσσα, ο Απόστολος απάντησε στον κυβερνήτη ότι: «αυτό είναι φυσικό, αφού η ελληνική είναι η επίσημη γλώσσα της ορθόδοξης λατρείας, και οι ιερείς δεν γνωρίζουν άλλη γλώσσα ». Στα σχολεία αυτά χρησιμοποιούνταν σαν αναγνωστικά διάφορα εκκλησιαστικά και θρησκευτικά βιβλία που μοιράζονταν στους μαθητές. Στις 28 Οκτωβρίου 1940 κηρύχθηκε ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος στην Ελλάδα καθώς εισέβαλε η Ιταλία. Απέτυχε. Τον Απριλίο του 1941 εισέβαλε και η Γερμανία που κατέλαβε την Ελλάδα σε δύο μήνες. Το 1943 συνθηκολογήσε η Ιταλία λόγω την εισβολής εκει των Συμμάχων. Τα Δωδεκανήσα απελευθερώθηκαν στην αρχή από τους Συμμάχους αλλά ανακατάληφθηκαν από τους Γερμανούς. Τον Οκτωβριο του 1944 αποχώρησαν οι Γερμανοί από την Ελλάδα. Στις 27 Ιουνίου 1946: Στο Παρίσι και στο Συμβούλιο των Υπουργών των Εξωτερικών των τεσσάρων Δυνάμεων, αποφασίζεται να περιέλθουν τα Δωδεκάνησα στην Ελλάδα. Πρόκειται για απόφαση-σταθμό στην πορεία του δωδεκανησιακού λαού προς την ένωσή του με τη μητέρα Ελλάδα.Σ τις 10 Φεβρουαρίου 1947 : Υπογράφεται στο Παρίσι συνθήκη ειρήνης μεταξύ των συμμάχων και των συνασπισμένων Δυνάμεων (και Ελλάδας) και της Ιταλίας , σύμφωνα με την οποία η Ιταλία εκχωρεί στην Ελλάδα με πλήρη κυριαρχία τα νησιά της Δωδεκανήσου και τις παρακείμενες νησίδες. 31 Μαρτίου 1947: Στις 31 Μαρτίου 1947 ο Βρετανός διοικητής των συμμαχικών Δυνάμεων Κατοχής Δωδεκανήσου ταξίαρχος Α.Σ. Πάρκερ, παραδίδει τη Στρατιωτική Βρετανική Διοίκηση στον αντιναύαρχο Περικλή Ιωαννίδη. Αρχίζει η μεταβατική περίοδος της Ελληνικής Στρατιωτικής Διοίκησης Δωδεκανήσου. Στις 9 Ιανουαρίου 1948 : Με το άρθρο 1 του Νόμου υπ' αριθμ. 518 "Περί προσαρτήσεως της Δωδεκανήσου εις την Ελλάδα" της Δ΄ Αναθεωρητικής Βουλής των Ελλήνων ορίζεται ότι: "Αι νήσοι της Δωδεκανήσου Αστυπάλαια, Ρόδος, Χάλκη, Κάρπαθος, Κάσος, Τήλος, Νίσυρος, Κάλυμνος, Λέρος, Πάτμος, Λειψοί, Σύμη, Κως και Καστελλόριζον, ως και αι παρακείμεναι νησίδες, είναι προσηρτημέναι εις το Ελληνικόν Κράτος από της 28 Οκτωβρίου 1947". Με τον νόμο αυτό, που αποτελεί τη ληξιαρχική πράξη της ενσωμάτωσης της Δωδεκανήσου στη μητέρα Ελλάδα, τερματίζεται το μεταβατικό στάδιο της ελληνικής στρατιωτικής διοίκησης. Η 7η Μαρτίου 1948 ορίζεται ως ημέρα της πανηγυρικής τυπικής ενσωμάτωσης. Η επίσημη τελετή της ενσωμάτωσης έγινε στις 7 Μαρτίου του 1948. Το 1955 η Δωδεκάνησος έγινε νομός με πρωτεύουσα τη Ρόδο.
Πηγή: https://el.m.wikipedia.org/wiki/Δωδεκάνησα

https://el.m.wikipedia.org/wiki/Ελληνοϊταλικός_Πόλεμος

https://el.m.wikipedia.org/wiki/Κάσος

https://el.m.wikipedia.org/wiki/Ιταλοτουρκικός_Πόλεμος

https://el.m.wikipedia.org/wiki/Προνομιούχα_νησιά_του_Αρχιπελάγους