Στη ρωμαϊκή κοινωνία, όπως και στην ελληνική, η γυναίκα είχε τη φροντίδα του σπιτιού και την ανατροφή των παιδιών. Οι βαριές οικιακές εργασίες εκτελούνταν από τους δούλους, τουλάχιστον στις αριστοκρατικές οικογένειες που είχαν στην κατοχή τους μεγάλο αριθμό τους. Οι γυναίκες των υψηλών κοινωνικών στρωμάτων μορφώνονταν και είχαν τη δυνατότητα να συνοδεύουν τους συζύγους τους σε εκδηλώσεις κοινωνικού (συμπόσια) ή ακόμη και πολιτικού χαρακτήρα. Σε ορισμένες περιπτώσεις, μάλιστα, η γυναίκα αναλάμβανε ένα ρόλο μέσα στην οικογένεια που έμοιαζε αρκετά με εκείνον του συζύγου της. Η δράση της δεν περιοριζόταν αποκλειστικά στο χώρο του σπιτιού, αλλά εκτεινόταν και σε δημόσιους χώρους της πόλης, όπως στην αγορά. Επιπλέον, γυναίκες από όλες τις κοινωνικές τάξεις -ακόμη και δούλες και πόρνες- προσέρχονταν στα ιερά, για να συμμετάσχουν σε θρησκευτικές τελετές. Ενδεικτικά αναφέρεται η περίπτωση της Iουνίας Θεοδώρας από τη Λυκία, η οποία είχε εγκατασταθεί στην Κόρινθο στα μέσα του 1ου αιώνα μ.Χ. ως πρέσβειρα των Λυκίων εκεί αναλαμβάνοντας ποικίλες δραστηριότητες πολιτικού, θρησκευτικού ή ακόμη και εμπορικού χαρακτήρα. Η ρωμαϊκή αντίληψη για τη θέση της γυναίκας είχε θετικό αντίκτυπο και στην Ελλάδα, όπως δείχνει η αναβάθμιση του κοινωνικού ρόλου της στη Βέροια της Μακεδονίας αλλά και η ανάδειξή της σε σημαντικά αξιώματα, κυρίως θρησκευτικά. Ενδεικτικοί είναι οι τίτλοι που αποκτούσαν ορισμένες γυναίκες, σύζυγοι των Μακεδονιαρχών (αξιωματούχων που τα καθήκοντά τους σχετίζονταν με τη διοργάνωση της αυτοκρατορικής λατρείας στην πόλη), καθώς και η απονομή δημόσιων τιμών σε γυναίκες. Η Φλάβια Ισιδώρα είχε και αυτή τον τίτλο του άντρα της (Μακεδονιάρχισσα), ενώ άλλες -όπως η Αιλία Αλεξάνδρα και η Λουκία Αυρηλία- ήταν ανώτερες ιέρειες της δημόσιας λατρείας. Οι γυναίκες επίσης, όπως φαίνεται από τις επιγραφές της Βέροιας, είχαν τη δυνατότητα να απελευθερώνουν δούλους και να κάνουν δωρεές. Στις περισσότερες περιπτώσεις ενεργούσαν ανεξάρτητα, ενώ σε κάποιες άλλες μόνο μετά τη συγκατάθεση των αδερφών, του άντρα ή της κόρης τους.
Το ρωμαϊκό δίκαιο καθόριζε τη θέση της γυναίκας στο γάμο. Αρχικά, εκείνη βρισκόταν κάτω από την κηδεμονία του συζύγου της (cum manu), στην κατοχή του οποίου περιερχόταν και η περιουσία της. Σε περίπτωση θανάτου του άντρα, στη σύζυγο αναλογούσε μερίδιο ισάξιο με των παιδιών της. Στην Ύστερη Δημοκρατία, η γυναίκα δεν ήταν πια κάτω από την κηδεμονία του συζύγου της (sine manu), αλλά ανήκε νομικά στην οικογένεια του πατέρα της και συμμετείχε δικαιωματικά στην πατρική περιουσία. Έτσι η προίκα της μεταβιβαζόταν στο σύζυγό της μόνο για τη διάρκεια του γάμου τους. Η ίδια παρέμενε κληρονόμος του πατέρα της και μετά το θάνατο εκείνου η περιουσία περνούσε στα χέρια της. Την εποχή του Αυγούστου, η γυναίκα απέκτησε ακόμη μεγαλύτερη ανεξαρτησία στη διαχείριση της περιουσίας της λόγω χαλάρωσης της κηδεμονίας. Αξιοσημείωτη είναι μάλιστα η εξ ολοκλήρου απαλλαγή της, εάν γινόταν μητέρα τριών παιδιών. Ο αυτοκράτορας Κλαύδιος κατάργησε εντελώς την εξ αίματος κηδεμονία, και κατά συνέπεια ο άντρας δεν είχε καμιά νομική εξουσία πλέον απέναντι στη σύζυγό του, ενώ ταυτόχρονα ήταν απαλλαγμένος και από κάθε υποχρέωση συντήρησής της. Η σταδιακή χαλάρωση της κηδεμονίας της γυναίκας και οι ευνοϊκές νομικές ρυθμίσεις σχετικά με την περιουσία της είχαν ως αποτέλεσμα τη χαλάρωση του θεσμού του γάμου από νομικής πλευράς και τη διευκόλυνση της διαδικασίας των διαζυγίων. Έτσι ήταν αρκετή μία δήλωση ότι ο ένας από τους δύο συζύγους σκόπευε να διαλύσει το γάμο, ώστε να προχωρήσει η διαδικασία. Μάλιστα σε περίπτωση που το μέλος που επιζητούσε το διαζύγιο ήταν η γυναίκα, αυτή μπορούσε να εγκαταλείψει τον άντρα της και να της επιστραφεί μεγάλο μέρος της περιουσίας της. Αντίθετα, την εποχή του Αυγούστου έπρεπε να δημοσιοποιείται η απόφαση για διάλυση του γάμου, γεγονός που απαιτούσε μάρτυρες. Είναι αξιομνημόνευτο ότι οι γυναίκες, μέσω του γάμου, απολάμβαναν κάποιου βαθμού νομική ανεξαρτησία στη ρωμαϊκή κοινωνία. Η ανεξαρτησία αυτή βέβαια περιοριζόταν αναμφίβολα από άλλες κοινωνικές συμβάσεις της εποχής, όπως για παράδειγμα από την ηλικιακή διαφορά μεταξύ των συζύγων, η οποία ενθάρρυνε την ψυχολογική εξάρτηση της γυναίκας που ήταν κατά κανόνα η μικρότερη.
Κατά την περίοδο της ανόδου του Καίσαρα και περίπου τριάντα χρόνια από την εποχή του Αυγούστου βλέπουμε γυναίκες από εύπορες τάξεις να δημιουργούν ένα κίνημα με το οποίο διεκδικούν δικαιώματα. Τα δικαιώματα αυτά αφορούν τις ελευθερίες στην δημόσια και την ιδιωτική τους ζωή. Καταφέρνουν να πετύχουν πολλά (π.χ. διαχείριση της προίκας, ικανότητα διαζυγίου και εφαρμογή μεθόδων αντισύλληψης) όμως δεν μπόρεσαν να κάνουν κάτι για να βελτιώσουν την θέση τους στον πολιτικό τομέα. Οι Θέρμες αποτελούσαν αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας στη Ρώμη και στις ρωμαϊκές επαρχίες. Αποτελούσαν τρόπον τινά τις λέσχες της εποχής εκείνης και ήταν κομμάτι της καθημερινής ζωής όχι μόνο των εύπορων κοινωνικών στρωμάτων αλλά και των φτωχότερων τάξεων. Υπήρχαν δημόσιες Θέρμες και η είσοδος αντιστοιχούσε σε ένα μικρό χρηματικό ποσό, καθώς και ιδιωτικές σε αστικές βίλες αριστοκρατών. Οι δημόσιες θέρμες λειτουργούσαν από το πρωί και συγκεκριμένες ώρες δέχονταν και γυναίκες. Οι γυναίκες στη Ρώμη φορούσαν μπικίνι, έκαναν μακιγιάζ, αποτρίχωση και είχαν πολλά καλλυντικά. Το περιττό ήταν το πιο απαραίτητο για τις Ρωμαίες στον καλλωπισμό τους. Η τουαλέτα, τα κοσμήματα και το βεστιάριο ήταν κομμάτι της καθημερινότητας τους και δεν είχαν τίποτα να ζηλέψουν από τις σημερινές γυναίκες στα μυστικά της ομορφιάς. Οι καθρέφτες ήταν χάλκινοι ή αργυροί και κάποιες φορές κατασκευασμένοι από γυαλί με επάλειψη μολύβδου. Οι πολύ πλούσιες γυναίκες που μπορούσαν να περιφρονούν τα φθηνά δημόσια λουτρά διέθεταν προσωπικό λουτήρα. Τα είδη καλλωπισμού περιελάμβαναν κτένες, περόνες, αλοιφές για το δέρμα και κοσμήματα. Η καθημερινή περιποίηση άρχιζε με το χτένισμα. Η μόδα απαιτούσε περίτεχνα χτενίσματα σε αντίθεση με την εποχή της αρχαίας Ελλάδας, που χαρακτηριζόταν από την απλότητα. Οι προτομές της Λιβίας και της Οκταβίας μαρτυρούν ότι οι Ρωμαίες σήκωναν κοτσίδες πάνω από το μέτωπο, ενώ η Μεσαλίνα έκανε μόδα τα κατσαρά μαλλιά στην εποχή των Φλαβίων. Οι Ρωμαίες αφιέρωναν πολύ χρόνο με τις κομμώτριες και τις αισθητικούς (ornatrices) και ήταν αποφασισμένες ακόμη και να υποφέρουν, όταν ξερίζωναν τις άσπρες τρίχες. Η απειλή «θα σου βγάλω το μαλλί τρίχα τρίχα» δεν τις φόβιζε, αρκεί να ήταν οι άσπρες! Η δουλειά ήταν σκληρή για τις αισθητικούς της εποχής, που γίνονταν συχνά εύκολα θύματα, όταν είχαν να κάνουν με απαιτητικές αριστοκράτισσες, που δεν ήταν ικανοποιημένες από το αισθητικό αποτέλεσμα των παρεμβάσεων. Τότε ξέσπαγαν πάνω τους χωρίς οίκτο. Όπως γράφει ο Ιουβενάλης: «Η κυρία έχει ορίσει μια ερωτική συνάντηση. Θέλει να είναι ωραιότερη από κάθε άλλη φορά. Η φτωχή Ψεκάς τη χτενίζει με τα μαλλιά ανακατεμένα, τους ώμους γυμνούς και το στήθος ακάλυπτο. Αλλά αυτή η μπούκλα έγινε πολύ ψηλά. Γιατί αυτό; Το μαστίγιο τιμωρεί στη στιγμή το ατόπημα!» Οι κομμώτριες είχαν εύκολη δουλειά όταν η κυρία είχε λίγα μαλλιά και της έβαζε περούκες βαμμένες ξανθές με σαπούνια της Μαγεντίας ή κατάμαυρες σαν τον έβενο. Τα μαύρα μαλλιά εισάγονταν από την Ινδία σε τόσο μεγάλες ποσότητες που είχαν μπει δασμοί στα τελωνεία. Τα καθήκοντα των κομμωτριών δεν περιορίζονταν στο χτένισμα. Έπρεπε να αποτριχώσουν την κυρία και να τη βάψουν. Με λευκό χρώμα από κιμωλία έβαφαν το μέτωπο και τα μπράτσα. Με κόκκινο χρώμα πορφύρας από κατακάθια κρασιού έβαφαν τα μάγουλα και τα χείλη. Με μαύρο από στάχτη και σκόνη αντιμονίου στις βλεφαρίδες και τον περίγυρο του ματιού. Το «οπλοστάσιο της ομορφιάς» ήταν κλειδωμένο στο ερμάριο του συζυγικού κοιτώνα, γιατί η τέχνη καλλωπίζει τη γυναίκα μόνο όταν γίνεται κρυφά. Κάθε πρωί, οι Ρωμαίες γυάλιζαν τα δόντια τους με σκόνη από κοπανισμένα κέρατα ζώων. Η γυναίκα της αρχαίας Ρώμης, βαφόταν το πρωί, μετά το λουτρό και το βράδυ πριν κοιμηθεί. Έβαζε τα κοσμήματά της με τη βοήθεια της κομμώτριας. Κρίκοι έμπαιναν στα μπράτσα ή τους αστραγάλους και περισκελίδες. Το γυναικείο ένδυμα δεν ξεχώριζε από το ανδρικό στη γραμμή, αλλά στην ποιότητα του υφάσματος και τη ζωντάνια των χρωμάτων. Αντί για λινά και μάλλινα, οι γυναίκες προτιμούσαν τα εισαγόμενα βαμβακερά από την Ινδίες, ειδικά την περίοδο που ο Αύγουστος είχε εξασφαλίσει ειρήνη με τους Πάρθους και οι εξαγωγές μεταξιού ήταν ανεμπόδιστες. Τα συγκεκριμένα υφάσματα προσφέρονταν για βάψιμο από ικανούς βαφείς (infectores) που είχαν πολλές ειδικότητες, ανάλογες με τις φυτικές, ζωικές ή ορυκτές ουσίες που χρησιμοποιούσαν. Ακάλυπτο δεν έμενε ούτε το κεφάλι. Η Ρωμαία περνούσε στα μαλλιά της μια πορφυρή ταινία ή έναν κεφαλόδεσμο. Στο λαιμό, τύλιγε μαντήλι. Από το μπράτσο κρεμόταν ένα πανάκι που χρησίμευε για να σκουπίζει τον ιδρώτα. Στο ένα χέρι κρατούσε μια βεντάλια από φτερά παγωνιού για να διώχνει τις μύγες. Στο άλλο χέρι κρατούσε την ομπρέλα της, εκτός από τις ημέρες που φυσούσε πολύ. Το καλοκαίρι ή στις αθλοπαιδιές, δεν δίσταζαν να φορούν ενδύματα που μοιάζουν με το σημερινό μπικίνι. Με όλη αυτή τη σπουδή οι Ρωμαίες συγκέντρωναν τον θαυμασμό και ικανοποιούσαν τη φιλαρέσκειά τους, ωστόσο ο πολύπλοκος καλλωπισμός παρέτεινε τον χρόνο του ξυπνήματος σε σχέση με τους συζύγους τους. Λεπτομέρεια που λίγο μάλλον τις απασχολούσε, αφού σπάνια είχαν δημόσιες υποχρεώσεις και έβγαιναν κυρίως σε κοινωνικές περιστάσεις. Μεταξύ των ενδυμάτων που φορούσαν μέρα και νύχτα ήταν και ένα περίζωμα που έδεναν στη μέση. Από πάνω φορούσαν μόνο την τόγα τους, την επίσημη ενδυμασία των Ρωμαίων. Ένα μεγάλο κομμάτι υφάσματος διαμέτρου δύο μέτρων και 70 εκατοστών σε ημικύκλιο σχήμα. Απαιτούσε δεξιοτεχνία για να τυλίγονται και να διατηρούν την ισορροπία τους κατά το βάδισμα. Ο γυναικείος χιτώνας έφτανε μέχρι τις φτέρνες, ενώ στους άνδρες, το μήκος μαρτυρούσε την κοινωνική θέση ή το αξίωμα. Ο χιτώνας των στρατιωτικών ήταν κοντύτερος από αυτόν των πολιτών και ο χιτώνας των πολιτών κοντύτερος, από εκείνο των συγκλητικών. Χειμώνα καλοκαίρι, οι χιτώνες είχαν κοντά μανίκια και γι΄ αυτό οι Ρωμαίοι φορούσαν γάντια. Όσον αφορά στην προσωπική αισθητική των ανδρών, δεν υπάρχει μέτρο σύγκρισης με τις γυναίκες, όμως και οι άνδρες στη Ρώμη επισκέπτονταν συχνά τους κουρείς.
Πηγή : http://www.ime.gr/chronos/07/gr/society/index22.html
https://el.m.wikipedia.org/wiki/Θέρμες
https://el.m.wikipedia.org/wiki/Αρχαία_Ρώμη
http://www.mixanitouxronou.gr/i-finetsates-romees-ekanan-makigiaz-apotrichosi-ke-foresan-to-proto-magio-bikini/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου