Σάββατο 14 Αυγούστου 2021

Ελληνικά νησιά με αρχαίους ιερούς τόπους : Το Ιδαίο Άντρο και Δικταίο Άντρο στην Κρήτη

Στην Κρήτη θα βρείτε μερικά από τα πιο σημαντικά αξιοθέατα της Ελλάδας: διάσημοι αρχαιολογικοί χώροι, όπως τα ανάκτορα της Μινωικής Κρήτης, η Κνωσός, η Φαιστός, τα Μάλια και η Κάτω Ζάκρος σάς προσκαλούν να τους ανακαλύψετε. Επίσης, θα επισκεφτείτε σημαντικές μονές του 15ου αιώνα ή και παλαιότερες, όπως τη Μονή Πρέβελη στον νότο του Ρεθύμνου, τις μονές στο νότου του Ηρακλείου, την ιστορική Μονή Αρκαδίου, τη Μονή Τοπλού. Πολλά και σημαντικά είναι, επίσης, και τα κάστρα της περιοχής, που πήραν τη μορφή τους επί Βενετοκρατίας. Αρκετά είναι και αυτά που κτίστηκαν από τους Βυζαντινούς. Ξεχωρίζουν το Καστέλι των Χανίων και η Φορτέτσα του Ρεθύμνου, το κάστρο του Ηρακλείου, το Φραγκοκάστελο στον νότο των Χανίων, το κάστρο Καζάρμα στην παραλία της Σητείας και το Monte Forte στο Λασίθι. Μεγάλο μέρος του πλούτου του νησιού βρίσκεται στα μουσεία του. Επισκεφτείτε τα σημαντικά μουσεία των Χανίων, του Ρεθύμνου, του Ηρακλείου. Πολύ εντυπωσιακά είναι το Cretaquarium, το Μουσείο Φυσικής ιστορίας και το Ιστορικό Μουσείο Κρήτης, ενώ στη Μυρτιά υπάρχει μουσείο αφιερωμένο στον Νίκο Καζαντζάκη και στο Φόδελε στον Δομίνικο Θεοτοκόπουλο. 
Ενα νησί, πολλαπλοί προορισμοί, χιλιάδες εικόνες. Η Κρήτη έχει τον τρόπο να μαγεύει κάθε επισκέπτη. Να σαγηνεύει και να αιχμαλωτίζει τις αισθήσεις με το εντυπωσιακό και μεγαλειώδες τοπίο της, αλλά και με το πνεύμα, την ιστορία και τους ανθρώπους της. Η Κρήτη είναι γενικά ορεινή και μεγάλο μέρος της επιφάνειάς της καλύπτεται από ψηλά βουνά. Οι βασικοί ορεινοί όγκοι είναι οι οροσειρές της Δίκτης στο Λασίθι, του Ψηλορείτη στην κεντρική Κρήτη και των Λευκών Ορέων στα Χανιά. Η ψηλότερη κορυφή είναι ο Τίμιος Σταυρός στον Ψηλορείτη (2456μ.), ενώ η μεγαλύτερη σε έκταση οροσειρά είναι τα Λευκά Όρη. Οι ψηλότερες κορυφές των Λευκών Ορέων και της Δίκτης είναι οι Πάχνες (2453μ.) και το Σπαθί (2148μ.), αντίστοιχα. Το Ιδαίο Άντρο και Δικταίο Άντρο στην Κρήτη είναι δύο σπήλαια που γεννήθηκε και μεγάλωσε σύμφωνα με την μυθολογία ο Δίας. Θεωρούνται από τα σπουδαιότερα ιερά λατρευτικά σπήλαια της αρχαιότητας στην περιοχή. 
Το Δικταίο Άντρο είναι σύμφωνα με την μυθολογία το σπήλαιο που κατέφυγε η Ρέα για να γεννήσει το Δία, φοβούμενη μήπως ο Κρόνος καταβροχθίσει και αυτόν το γιο που θα έκανε. Βρίσκεται στη βόρεια πλευρά του βουνού Δίκτη στην Κρήτη, πάνω από το χωριό Ψυχρό στο νομό Λασιθίου σε υψόμετρο 1.020 μέτρων και θεωρείται από τα σημαντικότερα και διεθνώς γνωστά σπήλαια. Εκεί έχουν ανακαλυφθεί πολλά και σημαντικά ευρήματα που αποδεικνύουν τη χρήση του κυρίως για λατρευτικούς σκοπούς ενώ προσελκύει το ενδιαφέρον πολλών Ελλήνων και ξένων αρχαιολόγων κάνοντας σε αυτό διάφορες ανασκαφές με την πάροδο των ετών. Αποτελεί αρκετά μεγάλο σπήλαιο αλλά μόνο ένα τμήμα του είναι επισκέψιμο από τους τουρίστες. Στο εσωτερικό του θα δει επίσης κανείς σταλαγμίτες, σταλακτίτες αλλά και μια λίμνη.
Ένα από τα πιο εντυπωσιακά σπήλαια του νησιού βρίσκεται σε υψόμετρο 1025 μ. στις βόρειες πλαγιές της οροσειράς της Δίκτης. Το σπήλαιο του Ψυχρού αποτελεί πολύ σημαντικό λατρευτικό χώρο της μινωικής Κρήτης. Άλλωστε η χρήση των σπηλαίων ως κέντρων λατρείας ήταν από τα βασικά χαρακτηριστικά των θρησκευτικών αντιλήψεων των αρχαίων Κρητών. Η έρευνα απέδειξε ότι για μια εκτεταμένη χρονική περίοδο, από το 1.800 περίπου π.Χ. ως τον 7ο αι. π.Χ., το σπήλαιο αποτελούσε έναν από τους σημαντικότερους λατρευτικούς χώρους της Κρήτης. Στο σπήλαιο κατέφθαναν πιστοί όχι μόνο από κοντινά σε αυτό σημεία, αλλά και από πολύ μακρινά μέρη, για να τιμήσουν τη θεότητα και να φέρουν αφιερώματα. Σταλακτίτες και σταλαγμίτες που έμοιαζαν με είδωλα έγιναν ανιτικείμενα λατρείας.
Το ιερό αυτό σπήλαιο ταυτίστηκε με το περίφημο Δικταίον Άντρον, το οποίο σύμφωνα με την αρχαία παράδοση, είναι το σπήλαιο στο οποίο κατέφυγε η Ρέα για να γεννήσει το Δία. Η αίγα Αμάλθεια, που σύμφωνα με άλλο θρύλο ήταν Νύμφη, ανέθρεψε το Δία, ενώ οι Κουρήτες κάλυπταν το κλάμα του βρέφους με τους ήχους των όπλων τους και του άγριου χορού τους. Σύμφωνα με άλλους μύθους το θεό φρόντιζαν μέλισσες, περιστέρια ή ένας θηλυκός χοίρος. Κατά μια άλλη παράδοση το Δικταίον Άντρον ήταν το μέρος όπου ο Δίας έφερε την Ευρώπη, αφού την απήγαγε από τη Φοινίκη. Λεγόταν ακόμη ότι και ο Επιμενίδης, ο περίφημος μάντης της αρχαϊκής περιόδου, «κοιμήθηκε? στο σπήλαιο για πολλά χρόνια και είχε οράματα.
Η λατρεία αρχίζει μάλλον από την Πρωτομινωική περίοδο (2.800 - 2.300 π.Χ.) - αν και υπάρχουν στον προθάλαμο ίχνη παλαιότερης ανθρώπινης παρουσίας σε αυτό το σημείο. Τα κυριότερα όμως ευρήματα είναι της Μεσομινωικής περιόδου (1.800 π.Χ.) και μεταγενέστερα, διότι η διάρκεια χρήσης του είναι μακραίωνη. Η χρησιμοποίησή του συνεχίζεται αδιάκοπα ως την γεωμετρική (8ος αι.π.Χ.) και ανατολίζουσα - αρχαϊκή περίοδο (7ος - 6ος αι. π.Χ.). Από τα ευρήματα φαίνεται ότι το σπήλαιο είχε επισκέπτες και κατά τη ρωμαϊκή ακόμη περίοδο. Οι πιστοί αφιέρωναν πολλά αναθήματα, όπως ειδώλια πιστών, θεών, ζώων, διπλούς πελέκεις, όπλα κλπ.
Ένα ανηφορικό μονοπάτι οδηγεί σε ένα πλάτωμα μπροστά στη στενή είσοδο του σπηλαίου, το οποίο αποτελείται από δύο τμήματα. Δεξιά ανοίγεται ένας προθάλαμος χωρίς σταλαγμιτική διακόσμηση (42 x 19 μ.), το λεγόμενο Άνω Σπήλαιο, στον οποίο υπήρχε ορθογώνιος βωμός ύψους 1 μ., κτισμένος με αργολιθοδομή. Στο χώρο αυτό αποκαλύφθηκαν επίσης νεολιθικά όστρακα, πρωτομινωικές ταφές (2800 - 2200 π.Χ.) και αναθήματα της Μεσομινωικής περιόδου (2200 - 1550 π.Χ). Στα σημαντικότερα ευρήματα περιλαμβάνονται πήλινα ειδώλια, τμήματα λίθινων αγγείων, καθώς και μικροί βωμοί με επιγραφές στη Γραμμική Α γραφή. Στο βορειότερο τμήμα του προθαλάμου αναπτύσσεται χαμηλός θάλαμος. Σε αυτόν βρέθηκε ένας ακανόνιστος περίβολος με δάπεδο λιθόστρωτο σε ορισμένα μέρη, που σχημάτιζε ένα είδος τεμένους.
Στο Κατώτερο Σπήλαιο, το οποίο χωρίζεται σε πέντε μικρά και μεγαλύτερα διαμερίσματα, και όπου βρίσκεται μια μικρή λίμνη και τεράστιοι σταλαγμιτικοί και σταλακτιτικοί σχηματισμοί, αποκαλύφθηκαν τα περισσότερα αφιερώματα: ειδώλια ζώων, χάλκινα εργαλεία, μαχαίρια, βέλη, αναθηματικοί διπλοί πελέκεις, ξυράφια, λεπίδες, σφραγιδόλιθοι, κοσμήματα, χάλκινα ειδώλια, που παριστάνουν άνδρες και γυναίκες σε λατρευτικές στάσεις και χάλκινα πλακίδια, που εικονίζουν νέους ανδρες που κουβαλούν ζώα ως προσφορές στη θεότητα. Η μεγάλη αίθουσα του κατώτερου σπηλαίου (84 x 38 μ.) είναι κατωφερής, ενώ στο βάθος και αριστερά υπάρχει μικρός θάλαμος, μία εσοχή του οποίου ονομάστηκε ως το «λίκνον? του Δία. Δεξιά αναπτύσσεται μεγαλύτερος θάλαμος (25 x 12 μ.) που χωρίζεται σε δύο τμήματα, στο ένα από τα οποία υπάρχει μικρή λίμνη, ενώ στο άλλο υπάρχει ένας ιδιαίτερα εντυπωσιακός σταλακτίτης, «ο μανδύας του Δία?. Στις τελευταίες δεκαετίες του περασμένου αιώνα κάτοικοι της περιοχής βρήκαν στο σπήλαιο διάφορα αρχαιολογικά ευρήματα. Αυτά παρακίνησαν τον αρχαιολόγο Ιωσήφ Χατζηδάκη να το επισκεφτεί το 1886 μαζί με τον Ιταλό F. Halbherr και να διεξάγουν πρόχειρη ανασκαφική έρευνα. Ανάλογες έρευνες έκαναν ο A. Evans το 1897, ο J. Demargne και ο G. Hogarth το 1899. Ωστόσο συστηματικές έρευνες δεν έχουν γίνει μέχρι σήμερα. Το σύνολο σχεδόν των ευρημάτων που προέκυψαν από λαθρανασκαφές και επίσημες ανασκαφές δημοσιεύθηκε από τον J. Boardman το 1961. Τα πολυάριθμα αναθήματα που αποκαλύφθηκαν βρίσκονται σήμερα μοιρασμένα ανάμεσα στο Μουσείο Ηρακλείου και το Ashmolean Museum της Οξφόρδης.
Το Ιδαίο Άντρο από την άλλη είναι το σπήλαιο στο οποίο σύμφωνα με το μύθο ανατράφηκε ο Δίας από την βρεφική του κιόλας ηλικία. Βρίσκεται στις ανατολικές παρειές του Ψηλορείτη και όπως αναφέρει η μυθολογία την είσοδό του φύλαγαν οι Κουρήτες οι οποίοι έκαναν θόρυβο ώστε να μην ακούσει ο Κρόνος το βρεφικό κλάμα. Υπάρχει ωστόσο και η άποψη ότι το Ιδαίο Άντρο είναι τελικά αυτό στο οποίο γεννήθηκε ο Δίας. Το σπήλαιο έχει δύο κυρίους θαλάμους με την συνολική του έκταση να είναι περίπου 800 τετραγωνικά μέτρα. Αποτελεί και αυτό με τη σειρά του σπουδαίο λατρευτικό χώρο στην Κρήτη κατά την αρχαιότητα και οι ανασκαφές έφεραν στο φως πλήθος ευρημάτων. Οι επισκέπτες θαυμάζουν παράλληλα και το φυσικό κάλλος της περιοχής. Το σπήλαιο λέγεται σήμερα και Σπηλιάρα. 
  
Το σπήλαιο Ιδαίον Άντρον βρίσκεται στις ανατολικές παρειές του όρους Ίδη, στο οροπέδιο της Νίδας, σε υψόμετρο 1.498 μ. και σε απόσταση 20 χλμ. από τα Ανώγεια.
Είναι ένα από τα σημαντικότερα λατρευτικά σπήλαια της μινωϊκής Κρήτης καθώς συνδέεται μυθολογικά με τον θεό Δία. Ερευνήθηκε για πρώτη φορά από τον Ιταλό αρχαιολόγο Φ. Άλμπερ, ενώ μικρής κλίμακας ανασκαφές έγιναν το 1917 από το Στ. Ξανθουδίδη και το 1956 από το Σπ. Μαρινάτο. Η συστηματική αρχαιολογική έρευνα, που πραγματοποιήθηκε από την Αρχαιολογική Εταιρεία και τους Ιωάννη και Έφη Σακελλαράκη, κατά τα έτη 1982-1985, τεκμηρίωσε την αδιάλειπτη ανθρώπινη παρουσία στο Ιδαίο Άντρο από την 4η χιλιετία π.Χ. έως τον 5° αιώνα ?.Χ.
Τα αρχαιολογικά ευρήματα πιστοποιούν σποραδική κατοίκηση κατά την τελική Νεολιθική περίοδο (3.300-3.000 π.Χ.), ενώ κατά το μεγαλύτερο μέρος της 3ης χιλ. π.Χ. δεν διαπιστώνεται συστηματική ανθρώπινη παρουσία. Το τελευταίο μισό της 2ης χιλ. π.Χ., υποδηλώνεται για πρώτη φορά λατρευτική χρήση του σπηλαίου. Τη μεγαλύτερη προσέλευση επισκεπτών είχε ο ιερός χώρος στους Γεωμετρικούς και Αρχαϊκούς χρόνους (10ο - 6ο αι. π.Χ.). Η σπουδαιότητα του σπηλαίου τεκμηριώνεται από τα πολυάριθμα και βαρύτιμα αφιερώματα: αγγεία διαφόρων μεγεθών, περίτεχνα σκεύη, ειδώλια, μοναδικές σφραγίδες από ελεφαντόδοντο, κοσμήματα, μικρογραφικά αγγεία από χρυσό και περιδέραια από ημιπολύτιμους λίθους. Αξίζει επίσης να αναφερθούν οι χάλκινες αναθηματικές ασπίδες 8ου-7ου αιώνα π.Χ. με εγχάρακτες και σφυρήλατες παραστάσεις, από τα εκλεκτότερα έργα τέχνης του αρχαίου κόσμου. Στην Κλασική εποχή (5ος αι. π.Χ.), οι γραπτές πηγές αναφέρονται στη λατρεία που ασκήθηκε στο σπήλαιο και της αποδίδουν μυστηριακό και χθόνιο χαρακτήρα. Για το σκοπό αυτό διαμορφώθηκε χώρος εντός του σπηλαίου με πλακόστρωση, για την τέλεση θυσιών. Σε επιγραφές φαίνεται επίσης ότι είχε εγκαθιδρυθεί ισχυρό ιερατείο, στο οποίο κρητικές πόλεις ήταν αναγκασμένες να καταβάλουν ετήσια εισφορά. Κατά τους Ελληνιστικούς και Ρωμαϊκούς χρόνους (4ος αι. π.Χ.- 4ος αι. μ.Χ.), το σπήλαιο συνεχίζει να αποτελεί εξαιρετικά σημαντικό λατρευτικό κέντρο ως τα χρόνια του Ιουλιανού του Παραβάτη (μέσα 4ου αι. μ.Χ.). Το σπήλαιο αναδείχθηκε στο πλαίσιο του Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Κρήτης και Νήσων Αιγαίου 2007-2013 που υλοποιήθηκε από την Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας - Σπηλαιολογίας Ν. Ελλάδας και είναι επισκέψιμο για το κοινό.
Και τα δύο σπήλαια έχουν ιδιαίτερη μυθολογική σημασία, καθώς ο Ησίοδος δεν διευκρινίζει ποιο ήταν το ακριβές σημείο γέννησης. Έχουν δώσει στους αρχαιολόγους πολύ σημαντικά στοιχεία για την αρχαιότητα και αποτελούν δύο από τους θησαυρούς της Ελλάδας.

Πηγή : https://www.cna.gr/tourism/dikteo-antro-ke-ideo-antro-ti-varia-klironomia-tis-archeotitas/
http://odysseus.culture.gr/h/2/gh251.jsp?obj_id=9921
http://odysseus.culture.gr/h/2/gh251.jsp?obj_id=1628
https://www.discovergreece.com/el/crete
https://www.cretanbeaches.com/el/%CE%BF%CF%81%CE%BF%CF%83%CE%B5%CE%B9%CF%81%CE%AD%CF%82-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CE%B2%CE%BF%CF%85%CE%BD%CE%AC-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%BA%CF%81%CE%AE%CF%84%CE%B7%CF%82

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου