Βάρδας Σκληρός και Βάρδας Φωκάς : Οι υποψήφιοι διάδοχοι της μακεδονικής δυναστείας στην Ανατολική Ρωμαϊκή αυτοκρατορία (Βυζάντιο)

ΒΑΡΔΑΣ ΣΚΛΗΡΌΣ : Ο Βάρδας Σκληρός ήταν Βυζαντινός στρατηγός που ηγήθηκε μιας ευρείας Ασιατικής επανάστασης κατά του Αυτοκράτορα Βασιλείου Β΄ το 976–979.Ο Βάρδας ανήκε στη μεγάλη οικογένεια των Σκληρών, οι οποίοι ήταν ιδιοκτήτες τεράστιων εκτάσεων στις ανατολικές παρυφές της Μικράς Ασίας. Η μητέρα του Γρηγορία καταγόταν από τον αδελφό του Βασιλείου Α΄ τον Βάρδα. Αφότου έδειξε ότι ο ίδιος ήταν ικανός να αντιμετωπίσει τους φοβερότερους εχθρούς του Βυζαντίου, ο Βάρδας έγινε έμπιστος σύμβουλος του Ιωάννη Α΄ Τσιμισκή που ήταν κουνιάδος του. Με τον θάνατο του Ιωάννη, ο Σκληρός επιδίωξε να τον αντικαταστήσει ως ενεργών αυτοκράτορας. Ο ευνούχος Βασίλειος Λεκαπηνός όμως, που στην πραγματικότητα ηγούνταν της αυτοκρατορικής κυβέρνησης είχε άλλα σχέδια, καθαιρώντας τον Βάρδα από τη θέση κλειδί που είχε ως στρατηγός στην Ανατολή το 975. Σύμφωνα με τον Μιχαήλ Ψελλό, ο Βάρδας ήταν «άνθρωπος που δεν ήταν μόνο ικανός στο σχεδιασμό, αλλά εξαιρετικά έξυπνος κατά την εκτέλεση των σχεδίων του, κατείχε τεράστιο πλούτο, με το κύρος του βασιλικού αίματος και της επιτυχίας σε μεγάλους πολέμους, με όλη τη στρατιωτική κάστα στο πλευρό για να βοηθήσει το σκοπό του.»

ΒΑΡΔΑΣ ΦΩΚΆΣ : Ο Βάρδας Φωκάς (πέθανε στις 13 Απριλίου του 989) ήταν διαπρεπής Βυζαντινός στρατηγός που πήρε μέρος σε τρεις εξεγέρσεις υπέρ και κατά της κυβερνούσας μακεδονικής δυναστείας. Ήταν γιος του Λέοντα Φωκά του Νεότερου. Ήταν μέλος της ισχυρής αριστοκρατικής οικογένειας των Φωκάδων, κατόχων μεγάλων εκτάσεων γης στη Μικρά Ασία, με κοιτίδα την περιοχή της Καππαδοκίας. Οι Φωκάδες διέπρεψαν στην ιεραρχία του στρατεύματος σχεδόν σε όλο το α΄ ήμισυ του 10ου αιώνα. Ο Βάρδας ήταν γιος του κουροπαλάτη Λέοντος Φωκά και ανιψιός του αυτοκράτορα Νικηφόρου Β' Φωκά. Ήδη από νέος ο Βάρδας απέκτησε φήμη για τη μεγάλη εμπειρία του στην επιστήμη του πολέμου. Πρέπει να έλαβε φροντισμένη στρατιωτική εκπαίδευση, με στόχο να σταδιοδρομήσει στα υψηλόβαθμα στρατιωτικά αξιώματα, ακολουθώντας την παράδοση της οικογένειας. Αν και η στρατιωτική του σταδιοδρομία ήταν γρήγορη σε άνοδο σε ανώτατα αξιώματα, ακόμα πιο γρήγορα κατέρρευσε. Ο θάνατός του –και ο θάνατος του γιου του, Νικηφόρου, υπό αδιευκρίνιστες συνθήκες, τέσσερις δεκαετίες αργότερα– ουσιαστικά σήμανε το τέλος της μακροχρόνιας πρωταγωνιστικής παρουσίας της οικογένειας των Φωκάδων στα πολιτικά δρώμενα της αυτοκρατορίας.

