Παρασκευή 19 Ιουνίου 2015

Οι Ελληνες της ενδοχώρας Βαλκανίων και Μικράς Ασίας

Με την έναρξη της Εποχής του Σιδήρου στην Μακεδονία (12ος αιώνας π.Χ.), οι πληροφορίες που διαθέτουμε πολλαπλασιάζονται σημαντικά, με αποτέλεσμα να είμαστε σε θέση να αναφερόμαστε με μεγαλύτερη ακρίβεια σε ορισμένα γεγονότα εκείνης της περιόδου που συνέβησαν στον βορειοελλαδικό χώρο. Οι Πελασγοί της κοιλάδας του Δούναβη, υπάρχοντες εκεί για χιλιετίες, απο την εποχή της γεωργικής μετανάστευσης προς βορράν (8000-2000π.χ) υποχωρούν νότια, λόγω της πιεσης διναρικων πληθυσμών, προερχομένων απο την ανατολική Ευρώπη (Καύκασο, Ουκρανία). Έτσι, γνωρίζουμε ότι γύρω στο 1200 π.Χ. σημειώθηκε η μεγάλη Φρυγική μετανάστευση, οι συμμετέχοντες στην οποία, από την κεντρική Ευρώπη, θα φθάσουν στην Μακεδονία (γύρω στο 1150 π.Χ.), όπου θα εγκατασταθεί ένα τμήμα τους, που θα γίνει γνωστό με την ονομασία Βρίγες ή Βρύγες, ενώ οι υπόλοιποι θα συνεχίσουν προς την Μ. Ασία, όπου τελικώς θα εγκατασταθούν και θα γίνουν γνωστοί ως Φρύγες. Σχεδόν την ίδια περίοδο (γύρω στο 1180 π.Χ.), θα διεισδύσουν στην Μακεδονία από ανατολικά, Θράκες και Πελασγοί, οι οποίοι παράλληλα με τους Φρύγες, θα αφομοιώσουν ή θα εξολοθρεύσουν ή θα εκτοπίσουν τους Παίονες από τις περιοχές εγκατάστασής τους στην Κάτω (νότια) Μακεδονία. Την ίδια τύχη με τους Παίονες θα έχουν και αυτοί οι λαοί τους επόμενους αιώνες, όταν οι Μακεδόνες, από την αρχική κοιτίδα τους στο Νοτιοδυτικό άκρο της σημερινής Μακεδονίας, θα εξαπλωθούν προς τα Βόρεια και τα Ανατολικά. Είναι μια περίοδος σοβαρότατων ανακατατάξεων, αλλά και γενικότερης αναταραχής (επιδρομές των «λαών της Θάλασσας» στην Αίγυπτο, «κάθοδος των Δωριέων»), που σημειώθηκε αυτήν την περίοδο στις χώρες γύρω από την ανατολική Μεσόγειο, με σημαντικές πολιτικές και πολιτισμικές συνέπειες. Οι αρχαιολογικές έρευνες λοιπόν, δείχνουν ότι στα μέσα του 12ου αιώνα π.Χ. εμφανίζεται ένας νέος λαός στον χώρο της αρχαίας Μακεδονίας και των γειτονικών περιοχών, ο οποίος θεωρείται φορέας του λεγομένου Λουσατικού πολιτισμού ή πολιτισμού Λάουζιτς (Lusatian culture, Lausitz kultur). Η αρχική εμφάνιση του πολιτισμού αυτού, τοποθετείται γύρω στο 1500 π.Χ. και κάλυπτε τις ανατολικές περιοχές της σημερινής Γερμανίας, μεγάλο τμήμα της σημερινής Πολωνίας και σχεδόν ολόκληρη την σημερινή Τσεχία. Η κάθοδος των φορέων του Λουσατικού πολιτισμού στην περιοχή πιστοποιείται λίγο βορειότερα της σημερινής πόλης των Σκοπίων γύρω στο 1200 π.Χ. ενώ τις επόμενες δεκαετίες θα εξαπλωθούν νότια, στην κοιλάδα του Αξιού, νοτιοδυτικά στην σημερινή Αλβανία, στην βόρεια Ήπειρο καθώς και σε περιοχές της βόρειας Μακεδονία.  Ο Στράβων διευκρινίζει σαφώς ότι οι Βρίγες κατοικούσαν στην Μακεδονία και μερικοί από αυτούς μετανάστευσαν στην Ασία όπου ονομάσθηκαν Φρύγες (Στράβων - Βιβλίο Ζ΄, απόσπασμα 25). Υπενθυμίζουμε πάντως ότι στην Μακεδονική διάλεκτο της αρχαίας Ελληνικής, υπήρχε διαφορετική προφορά του φ ως β όπως Βερενίκη αντί Φερενίκη, Βίλιππος αντί Φίλιππος και πιθανότατα Βρύγες αντί Φρύγες, κατά το αβρούτες = οφρύες (φρύδια). Έτσι πιστεύουμε ότι εξηγείται το γιατί στον χώρο της Μακεδονίας και γενικότερα της νότιας Βαλκανικής συναντάμε πάντα την ονομασία Βρίγες ή Βρύγες, ενώ στην Μικρά Ασία, όπου ο λαός αυτός ήλθε σε επαφή με τους νότιους Έλληνες των αποικιών της Ιωνίας και της Αιολίδος, ονομάζονται πάντοτε Φρύγες. Στην επόμενη φάση της εξάπλωσής τους, θα προωθηθούν ακόμη νοτιότερα, αφ’ ενός μεν μέσω της κοιλάδας του Αξιού (ευρήματα στο Αξιοχώρι και Λιμνοχώρι του Νομού Κιλκίς) και αφ’ ετέρου από τα Δυτικά, μέσω Εδέσσης, για να καταλήξουν στις περιοχές της Δυτικής Μακεδονίας (ευρήματα της Βεργίνας).
Αυτή η τελική φάση αρχίζει από το 1150 π.Χ. και γύρω στο 1080 π.Χ. οι εισβολείς θα έχουν κατακτήσει ολόκληρη την Πελαγονία, την περιοχή των λιμνών [Αχρίδα, Μεγάλη και Μικρή Πρέσπα, Βεγορίτιδα, Ορεστιάδα (Καστοριάς), Πετρών (Αμυνταίου) κ.λ.π.], την περιοχή της σημερινής κεντρικής Αλβανίας μέχρι τις ακτές της Αδριατικής, καθώς και όλη την Μακεδονία, δυτικά του Αξιού.Η αρχαία ελληνική γραμματεία βοήθησε σημαντικά να προσδιορισθούν οι εισβολείς και να λάβουν συγκεκριμένη ονομασία.
Πραγματικά, πολλές αρχαίες πηγές μας παρέχουν υλικό για τον προσδιορισμό αυτόν. Έτσι, ο Ευγάμμων (επικός ποιητής που γεννήθηκε στην Κυρήνη και πέθανε το 568 π.Χ.), στην Τηλεγονεία του (όπου έχουν περιληφθεί πολλά στοιχεία της παλαιότερης επικής παράδοσης), αναφέρει ότι ο Οδυσσεύς μετά από την επιστροφή του στην Ιθάκη, θα οδηγήσει τους Θεσπρωτούς σε μια ανεπιτυχή πολεμική επιχείρηση εναντίον ενός λαού που ονομάζονταν Βρύγες. Παράλληλα, η παράδοση για την ίδρυση της Επιδάμνου (αποικία των Κερκυραίων, σημερινό Δυρράχιο της Αλβανίας) που κατέγραψε ο ιστορικός του 2ου μ.Χ. αιώνα Αππιανός ο Αλεξανδρεύς, αναφέρει τους Βρύγες ως τους παλαιοτέρους κατοίκους της περιοχής, που τους διαδέχθηκαν αργότερα οι Ταυλάντιοι, ένα Ιλλυρικό φύλο, με τους οποίους, όπως σαφώς συμπεραίνεται, οι Βρύγες δεν είχαν καμία σχέση ή συγγένεια. Αλλά και ο Ηρόδοτος (Ζ΄ 73 και Η΄ 138) έχει καταγράψει πληροφορίες από τις πρώϊμες εγκαταστάσεις τους στην Μακεδονία. Αναφέρει λοιπόν ότι τα τρία αδέλφια, Περδίκκας, Γαυάνης και Αέροπος, οι ιδρυτές της μετέπειτα βασιλικής Μακεδονικής δυναστείας, εγκαταστάθηκαν τελικά κοντά στους Βρίγες στην Ημαθία, όπου στις πλαγιές του όρους Βέρμιον, ήταν η πρωτεύουσά τους. Εκεί βασίλευε ειρηνικά ο Μίδας, ο (υιοθετημένος) υιός του Γορδίου (βλ. για τον Γόρδιο: Αρριανός, Αλεξάνδρου Ανάβασις Β΄ 2). Ανάλογες πληροφορίες, που έχει καταγράψει και ο Νίκανδρος ο Κολοφώνιος στα Γεωργικά του, τα οποία διέσωσε ο Αθήναιος ο Ναυκρατίτης, αναφέρουν τους θαυμαστούς κήπους του Μίδα στην Ημαθία, όπου φύτρωναν τα περίφημα για το άρωμά τους εξηκοντάφυλλα ρόδα (τριαντάφυλλα με εξήντα πέταλα), μέχρι την μετανάστευση των Βρυγών στην Μικρά Ασία. Αλλά και μετά την αποχώρηση του μεγάλου όγκου των φρυγικών φύλων, φαίνεται ότι παρέμειναν σημαντικά τμήματά τους στις παραπάνω περιοχές, αρκετούς αιώνες αργότερα. Έτσι, στο εσωτερικό των περιοχών γύρω από την Επίδαμνο παρέμειναν Φρύγες καθώς και στην Πελαγονία όπου σύμφωνα με τον Στέφανο Βυζάντιο (τον περίφημο συγγραφέα των «Εθνικών») μία από τις πόλεις τους, έφερε το όνομα Βρύγαι.
Οι Βρύγες ή Βρίγες λοιπόν, είναι ασφαλώς οι Φρύγες της Μικράς Ασίας των ιστορικών χρόνων. Και τούτο διότι τα υπάρχοντα αρχαιολογικά στοιχεία υποδεικνύουν να δεχθούμε ότι ένα σημαντικό τμήμα του λαού που εμφανίσθηκε στις αρχές της Εποχής του Σιδήρου στην Μακεδονία, προχώρησε και εγκαταστάθηκε αρχικά στην περιοχή της Ομηρικής Τροίας (αμέσως μετά την καταστροφή της από τους Μυκηναίους κατά τον Τρωϊκό πόλεμο, γύρω στο 1230 π.Χ.), για να συνεχίσει τις μετακινήσεις του αργότερα και σε άλλες περιοχές του εσωτερικού της Μικράς Ασίας. Κατά τον 8ο αιώνα π.Χ. οι Φρύγες είχαν καταλάβει την Καππαδοκία, την Καταονία, τη Λυκαονία και αργότερα τη Λυδία, εκτεινόμενοι από τα παράλια του Αιγαίου μέχρι τον ποταμό Ευφράτη, εκτός από τη Μυσία και τη Βιθυνία. Με την εισβολή των Κιμμερίων τον 7ο αιώνα, ο τελευταίος βασιλιάς των Φρυγών Μίδας πέφτει μαχόμενος, οι Φρύγες κατακτώνται, γεγονός που οδήγησε βαθμιαία υποταγή τους από τους νικήσαντες Κιμμερίους στους Λυδούς αργότερα τον 6ο αιώνα π.Χ.. Με την επέκταση του κράτους των Περσών, υποτάχθηκαν σ' αυτούς. Έπειτα περιήλθαν στην επικυριαρχία του Μ. Αλεξάνδρου ο οποίος διόρισε σατράπη στη χώρα τους τον Αντίγονο από το 333 π.Χ.. Μετά την Μακεδονική κατάκτηση, χάνεται κάθε ιστορική αναφορά σε αυτούς, όταν υποτάσσονται στους Ρωμαίους. Κατά τη Βυζαντινή περίοδο, φαίνεται ότι οι Φρύγες συγχωνεύτηκαν με τους υπόλοιπους κατοίκους της Μικράς Ασίας και έλαβαν υψηλά αξιώματα στα στρατιωτικά και στα πολιτικά πράγματα της Αυτοκρατορίας. Ανέδειξαν μάλιστα και δυναστεία Αυτοκρατόρων, τη λεγόμενη Φρυγιανή Δυναστεία (820-867), από την οποία ανήλθαν στο βυζαντινό θρόνο τρεις αυτοκράτορες. Για το βασιλικό όνομα "Μίδας", έχει διατυπωθεί η άποψη ότι αναφέρεται σε τουλάχιστον δύο διαφορετικά πρόσωπα, έναν βασιλιά που αναφέρεται σε γεγονότα του 696 και σε αυτόν που σκοτώθηκε κατά την εισβολή των Κιμμερίων. Κατά μια άλλη σύγχρονη θεωρία, οι βασιλείς των Φρυγών έφεραν ονόματα εναλλάξ "Γόρδιος" και "Μίδας" τα οποία φαίνεται πως δεν ήταν κύρια, αλλά σχεδόν τιμητικοί τίτλοι. Το τοπωνύμιο Γόρδιος συναντάται επίσης στην αρχαιότητα, όταν ο Αλέξανδρος ο Μέγας έκοψε με το ξίφος του τον Γόρδιο Δεσμό. Η Φρυγική γλώσσα ήταν ινδοευρωπαϊκή γλώσσα. Υπάρχουν σε αυτήν ομοιότητες με τη Λατινική αλλά, αναμφισβήτητα, η Φρυγική είναι πιο στενά συνδεδεμένη με την Ελληνική. Οι δύο αυτές γλώσσες ανήκαν αναμφίβολα στην ίδια διαλεκτική υπο-ομάδα της πρώιμης Ινδοευρωπαϊκής. Παράδειγμα φρυγικής πρότασης, που υποδεικνύει κοινή καταγωγή με την ελληνική, είναι η παρακάτω επιγραφή από τον τάφο του Μίδα. Οι δύο προσδιορισμοί που απαντώνται σε αυτήν, και οι οποίοι απαντώνται στα μυκηναϊκά κείμενα ως lawagetas και wanax, δεν θεωρούνται δάνεια από την ελληνική αλλά μάλλον αντανακλούν κοινή κληρονομιά με αυτή. Οι γλωσσολόγοι παρατηρούν εκπληκτικές ομοιότητες μεταξύ Ελληνικής και Αρμενικής γλώσσας που δεν δικαιολογούνται απλώς και μόνο λόγω κοινής ινδοευρωπαϊκής προέλευσης, αλλά προϋποθέτουν κοινή συμβίωση Ελλήνων και Αρμενίων. Το «αίνιγμα» αυτό λύνουν τα αρχαία Ελληνικά κείμενα που μιλούν για μετανάστευση του Άρμενου από τη Θεσσαλία μαζί με τον Ιάσονα και άλλους Αργοναύτες στην περιοχή της σημερινής Αρμενίας. Επίσης τα αρχαία κείμενα μιλούν για μετανάστευση Φρυγών, ενός ελληνοπελασγικού φύλου στην Αρμενία. Αυτό σημαίνει ότι γενάρχης των Αρμενίων ήταν ένας Έλληνας Αχαιός, ο Άρμενος, που μαζί με άλλους Αχαιούς-Μυκηναίους εποίκησε την περιοχή της Αρμενίας. Μετά από αυτόν, την περιοχή αυτή εποίκησαν και άλλοι Ελληνοπελασγοί, οι Φρύγες. Η βάση της Αρμενικής γλώσσας λοιπόν ήταν η μυκηναϊκή γλώσσα των Ελλήνων, και στη συνέχεια δέχθηκε και φρυγικά στοιχεία και, όπως θα δείξουμε σε αυτό το άρθρο, η Φρυγική ήταν ένα πανάρχαιο ελληνικό ιδίωμα. Στη συνέχεια η Αρμενική δέχθηκε επιρροές από την Ιρανική γλώσσα. Επομένως Έλληνες και Αρμένιοι έχουν πανάρχαια γλωσσική (και ως ένα μικρό βαθμό φυλετική) συγγένεια και κοινές ιστορικές ρίζες.
Πηγη: http://ethnologic.blogspot.gr/2009/12/blog-post_06.html
https://el.m.wikipedia.org/wiki/%CE%A6%CF%81%CF%8D%CE%B3%CE%B5%CF%82
http://www.greeks-albanians.com/top-greeks-albanians/gr-m-ga-pel/326-2013-06-11-08-36-40


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου