Αρβανίτες : Η άγνωστη ιστορία των Δωριέων του Νεότερου Ελληνισμού

Από πού όμως κατάγονται οι Αρβανίτες και ποια η προέλευση της παράξενης γλώσσας τους. Θα πρέπει να πάμε πολύ πίσω στον χρόνο καθώς επιστήμονες έχουν βρει συγγένειες και ομοιότητες με την ομηρική γλώσσα. Οπότε μιλάμε τουλάχιστον για το 1.500-1.000π.Χ. στην περιοχή που είναι σήμερα η Μακεδονία, η Ήπειρος, η Αλβανία και τα Σκόπια. Εκεί κατοικούσαν οι Βρύγες μία πολεμική θρακική φυλή, πολυπληθής και πολιτισμένη που κατοικούσε στο μεγαλύτερο μέρος των σημερινών Βαλκανίων.[1] Μιλούσαν μία γλώσσα που είχε κοινές ρίζες με την ελληνική και ομοιότητες στην δομή της γλώσσας. Ας μην ξεχνάμε ότι και οι Θράκες ήταν Έλληνες πανάρχαιοι κι ας θέλουν πολλοί ξένοι και εντόπιοι επιστήμονες να τους παρουσιάσουν σαν βαρβάρους ξεχωριστούς από τους Έλληνες, λόγω του ότι οι Νότιοι Έλληνες είχαν εξελιγμένο ελληνικό αστικό πολιτισμό σε σχέση με τον ξεπερασμένο αγροτικό πολιτισμό των Θρακών. Βέβαια αυτό είναι λάθος. Υπήρχαν πολλές «ταχύτητες» στον πολιτισμό των Ελλήνων, που δεν ήταν ενιαίος, αλλά διαφοροποιημένος τοπικά.

Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο οι Βρύγες ή Φρύγες θεωρούνται ο αρχαιότερος λαός του κόσμου. Και να πως έγινε: Ο φαραώ Ψαμμήτιχος έδωσε δύο βρέφη σε έναν βοσκό και του είπε να τα πάρει μαζί του και να τα μεγαλώσει σε πολύ απομονωμένο περιβάλλον στην ύπαιθρο. Και να μην μιλήσει ποτέ μπροστά τους. Κάποια στιγμή, αφού πέρασε καιρός και τα βρέφη έγιναν παιδιά που περπατούσαν, ενώ άνοιξε την πόρτα στην καλύβα του αυτά ήλθαν αμέσως κοντά του και του ζήτησαν τροφή, φωνάζοντας “βέκος”. Ο βοσκός το ανέφερε στον φαραώ και εκείνος ρώτησε τους σοφούς συμβούλους της αυλής του. Σε ποια γλώσσα υπάρχει η λέξη βέκος και τι σημαίνει. Εκείνοι του είπαν βέκος είναι στα φρυγικά το ψωμί. Και ο φαραώ έβγαλε το συμπέρασμα ότι οι Φρύγες είναι ο αρχαιότερος λαός στον κόσμο! Και θα μου πείτε και τι σχέση έχει αυτή η ιστορία με τα αρβανίτικα; Μα, στα αρβανίτικα μπουκ είναι το ψωμί, ο άρτος. Βέκος > βούκος > μπουκ (ακόμη και σήμερα λέμε μπουκιά, κλπ.).

Η αρβανίτικη είναι μία πανάρχαια ελληνική διάλεκτος. Σύμφωνα με τον Θουκυδίδη όταν ιδρύθηκε η ελληνική αποικία της Επιδάμνου, στο σημερινό λιμάνι του Δυρραχίου στην Αλβανία, οι Κορίνθιοι άποικοι συνάντησαν Βρύγες και όχι Ιλλυριούς κατοίκους. Και μιλάμε την ίδια περίπου εποχή με το περιστατικό με τον φαραώ και τον βοσκό. Αργότερα εισέβαλε η βάρβαρη φυλή των Ταυλαντίων Ιλλυριών στην περιοχή της κεντρικής Αλβανίας, που όμως δεν έσβησαν την φρυγική γλώσσα στην περιοχή. Ακολούθησαν οι πόλεμοι με το βασίλειο της Μακεδονίας, για 200 περίπου χρόνια, και ιδρύθηκαν παράλληλα με τις ελληνικές αποικίες των παραλίων και νέες πόλεις από τους Μακεδόνες και Ηπειρώτες βασιλείς, όπως η Αντιγόνεια στο Τεπελένι και η Αντιπάτρεια στο Μπεράτι της Αλβανίας. Ο εξελληνισμός άρχισε ενωρίς και εξελίχθηκε ραγδαία κατά την ελληνιστική και ρωμαϊκή εποχή. Ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Διοκλητιανός ονόμασε την περιοχή αυτή ρωμαϊκη επαρχία, ως Ιλλυρία Ελληνική ή Νέα Ήπειρος, με πρωτεύουσα την Επίδαμνο, αποικία των Κορινθίων. Από εκεί περνούσε διασχίζοντας όλη την κεντρική Αλβανία η Εγνατία Οδός που κατέληγε στην νέα πρωτεύουσα των Ρωμαίων, την Κωνσταντινούπολη, το Βυζάντιο, των Μεγαρέων αποίκων. Οι αναφορές για την Νέα Ήπειρο την δηλώνουν ως μερικώς ελληνική και μερικώς εξελληνισμένη.

Ακολούθησε η βυζαντινή περίοδος που κράτησε 1.100 χρόνια. Από το Δυρράχιο καταγόταν ο αυτοκράτορας Αναστάσιος ο Δίκορος. Είχε τον έναν οφθαλμό μαύρο και τον άλλο γαλανό. Το Δυρράχιο καταστράφηκε από σεισμό και ο Αναστάσιος το ανοικοδόμησε

κατασκευάζοντας τα μεγαλύτερα και υψηλότερα τείχη στα Βαλκάνια. Τόσο μεγάλα που προχωρούσαν ιππείς επάνω τους!

Αργότερα η περιοχή έγινε βυζαντινό διοικητικό Θέμα με πρωτεύουσα το Δυρράχιο. Υπήρξαν και εποικισμοί σλάβων στα ορεινά, που δεν επηρέαζαν σοβαρά τον εντόπιο πληθυσμό, την γλώσσα και την ορθόδοξη θρησκεία. Για 100 περίπου χρόνια εκεί συγκρούσθηκαν Βούλγαροι και Βυζαντινοί μέχρι που νίκησαν οι Βυζαντινοί την εποχή του Βουλγαροκτόνου (1018 μ.Χ.). Εκείνην την εποχή γίνονται οι πρώτες αναφορές σε

Αρβανίτες της Ηπείρου και σε Αλβανούς της Βόρειας Αλβανίας (Διοκλείας). Το

αναφέρουν οι Βυζαντινοί ιστορικοί συγγραφείς της εποχής, ο Μιχαήλ Ατταλειάτης και η πριγκήπισσα Άννα Κομνηνή. Το 1204 αλώθηκε η Κωνσταντινούπολη από τους Φράγκους σταυροφόρους και ιδρύθηκε στην δυτική βυζαντινή Ελλάδα το Δεσποτάτο της Ηπείρου, με έδρα την Άρτα και με βασιλείς από την Δυναστεία των Κομνηνών. Περιέλαβε όλην σχεδόν την Αλβανία μέχρι το Δυρράχιο στα Βόρεια. Εκείνους τους αιώνες εμφανίζεται η περιοχή Άρβανον[2], ανάμεσα στις Βρυγηίδες (δηλ. των Βρυγών – νυν Πρέσπες) λίμνες και το Δυρράχιο, σε ορεινή τοποθεσία, βόρεια της σημερινής Βορείου Ηπείρου.βΣτα 1262-1282 εισβάλουν στην περιοχή οι Γάλλοι της Δυναστείας των Ανδεγαυών της Ιταλίας, ηττώνται από τους Παλαιολόγους και παραιτούνται από την διεκδίκηση της Κωνσταντινούπολης. Αλλά οι περιοχές της Βόρειας Αλβανίας υιοθετούν τον καθολικισμό και ξεκινά η θρησκευτική διαίρεση της χώρας. Ο νότος παραμένει ορθόδοξος στο Δεσποτάτο της Ηπείρου των Κομνηνών. 

Έναν αιώνα αργότερα, στα 1320-1370 ξεκινά η κάθοδος των αρβανίτικων φυλών της Ηπείρου προς την νότια Ελλάδα. Είχαν προηγηθεί η κατάκτηση του Δεσποτάτου της Ηπείρου από τους Ιταλούς Ορσίνι των Επτανήσων, τους Παλαιολόγους της Κωνσταντινούπολης και τέλος τους Σέρβους του Στέφανου Δουσάν. Οι Αρβανίτες εγκαθίστανται μέχρι το 1400 στην Στερεά Ελλάδα, την Αττική, την Εύβοια, την Πελοπόννησο, την Θράκη…[3] Ενώ παράλληλα ξεκινά η οθωμανική κατάκτηση των Βαλκανίων και την Ελλάδας που θα κρατήσει ένα περίπου αιώνα. Οι Αρβανίτες κατάγονταν από ελληνορθόδοξους πληθυσμούς οι οποίοι μετακινήθηκαν στην Κεντρική και Νότια Ελλάδα από τη περιοχή των Αρβάνων, της Βόρειας περιοχής της Ηπείρου, όπου βρίσκεται η σημερινή Αλβανία. Υπήρξαν διάφορες μετακινήσεις κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα, από τον 13ο αιώνα αλλά κυρίως μεταξύ του 14ου και 16ου αιώνα, πυκνώνοντας τον ντόπιο πληθυσμό ο οποίος είχε υποστεί μείωση από τους συνεχείς πολέμους, τους λιμούς και τις θεομηνίες.[3] Οι Αρβανίτες έπαιξαν σημαντικό ρόλο κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας, της Ενετοκρατίας και της Ελληνικής Επανάστασης του 1821.

Πηγή : 

Ιστορία των Αρβανιτών και της αρβανίτικης γλώσσας με πίνακα λεξιλογίου της αρβανίτικης της Νότιας Ελλάδας

https://arxeion-politismou.gr/2017/04/arvanites-kai-arvanitiki-glossa.html

https://el.m.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%81%CE%B2%CE%B1%CE%BD%CE%AF%CF%84%CE%B5%CF%82

https://el.m.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%81%CE%B2%CE%B1%CE%BD%CE%AF%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%B1

https://www.google.com/amp/s/www.tovima.gr/2016/11/05/opinions/arbanites-kai-albanoi/amp/

https://www.lithoksou.net/2020/11/arvanites.html?m=1

https://el.m.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%81%CE%B2%CE%B1%CE%BD%CE%AF%CF%84%CE%B5%CF%82

https://fyletika.blogspot.com/2016/02/blog-post_1.html?m=1

https://www.google.com/amp/s/www.himara.gr/istoria/5566-arvanon-arvana-arbouna-arben-arberia-alvanopolis-elbasan-kruja-arvon%3fformat=amp

https://lastpoint.gr/arvanites-oi-gnostoi-agnostoi-tis-ellinikis-istorias/#google_vignette

https://www.huffingtonpost.gr/entry/ellenes-arvanites-alvanoi-en-sentomia_gr_65b4b0d3e4b077c17ab5448e

https://vimasaronikou.wordpress.com/2016/09/22/%CE%AD%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%B5%CF%82-%CE%B1%CF%81%CE%B2%CE%B1%CE%BD%CE%AF%CF%84%CE%B5%CF%82-%CF%8C%CE%BB%CE%B7-%CE%B7-%CE%B1%CE%BB%CE%AE%CE%B8%CE%B5%CE%B9%CE%B1/

http://boeotia.ehw.gr/forms/fLemmaBodyExtended.aspx?lemmaid=12803&boithimata_State=&kefalaia_State=

https://kleftouria.blogspot.com/2008/04/1821_19.html?m=1

https://www.notioanatolika.gr/culture/8458-arvanitika-eponyma-apo-poy-proerxontai-kai-

https://arvanitikaeponyma.blogspot.com/2018/?m=1

https://www.politeianet.gr/books/9789606813542-rachoutis-p-kostas-mpatsioulas-ta-arbanitika-eponuma-ton-ellinon-226447

https://mousikovlog.blogspot.com/2020/04/blog-post_4.html?m=1