ΒΑΣΊΛΕΙΟΣ Β' ΒΟΥΛΓΑΡΟΚΤΌΝΟΣ : Γιός του αυτοκράτορα Ρωμανού Β' και της Θεοφανώς. Ικανότατος στρατιωτικός, ξεκαθάρισε πρώτα την επικράτειά του από τις εμφύλιες διαμάχες με τις εξεγέρσεις του Βάρδα Σκληρού και του Βάρδα Φωκά. Διαχειρίστηκε με σύνεση τα οικονομικά, αφήνοντας γεμάτα τα κρατικά θησαυροφυλάκια, όταν πέθανε. Ανέπτυξε ιδιαίτερες σχέσεις με τους Ρώσους. Πάντρεψε την πορφυρογέννητη αδελφή του Άννα με τον πρίγκιπα του Κιέβου Βλαδίμηρο, που βαφτίστηκε χριστιανός. Η ενέργεια αυτή είχε ως συνέπεια τον μαζικό εκχριστιανισμό του ρωσικού λαού. Η μεγάλη προσφορά του Βασιλείου στο Βυζάντιο, όπως μαρτυρά το προσωνύμιό του, υπήρξε η κατάλυση του βουλγαρικού κράτους. Υπήρξε ισχυρή και αντιφατική προσωπικότητα, ένας αφοσιωμένος στο καθήκον του μονάρχης, που σημάδεψε τη Βυζαντινή ιστορία. Πέθανε στις 15 Δεκεμβρίου 1025, σε ηλικία 67 ετών, έχοντας περάσει σχεδόν ολόκληρη τη ζωή του πάνω σ' ένα άλογο, πολεμώντας διαρκώς.  Ο Βασίλειος Β΄ ποτέ δεν νυμφεύτηκε, ούτε απέκτησε παιδιά. Όταν ήταν νέος φλέρταρε με τις γυναίκες, αλλά όταν έγινε αυτοκράτορας επέλεξε να αφοσιωθεί στα καθήκοντα του κράτους. Ο ασκητισμός του Βασίλειου είχε ως αποτέλεσμα να αφήσει ως διάδοχο τον αδελφό του και τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειάς του, που αποδείχθηκαν αναποτελεσματικοί ως ηγέτες. Μετά το θάνατο του Βασιλείου Β' αρχίζει μια περίοδος  από τη συνέχιση της οικονομικής ανάπτυξης και συγχρόνως από πολιτική αστάθεια. Στο επίπεδο της κοινωνικής πολιτικής, οι διάδοχοι του Βασιλείου Β' πήραν μια σειρά μέτρων που υπονόμευαν μακροπρόθεσμα τη συνοχή της βυζαντινής κοινωνίας. Δημιουργήθηκαν οι προύποθέσεις και εμφανίστηκαν τα πρώτα συμπτώματα μιας κρίσης, που έμελλε να εκδηλωθεί με ιδιαίτερη ένταση κατά τις επόμενες δεκαετίες. Οι συχνές εναλλαγές αυτοκρατόρων, οι δολοπλοκίες και οι έριδες χαρακτηρίζουν την περίοδο αυτή. Οι διαμάχες ξεσπούσαν κυρίως ανάμεσα στους δυνατούς, οι οποίοι είχαν αποκτήσει αίγλη από τους πολέμους, και στην πολιτική αριστοκρατία της πρωτεύουσας, που είχε ενισχυθεί από την πολιτική του Βασιλείου Β'. Δείγμα αλαζονείας υπήρξε και η καθιέρωση του θεσμού του εξαργυρισμού (δηλαδή εξαγορά της θητείας), και η βαθμιαία επάνδρωση του βυζαντινού στρατού από ξένους μισθοφόρους, τη στιγμή που νέοι, άκρως επικίνδυνοι εχθροί, απειλούσαν τα δυτικά, τα βόρεια και τα ανατολικά σύνορα του κράτους.

ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΠΑΓΚΑΛΕΙΑΣ (978 Μ.Χ) : Ο στρατηγός Βάρδας Σκληρός ανήκε στην πλούσια οικογένεια των Σκληρών, που είχαν στην ιδιοκτησία τους τεράστιες εκτάσεις στην ανατολική Μικρά Ασία. Ήταν απόγονος εκ μητρός του αυτοκράτορα Βασιλείου Α’ και είχε αποκτήσει εξαιρετική φήμη μετά τη μεγάλη νίκη στη μάχη της Αρκαδιούπολης, όταν απέκρουσε έναν στρατό από Ρως και Πετσενέγους επιφέροντας βαρύτατες απώλειες στον εχθρό, ενώ οι απώλειες των Βυζαντινών ήταν ελάχιστες. Την ίδια χρονιά, το 970, είχε κληθεί να αντιμετωπίσει τη στάση του Βάρδα Φωκά στη Μ.Ασία, και το έκανε με επιτυχία, ενώ ο Βάρδας Φωκάς (ανιψιός του Νικηφόρου Α΄Φωκά) εξορίστηκε στην Αμάσεια του Πόντου. Μετά από αυτές τις επιτυχίες, ο Σκληρός έγινε έμπιστος του αυτοκράτορα Ιωάννη Α’ Τσιμισκή, του οποίου μάλιστα ήταν συμπατριώτης και κουνιάδος. Μετά το θάνατο του Τσιμισκή, θεωρήθηκε επικίνδυνος από τον ισχυρό άντρα του Βυζαντίου, τον ευνούχο Βασίλειο Λεκαπηνό (κηδεμόνα του Βασιλείου Β’) και καθαιρέθηκε από το κορυφαίο αξίωμα του Δομέστικου των Σχολών. Μετά από αυτό, και με πρόφαση την απόδοση δικαιοσύνης για τον ύποπτο θάνατο του Τσιμισκή (που ίσως δηλητηριάστηκε από τον Λεκαπηνό), ο Βάρδας Σκληρός στασίασε και ήγειρε αξιώσεις για τον θρόνο.

Βρήκε πολλούς υποστηρικτές στις διεκδικήσεις του, ιδιαίτερα στη Μ. Ασία κερδίζοντας συμμάχους ανάμεσα σε Αρμένιους, Γεωργιανούς, ακόμα και Μουσουλμάνους. Μέσα στο 976, χωρίς να συναντήσει μεγάλη αντίσταση, έγινε κύριος της Αντιόχειας, της Καισάρειας και μεγάλου μέρους της Μ.Ασίας, ενώ την επόμενη χρονιά πολιόρκησε τη Νίκαια πλησιάζοντας επικίνδυνα στη Βασιλεύουσα.

Μετά από αυτές τις σοβαρές εξελίξεις, ο Λεκαπηνός επανέφερε στην ενεργό δράση τον παλιό αντίπαλο του Βάρδα Σκληρού, τον Βάρδα Φωκά που ήταν τα προηγούμενα 7 χρόνια έγκλειστος σε μοναστήρι. Ο Βάρδας Φωκάς, προφανώς για αντιπερισπασμό, προήλασε προς την ενδοχώρα της Μικράς Ασίας. Ο στασιαστής Βάρδας Σκληρός όταν πληροφορήθηκε τις κινήσεις του, παράτησε την προσπάθειά του για κατάληψη της Νίκαιας και κινήθηκε νότια. Οι δύο αντίπαλοι συναντήθηκαν στην Παγκάλεια(1), κοντά στο Αμόριο. Οι αυτοκρατορικές δυνάμεις του Βάρδα Φωκά νικήθηκαν, αλλά η ήττα δεν ήταν αποφασιστική, καθώς οι δυνάμεις του Φωκά ανασυντάχθηκαν και συνέχισαν την πορεία τους ανατολικά προς την περιοχή που ήταν υπό τον έλεγχο του Βάρδα Σκληρού. Σύμφωνα με τον Μιχαήλ Ψελλό, ο Βάρδας Σκληρός τα είχε όλα: ήταν πολύ ικανός στον σχεδιασμό, εξαιρετικά έξυπνος στην τακτική, είχε τεράστιο πλούτο, είχε το κύρος του βασιλικού αίματος, είχε δοξαστεί από νίκες σε μεγάλες μάχες και είχε την υποστήριξη ολόκληρου του στρατιωτικού κατεστημένου.

Ο Βάρδας Σκληρός κέρδισε μία ακόμα μάχη εναντίον των αυτοκρατορικών πιο ανατολικά, αλλά στη συνέχεια ηττήθηκε στα Βασιλικά Θερμά και η ανταρσία έλαβε άδοξο τέλος. Για πολλά χρόνια κατέφυγε στο Χαλιφάτο. Επανήλθε 10 χρόνια αργότερα και έπαιξε σημαντικό ρόλο στη στάση του Βάρδα Φωκά (!) εναντίον του Βασιλείου Β’.

ΜΑΧΗ ΣΤΑ ΒΑΣΙΛΙΚΆ ΘΕΡΜΑ (279 Μ.Χ) : Ο δοξασμένος στρατηγός Βάρδας Σκληρός –ο νικητής στην Αρκαδιούπολη– στασίασε μετά τον παραμερισμό του από τον παρακοιμώμενο ευνούχο Βασίλειο Λεκαπηνό (κηδεμόνα του Βασιλείου Β’) και ήγειρε αξιώσεις για τον θρόνο. Μέσα στο 976, χωρίς να βρει μεγάλη αντίσταση, έγινε κύριος της Αντιόχειας, της Καισάρειας και μεγάλου μέρους της Μ.Ασίας, ενώ πλησίασε επικίνδυνα στη Βασιλεύουσα. Μετά από αυτές τις σοβαρές εξελίξεις, ο Λεκαπηνός επανέφερε στην ενεργό δράση τον παλιό αντίπαλο τού Βάρδα Σκληρού, τον Βάρδα Φωκά, που ήταν τα προηγούμενα 7 χρόνια έγκλειστος σε μοναστήρι. Οι δύο παλιοί εχθροί συγκρούστηκαν κοντά στο Αμόριο, στη μάχη της Παγκάλειας, όπου ο Σκληρός νίκησε μεν, αλλά όχι κατά τρόπο αποφασιστικό, που να δώσει οριστικό τέλος στη δραστηριότητα του Φωκά. Ο Βάρδας Σκληρός καταγόταν από την ανατολική Μ.Ασία και η οικογένειά του είχε τεράστια κτήματα εκεί, ενώ είχε την υποστήριξη από γειτονικές ηγεμονίες Αρμενίων, Γεωργιανών και Αράβων. Όλα αυτά τα πλεονεκτήματα όμως τα είχε και ο Βάρδας Φωκάς, που είχε το επιπλέον προσόν ότι εκπροσωπούσε το επίσημο Βυζαντινό κράτος. Μετά την ήττα του στην περιοχή του Αμορίου, ο Βάρδας Φωκάς δεν πτοήθηκε, ανασυντάχθηκε και κινήθηκε προς τις ανατολικές επαρχίες. Εκεί, ήρθε σε συνεννόηση με τον ηγεμόνα της Γεωργίας Δαβίδ Γ´ Κουροπαλάτη του Ταώ, ο οποίος του παραχώρησε ένα στρατό από 12.000 Γεωργιανούς ιππείς, επικεφαλής των οποίων ήταν ο μοναχός και μετέπειτα άγιος Ιωάννης Τορνίκης. Ο Σκληρός είχε αποτύχει να αξιοποιήσει την μέχρι τότε υπεροχή του και αναγκάσθηκε να περάσει τον χειμώνα εκείνο στην Ανατολία, μακριά από τους στόχους του – την Κωνσταντινούπολη – κι έτσι η θέση του ήταν μειονεκτική. Από την άλλη, οι αυτοκρατορικές δυνάμεις, είχαν ενισχυθεί με τους Γεωργιανούς και άλλους πρώην συμμάχους του Σκληρού. Στις 24 Μαρτίου 979, ο Ιβηρο–Βυζαντινός στρατός, ο οποίος ως τότε απέφευγε να αντιπαρατεθεί με τις δυνάμεις του Σκληρού, με μια αιφνιδιαστική επίθεση, προκάλεσε συντριπτική ήττα στους στασιαστές, στις Βασιλικές Θέρμες(1) (ή Aquae Saravenae ή, κάποτε, «Ιουστινιανούπολις»).

Ο Σκληρός δέχτηκε ένα σοβαρό πλήγμα στο κεφάλι, σε μια προσωπική μονομαχία με τον Φωκά και η φήμη ότι πέθανε ήταν η αιτία που έτρεψε τον στρατό του σε φυγή. Ο ίδιος ο Σκληρός, τελικά, επέζησε και κατάφερε να διαφύγει. Ο Ιωάννης Τορνίκης, επικεφαλής του σώματος των Γεωργιανών ιππέων (που ήταν το μεγαλύτερο τμήμα του Βυζαντινού στρατού), αργότερα ίδρυσε τη Μονή Ιβήρων στο Άγιο Όρος καλύπτοντας το κόστος χάρη στα λάφυρα από τις εκστρατείες που συμμετείχε. Είναι Άγιος της Γεωργιανής Ορθόδοξης εκκλησίας. Ο Σκληρός κατέφυγε στους συμμάχους του Άραβες και βρέθηκε για 6 χρόνια στη Βαγδάτη με την οικογένειά του, «φιλοξενούμενος» του Χαλιφάτου. Το 987 ο Βάρδας Φωκά στασίασε με τη σειρά του και ζήτησε τη συνεργασία του Σκληρού, ο οποίος συμφώνησε και επέστρεψε.

Μετά το θάνατο του Φωκά, ο Σκληρός ανέλαβε την αρχηγία των στασιαστών, αλλά απέτυχε. Συνελήφθη, τυφλώθηκε και εξορίστηκε. Λίγο πριν πεθάνει ο Βουλγαροκτόνος ζήτησε τις συμβουλές του, τον συγχώρεσε και τον έκανε Κουροπαλάτη.

ΜΆΧΗ ΠΥΛΕΣ ΤΟΥ ΤΡΑΪΑΝΟΎ : Το 971, ο Βυζαντινός αυτοκράτορας Ιωάννης Τσιμισκής ανακήρυξε την προσάρτηση της Βουλγαρίας. Οι Βυζαντινοί είχαν καταλάβει τις ανατολικές περιοχές της Βουλγαρίας, όμως στη δύση, οι τέσσερις γιοι του κόμη του Σρέντετς (Σόφια) ο Δαυίδ, ο Μωυσής, ο Σαμουήλ και ο Ααρών συνέχιζαν να αντιστέκονται. Οι Βυζαντινοί είχαν δώσει στην οικογένεια αυτή το όνομα Κομητόπουλοι. Το 976 (χρονιά που πέθανε ο Τσιμισκής), οι Κομητόπουλοι άρχισαν να επιτίθενται σε Βυζαντινές περιοχές. Για μια δεκαετία μετά το 976 συνέχισαν τις επιθέσεις και οι Βούλγαροι είχαν μεγάλες επιτυχίες, οπότε ο Σαμουήλ κατάφερε να καταλάβει την βορειο-ανατολική Βουλγαρία και πολλά εδάφη στα νότια φτάνοντας μέχρι τη Λάρισα. Οι συνεχείς Βουλγαρικές επιθέσεις ανάγκασαν τον νεαρό αυτοκράτορα Βασίλειο Β’ να αναλάβει δράση. Το 986, ο Βασίλειος Β’ ηγήθηκε μιας εκστρατείας με 30.000 άνδρες κατά των Βουλγάρων, με στόχο να καταλάβει το φρούριο της Σερδικής ή Σρέντετς (Σόφια) που ήταν η έδρα του Σαμουήλ.

Βαδίζοντας προς τη Σερδική, ο Βασίλειος Β’ άφησε πίσω για οπισθοφυλακή ένα ενισχυμένο απόσπασμα υπό τον Λέοντα Μελισσηνό. Η πολιορκία της πόλης διήρκεσε 20 ημέρες, με συνεχείς ανεπιτυχείς επιθέσεις, μέχρι που σημειώθηκε έλλειψη τροφίμων στο Βυζαντινό στράτευμα. Οι προσπάθειες να βρεθούν προμήθειες στις γύρω περιοχές ήταν άκαρπες επειδή οι Βούλγαροι είχαν ακολουθήσει τακτική καμμένης γης, ενώ κατόρθωσαν να κλέψουν και τα βοοειδή του Βυζαντινού στρατού. Τέλος, οι Βούλγαροι της πόλης έκαναν μια τολμηρή και αιφνιδιαστική έξοδο από τα τείχη, προκαλώντας πολλές απώλειες και καίγοντας όλες τις πολιορκητικές μηχανές, τις οποίες οι άπειροι Βυζαντινοί στρατηγοί είχαν τοποθετήσει πολύ κοντά στα τείχη. Ήταν πλέον προφανές ότι οι Βυζαντινοί δεν ήταν σε θέση να καταλάβουν τη Σερδική. Ούτε ήταν εφικτό να εξαντλήσουν τους πολιορκημένους με πείνα, γιατί, αφού η ροή των προμηθειών τους είχε διακοπεί, οι ίδιοι οι Βυζαντινοί είχαν πρόβλημα. Επιπλέον, ένα στράτευμα υπό τον Σαμουήλ είχε φθάσει μέσα από τα βουνά στα μετόπισθεν των Βυζαντινών. Και το χειρότερο, αντί να προστατέψει τη δίοδο οπισθοχώρησης, ο Λέων Μελισσηνός αποσύρθηκε στην Φιλιππούπολη. Το Βυζαντινό στράτευμα υποχώρησε από την κοιλάδα της Σόφιας προς το νότο, μέσω μιας διάβασης γνωστής ως «Πύλες του Τραϊανού», όπου και στρατοπέδευσε για τη νύχτα. Οι φήμες ότι οι Βούλγαροι είχαν φράξει τα ορεινά μονοπάτια εκεί γύρω προκάλεσε αναστάτωση ανάμεσα στους στρατιώτες και την επομένη ημέρα η υποχώρηση συνεχίσθηκε εσπευσμένα και ανοργάνωτα. Οι Βούλγαροι του Σαμουήλ το είδαν αυτό και εξαπέλυσαν επίθεση, οπότε η οπισθοχώρηση μετατράπηκε σε άτακτη φυγή. Η Βυζαντινή εμπροσθοφυλακή κατάφερε να ξεφύγει περνώντας από πλαγιές που δεν είχαν καταληφθεί από Βούλγαρους. Το υπόλοιπο του στρατεύματος περικυκλώθηκε από τους Βουλγάρους. Μόνο η επίλεκτη Βαράγγεια Φρουρά κατάφερε να διασπάσει τις γραμμές με βαριές απώλειες και να οδηγήσει τον Αυτοκράτορα σε ασφαλές μέρος μέσα από μικρά μονοπάτια. Πολλοί Βυζαντινοί στρατιώτες χάθηκαν στην μάχη. Οι υπόλοιποι αιχμαλωτίσθηκαν μαζί με τα αυτοκρατορικά λάβαρα. Η ήττα αποτέλεσε ισχυρό πλήγμα στο κύρος και στην εδραίωση της μοναρχίας του Βασιλείου Β’. Αμέσως μετά τη μάχη, οι δυνατοί της Μικράς Ασίας υπό την ηγεσία του Βάρδα Φωκά, εξεγέρθηκαν κατά του αυτοκράτορα προκαλώντας έναν εμφύλιο που κράτησε τρία έτη. Από τη άλλη, ο Σαμουήλ μετά τη νίκη, είχε υπό τον έλεγχό του πλέον σχεδόν όλα τα Βαλκάνια.

ΜΆΧΗ ΤΗΣ ΑΒΎΔΟΥ : Μετά τη νίκη του επί του σφετεριστή Βάρδα Σκληρού το 979, ο Βάρδας Φωκάς εξελίχθηκε σε έναν από τους ισχυρότερους άνδρες στην αυτοκρατορία. Όμως, ο νεαρός αυτοκράτορας Βασίλειος Β’ άρχισε να παίρνει πρωτοβουλίες και να δίνει δείγματα ότι είχε πρόθεση να αναλάβει ο ίδιος τα ηνία της διακυβέρνησης. Η αυξανόμενη αυτονομία του θορύβησε τόσο τον ευνούχο παραδυναστεύοντα Βασίλειο Λεκαπηνό (που ως τότε ήταν αυτός που πραγματικά είχε την εξουσία), όσο και τον Φωκά. Αυτοί οι δύο ξεκίνησαν μυστικές συνομιλίες με τον πρώην κοινό εχθρό τους, τον Βάρδα Σκληρό, με σκοπό να ξεφορτωθούν τον αυτοκράτορα. Ο Βάρδας Φωκάς θυμήθηκε τις παλιές βλέψεις που είχε για τον θρόνο (δεδομένου ότι ήταν και απόγονος –ανιψιός– του Νικηφόρου Φωκά) πιστεύοντας ότι η συγκυρία με την κρίση που είχε προκαλέσει ο πόλεμος με τους Βουλγάρους τον ευνοούσε. Το 987 ο Σκληρός προσκλήθηκε να γυρίσει στην πατρίδα από την Βαγδάτη (όπου είχε καταφύγει από το 980), από τον Φωκά. Σύντομα, ο Σκληρός, ο οποίος ήταν εξαιρετικός στρατιωτικός ηγέτης, οργάνωσε έναν στρατό με σκοπό την υποστήριξη των στόχων του Φωκά. Με μια επιχείρηση, η οποία περιέργως αντέγραφε την επανάσταση του Σκληρού πριν από μια δεκαετία, ο Βάρδας Φωκάς ανεκήρυξε εαυτόν αυτοκράτορα και κατέλαβε σχεδόν ολόκληρη τη Μικρά Ασία. Ο αυτοκράτορας Βασίλειος, μη έχοντας πια μεγάλο στρατό στη διάθεσή του, ζήτησε βοήθεια από τον πρίγκηπα Βλαδίμηρο Α΄ του Κιέβου, ο οποίος το 988 είχε καταλάβει την Χερσόνησο, την κυριότερη Βυζαντινή πόλη στην Κριμαία. Ο Βλαδίμηρος προθυμοποιήθηκε να εγκαταλείψει τη Χερσόνησο και να διαθέσει 6.000 από τους άνδρες του στον Βασίλειο. Για αντάλλαγμα, ζήτησε να παντρευτεί τη μικρότερη αδερφή του Βασιλείου, την Άννα. Στην αρχή ο Βασίλειος δίστασε. Οι Βυζαντινοί θεωρούσαν όλους τους ξένους βαρβάρους, και επιπλέον ο Βλαδίμηρος είχε εκαντοντάδες άλλες συζύγους. Όταν ο Βλαδίμηρος υποσχέθηκε να βαπτισθεί, τόσο ο ίδιος όσο και οι υπήκοοί του Χριστιανοί, τελικά ο Βασίλειος συμφώνησε. Σχετικά με το προξενιό της Άννας, υπάρχει και ένα χαριτωμένο επεισόδιο όπου οι Βυζαντινοί έκαναν μια απόπειρα να στείλουν μια άλλη και όχι την πραγματική Άννα για να παντρευτεί τον Ρώσο, αλλά δεν τους βγήκε. Έτσι, μετά τον γάμο, ο Βλαδίμηρος έστειλε τους φοβερούς Βάραγγους προς βοήθεια του Βασιλείου. Στο μεταξύ ο Βάρδας Φωκάς μη εμπιστευόμενος πολύ τον Βάρδα Σκληρό (μάλλον επειδή είχε αυτοανακηρυχθεί και αυτός αυτοκράτωρ), τον φυλάκισε και βάδισε προς την Κωνσταντινούπολη ως ο μοναδικός αρχηγός του επαναστατημένου στρατού. Αυτό μάλλον ήταν λάθος. Επίσης είναι πιθανόν ο Φωκάς είτε να αγνοούσε είτε να υποτιμούσε τη σημαντική βοήθεια που πήρε ο αυτοκράτορας από τους Ρώσους (και ίσως γι’αυτό όταν τους είδε έπαθε εγκεφαλικό). Οι ενισχύσεις του Βλαδίμηρου αποβιβάστηκαν στη Χρυσούπολη, στην ασιατική ακτή του Βοσπόρου, και εξουδετέρωσαν ένα στράτευμα των στασιαστών που είχε σταλεί εκεί με επικεφαλής τον τέως κατεπάνω Ιταλίας Καλόκυρο Δελφινά. Ο Δελφινάς θανατώθηκε με φρικιαστικό τρόπο δια ανασκολοπισμού.

Η εξέλιξη αυτή ματαίωσε τα σχέδια του Φωκά να πολιορκήσει την Κωνσταντινούπολη. Αντί αυτού, επέλεξε να κινηθεί προς νότον και πολιόρκησε την Άβυδο με στόχο τον αποκλεισμό των Δαρδανελίων. Ο Βασίλειος, που ως τότε απέφευγε να δώσει μάχη, τον ακολούθησε. Τα δύο στρατεύματα βρέθηκαν αντιμέτωπα σε παράταξη μάχης έξω από τα τείχη της Αβύδου. Ενώ ο αυτοκράτορας έκανε την συνήθη έφιππη επιθεώρηση μπροστά από τον στρατό του, ο Φωκάς κάλπασε προς το μέρος του και τον κάλεσε σε προσωπική μονομαχία. Όμως, ο Φωκάς καθώς ετοιμαζόταν να αντιμετωπίσει τον Βασίλειο, υπέστη εγκεφαλικό (ήταν σχεδόν 60 χρονών), έπεσε από το άλογό του και κατέληξε νεκρός! Ευθύς τον αποκεφάλισαν και το κεφάλι του προσφέρθηκε στον Βασίλειο. Μετά από αυτό, ο στρατός του Φωκά έχασε κάθε διάθεση για μάχη και άρχισε να υποχωρεί. Η υποχώρηση έγινε άτακτη φυγή και στη συνέχεια σφαγή, καθώς οι Βάραγγοι τους καταδίωξαν λυσσαλέα. Ήταν πρωτόγνωρη η αγριότητα των Βαράγγων, οι οποίοι καταδίωκαν τους πολεμιστές του Φωκά και διασκέδαζαν κόβοντάς τους κομματάκια.

Η μάχη της Αβύδου υπήρξε ορόσημο για τρία πολύ σημαντικά γεγονότα στην ιστορία του Βυζαντίου:

1) τον εκχριστιανισμό των Ρώσων,

2) την είσοδο των Βαράγγων στην στρατιωτική ιστορία

3) την αφύπνιση και ωρίμανση του μέχρι τότε αδιάφορου Βασιλείου, καθώς η κρίση τον ώθησε να αναλάβει δράση παραμερίζοντας τους διάφορους παραδυναστεύοντες και να εξελιχθεί σε έναν από τους πιο μεγάλους αυτοκράτορες του Βυζαντίου.

Με τον θάνατο του Φωκά στην Άβυδο,την ηγεσία των επαναστατών ανέλαβε ο Βάρδας Σκληρός. Όμως η στιγμή είχε χαθεί. Κανένας από τους υποστηρικτές του Φωκά δεν είχε όρεξη να συνεχίσει και ο Βάρδας Σκληρός έμεινε με ελάχιστο στρατό. Σύντομα συνελήφθη, τυφλώθηκε (;) και εξορίστηκε. Η στάση έλαβε τέλος οριστικά.

Το 991 ο Βασίλειος συνάντησε τον Σκληρό, ζήτησε τις συμβουλές του και τον συγχώρεσε. Λίγες μέρες μετά ο Σκληρός πέθανε. Μετά την ήττα και το θάνατο του Βάρδα Φωκά (Απρίλιος 989) οι Σκληροί επανήλθαν στο προσκήνιο, συνεχίζοντας για μικρό χρονικό διάστημα την αντίστασή τους στη δυναστεία μέχρι τον Οκτώβριο του 989, οπότε και συνθηκολόγησαν. Ο Βάρδας Σκληρός έλαβε τον ανώτατο τιμητικό τίτλο του κουροπαλάτη και μαζί με τον αδελφό του Κωνσταντίνο αποσύρθηκαν στο Διδυμότειχο. Ο Ρωμανός Σκληρός παρέμεινε το μόνο ενεργό μέλος της οικογένειας, χωρίς ωστόσο οι πηγές να αναφέρονται στη δράση του μετά το 990. Η παρουσία του Ρωμανού Σκληρού στο πλευρό του Βασιλείου Β΄, καθώς και το προχωρημένο της ηλικίας των στασιαστών Βάρδα και Κωνσταντίνου Σκληρού, οι οποίοι δεν μπορούσαν πλέον να αποτελέσουν απειλή για τη μακεδονική δυναστεία, ήταν οι κύριες αιτίες για την επιεική μεταχείριση των Σκληρών από το Βασίλειο Β΄, η οποία είχε ως αποτέλεσμα η οικογένεια να μην εξαφανιστεί από το προσκήνιο, όπως συνέβη με τους Φωκάδες, αλλά να διατηρήσει τη θέση της και να επανέλθει κατά τη διάρκεια του 11ου αιώνα με πρωταγωνιστικό ρόλο στην πολιτική ζωή της αυτοκρατορίας.

Πηγή : https://byzantium.gr/battlegr.php?byzbat=c10_18

https://byzantium.gr/battlegr.php?byzbat=c10_17

https://byzantium.gr/battlegr.php?byzbat=c10_19

https://byzantium.gr/battlegr.php?byzbat=c10_20

http://constantinople.ehw.gr/Forms/fLemmaBodyExtended.aspx?lemmaId=6151

http://constantinople.ehw.gr/Forms/fLemmaBodyExtended.aspx?lemmaId=6151

https://el.m.wikipedia.org/wiki/%CE%92%CE%AC%CF%81%CE%B4%CE%B1%CF%82_%CE%A3%CE%BA%CE%BB%CE%B7%CF%81%CF%8C%CF%82

https://el.m.wikipedia.org/wiki/%CE%92%CE%AC%CF%81%CE%B4%CE%B1%CF%82_%CE%A6%CF%89%CE%BA%CE%AC%CF%82_%CE%BF_%CE%BD%CE%B5%CF%8C%CF%84%CE%B5%CF%81%CE%BF%CF%82

http://constantinople.ehw.gr/forms/fLemmaBodyExtended.aspx?lemmaID=3904

https://www.sansimera.gr/biographies/209

https://el.m.wikipedia.org/wiki/%CE%92%CE%B1%CF%83%CE%AF%CE%BB%CE%B5%CE%B9%CE%BF%CF%82_%CE%92%C2%B4

http://ebooks.edu.gr/ebooks/v/html/8547/2698/Istoria_B-Lykeiou_html-empl/index2_6.html