Τρίτη 22 Αυγούστου 2023

Μάχη Αργους Ορεστικού Καστοριάς, 15 Απρ 1941 : Η μοναδική μάχη σώμα με σώμα των Ελλήνων ηρώων με τους Γερμανούς Ναζιστές

Τη Μεγάλη Τρίτη 15/4/1941 δόθηκε η μοναδική μάχη εκ συστάσεως του Ελληνογερμανικού πολέμου. Η μάχη έλαβε χώρα σε δύο σημεία, στο χωρίο Αμπελόκηποι και Μηλίτσα (νότια της λίμνης Καστοριάς και ανατολικά του Άργους Ορεστικού),  όπου εκδηλώθηκε η κύρια προσπάθεια των Γερμανών και στην διάβαση Φωτεινής που εκδηλώθηκε η δευτερεύουσα προσπάθεια.
Στο χωριό Αμπελόκηποι είχαν εγκατασταθεί αμυντικά μικρές ελληνικές δυνάμεις πεζικού, ιππικού και πυροβολικού, υπό την διοίκηση του συνταγματάρχη Ευσταθίου Λιώση και συγκεκριμένα:
  • 1ο τάγμα του 23ου Συντάγματος Π/Ζ,
  • 2 διμοιρίες βαρέων πολυβόλων (4 πολυβόλα των 13,2 mm),
  • επιλαρχία ιππικού,
  • 4 βαριές πυροβολαρχίες της 20ης Μεραρχίας και
  • 2 πεδινές της 13ης Μεραρχίας
ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΧΙΙΙ ΜΠ ΚΑΤΑ ΤΗ ΜΑΧΗ
1. Διοικητής: Υπτγος Μουτούσης.
2. Αρχηγός Πεζικού: Σχης Λιώσης Ευστάθιος.
3. Επιτελάρχης: Ανχης Αναγνωστόπουλος Σωτήριος.
4. Διοικητής 23ου ΣΠ (Χίου): Σχης (ΠΖ) Μπάρμπακος Αριστοτέλης.
5. Υποδιοικητής 23ου ΣΠ (Χίου): Ανχης Παπαδάκης Γεώργιος.



Οι γερμανοί μετέφεραν την μηχανοκίνητη Μεραρχίας Σωματοφυλακής του SS Αδόλφου Χίτλερ (1η Μεραρχία SS Leibstandarte SS Adolf Hitler – LSSAH) που ήταν μονάδα σε επίπεδο ταξιαρχίας με διοικητή τον Γιόσεφ Ντήντριχ, νεαρό στρατηγό.
Την νύκτα της 14ης προς 15η Απριλίου κατευθύνθηκε η 1η Μεραρχία SS από την οδό Κλεισούρα – Κορησσό και αναπτύχτηκε στην πεδιάδα γύρω από το χωριό Κρεπενή, επισκεύασαν την γέφυρα του χωριού και στις 5.30 πμ ενήργησαν επίθεση στην αμυντική γραμμή, στην επίθεση αυτή αποκρούστηκαν από τους Έλληνες και είχαν σημαντικές απώλειες σε άνδρες και έχασαν 25 άρματα και λοιπά οχήματα, τα οποία καταστράφηκαν από τις βολές του πυροβολικού. Από αυτή την επίθεση οι γερμανοί διέγνωσαν την αδυναμία της ελληνικής άμυνας νότια του χωριού Αμπελόκηποι στους πρόποδες του Σινιάτσικου, και εκεί επικέντρωσαν τις ενέργειές τους. Η Ελληνική διοίκηση ενίσχυσε τον τομέα αυτό με 2 τάγματα του 23 Συντάγματος ( οι άνδρες αυτοί ήταν κατάκοποι μετά από νυκτερινή πορεία και δεν είχαν υψηλό ηθικό). Ο υποστράτηγος Μουτούσης τους μίλησε και διέταξε την ανάπαυσή τους σε περιοχή βόρεια της γέφυρας Μανιάκους.

Στο μεταξύ οι γερμανοί διαρκώς ενισχυόμενοι από νέες δυνάμεις στις 11πμ προώθησαν 10 βαριές πυροβολαρχίες με 40 πυροβόλα. Στη μάχη που ακολούθησε το Ελληνικό πυροβολικό καθήλωσε τις δυνάμεις των γερμανών και υπερίσχυσαν των περισσοτέρων γερμανικών πυροβόλων.
Στο χωριό Μηλίτσα με την ενίσχυση ενός τάγματος Πεζικού οι γερμανοί επανέλαβαν την επίθεσή τους η οποία απέτυχε.
Στη 1.30μμ εξαπολύθηκε νέα γερμανική επίθεση στην οποία οι γερμανοί είχαν μεγάλες απώλειες, ενώ οι ισχνές ελληνικές δυνάμεις αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν. Στην μάχη αυτή έπεσε ο ίλαρχος Κλείτος Χατζηλιάδης. Τμήματα του 4ου τάγματος Πολυβόλων έφτασαν στις απειλούμενες περιοχές. Η γερμανική επίθεση ήταν ισχυρή και στις μάχες που ακολούθησαν χτυπήθηκαν τα πυροβόλα της 13β Ελληνικής Μοίρας και καταστράφηκαν, ενώ ο διοικητής τους ταγματάρχης Παπαρόδου έπεφτε μαχόμενος επί των όπλων του.
Στις 3μμ η ίλη (λόχος) ιππικού που μαχόταν στο ύψωμα 680 (Σπαιλίκια) υποχώρησε. Ο Μέραρχος (Σωτήρης Μουτούσης) πάνω σε μοτοσυκλέτα συνάντησε στο Αρμενοχώρι την ανατραπείσα ίλη ιππικού και τους διέταξε (αφού τους επίπληξε) να επανέλθουν στις θέσεις τους, ο υπίλαρχος Γερασιμίδης με την μονάδα του κατευθύνθηκε στα υψώματα, σύντομα όμως διαλύθηκαν λόγω του πεσμένου τους ηθικού. Ο Μέραρχος, αφού εμψύχωσε τους άνδρες, έστειλε το κατάκοπο από τη συνεχή πορεία και μειωμένης δύναμης 3ο Τάγμα του 22ου Συντάγματος Λέσβου (3/22) με διοικητή τον ταγματάρχη Δέτση το οποίο στις 16.30 κατέλαβε τις θέσεις που είχαν εγκαταλείψει οι ιππείς. Ο στρατηγός Σ. Μουτούσης (ο οποίος συμμετείχε σαν υπουργός Συγκοινωνίας στη κατοχική κυβέρνηση του Τσολάκογλου) με πατριωτικούς λόγους εμψύχωνε τους στρατιώτες φέρνοντας τους στο φιλότιμο για να συνεχιστεί η Ελληνική άμυνα. Ενας τραυματισμένος λοχίας την στιγμή που ο Μέραρχος παρότρυνε τους άνδρες, άρχισε να φωνάζει «Αδέλφια, οι Γερμανοί είναι χειρότεροι από τους Ιταλούς χωρίς τα άρματά τους, τους πολέμησα και τους είδα»> Πραγματικά σε τέτοιες στιγμές η θέληση ενός υπαξιωματικού και ενός ψυχωμένου διοικητή κάνουν θαύματα.

Στις 5μμ ολόκληρη η επίλεκτη γερμανική ταξιαρχία έκανε σφοδρή επίθεση (την τέταρτη). Στην επίθεση αυτή συμμετείχαν 40 στούκας και πολλά βαρέα πυροβόλα. Στην αρχή οι ελληνικές θέσεις έμειναν ακλόνητες, όμως η γερμανική αεροπορία βομβάρδιζε ανενόχλητη και πολυβολούσε από μικρό ύψος τις ελληνικές θέσεις του 3/22 τάγματος. Ο βομβαρδισμός αποδιάρθρωσε το ελληνικό πυροβολικό καταστρέφοντας 4 πυροβολαρχίες και πυρπολήθηκαν βυτιοφόρα του στρατού. Σ’ αυτή την κατάσταση προήλασαν τα τεθωρακισμένα, ανενόχλητα από το Ελληνικό πυροβολικό, και διέσπασαν τις γραμμές των ελλήνων, φτάνοντας πίσω από τις θέσεις των ελληνικών πυροβόλων. Ακολούθησε το γερμανικό πεζικό που εξουδετέρωνε τις εστίες αντίστασης. Οι Έλληνες πυροβολητές έδωσαν απεγνωσμένο αγώνα και πολλοί έπεσαν επί των πυροβόλων τους, βάλλοντας μέχρι την τελευταία στιγμή κατά των γερμανικών αρμάτων. Τα μηχανοκίνητα προήλασαν προς Άργος Ορεστικό.
Στις 6μμ η ελληνική διοίκηση διέταξε την ανατίναξη της γέφυρας στους Μανιάκους, οι δυνάμεις που βρισκόταν ανατολικά της γέφυρας είτε πολέμησαν, είτε ανασυγκροτούνταν και προσπάθησαν να διαφύγουν βορειοδυτικά υπό την κάλυψη των μαχόμενων πυροβολαρχιών που εξαντλούσαν τα πυρομαχικά τους κατά των γερμανικών αρμάτων. Μέχρι την είσοδο των γερμανών στο Άργος Ορεστικό ο στρατηγός Μουτούσης παρακολουθούσε την άνιση μάχη από μια ταράτσα στην ανατολική παρυφή της πόλης και επικοινωνεί με τις μαχόμενες μονάδες. Λίγο πριν την είσοδο των γερμανών παίρνει τηλεφωνικό μήνυμα από τον λοχαγό Μανωλέσο που του φώναζε «Στρατηγέ αυτή είναι η τελευταία επαφή μας, αιχμαλωτίζομαι, βρίσκομαι κυκλωμένος εγώ και η μονάδα μου, δεν έχουμε πια βλήματα, ούτε σφαίρες. Τα αδειάσαμε όλα… Για χαρά! Ζήτω η αιωνία Ελλάς!».
Στις 7.30 μμ οι γερμανοί κατέλαβαν το Άργος Ορεστικό, όπου συνέλαβαν ασύντακτους στρατιώτες της ελληνικής μεραρχίας. Η μάχη συνεχίστηκε στην παραλίμνια περιοχή όπου ελληνικά τμήματα εξακολουθούσαν να αντιστέκονται.
Τη γερμανική πρέλαση από Δισπηλιό προς Καστορία συγκράτησαν άνδρες του 2ου Τάγματος Πυροβόλων Θέσεως.
Οι γερμανοί υποχρεώθηκαν σε σφοδρές συγκρούσεις που έδωσαν όμως την δυνατότητα σε ελληνικά τμήματα να διαφύγουν και να περάσουν την ξύλινη γέφυρα του Αλιάκμονα και να κατευθυνθούν προς Σκαλοχώρι, όπου και μεταφέρθηκε ο Σταθμός Διοίκησεως της Μεραρχίας.
Στις 8μμ οι γερμανοί κατέλαβαν την Καστοριά. Και εκεί σταμάτησαν τις όποιες ενέργειές τους.

Στην διάβαση της Φωτεινής τμήματα του 3ου Συντάγματος της μεραρχίας Ιππικού (απόσπασμα συνταγματάρχη Δέδε), παρ όλο που βαλόντουσαν από τα γερμανικά στούκας πολέμησαν με πείσμα αποκρούοντας διαδοχικές εφόδους μονάδων του γερμανικού πεζικού και των τεθωρακισμένων τους.
Ιδιαίτερα μεταξύ 1 και 4μμ τα ελληνικά πυροβόλα προξένησαν βαριές απώλειες στους γερμανούς και μέχρι το τέλος της ημέρας έμειναν κύριοι του πεδίου της μάχης.
Τα βράδυ της 15ης προς 16 Απριλίου η ελληνική διοίκηση υπό το βάρος των εξελίξεων υποχρέωσε και το νικηφόρο σύνταγμα ιππικού και το σύνολο του υποχωρούντος ΤΣΔΜ σε αναδίπλωση στους ορεινούς όγκους του Τρικλάριου και μετά στα ορεινά της Πίνδου.
Την πίεση υπό την οποία βρέθηκαν οι γερμανοί φαίνεται από την σχετική αναφορά της 12ης Στρατιάς την νύκτα της 15ηςΑπριλίου: «Οι Έλληνες προβάλουν πεισματώδη αντίσταση δυτικά της Φλώρινας και στην Καστοριά….».

Στα μέσα Μαΐου του 1941 στην κατεχόμενη Αθήνα, οι γερμανοί αναζήτησαν πληροφορίες για την μάχη της λίμνης της Καστοριάς.
Το υπουργείο Εθνικής αμύνης έστειλε τον συνταγματάρχη Ευστάθιο Λιώση στο γερμανικό φρουραρχείο, ο οποίος βρέθηκε προ του αντιστράτηγου Ζεπ (Γιόσεφ ) Ντίντριχ, ο οποίος τον ρώτησε για την διάταξη των ελληνικών μονάδων στις 15 Απριλίου.
Ο συνταγματάρχης Ευστάθιος Λιώσης παρέταξε επί χάρτου τις θέσεις των ελληνικών μονάδων. Ο Γερμανός στρατηγός εξοργίστηκε και κατηγόρησε τον Έλληνα αξιωματικό ότι λέει ψέματα. Δεν πίστευε ότι του είχαν αντιταχθεί τόσο λίγες δυνάμεις (δύο τάγματα πεζικού, μια επιλαρχία ιππικού, ένα τάγμα πολυβόλων και εννιά πυροβολαρχίες με 47 στοιχεία).
Σύμφωνα με τις γερμανικές εκτιμήσεις στην μάχη έλαβαν μέρος 3 ελληνικές μεραρχίες της 9ης, της 10ης και της 13ης. Ο συνταγματάρχης Ευστάθιος Λιώσης αντέταξε τα επιχειρήματά του και τεκμηρίωσε τις απόψεις του, ο γερμανός στρατηγός αναγκάστηκε να παραδεχτεί την πικρή αλήθεια.
Είχε αντιμετωπίσει όχι 3 μεραρχίες αλλά 3 τάγματα, στο τέλος της συζήτησης ρώτησε ποιος ήταν ο Έλληνας μέραρχος και που βρισκόταν στις διάφορες φάσεις της μάχης και ζήτησε να του διαβιβάσει τα συγχαρητήρια του.
Ο Μέραρχος Σωτήρης Μουτούσης στην κυριολεξία κράτησε την περιοχή με διαρκή κηρύγματα προς τους υποχωρούντες στρατιώτες μας, είχε πια επικρατήσει η άποψη ότι ήταν άσκοπος ο πόλεμος και με τους Ιταλούς και με τους Γερμανούς που πραγματικά έκαναν την σαρωτική επίδειξη της αεροπορικής και τεθωρακισμένης δύναμής τους.
Ο Τσολάκογλου γράφει στην πολεμική του έκθεση :
«Ένεκα τούτου την 15 Απριλίου, συνήψεν ο Μουτούσης ημερήσιαν μάχην προς τους εισβάλλοντας Γερμανούς, δι ην μετά θαυμασμού εξεφράσθη ο στρατηγός Φον λιστ. Την μάχην αυτήν παρακουλούθησα αυτοπροσώπως υπό υψώματος ανατολικώς της Σμίξης (Ν Άργους Ορεστικού) και αντελήφθην τας σοβαράς απωλείας, ας υπέστησαν οι Γερμανοί. Κατεστράφησαν κατά αυτήν 25 άρματα. Οι Γερμανοί δεν θα διέσπων την ασθενήν μας άμυναν, αν δεν κατεστρέφοντο παρά των στούκας τα πυροβόλα μας».
Πηγή : 
https://stratistoria.wordpress.com/1941/04/16/%CE%BC%CE%AC%CF%87%CE%B7-%CE%B1%CF%81%CE%B3%CE%BF%CF%85%CF%82-%CE%BF%CF%81%CE%B5%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CF%8D-15-%CE%B1%CF%80%CF%81-1941/
https://fouit.gr/2018/04/15/%CF%83%CE%B1%CE%BD-%CF%83%CE%AE%CE%BC%CE%B5%CF%81%CE%B1-%CF%84%CE%BF-1941-%CE%B7-%CE%BC%CE%AC%CF%87%CE%B7-%CF%83%CF%84%CE%B7-%CE%BB%CE%AF%CE%BC%CE%BD%CE%B7-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%BA%CE%B1%CF%83%CF%84/

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου