Αρβανίτες : Η γεωγραφία των εγκαταστάσεων στην Ελλάδα και η μελέτη της ανθρωπολογίας τους

ΓΕΩΓΡΑΦΊΑ

Η Αθήνα, η πρωτεύουσα του νέου βασιλείου, βρισκόταν γεωγραφικά, στο κέντρο μιας αλβανόφωνης ανθρωποθάλασσας, καθώς ήταν περικυκλωμένη από δεκάδες αρβανιτοχώρια. Το σύνολο των Αρβανιτών της χώρας ανερχόταν το 1879 σε 176.120 άτομα και το 1907 σε 236.707. Οι αριθμοί αυτοί, ως ποσοστό επί τοις εκατό του συνόλου του πληθυσμού της Ελλάδας, ήταν 10,65 % και 9 % αντίστοιχα. Στον αριθμό των Αρβανιτών δεν υπολογίζονται όσοι ζούσαν σε αστικά κέντρα. Οι επίσημες πληροφορίες της Στατιστικής Υπηρεσίας για τον πληθυσμό των Αρβανιτών ήταν 58.916 ή 3,56 % για το 1879 [Απογραφή 1879] και 50.975 ή 1,94 % για το 1907 [Απογραφή 1907].

Τα 410 αρβανιτοχώρια ως προς την γεωγραφική κατανομή τους ήταν το 1907 κατανεμημένα:

1. Στην επαρχία Αττικής 50 χώρια με πληθυσμό 46.105 άτομα.

2. Στην επαρχία Μεγαρίδος 9 χωριά με πληθυσμό 15.341 άτομα.

3. Στην επαρχία Αιγίνης 4 χωριά με πληθυσμό 1.180 άτομα.

4. Στην επαρχία Θηβών 48 χωριά με πληθυσμό 30.898 άτομα.

5. Στην επαρχία Λοκρίδος 11 χωριά με πληθυσμό 7.073 άτομα.

6. Στην επαρχία Λεβαδείας 11 χωριά με πληθυσμό 4.841 άτομα.

7. Στην επαρχία Κορινθίας 61 χωριά με πληθυσμό 31.759 άτομα.

8. Στην επαρχία Αργολίδας 19 χωριά με πληθυσμό 8.674 άτομα.

9. Στην επαρχία Ερμιονίδος 8 χωριά με πληθυσμό 15.560 άτομα.

10. Στην επαρχία Ναυπλίας 16 χωριά με πληθυσμό 5.933 άτομα.

11. Στην επαρχία Τροιζηνίας 19 χωριά με πληθυσμό 15285 άτομα.

12. Στην επαρχία Καρυστίας 53 χωριά με πληθυσμό 13.299 άτομα.

13. Στην επαρχία Άνδρου 17 χωριά με πληθυσμό 5.227 άτομα.

14. Στην επαρχία Τριφυλίας 17 χωριά με πληθυσμό 10.512 άτομα.

15. Στην επαρχία Πατρών 31 χωριά με πληθυσμό 7.988 άτομα.

16. Στην επαρχία Καλαβρύτων ένα χωριό με πληθυσμό 981 άτομα.

17. Στην επαρχία Μαντινείας ένα χωριό με πληθυσμό 1.207 άτομα.

18. Στην επαρχία Ηλείας 17 χωριά με πληθυσμό 6.303 άτομα.

19. Στην επαρχία Λακεδαίμονος 17 χωριά με πληθυσμό 10.773 άτομα.

Οι περιοχές στις οποίες εγκαταστάθηκαν και εντοπίζονται αρβανίτικοι πληθυσμοί είναι η Αττική, η Βοιωτία (με δυτικότερο άκρο το χωριό Στείρι), η Επαρχία Καρυστίας της νότιας Εύβοιας και συγκεκριμένα η περιοχή νοτίως του Αλιβερίου και του Αυλωναρίου (εξαιρουμένων των περιοχών της Καρύστου, του Πλατανιστού και του Μαρμαρίου), τα νησιά του Αργοσαρωνικού, η Άνδρος (βόρειο κομμάτι), η Παραδημή Ροδόπης, καθώς και τμήματα της Κορινθίας, Αργολίδας, Αχαΐας, Μεσσηνίας, και Λακωνίας. Τα αρβανίτικα, απαντώνται στον ελλαδικό χώρο (αν και όχι απαραίτητα στις ίδιες περιοχές με τη σύγχρονη εποχή) περίπου από τα μέσα του 14ου αιώνα. Ως αρβανιτόφωνες ή μέχρι σχετικά πρόσφατα αρβανιτόφωνες περιοχές στην Ελλάδα μπορούν να θεωρηθούν οι παρακάτω:

1) μέρος της Αττικής και της Βοιωτίας (με δυτικότερο όριο της αρβανιτοφωνίας το χωριό Στείρι Βοιωτίας)

2) το ανατολικό άκρο του νομού Φθιώτιδος (Λοκρίδα)

3) η νότια Εύβοια (μέχρι και το χωριό Αχλαδερή προς βορρά και με εξαιρέσεις την πόλη της Καρύστου, τον Πλατανιστό και το Μαρμάρι)

4) η βόρεια Άνδρος (μέχρι και τα χωριά Βουρκωτή και Απροβάτου προς νότο)

τα νησιά του Αργοσαρωνικού Σαλαμίνα, Αγκίστρι, Ύδρα, Σπέτσες και Πόρος

5) η Τροιζηνία και τα Μέθανα

6) η περιοχή των Γερανείων του νομού Κορινθίας,

7) το ανατολικό τμήμα της Κορινθίας (Σοφικό και η ευρύτερη περιοχή του πρώην δήμου Σολυγείας) αλλά και το Κλημέντι και γύρω χωριά

8) το μεγαλύτερο ανατολικό τμήμα του νομού Αργολίδος

9) μέρος του νομού Αχαϊας (δυτικά της Πάτρας)

10)μέρος της επαρχίας Τριφυλίας του νομού Μεσσηνίας (το Δώριο και τα γύρω χωριά, γνωστά ως Σουλιμοχώρια) που αποτελούν διοικητικά τους σημερινούς δήμους Δωρίου και Αετού

11) το χωριό Δάρας Αρκαδίας καθώς και ένας μικρός θύλακας στην περιοχή του τ.δήμου Ζάρακα Λακωνίας (Χάρακας, Πιστάματα, Λαμπόκαμπος,Ρηχέα).

12) Τον 19ο αιώνα τα αρβανίτικα ομιλούνταν και σε χωριά της Ηλείας, της Αρκαδίας και της επαρχίας Καλαβρύτων του νομού Αχαΐας.

Τα αρβανίτικα που ομιλούνται σε κάποια χωριά των νομών Θεσπρωτίας και Πρεβέζης, στον νομό Έβρου από απογόνους προσφύγων από τα αλβανόφωνα χωριά Μεγάλο Ζαλούφι, Ιμπρίκ Τεπέ, Παζάρ Δερέ, Γιλανλή, Αλτίν Τάς, Αμπαλάρ, Σουλτάνκιοϊ, Καρατζά Χαλήλ της Ανατολικής Θράκης, στις Μάνδρες Κιλκίς από τους απογόνους προσφύγων από τη Μανδρίτσα της Ανατολικής Ρωμυλίας, στο Νομό Ροδόπης (Παραδημή, Προσκυνητές κ.α.) καθώς και στα χωριά Λέχοβο, Δροσοπηγή και Φλάμπουρο Φλωρίνης.

ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΊΑ 

Οι Αρβανίτες είναι πασίγνωστοι στην Ελλάδα. Έγιναν διάσημοι για την συμβολή τους στην Επανάσταση του '21, αλλά και στους μετέπειτα πολέμους που ακολούθησαν. Μάλιστα, πολλοί κάτοικοι της Ελλάδας θεωρούν τους εαυτούς τους Αρβανίτες μέχρι και σήμερα. Συνεπώς, το ζήτημα της φυλετικής σύστασης των Αρβανιτών παρουσιάζει έντονο ενδιαφέρον. Η μελέτη αφορά αποκλειστικά και μόνο στα ανθρωπολογικά χαρακτηριστικά των Αρβανιτών. Δεν εξετάζονται τα περί εθνικής συνείδησης. Θα εστιάσουμε στα σωματικά και ψυχικά τους γνωρίσματα και θα βγάλουμε συμπεράσματα για την φυλετική τους υπόσταση.

Οι Αρβανίτες έγιναν γνωστοί κατά την Επανάσταση του '21, αναλαμβάνοντας πρωταγωνιστικό ρόλο στον αγώνα. Πολλές πληροφορίες είναι διαθέσιμες για τα ψυχικά τους γνωρίσματα. Περιγράφονται ως ισχυρογνώμονες, με το λεγόμενο «αρβανίτικο κεφάλι», συμφεροντολόγοι, μπαίνοντας σε διαμάχες για χρήματα ή λάφυρα και ευέξαπτοι, με τάσεις διαρκών εσωτερικών συγκρούσεων. Από την άλλη είναι ανδρείοι, ικανοί και ανθεκτικοί πολεμιστές και έχουν μπέσα, δηλαδή τιμή, κρατώντας τις προφορικές συμφωνίες τους. Τα γνωρίσματα αυτά των Αρβανιτών, όπως παραδίδονται από διαφόρους συγγραφείς, φωτογραφίζουν καθαρά τον Διναρικό τύπο. Οι Αρβανίτες συμμετείχαν σε μεγάλους αριθμούς στην Επανάσταση του '21 και αυτό οδήγησε στο να παραχθούν πολλά πορτραίτα αγωνιστών, στα οποία διαφαίνεται μια Διναρική τάση. Οι Γκέγκηδες/ Gegë, που κατοικούν πάνω από τον Γενούσο/Shkumbin- Shkembi ποταμό, μαζί με τους Μιρδίτες/ Vetëkeverria e Mirditës, πιστεύεται ότι είναι απόγονοι Ιλλυριών. Αντίθετα οι Τόσκηδες, οι Λιάπηδες και οι Τσάμηδες, θεωρούνται απόγονοι αρχαίων Ελληνικών φύλων, με εμφανή τα σημεία της επιμειξίας τους με τους Γκέγκηδες και τους Βλάχους - λιγότερο με Σέρβους, που τους αποκαλούσαν Рабна.

Στις περιοχές που εγκαταστάθηκαν Αρβανίτες, έχει αυξηθεί σημαντικά ο κεφαλικός δείκτης. Αυτό ταιριάζει με την Διναρικότητα στην συμπεριφορά και την εμφανή Διναρικότητα στα πορτραίτα των Αρβανιτών αγωνιστών του '21. Προκύπτει ότι στην κεντρική και νότια Ελλάδα εισήλθε ένα έντονα βραχυκέφαλο Διναρικό (Ιλλυρικό) στοιχείο, που έχει την απώτερη καταγωγή του από το Άρβανον, των νοτιοδυτικών Βαλκανίων. Αυτό είναι απολύτως λογικό από ανθρωπολογικής άποψης. Λόγω του αρχικού τόπου καταγωγής τους, δεν είναι παράξενο να υπήρχε και ένα ποσοστό Αλπικών μεταξύ τους. Οι Αρβανίτες ερχόμενοι στον σημερινό Ελλαδικό χώρο μίχθησαν με τους υπόλοιπους κατοίκους της Ελλάδας. Το αποτέλεσμα είναι σήμερα πλέον οι απόγονοι Αρβανιτών να ανήκουν σε όλους τους Ελλαδικούς φυλετικούς τύπους, όπως Μεσογειακοί, Αλπικοί, κτλ, όμως ο αρχικός τους πυρήνας φαίνεται να υπήρξε Διναρικός(Ιλλυρικός) και ίσως παραμένει μέχρι και σήμερα.

Οι Αρβανίτες εκτιμώνται ότι αποτέλεσαν το 10-20% του Ελλαδικού πληθυσμού, μετά την μόνιμη εγκατάστασή τους. Βέβαια, αυτό αφορά μόνο στην κεντρική και νότια Ελλάδα. Ακόμα και αυτές οι εκτιμήσεις, μπορούν να δώσουν μια εικόνα για την είσοδο βραχυκέφαλων Διναρικών (Ιλλυριών) στην Ελλάδα. Φαίνεται ότι λόγω των Αρβανιτών, εισήλθε στην Ελλάδα ένα, διόλου ευκαταφρόνητο, διψήφιο ποσοστό Διναρικών (Ιλλυριών). Η είσοδος Αρβανιτών κατά τον Μεσαίωνα είναι ένας από τους βασικούς λόγους που υποθέτουμε ότι η αρχαία Ελλάδα είχε σχετικά μικρό ποσοστό Διναρικών (Ιλλυριών). Δηλαδή, το μεγαλύτερο μέρος των σημερινών Διναρικών (Ιλλυριών) της Ελλάδας, φαίνεται να εισήλθε πρώτη φορά με τους Αρβανίτες. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να αυξηθεί ο κεφαλικός δείκτης στην δυτική Ελλάδα, μέχρι την Πελοπόννησο.

Όσοι είναι παρατηρητικοί και αναγνωρίζουν τους φυλετικούς τύπους, θα έχουν αντιληφθεί την έντονη παρουσία Διναρικών (Ιλλυριών) στην Ήπειρο, στην Δυτική Μακεδονία, στην Στερεά Ελλάδα και στην Πελοπόννησο. Το τελικό συμπέρασμα είναι ότι οι Αρβανίτες σχετίζονται ιστορικά με τον Διναρικό (Ιλλυρικό) τύπο. Η μίξη όμως με τους υπόλοιπους λευκούς τύπους της χώρας έχει οδηγήσει στο να βρίσκουμε σήμερα Αρβανίτες που να ανήκουν σε όλους τους Ελλαδικούς φυλετικούς τύπους.

Ο Κ. Στέφανος ήδη από το 1911 είχε επισημάνει ότι καμία αρβανίτικη κοινότητα στην Ελλάδα δεν είναι υπερβραχυκέφαλη (χαρακτηριστικό ανθρωπολογικό γνώρισμα των Αλβανών). Παντού ο μέσος κεφαλικός δείκτης κυμαινόταν μεταξύ 80 και 84, με ελαφρά μεν τάση των Αρβανιτών της Αργολίδος προς την υπερβραχυκεφαλία, αλλά με σοβαρότερη απόκλιση των Αρβανιτών της Αττικής, της Εύβοιας και της Κορινθίας προς την μεσοκεφαλία. Τα στοιχεία αυτά του κεφαλικού δείκτου, που μέτρησε ο Στέφανος, αρκετά ανόμοια μεταξύ τους, δεν ήσαν όμως έξω από το φάσμα του ελληνικού κεφαλικού δείκτου. Άλλωστε η πρόσφατη έρευνα του Θ. Πίτσιου στην Πελοπόννησο επιβεβαίωσε ότι οι εκεί Αρβανίτες , όχι μόνον δεν είναι φυλετικώς διναρικοί, αλλά ότι είναι πολύ «μεσογειακώτεροι» από τους Έλληνες της Ηπείρου.

Η ορθομετωπία, ας πούμε, είναι γνήσιο χαρακτηριστικό της λεπτοφυούς Μεσογειακής φυλής και βλέπουμε να συναντάται μεταξύ των Αρβανιτών σε ποσοστό 90%, όσο δηλ. και στους λοιπούς Πελοποννησίους, ενώ στους Γκέγκες ή Γκεκηδες (βόρειοι Αλβανοί) σε ποσοστό κάτω του 40%. Αυτά και άλλα στοιχεία πείθουν ότι «δεν διαφέρουν οι Αρβανίτες από τους Έλληνες των γειτονικών τους χωριών». Γι’ αυτό και οι Φράγκοι δεν τους διέκριναν ούτε τότε από τους λοιπούς Έλληνες («είναι ένας μόνον λαός», έγραφαν) και τους ξεχώριζαν μόνο από την γλώσσα, αλλά και από την ροπή τους προς την στρατιωτική τέχνη( Μπίρης). Ο Γενικός Προνοητής του Μοριά, Jacomo Barbarrigo, έγραψε το 1479: «Οι Αρβανίτες και οι Έλληνες δεν είναι παρά ένας μόνος λαός που μισεί κάθε ξένο», (εννοώντας προφανώς τους κατακτητές της εποχής). 

Αυτή η στρατιωτική ροπή των Αρβανιτών, που έκανε τους Φράγκους να ταυτίζουν το όνομα «αρβανίτης» με το «στρατιώτης», υποδηλώνει μία ιδιαιτερότητα στην ψυχική ιδιοσυγκρασία τους. Και είναι σήμερα γνωστή μία κάποια ιδιαιτερότητα στον ψυχικό χαρακτήρα των Αρβανιτών, που θεωρούνται αρκετά σκληροί, πείσμονες, και συμφεροντολόγοι. Ο Δ. Καμπούρογλους είχε από παλαιά επισημάνει αυτήν την διαφοροποίηση τους από τους άλλους Έλληνες, μολονότι δεχόταν ότι προήρχοντο από την Ήπειρο – και όχι από την Αλβανία, όπως οι Τουρκαλβανοί (δηλ. οι εξισλαμισμένοι Αλβανοί). Αλλά και ο Κ. Μπίρης γράφει: «Όπως απέδειξαν με την πολεμική τους τέχνη οι Αρβανίτες , δεν τους έλειπε η ευφυϊα, η έλλειψη όμως ευστροφίας τους έκανε να είναι τραχείς στους τρόπους, επίμονοι και αγύριστοι» (το γνωστό «αγύριστο αρβανίτικο κεφάλι»).

Είμαστε απόγονοι ντόπιων λαών, που ζήσαμε με ποικίλα ονόματα γλώσσες / διαλέκτους , παρεμφερή λαογραφία, κουζίνα, κάτω από τη διοίκηση αυτοκρατοριών, επί 2.000 χρόνια!!! Και αυτό το αποδεικνύουν τα test dna, που κάνουμε (κατά μέσω όρο στους Έλληνες δείχνουν, περίπου 70% Ελληνική και το υπόλοιπο 30% , με αναλογίες, Βαλκάνια, Μ. Ασία, Ιταλία, Κεντρική Ευρώπη). Και αυτό το αποδεικνύουν τα test dna, που κάνουμε (κατά μέσω όρο στους Έλληνες δείχνουν , περίπου 70% Ελληνική και το υπόλοιπο 30% , με αναλογίες, Βαλκάνια, Μ. Ασία, Ιταλία, Κεντρική Ευρώπη).

Πηγή : 

Ιστορία των Αρβανιτών και της αρβανίτικης γλώσσας με πίνακα λεξιλογίου της αρβανίτικης της Νότιας Ελλάδας

https://arxeion-politismou.gr/2017/04/arvanites-kai-arvanitiki-glossa.html

https://el.m.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%81%CE%B2%CE%B1%CE%BD%CE%AF%CF%84%CE%B5%CF%82

https://el.m.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%81%CE%B2%CE%B1%CE%BD%CE%AF%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%B1

https://www.google.com/amp/s/www.tovima.gr/2016/11/05/opinions/arbanites-kai-albanoi/amp/

https://www.lithoksou.net/2020/11/arvanites.html?m=1

https://el.m.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%81%CE%B2%CE%B1%CE%BD%CE%AF%CF%84%CE%B5%CF%82

https://fyletika.blogspot.com/2016/02/blog-post_1.html?m=1

https://www.google.com/amp/s/www.himara.gr/istoria/5566-arvanon-arvana-arbouna-arben-arberia-alvanopolis-elbasan-kruja-arvon%3fformat=amp

https://lastpoint.gr/arvanites-oi-gnostoi-agnostoi-tis-ellinikis-istorias/#google_vignette

https://www.huffingtonpost.gr/entry/ellenes-arvanites-alvanoi-en-sentomia_gr_65b4b0d3e4b077c17ab5448e

https://vimasaronikou.wordpress.com/2016/09/22/%CE%AD%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%B5%CF%82-%CE%B1%CF%81%CE%B2%CE%B1%CE%BD%CE%AF%CF%84%CE%B5%CF%82-%CF%8C%CE%BB%CE%B7-%CE%B7-%CE%B1%CE%BB%CE%AE%CE%B8%CE%B5%CE%B9%CE%B1/

http://boeotia.ehw.gr/forms/fLemmaBodyExtended.aspx?lemmaid=12803&boithimata_State=&kefalaia_State=

https://kleftouria.blogspot.com/2008/04/1821_19.html?m=1

https://www.notioanatolika.gr/culture/8458-arvanitika-eponyma-apo-poy-proerxontai-kai-

https://arvanitikaeponyma.blogspot.com/2018/?m=1

https://www.politeianet.gr/books/9789606813542-rachoutis-p-kostas-mpatsioulas-ta-arbanitika-eponuma-ton-ellinon-226447

https://mousikovlog.blogspot.com/2020/04/blog-post_4.html?m=1

Αρβανίτες : Η άγνωστη ιστορία των Δωριέων του Νεότερου Ελληνισμού

Από πού όμως κατάγονται οι Αρβανίτες και ποια η προέλευση της παράξενης γλώσσας τους. Θα πρέπει να πάμε πολύ πίσω στον χρόνο καθώς επιστήμονες έχουν βρει συγγένειες και ομοιότητες με την ομηρική γλώσσα. Οπότε μιλάμε τουλάχιστον για το 1.500-1.000π.Χ. στην περιοχή που είναι σήμερα η Μακεδονία, η Ήπειρος, η Αλβανία και τα Σκόπια. Εκεί κατοικούσαν οι Βρύγες μία πολεμική θρακική φυλή, πολυπληθής και πολιτισμένη που κατοικούσε στο μεγαλύτερο μέρος των σημερινών Βαλκανίων.[1] Μιλούσαν μία γλώσσα που είχε κοινές ρίζες με την ελληνική και ομοιότητες στην δομή της γλώσσας. Ας μην ξεχνάμε ότι και οι Θράκες ήταν Έλληνες πανάρχαιοι κι ας θέλουν πολλοί ξένοι και εντόπιοι επιστήμονες να τους παρουσιάσουν σαν βαρβάρους ξεχωριστούς από τους Έλληνες, λόγω του ότι οι Νότιοι Έλληνες είχαν εξελιγμένο ελληνικό αστικό πολιτισμό σε σχέση με τον ξεπερασμένο αγροτικό πολιτισμό των Θρακών. Βέβαια αυτό είναι λάθος. Υπήρχαν πολλές «ταχύτητες» στον πολιτισμό των Ελλήνων, που δεν ήταν ενιαίος, αλλά διαφοροποιημένος τοπικά.

Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο οι Βρύγες ή Φρύγες θεωρούνται ο αρχαιότερος λαός του κόσμου. Και να πως έγινε: Ο φαραώ Ψαμμήτιχος έδωσε δύο βρέφη σε έναν βοσκό και του είπε να τα πάρει μαζί του και να τα μεγαλώσει σε πολύ απομονωμένο περιβάλλον στην ύπαιθρο. Και να μην μιλήσει ποτέ μπροστά τους. Κάποια στιγμή, αφού πέρασε καιρός και τα βρέφη έγιναν παιδιά που περπατούσαν, ενώ άνοιξε την πόρτα στην καλύβα του αυτά ήλθαν αμέσως κοντά του και του ζήτησαν τροφή, φωνάζοντας “βέκος”. Ο βοσκός το ανέφερε στον φαραώ και εκείνος ρώτησε τους σοφούς συμβούλους της αυλής του. Σε ποια γλώσσα υπάρχει η λέξη βέκος και τι σημαίνει. Εκείνοι του είπαν βέκος είναι στα φρυγικά το ψωμί. Και ο φαραώ έβγαλε το συμπέρασμα ότι οι Φρύγες είναι ο αρχαιότερος λαός στον κόσμο! Και θα μου πείτε και τι σχέση έχει αυτή η ιστορία με τα αρβανίτικα; Μα, στα αρβανίτικα μπουκ είναι το ψωμί, ο άρτος. Βέκος > βούκος > μπουκ (ακόμη και σήμερα λέμε μπουκιά, κλπ.).

Η αρβανίτικη είναι μία πανάρχαια ελληνική διάλεκτος. Σύμφωνα με τον Θουκυδίδη όταν ιδρύθηκε η ελληνική αποικία της Επιδάμνου, στο σημερινό λιμάνι του Δυρραχίου στην Αλβανία, οι Κορίνθιοι άποικοι συνάντησαν Βρύγες και όχι Ιλλυριούς κατοίκους. Και μιλάμε την ίδια περίπου εποχή με το περιστατικό με τον φαραώ και τον βοσκό. Αργότερα εισέβαλε η βάρβαρη φυλή των Ταυλαντίων Ιλλυριών στην περιοχή της κεντρικής Αλβανίας, που όμως δεν έσβησαν την φρυγική γλώσσα στην περιοχή. Ακολούθησαν οι πόλεμοι με το βασίλειο της Μακεδονίας, για 200 περίπου χρόνια, και ιδρύθηκαν παράλληλα με τις ελληνικές αποικίες των παραλίων και νέες πόλεις από τους Μακεδόνες και Ηπειρώτες βασιλείς, όπως η Αντιγόνεια στο Τεπελένι και η Αντιπάτρεια στο Μπεράτι της Αλβανίας. Ο εξελληνισμός άρχισε ενωρίς και εξελίχθηκε ραγδαία κατά την ελληνιστική και ρωμαϊκή εποχή. Ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Διοκλητιανός ονόμασε την περιοχή αυτή ρωμαϊκη επαρχία, ως Ιλλυρία Ελληνική ή Νέα Ήπειρος, με πρωτεύουσα την Επίδαμνο, αποικία των Κορινθίων. Από εκεί περνούσε διασχίζοντας όλη την κεντρική Αλβανία η Εγνατία Οδός που κατέληγε στην νέα πρωτεύουσα των Ρωμαίων, την Κωνσταντινούπολη, το Βυζάντιο, των Μεγαρέων αποίκων. Οι αναφορές για την Νέα Ήπειρο την δηλώνουν ως μερικώς ελληνική και μερικώς εξελληνισμένη.

Ακολούθησε η βυζαντινή περίοδος που κράτησε 1.100 χρόνια. Από το Δυρράχιο καταγόταν ο αυτοκράτορας Αναστάσιος ο Δίκορος. Είχε τον έναν οφθαλμό μαύρο και τον άλλο γαλανό. Το Δυρράχιο καταστράφηκε από σεισμό και ο Αναστάσιος το ανοικοδόμησε

κατασκευάζοντας τα μεγαλύτερα και υψηλότερα τείχη στα Βαλκάνια. Τόσο μεγάλα που προχωρούσαν ιππείς επάνω τους!

Αργότερα η περιοχή έγινε βυζαντινό διοικητικό Θέμα με πρωτεύουσα το Δυρράχιο. Υπήρξαν και εποικισμοί σλάβων στα ορεινά, που δεν επηρέαζαν σοβαρά τον εντόπιο πληθυσμό, την γλώσσα και την ορθόδοξη θρησκεία. Για 100 περίπου χρόνια εκεί συγκρούσθηκαν Βούλγαροι και Βυζαντινοί μέχρι που νίκησαν οι Βυζαντινοί την εποχή του Βουλγαροκτόνου (1018 μ.Χ.). Εκείνην την εποχή γίνονται οι πρώτες αναφορές σε

Αρβανίτες της Ηπείρου και σε Αλβανούς της Βόρειας Αλβανίας (Διοκλείας). Το

αναφέρουν οι Βυζαντινοί ιστορικοί συγγραφείς της εποχής, ο Μιχαήλ Ατταλειάτης και η πριγκήπισσα Άννα Κομνηνή. Το 1204 αλώθηκε η Κωνσταντινούπολη από τους Φράγκους σταυροφόρους και ιδρύθηκε στην δυτική βυζαντινή Ελλάδα το Δεσποτάτο της Ηπείρου, με έδρα την Άρτα και με βασιλείς από την Δυναστεία των Κομνηνών. Περιέλαβε όλην σχεδόν την Αλβανία μέχρι το Δυρράχιο στα Βόρεια. Εκείνους τους αιώνες εμφανίζεται η περιοχή Άρβανον[2], ανάμεσα στις Βρυγηίδες (δηλ. των Βρυγών – νυν Πρέσπες) λίμνες και το Δυρράχιο, σε ορεινή τοποθεσία, βόρεια της σημερινής Βορείου Ηπείρου.βΣτα 1262-1282 εισβάλουν στην περιοχή οι Γάλλοι της Δυναστείας των Ανδεγαυών της Ιταλίας, ηττώνται από τους Παλαιολόγους και παραιτούνται από την διεκδίκηση της Κωνσταντινούπολης. Αλλά οι περιοχές της Βόρειας Αλβανίας υιοθετούν τον καθολικισμό και ξεκινά η θρησκευτική διαίρεση της χώρας. Ο νότος παραμένει ορθόδοξος στο Δεσποτάτο της Ηπείρου των Κομνηνών. 

Έναν αιώνα αργότερα, στα 1320-1370 ξεκινά η κάθοδος των αρβανίτικων φυλών της Ηπείρου προς την νότια Ελλάδα. Είχαν προηγηθεί η κατάκτηση του Δεσποτάτου της Ηπείρου από τους Ιταλούς Ορσίνι των Επτανήσων, τους Παλαιολόγους της Κωνσταντινούπολης και τέλος τους Σέρβους του Στέφανου Δουσάν. Οι Αρβανίτες εγκαθίστανται μέχρι το 1400 στην Στερεά Ελλάδα, την Αττική, την Εύβοια, την Πελοπόννησο, την Θράκη…[3] Ενώ παράλληλα ξεκινά η οθωμανική κατάκτηση των Βαλκανίων και την Ελλάδας που θα κρατήσει ένα περίπου αιώνα. Οι Αρβανίτες κατάγονταν από ελληνορθόδοξους πληθυσμούς οι οποίοι μετακινήθηκαν στην Κεντρική και Νότια Ελλάδα από τη περιοχή των Αρβάνων, της Βόρειας περιοχής της Ηπείρου, όπου βρίσκεται η σημερινή Αλβανία. Υπήρξαν διάφορες μετακινήσεις κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα, από τον 13ο αιώνα αλλά κυρίως μεταξύ του 14ου και 16ου αιώνα, πυκνώνοντας τον ντόπιο πληθυσμό ο οποίος είχε υποστεί μείωση από τους συνεχείς πολέμους, τους λιμούς και τις θεομηνίες.[3] Οι Αρβανίτες έπαιξαν σημαντικό ρόλο κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας, της Ενετοκρατίας και της Ελληνικής Επανάστασης του 1821.

Πηγή : 

Ιστορία των Αρβανιτών και της αρβανίτικης γλώσσας με πίνακα λεξιλογίου της αρβανίτικης της Νότιας Ελλάδας

https://arxeion-politismou.gr/2017/04/arvanites-kai-arvanitiki-glossa.html

https://el.m.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%81%CE%B2%CE%B1%CE%BD%CE%AF%CF%84%CE%B5%CF%82

https://el.m.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%81%CE%B2%CE%B1%CE%BD%CE%AF%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%B1

https://www.google.com/amp/s/www.tovima.gr/2016/11/05/opinions/arbanites-kai-albanoi/amp/

https://www.lithoksou.net/2020/11/arvanites.html?m=1

https://el.m.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%81%CE%B2%CE%B1%CE%BD%CE%AF%CF%84%CE%B5%CF%82

https://fyletika.blogspot.com/2016/02/blog-post_1.html?m=1

https://www.google.com/amp/s/www.himara.gr/istoria/5566-arvanon-arvana-arbouna-arben-arberia-alvanopolis-elbasan-kruja-arvon%3fformat=amp

https://lastpoint.gr/arvanites-oi-gnostoi-agnostoi-tis-ellinikis-istorias/#google_vignette

https://www.huffingtonpost.gr/entry/ellenes-arvanites-alvanoi-en-sentomia_gr_65b4b0d3e4b077c17ab5448e

https://vimasaronikou.wordpress.com/2016/09/22/%CE%AD%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%B5%CF%82-%CE%B1%CF%81%CE%B2%CE%B1%CE%BD%CE%AF%CF%84%CE%B5%CF%82-%CF%8C%CE%BB%CE%B7-%CE%B7-%CE%B1%CE%BB%CE%AE%CE%B8%CE%B5%CE%B9%CE%B1/

http://boeotia.ehw.gr/forms/fLemmaBodyExtended.aspx?lemmaid=12803&boithimata_State=&kefalaia_State=

https://kleftouria.blogspot.com/2008/04/1821_19.html?m=1

https://www.notioanatolika.gr/culture/8458-arvanitika-eponyma-apo-poy-proerxontai-kai-

https://arvanitikaeponyma.blogspot.com/2018/?m=1

https://www.politeianet.gr/books/9789606813542-rachoutis-p-kostas-mpatsioulas-ta-arbanitika-eponuma-ton-ellinon-226447

https://mousikovlog.blogspot.com/2020/04/blog-post_4.html?m=1

Αρβανίτες : Η προέλευσή του ονόματος, η ξεχωριστή γλώσσα και ο πληθυσμός τους στην Ελλάδα

ΌΝΟΜΑ

Αφού λοιπόν βρέθηκαν γραπτά ντοκουμέντα, που πιστοποιούν ότι υπήρχαν τοπωνύμια (Άρβανον, Άρβανα) που εμπεριέχουν τη λεκτική ρίζα ΑΡΒΑΝ- εκ της οποίας παράγεται το ΑΡΒΑΝΙΤΗΣ, και μάλιστα αφορά ευρύτερη κατοικημένη περιοχή με φρουρούμενα περάσματα (κλεισούρες) και απροσδιόριστο αριθμό ενόπλων αλλά και κατοίκων (των ομορούντων τω Αρβάνω πολίχνεια), ήταν εύκολο για τους πολύ μεταγενέστερους ερευνητές (μεταξύ των οποίων και των κορυφαίων Κονσταντίν Jireček το 1911 και Milan Šufflay 1928 που προσλήφθησαν από την Αλβανία) να προσδιορίσουν την περιοχή των Αρβάνων, στην οποία συμπεριλαμβάνεται συστάδα βουνών, δυτικά της λίμνης Οχρίδος και ανατολικά και προς νότον του Δυρραχίου!!! Εντός της ίδιας περιοχής των Αρβάνων, συνυπάρχει και το τοπωνύμιο «ΑΡΜΠΟΥΝΑ» και δεν νομίζω να παίζει οποιονδήποτε ρόλο, αφού υπερισχύει το ενυπάρχον την ίδια χρονική περίοδο Άρβανον – Άρβανα. Τα Άρβανα συνόρευαν ανατολικά με τις λίμνες Οχρίδα και Πρέσπα. Ας το έχουν υπόψιν τους κάτοικοι «Αρβανίτικων» χωριών της κυρίως Ελλάδος και Πελοπονήσου, των οποίων οι προπαπούδες τους έδωσαν το Ελληνικότατο όνομα «Λίμνη» ή «Λίμνες» στα «νέα» χωριά τους και οι νεώτεροι αδυνατούν να κατανοήσουν τους λόγους που το χωριό τους έλαβε τέτοιο όνομα. Κατά 75% οι πρόσφυγες ΕΛΛΗΝΕΣ Αρβανίτες (και όχι οι ολιγάριθμοι κατσαπλιάδες Αλβανοί), έδιναν στον «νέο» τους χωριό, όνομα που να τους θυμίζει την χαμένη πατρίδα!!! ΠΑΝΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΥΝΗΘΕΙΑ!!!!!!

Οι Αρβανίτες πρωτοαναφέρονται στις βυζαντινές πηγές από τον Μιχαήλ Ατταλειάτη και αργότερα – ως Αρβανίτες από το Άρβανον – στο βιβλίο της Άννας Κομνηνής, Αλεξιάδα. Το βιβλίο ασχολείται με τις ταραχές στην περιοχή του Αρβάνου που προκάλεσαν οι Νορμανδοί κατά τη διάρκεια της βασιλείας του πατέρα της, Αυτοκράτορα Αλέξιου Α' Κομνηνού (1081 – 1118). Στην Ιστορία (1079 – 1080 μ.Χ.), ο Βυζαντινός ιστορικός Μιχαήλ Ατταλειάτης ήταν ο πρώτος που ανέφερε τους Αλβανούς ως έχοντες λάβει μέρος σε εξέγερση εναντίον της Κωνσταντινούπολης το 1043 μ.Χ. και τους Αρβανίτες ως υποτελείς του Δούκα του Δυρραχίου και Πρωτοπροέδρου Νικηφόρου του Βασιλάκη (τέλη 1078 ή αρχές 1079). 

ΓΛΏΣΣΑ 

Τα Αρβανίτικα δεν είναι διάλεκτος της επίσημης Αλβανικής γλώσσας, αλλά αντίθετα η αρβανίτικη είναι μία αρχαία γλώσσα από την οποία κατάγεται η νεώτερη τοσκική διάλεκτος, που υιοθετήθηκε από το αλβανικό κράτος ως επίσημη γλώσσα του κράτους. Η αρβανίτικη είναι γλώσσα αυτόνομη και η σημερινή αλβανική γλώσσα μία διάλεκτος της. Απλά οι Αρβανίτες ποτέ δεν θεώρησαν τους εαυτούς τους ξεχωριστό έθνος από τους Έλληνες, όπου και να βρέθηκαν στην γη, σε οποιαδήποτε ιστορική περίοδο, εδώ και χιλιάδες χρόνια. Έγραφαν με ελληνικό αλφάβητο, μιλούσαν και έγραφαν ελληνικά και στις αρβανίτικες εκκλησίες υπήρχε το ελληνορθόδοξο τυπικό πάντα. Ενώ ο πληθυσμός του αλβανικού κράτους, που ιδρύθηκε το 1913, θέλησε να υιοθετήσει ξεχωριστό αλφάβητο, να κάνει μία νότια αλβανική γλώσσα της Βορείου Ηπείρου επίσημη γλώσσα με πολλά δάνεια από τα τουρκικά, τα ιταλικά, τα γαλλικά και τα αγγλικά. Για να δηλώσει ότι είναι πραγματικό έθνος και για να μην αφομοιωθεί με τους συγγενείς Έλληνες των γειτονικών περιοχών.

Τα αρβανίτικα έχουν δεχτεί επιρροές σε όλα τα γλωσσικά επίπεδα από διαφορετικές ιστορικές γλώσσες, νεκρές και ζώσες, όπως τα ελληνικά και τα λατινικά, αλλά κυρίως από ποικίλες ελληνικές διαλέκτους διαφόρων περιοχών και εποχών. Αρχαϊκά στοιχεία που έχουν εκλείψει σε άλλες γλώσσες διατηρούνται στα Αρβανίτικα, γεγονός που τα καθιστά μια πολύτιμη πηγή για τους γλωσσολόγους. Αυτές οι επιρροές αποδεικνύουν επίσης τα κοινωνικά περιβάλλοντα στα οποία διαβίωσαν οι ομιλητές τους, οι Αρβανίτες, στο πέρασμα των αιώνων. Όσο αφορά στην δυνατότητα κατανόησης των Αρβανιτών με τους Αλβανούς της Αλβανίας, οι εκτιμήσεις διαφέρουν. Σύμφωνα με τον Πίτερ Τράντζιλ η συνεννόηση είναι εύκολη, ενώ σύμφωνα με το Ethnologue η συνεννόηση με ομιλητές της τόσκικης διαλέκτου είναι εν μέρει δυνατή, ενώ με ομιλητές της γκέκικης διαλέκτου η συνεννόηση είναι πολύ δύσκολη. Η εκτίμηση αυτή φαίνεται να είναι και η ορθότερη. 

ΠΛΗΘΥΣΜΌΣ 

Το σύνολο των Αρβανιτών της χώρας ανερχόταν το 1879 σε 176.120 άτομα και το 1907 σε 236.707. Οι αριθμοί αυτοί, ως ποσοστό επί τοις εκατό του συνόλου του πληθυσμού της Ελλάδας, ήταν 10,65 % και 9 % αντίστοιχα. Στον αριθμό των Αρβανιτών δεν υπολογίζονται όσοι ζούσαν σε αστικά κέντρα. Οι επίσημες πληροφορίες της Στατιστικής Υπηρεσίας για τον πληθυσμό των Αρβανιτών ήταν 58.916 ή 3,56 % για το 1879 [Απογραφή 1879] και 50.975 ή 1,94 % για το 1907 [Απογραφή 1907]. Ας δούμε τι έγραφε ο Johann Georg von Hahn(Albaneische Studien,1854) o οποίος θεωρείται ο πατέρας της αλβανολογίας και έζησε στην Ελλάδα πάνω από 20 χρόνια αφού από το 1843 ως το 1869 διετέλεσε διαδοχικά ως πρόξενος της Αυστρίας στα Γιάννενα, τη Σύρο και τέλος στην Αθήνα ως Γενικός Πρόξενος. Δεχόμενοι τα γραφόμενα του Hahn ως πιο σημαντικά από κάθε άλλον της εποχής του λόγω των γνώσεων του περί αλβανολογίας και της διαμονής τόσων χρόνων στην Ελλάδα βλέπουμε ότι ο αριθμός των Αρβανιτών περιορίζεται μετά από τις διορθώσεις που έκανε ο ίδιος(ο Hahn) σε 158.000 το οποίο αντιστοιχεί ποσοστό περίπου 14 τοις εκατό του συνόλου του πληθυσμού της τότε ελεύθερης Ελλάδος.

Ο Μπίρης ασχολείται με τον γεωγράφο Alfred Philippson ο οποίος περιηγήθηκε στην Πελοπόννησο το 1889 γράφοντας το «Zur Ethnographie des Peloponnes, Pettersmans Mitteilungen»,1890. Αυτός ο συγγραφέας αναφέρει ότι κατάφερε…να υπολογίσει τους Αρβανίτες της Πελοποννήσου και των νησιών της Ερμιονίδος με τον αριθμό των 90.253 Αρβανιτών σε συνολικό πληθυσμό της ίδιας περιοχής 730.000 κατοίκων ήτοι 12% επί του συνολικού πληθυσμού και 9.5% όσον αφορά την Πελοπόννησο. Επίσης υπολογίζει τους Αρβανίτες όλων των περιοχών της Ελλάδας της εποχής του σε 224.000 όταν ο πληθυσμός της Ελλάδας την ίδια χρονιά σύμφωνα με την απογραφή ήταν 2.187.208, που σημαίνει 10% Αρβανιτών επί του συνόλου του ελληνικού πληθυσμού(της ελεύθερης Ελλάδας). Τον ίδιο χρόνο ο δραστήριος γιατρός από την Πάτρα Χ.Π. Κορύλλος έγραψε την «Εθνογραφία της Πελοποννήσου»(Πάτρα,1890) αφού περιηγήθηκε στην Πελοπόννησο και συνέλεξε στοιχεία για τους τόπους που αναφέρει ο Philippson στο βιβλίο του, λαμβάνοντας υπόψη και γνώμες δημάρχων και βουλευτών των εκεί επαρχιών κατέληξε στον αριθμό 71.037(50.352 για την Πελοπόννησο και 20.685 για τα νησιά) που σημαίνει σε σύνολο 730.000 κατοίκων της ίδιας περιοχής ποσοστό 9,5% και 7% για την Πελοπόννησο.

Επίσης το κρατικό Βρετανικό "Handbook of Greece,1918,Naval Staff-Intelligence Division"σελ.72, αναφέρει αναλύοντας την εθνογραφία της Ελλάδος οτι οι Αρβανίτες δεν ξεπερνούν το 1/12 του πληθυσμού(περ.8,5%, την εποχή πριν τις ανταλλαγές πληθυσμού,και χωρίς να συμπεριλαμβάνονται στο Ελληνικό κράτος η Δ.Θράκη και τα Δωδεκάνησα). Ο σημερινός πληθυσμός των Ελλήνων Αρβανιτών δεν μπορεί να εκτιμηθεί με ακρίβεια. Κατά μία εκδοχή, φτάνει τις 150.000. Νεότερες επιτόπιες εκτιμήσεις ανεβάζουν τον αριθμό των ομιλούντων αρβανίτικα σε 30.000 για την Αττική και τη Βοιωτία (1977) και 50.000 για όλη την Ελλάδα (1993).

Πηγή : 

Ιστορία των Αρβανιτών και της αρβανίτικης γλώσσας με πίνακα λεξιλογίου της αρβανίτικης της Νότιας Ελλάδας

https://arxeion-politismou.gr/2017/04/arvanites-kai-arvanitiki-glossa.html

https://el.m.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%81%CE%B2%CE%B1%CE%BD%CE%AF%CF%84%CE%B5%CF%82

https://el.m.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%81%CE%B2%CE%B1%CE%BD%CE%AF%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%B1

https://www.google.com/amp/s/www.tovima.gr/2016/11/05/opinions/arbanites-kai-albanoi/amp/

https://www.lithoksou.net/2020/11/arvanites.html?m=1

https://el.m.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%81%CE%B2%CE%B1%CE%BD%CE%AF%CF%84%CE%B5%CF%82

https://fyletika.blogspot.com/2016/02/blog-post_1.html?m=1

https://www.google.com/amp/s/www.himara.gr/istoria/5566-arvanon-arvana-arbouna-arben-arberia-alvanopolis-elbasan-kruja-arvon%3fformat=amp

https://lastpoint.gr/arvanites-oi-gnostoi-agnostoi-tis-ellinikis-istorias/#google_vignette

https://www.huffingtonpost.gr/entry/ellenes-arvanites-alvanoi-en-sentomia_gr_65b4b0d3e4b077c17ab5448e

https://vimasaronikou.wordpress.com/2016/09/22/%CE%AD%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%B5%CF%82-%CE%B1%CF%81%CE%B2%CE%B1%CE%BD%CE%AF%CF%84%CE%B5%CF%82-%CF%8C%CE%BB%CE%B7-%CE%B7-%CE%B1%CE%BB%CE%AE%CE%B8%CE%B5%CE%B9%CE%B1/

http://boeotia.ehw.gr/forms/fLemmaBodyExtended.aspx?lemmaid=12803&boithimata_State=&kefalaia_State=

https://kleftouria.blogspot.com/2008/04/1821_19.html?m=1

https://www.notioanatolika.gr/culture/8458-arvanitika-eponyma-apo-poy-proerxontai-kai-

https://arvanitikaeponyma.blogspot.com/2018/?m=1

https://www.politeianet.gr/books/9789606813542-rachoutis-p-kostas-mpatsioulas-ta-arbanitika-eponuma-ton-ellinon-226447

https://mousikovlog.blogspot.com/2020/04/blog-post_4.html?m=1

Αρβανίτες : Οι 112 διάσημες προσωπικότητες της νεότερης και σύγχρονης Ελλάδος με αρβανίτικη καταγωγή

ΕΙΣΑΓΩΓΉ

Μεγάλωσα σε ένα σπίτι που η αρβανίτικη καταγωγή έδινε σε όλους, και ιδιαίτερα στα παιδιά, κολοσσιαία υπερηφάνεια. «Είμαστε Αρβανίτες». Εμείς, τα αγόρια, λατρεύαμε τους φουστανελοφόρους προγόνους από τα ορεινά της Πάρνηθας, που σκαρφάλωναν με τα μυώδη πόδια τους τις κορυφές, ντυμένοι με δέρματα ζώων και ζωσμένοι με μπαρούτια, εμπροσθογεμή τουφέκια και κάθε λογής χαντζάρες, που τα είχαν αφαιρέσει από τον πατροπαράδοτο και μισητό εχθρό και δυνάστη, αφού τον είχαν σφάξει, όπως τα ζυγούρια πάνω σε μια πέτρα αυτής της γης, η οποία ούτε στιγμή δεν σταμάτησε να πολεμάει τους τυράννους. Οι Αρβανίτες αποτελούν συστατικό στοιχείο του σημερινού ελληνικού λαού. Εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι κυκλοφορούν στο πλευρό μας φέροντας υπερήφανα και αξιότιμα οικογενειακά ονόματα που είναι αρβανίτικης προέλευσης. Καμιά φορά και χωρίς υποψία για την πραγματική σημασία τους. 

Οι Αρβανίτες της Αττικής και της υπόλοιπης Στερεάς Ελλάδας, της Πελοποννήσου, της Ηπείρου, της Θεσσαλίας, ακόμη και στον Νομό Εβρου υπάρχουν δύο χωριά και στην Κάσο το υπέροχο Αρβανιτοχώρι, καθώς και πλήθος αρβανίτικα επώνυμα σε νησιά όπως η Κέα, όπου κανείς δεν μιλάει αρβανίτικα, ήταν πάντα συστατικό στοιχείο της διαμόρφωσης του σύγχρονου Ελληνισμού. Ασύγκριτοι πολεμιστές, σκληροί αγρότες, δημιουργικοί κτηνοτρόφοι και, παρά τη διγλωσσία, παρόντες, πέραν της αναλογίας τους στον γενικότερο πληθυσμό, στην επιστημονική, πολιτική και στρατιωτική ηγεσία της χώρας. Τα αρβανίτικα μιλήθηκαν, όπως και οι άλλες διάλεκτοι, μέχρι να υποκαταστήσει η τηλεόραση τη γιαγιά. Οταν ξεκίνησε η Ελληνική Επανάσταση, ολόκληρη η Αττική, καθώς και μεγάλο μέρος της Κορινθίας, της Αργολίδας, της Βοιωτίας, της Φθιώτιδας και της Εύβοιας, κατοικούνταν από Αρβανίτες. Οι μόνοι που δεν μίλαγαν αρβανίτικα στην Αττική ήταν οι Μεγαρίτες. Αυτοί οι αλλόγλωσσοι ελευθέρωσαν την Αθήνα. Οι Αρβανίτες θεωρούνται ως οι Δωριείς του νεώτερου Ελληνισμού και όχι άδικα αφού, με το αρχαίο Ελληνικό αυτό φύλο παρουσιάζονται πολλές ομοιότητες στην κοινωνική και πολιτισμική ταυτότητα.

ΤΑΥΤΌΤΗΤΑ ΚΑΙ ΣΥΝΕΊΔΗΣΗ 

Όσον αφορά την πολιτισμική ταυτότητα, οι κάτοικοι του Αρβάνου ήταν Ρωμιοί ακρίτες του στρατιωτικού Θέματος του Δυρραχίου, τουλάχιστον από τον 9ο αιώνα, και απέκρουαν τις επεκτατικές βλέψεις των σλαβικών φυλών και των Φράγκων.

Ήταν συνειδητά ορθόδοξοι και έμειναν και μετά το θρησκευτικό σχίσμα του 1054 πιστοί στην Κωνσταντινούπολη. Ως Ρωμιοί αντιμετώπισαν αποτελεσματικά τους Φράγκους, και ειδότερα τους Νορμανδούς, που εισέβαλαν στο Δυρράχιο το 1081. Οι Ενετοί και οι Φράγκοι, συμπεριλαμβανομένων των Νορμανδών, τους ονόμαζαν Γραικούς. Το όνομα Γραικός είναι αρχαίο όνομα των Ελλήνων, κατά τον Αριστοτέλη, που την εποχή εκείνη σήμαινε τον Ελληνορθόδοξο σε αντίθεση με τον Λατίνο, δηλαδή κατά βάση τον Φράγκο που χρησιμοποιούσε ως λειτουργική γλώσσα τα Λατινικά. Ακόμα και στα νεότερα χρόνια, η Τόσκικη περιοχή νότια του Γενουσού ποταμού η οποία σήμερα ανήκει στην Αλβανία, φαίνεται ότι διατήρησε το Ελληνικό στοιχείο μέσα από τους αιώνες. Να σημειωθεί ότι οι Αρβανίτικοι πληθυσμοί της Ελλάδας και της Ιταλίας ήταν και παρέμειναν πιστοί στην Ελληνική Ορθοδοξία, αντίθετα με τους Αλβανούς που ασπάστηκαν θρησκείες ή δόγματα, όπως ο Μουσουλμανισμός και ο Ρωμαιοκαθολισμός ανάλογα με τα δικά τους συμφέροντα.

Οι ίδιοι οι Αρβανίτες ανέκαθεν, αλλά κυρίως μετά την ανάπτυξη του Αλβανικού εθνικισμού και λόγω της συμπόρευσής τους με το ελληνικό στοιχείο, απορρίπτουν οποιαδήποτε συσχέτιση με τους Αλβανούς. Στη δεκαετία του 1990, ο Αλβανός Πρόεδρος Σαλί Μπερίσα περιέγραψε τους Αρβανίτες ως αλβανική μειονότητα στην Ελλάδα, προκαλώντας την οργισμένη αντίδραση πολιτιστικών οργανώσεων Αρβανιτών.

ΚΟΙΝΩΝΊΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΈΝΕΙΑ

Στους Αρβανίτες της Βοιωτίας συναντάμε ευρύτερες ομάδες συγγένειας. Πρόκειται για τα σόγια (σόjτε). Σχηματίζονται πάντα με αναφορά έναν πρόγονο πριν από τρεις ή τέσσερις γενεές, με αφετηρία το πιο ηλικιωμένο μέλος. Έχουν δηλαδή βάθος πέντε έως επτά, το πολύ, γενεές. Τα σόγια είναι διασκορπισμένα στο χωριό. Η πατρογραμμικότητα/πατροπλευρικότητα των σογιών φαίνεται και στο συμβολικό επίπεδο. Συνδέουν τα σόγια με το αίμα (γκjακ) και το σπόρο, το ανδρικό σπέρμα (φάρε). Λένε ότι «σόι, επώνυμο και αίμα είναι το ίδιο». Και υποστηρίζουν ότι το αίμα πηγαίνει, δηλ. μεταβιβάζεται, με το σπόρο. Εκτός από τα σόγια υπάρχουν και μεγαλύτερες ομάδες συγγένειας, οι φάρες (φάρετε), που αντιστοιχούν στα επώνυμα. Τον όρο φάρα χρησιμοποιούν περιορισμένα και παράλληλα με τον όρο ράτσα, ενώ και ο όρος σόι έχει συχνά την ίδια σημασία. Αυτό φαίνεται και από την αντίληψη ότι ο σπόρος (φάρε) και το αίμα (γκjακ) πηγαίνουν μαζί. 

Οι Αρβανίτες έχουν την άποψη ότι το σόι κρατά επτά γενεές ή επτά ζωνάρια (να στάτε μπρέζα). Για παράδειγμα, όταν θέλουν να διαπιστώσουν τι συγγένεια έχουν μεταξύ τους, ρωτάνε: «Σα μπρέζα γιαν;» (πόσα ζωνάρια είναι;). Θεωρούν ότι έχουν συγγένεια και με τα τρίτα ξαδέλφια και ότι «όσοι έχουν το ίδιο επώνυμο πονάνε ο ένας τον άλλο σαν να είναι αδέλφια». Εκτός από τα σόγια υπάρχουν και μεγαλύτερες ομάδες συγγένειας, οι φάρες (φάρετε), που αντιστοιχούν στα επώνυμα. Τον όρο φάρα χρησιμοποιούν περιορισμένα και παράλληλα με τον όρο ράτσα, ενώ και ο όρος σόι έχει συχνά την ίδια σημασία. Αυτό φαίνεται και από την αντίληψη ότι ο σπόρος (φάρε) και το αίμα (γκjακ) πηγαίνουν μαζί. Στους Αρβανίτες της Βοιωτίας είναι σε χρήση και δύο άλλοι όροι: το «γκιρί» (συγγενείς) και το «τάνετε» (οι δικοί). Το γκιρί δηλώνει τους αμφιπλευρικούς συγγενείς αλλά αρχικά περιοριζόταν μόνο στους μητροπλευρικούς. Γκιρί (από το «γκίου») σημαίνει γυναικείο στήθος και κατ’ επέκταση συγγένεια από γάλα ή από γυναίκες.

Συσχετίζοντας πάντα την εθνοτική ομάδα τους με τους αρχαίους Δωριείς, στο βαθμό που έχουν επηρεαστεί από τα δημοσιεύματα του Μπίρη, αναφέρουν ως χαρακτηριστικά της ομάδας τους: τη σκληρότητα, τον αγέλαστο χαρακτήρα (δωρικό ύφος), τον πατριωτισμό, τη συντηρητική ψυχοσύνθεση (πίστη στα πατροπαράδοτα), ότι είναι μισόξενοι, το σεβασμό προς τους γέροντες, τη λιτότητα κ.λπ. Από άποψη ιδιαίτερων συμπεριφορών: την μπέσα (λόγος), την εκδίκηση του αίματος, την πίστη στη βλαμιά (αδελφοποιία), τη ζωοκλοπή και τις απαγωγές γυναικών. Μάλιστα, στα χωριά του Ελικώνα αναφέρεται ότι οι κοπέλες δεν ήθελαν να παντρευτούν νέους που δεν είχαν κάνει πολλές κλεψιές. Επίσης τονίζεται ο δεισιδαίμων σε υπερβολικό βαθμό χαρακτήρας τους.

ΕΛΛΗΝΙΚΆ ΕΠΏΝΥΜΑ ΜΕ ΑΡΒΑΝΊΤΙΚΗ ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ ΛΈΞΕΩΝ

Ο Κώστας Μπίρης, στο βιβλίο του «Αρβανίτες», παραθέτει επίθετα αρβανίτικης προέλευσης όπως προκύπτουν από καταλόγους ονομάτων καπεταναίων και απλών στρατιωτών που αναφέρονται σε έγγραφα του βενετικού αρχείου και άλλα κείμενα του 15ου και 16ου αιώνα. Επίθετα που έχουν επιβιώσει ως σήμερα, εξελληνισμένα τόσο ώστε να θεωρούνται πλέον ελληνικά, παρ' ότι δεν παύουν να υποδηλώνουν αρβανίτικη καταγωγή. Επώνυμα με αρβανίτικη ρίζα που συναντώνται στον ελλαδικό χώρο ετυμολογούνται εμπειρικά, μέσω της ένταξής τους σε φράσεις αυτής της γλώσσας ώστε να αποδοθεί όσο το δυνατόν πιο πιστά το αρχικό τους νόημα. Επώνυμα που στα ελληνικά δεν σημαίνουν τίποτα στα αρβανίτικα είναι ξεκάθαρα. Περιπτώσεις όπως π.χ. το επώνυμο Φλέσσας που σημαίνει πολυλογάς ρίχνουν ακόμα περισσότερο φως σε κομμάτια της ιστορίας μας για τα οποία νομίζουμε ότι όλα έχουν λεχθεί. Ειδικά χαρακτηριστικά και γνωρίσματα, επαγγέλματα ακόμα και προσβλητικά παρατσούκλια που κάποτε δόθηκαν με ή χωρίς κακεντρέχεια είναι πλέον επώνυμα οικογενειών και ανθρώπων που δεν ξέρουν ή δεν φαντάζονται τι σημαίνουν.

ΔΙΆΣΗΜΟΙ ΈΛΛΗΝΕΣ ΜΕ ΑΡΒΑΝΊΤΙΚΗ ΚΑΤΑΓΩΓΉ ΣΤΗΝ ΝΕΌΤΕΡΗ ΚΑΙ ΣΎΓΧΡΟΝΗ ΕΛΛΆΔΑ 

1. Μελίνα Μερκούρη / Ηθοποιός, Πολιτικός / ΝΑΥΠΛΙΟ ΑΡΓΟΛΊΔΑΣ 

2. Ειρήνη Παππά / Ηθοποιός / ΚΟΡΙΝΘΙΑ

3. Γρηγόρης Μπιθικώτσης / Πατήρ, Τραγουδιστής / ΕΥΒΟΙΑ

4. Σωτηρία Μπέλλου / Τραγουδίστρια / ΕΥΒΟΙΑ

5. Χάρις Αλεξίου / Τραγουδίστρια / ΘΗΒΑ ΒΟΙΩΤΙΑΣ

6. Γιώργος Παπασιδέρης / Τραγουδιστής / ΣΑΛΑΜΙΝΑ ΑΤΤΙΚΉΣ 

7. Αλέκος Σακελλάριος / Σκηνοθέτης / ΙΩΑΝΝΙΝΑ, ΉΠΕΙΡΟΣ 

8. Χαράλαμπος Μπούρας / Αρχιτέκτων / ΠΡΕΒΕΖΑ, ΉΠΕΙΡΟΣ 

9. Έλλη Λαμπέτη / Ηθοποιός /ΒΙΛΛΙΑ ΑΤΤΙΚΗΣ

10. Παντελής Ζερβός / Ηθοποιός / ΛΟΥΤΡΑΚΙ ΚΟΡΙΝΘΙΑΣ

11. (Αικατερίνη) Καίτη Παπανίκα / Ηθοποιός / ΜΕΝΙΔΙ ΑΤΤΙΚΗΣ

12. Φαίδων Γεωργίτσης / Ηθοποιός / ΚΟΡΩΠΙ ΑΤΤΙΚΗΣ

13. (Δημήτριος) Τζίμης Λόντος / Παλαιστής αθλητής / ΚΟΥΤΣΟΠΟΔΙ ΑΡΓΟΛΙΔΑΣ

14. Άγγελος Τερζάκης / Συγγραφέας / ΑΡΓΟΛΙΔΑ 

15. Σπύρος Λούης / Μαραθωνοδρόμος, ολυμπιονίκης / ΜΑΡΟΥΣΙ ΑΤΤΙΚΉΣ 

16. Δήμητρα Λιάνη / Αεροσυνοδός / ΕΛΕΥΣΙΝΑ ΑΤΤΙΚΉΣ 

17. Θεόδωρος Πάγκαλος / Στρατιωτικός Δικτάτωρ, παππούς / ΣΑΛΑΜΙΝΑ ΑΤΤΙΚΉΣ 

18. Γρηγόρης Μπιθικώτσης / Τραγουδιστής, γιός / ΕΥΒΟΙΑ

19. Σταμάτης Φασουλής / Ηθοποιός / ΣΑΛΑΜΙΝΑ ΑΤΤΙΚΉΣ 

20. Θεόδωρος Πάγκαλος / Πολιτικός, εγγονός / ΕΛΕΥΣΙΝΑ ΑΤΤΙΚΉΣ 

21. (Γαρυφαλλιά) Λιάνα Κανέλλη / Δημοσιογράφος, πολιτικός / ΓΕΡΑΚΙ ΛΑΚΩΝΙΑΣ

22. Μιχάλης Καλογράνης Μενιδιάτης / Τραγουδιστής / ΜΕΝΙΔΙ ΑΤΤΙΚΗΣ

23. Χρήστος Καλογράνης Μενιδιάτης / Τραγουδιστής / ΜΕΝΙΔΙ ΑΤΤΙΚΗΣ

24. Μάρκος Σεφερλής / Ηθοποιός / ΚΟΡΙΝΘΙΑ 

25. Γιάννης (Πλούταρχος) Κακοσσαίος / Τραγουδιστής / ΟΡΧΟΜΕΝΟΣ ΒΟΙΩΤΙΑΣ

26. Κατερίνα Ζαφείρη / Δημοσιογράφος / ΘΗΒΑ ΒΟΙΩΤΙΑΣ

27. Σάσα Σταμάτη / Δημοσιογράφος / ΜΑΝΔΡΑ ΑΤΤΙΚΗΣ

28. Παναγιώτης Λάλεζας / Τραγουδιστής / ΚΟΡΙΝΘΙΑ

29. (Γεωργία) Γωγώ Μπρέμπου / Ηθοποιός / ΧΑΣΙΑ ΑΤΤΙΚΉΣ 

30. Γιώργος Σαμπάνης / Τραγουδιστής / ΑΣΠΡΟΠΥΡΓΟΣ ΑΤΤΙΚΗΣ

31. Δημοσθένης Λιακόπουλος / Φυσικός, Δημοσιογράφος / ΔΩΡΙΟ ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ

32. Αλέξης Κούγιας / Δικηγόρος / ΚΟΡΙΝΘΙΑ

33. (Αναστάσιος) Τάσος Νούσιας / ΡΟΔΟΤΟΠΙ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ

34. Σπύρος Μπρέμπος / Τραγουδιστής / ΧΑΣΙΑ ΑΤΤΙΚΗΣ

35. Παύλος Χαικάλης / Ηθοποιός / ΚΑΤΑΚΩΛΟ ΗΛΕΙΑΣ

36. Κώστας Κόκλας / Ηθοποιός / ΖΑΚΥΝΘΟΣ

37. Γιάννης Μάζης / Καθηγητής Πανεπιστημίου / ΚΕΡΚΥΡΑ

38. Νίκος Μάνεσης / Δημοσιογράφος / ΚΕΦΑΛΟΝΙΑ

39. Νίκος Χατζηκυριάκος Γκίκας / Ζωγράφος / ΥΔΡΑ

40. Κωνσταντίνος Κόλλιας / Πρωθυπουργός, Εισαγγελέας Άρειου Πάγου / ΞΥΛΟΚΑΣΤΡΟ ΚΟΡΙΝΘΙΑΣ

41. Αλέξανδρος Κορύζης / Πρωθυπουργός, Νομικός Οικονομολόγος / ΠΟΡΟΣ

42. Γεώργιος Παπαδόπουλος / Δικτάτωρ, Ταξίαρχος, Συνταγματάρχης / ΕΛΑΙΟΧΩΡΙ-ΚΑΛΟΥΣΙ ΑΧΑΙΑΣ

43. Νίκος Τόσκας / Υπουργός Αμύνης, Στρατηγός / ΑΘΗΝΑ

44. (Χαρίκλεια) Κλέλια Ρενέση / Ηθοποιός / ΖΑΚΥΝΘΟΣ   

45. Γιώργος Καραμπελιάς / Εκδότης, Συγγραφέας / ΚΑΤΩ ΑΧΑΙΑ

46. Βαγγέλης Μουρίκης / Ηθοποιός / ΑΘΗΝΑ 

47. Βλάσης Μάρας / Αθλητής γυμναστικής / ΑΘΗΝΑ

48. Πάρης Μέξης / Σκηνοθέτης / ΑΘΗΝΑ

49. Βασίλης Λέκκας / Τραγουδιστής / ΣΕΡΡΕΣ, ΜΑΚΕΔΟΝΊΑ 

50. Άγγελος Γκίνης / Πολιτικός Μηχανικός, Ακαδημαικός / ΣΠΕΤΣΕΣ

51. (Δέσποινα) Ντέπυ Γκολεμά / Δημοσιογράφος / ΑΘΗΝΑ

52. Θανάσης Μωραίτης / Τραγουδιστής / ΒΑΓΙΑ ΘΗΒΩΝ 

53. (Ευγενία) Τζένη Μπότση / Ηθοποιός / ΑΘΗΝΑ (ΖΑΚΥΝΘΟΣ Ή ΥΔΡΑ)

54. Παναγιώτης Δαγκλής / Αντιστράτηγος / ΑΤΑΛΑΝΤΗ ΦΘΙΩΤΙΔΑΣ

55. Παύλος Κουντουριώτης / Ναύαρχος, Πρόεδρος, Αντιβασιλέας / ΥΔΡΑ

56. Ναπολέων Ζέρβας / Ταγματάρχης, Αρχηγός ΕΔΕΣ / ΑΡΤΑ, ΣΟΥΛΙ ΗΠΕΙΡΟΣ

57. Γιώργος Τζαβέλλας / Σκηνοθέτης, Σεναριογράφος, Συγγραφέας, Στιχουργός / ΑΘΗΝΑ, ΣΟΥΛΙ ΗΠΕΙΡΟΣ

58. Ελισάβετ Μπότσαρη / Αρχιτέκτων / ΒΡΑΖΙΛΙΑ, ΣΟΥΛΙ ΗΠΕΙΡΟΣ

59. Νίκος Πανουργιάς / Τραγουδιστής /ΔΕΡΒΕΝΟΧΩΡΙΑ ΒΟΙΩΤΙΑΣ

60. Χρήστος Τούσης (ΤUS) / Τραγουδιστής / ΠΑΡΓΑ ΗΠΕΙΡΟΣ

61. Σπύρος Καρνέσης / Εφοπλιστής / ΜΑΝΔΡΑ, ΕΛΕΥΣΙΝΑ ΑΤΤΙΚΗΣ

62. Κωνσταντίνος Γρίβας / Καθηγητής Γεωπολιτικής / ΑΚΑΡΝΑΝΙΑ ΗΠΕΙΡΟΣ

63. Ιωάννης Γρίβας / Πρόεδρος Αρείου Πάγου / ΑΚΑΡΝΑΝΙΑ ΗΠΕΙΡΟΣ 

64. Ευάγγελος Κοροπούλης / Μακεδονομάχος / ΜΑΝΔΡΑ ΑΤΤΙΚΗΣ

65. Διαμαντής Γκολέμης / Μακεδονομάχος / ΑΣΠΡΟΠΥΡΓΟΣ ΑΤΤΙΚΗΣ 

66. Ελένη Μενεγάκη / Παρουσιάστρια τηλεόρασης / ΚΑΡΥΣΤΟΣ ΕΥΒΟΙΑΣ

67. Σταύρος Καρκαλέτσης / Συγγραφέας, Ιστορικός / ΑΛΙΒΕΡΙ ΕΥΒΟΙΑΣ

68. Γεώργιος Παπαμελετίου / Ταξίαρχος καταδρομέων / ΔΕΡΒΕΝΟΧΩΡΙΑ ΒΟΙΩΤΊΑΣ

69. Κωνσταντίνος Τριβέλλας / Πρόεδρος Ε.Π.Ο. (ποδόσφαιρο) / ΜΑΡΟΥΣΙ ΑΤΤΙΚΗΣ 

70. Αλέξανδρος Κοντούλης / Αντιστράτηγος, Διπλωμάτης / ΕΛΕΥΣΙΝΑ ΑΤΤΙΚΗΣ

71. Μαίρη (Μαρία) Χρονοπούλου / Ηθοποιός / ΜΑΡΟΥΣΙ ΑΤΤΙΚΗΣ

72. Ζώρας Τσαπέλης / Ηθοποιός / ΣΑΛΑΜΙΝΑ ΑΤΤΙΚΗΣ

73. Γιάννης Αργύρης / Ηθοποιός / ΣΧΗΜΑΤΑΡΙ ΑΤΤΙΚΗΣ

74. Ευστάθιος Λιόσης / Αντιστράτηγος / ΑΝΩ ΛΙΟΣΙΑ ΑΤΤΙΚΗΣ

75. Ιωάννης Ιερώνυμος Λιάπης / Αρχιεπίσκοπος Ελλάδος / ΟΙΝΟΦΥΤΑ ΒΟΙΩΤΙΑΣ

76. Γιάννης (Ιωάννης) Σκληρός / Τραγουδιστής / ΑΣΠΡΟΠΥΡΓΟΣ ΑΤΤΙΚΗΣ

77. (Αριστο)Τέλης Σαββάλας / Ηθοποιός / ΝΕΑ ΥΟΡΚΗ ΗΠΑ, ΖΑΡΑΚΑΣ ΛΑΚΩΝΙΑΣ

78. Βασίλης (Βασίλειος) Λάσκος / Αντιπλοίαρχος, Κυβερνήτης Υποβρυχίου / ΕΛΕΥΣΙΝΑ ΑΤΤΙΚΗΣ

79. Νικόλαος Βότσης / Υποναύαρχος, Ύπατος Αρμοστής / ΥΔΡΑ

80. Παναγιώτης Μυλωνάς / Μουσικολόγος, Λαογράφος / ΛΑΠΠΑ ΑΧΑΪΑΣ

81. Μάρκος Μπότσαρης / Στρατηγός, Οπλαρχηγός / ΣΟΥΛΙ ΗΠΕΙΡΟΥ

82. Κίτσος Τζαβέλλας / Πρωθυπουργός, Οπλαρχηγός / ΣΟΥΛΙ ΗΠΕΙΡΟΥ

83. Διαμαντής Ζέρβας / Οπλαρχηγός / ΣΟΥΛΙ ΗΠΕΙΡΟΥ

84. Λάμπρος Κουτσονίκας / Συγγραφέας, Οπλαρχηγός / ΣΟΥΛΙ ΗΠΕΙΡΟΥ

85. Λάμπρος Βεϊκος / Οπλαρχηγός / ΣΟΥΛΙ ΗΠΕΙΡΟΥ

86. Γεώργιος Δράκος / Οπλαρχηγός / ΣΟΥΛΙ ΗΠΕΙΡΟΥ

87. Αθανάσιος Κουτσονίκας / Οπλαρχηγός / ΣΟΥΛΙ ΗΠΕΙΡΟΥ

88. Θεόδωρος Γρίβας / Αρματολός / ΑΚΑΡΝΑΝΙΑ, ΡΟΥΜΕΛΗ

89. Αλέξιος Γρίβας / Αρματολός / ΑΚΑΡΝΑΝΙΑ, ΡΟΥΜΕΛΗ

90. Οδυσσέας Ανδρούτσος / Στρατηγός, Αρματολός / ΛΙΒΑΝΑΤΕΣ ΛΟΚΡΙΔΑΣ, ΡΟΥΜΕΛΗ

91. Μελέτης Βασιλείου / Οπλαρχηγός / ΧΑΣΙΑ (ΦΥΛΗ) ΑΤΤΙΚΗΣ

92. Ιάκωβος Τομπάζης / Ναύαρχος / ΥΔΡΑ

93. Γεώργιος Σαχίνης / Ναύαρχος / ΥΔΡΑ

94. Αναστάσιος Τσαμαδός / Ναύαρχος / ΥΔΡΑ

95. Αντώνιος Κριεζής / Πρωθυπουργός, Ναυμάχος / ΥΔΡΑ

96. Αντώνιος Οικονόμου / Πλοίαρχος / ΥΔΡΑ

97. Ανδρέας Βώκος (Μιαούλης) / Ναυμάχος, Αρχιναύαρχος / ΥΔΡΑ

98. Κοσμάς Μπαρμπάτσης / Ναυμάχος / ΣΠΕΤΣΕΣ

99. Μέξης Χατζηγιάννης / Πλοιοκτήτης / ΣΠΕΤΣΕΣ

100. Σοφία Πινότση (Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα) / Ναύαρχος, Ναυμάχος, Πλοιοκτήτρια / ΣΠΕΤΣΕΣ

101. Αθανάσιος Σκουρτανιώτης / Οπλαρχηγός / ΔΕΡΒΕΝΟΧΩΡΙΑ, ΣΚΟΥΡΤΑ ΒΟΙΩΤΙΑΣ

102. Δημήτρης Πλαπούτας / Στρατηγός / ΣΟΥΛΙΜΑ ΤΡΙΦΥΛΙΑΣ, ΔΩΡΙΟ ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ

103. Δημήτρης (Μήτρος) Πέτροβας / Οπλαρχηγός / ΓΑΡΑΤΖΑ ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ, ΑΝΩ ΜΕΛΠΕΙΑ

104. Ιωάννης (Ντασκούλιας) Κολοκοτρώνης / Οπλαρχηγός / ΡΟΥΠΑΚΙ, ΤΟΥΡΚΑΛΕΚΑ, ΑΡΚΑΔΙΑΣ

105. Πάνα(Γιώτης) Δαγκλής / Οπλαρχηγός / ΣΟΥΛΙ ΗΠΕΙΡΟΥ

106. Λάμπρος (Ρεγγίνας) Γούσης / Οπλαρχηγός / ΣΟΥΛΙ ΗΠΕΙΡΟΥ

107. Θεόδωρος Κολοκοτρώνης / Αρχιστράτηγος / ΡΟΥΠΑΚΙ, ΤΟΥΡΚΑΛΕΚΑ ΑΡΚΑΔΙΑΣ

108. Αρσένιος (Παπαρσένης) Κρέστας / Κληρικός Αγωνιστής / ΚΡΑΝΙΔΙ ΑΡΓΟΛΙΔΑΣ

109. Νικόλαος (Κολιός) Μπακόπουλος / Οπλαρχηγός, Στρατηγός / ΔΑΡΑΣ, ΑΡΚΑΔΙΑΣ

110. Γρηγόριος (Παπαφλέσσας) Δίκαιος / Κληρικός, Αγωνιστής / ΠΟΛΙΑΝΗ, ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ

111. Νικήτας Σταματελόπουλος, Νικηταράς Τουρκοφάγος / Οπλαρχηγός, Υποστράτηγος / ΤΟΥΡΚΟΛΕΚΑ ΑΡΚΑΔΙΑΣ

112. Χρήστος Αναγνώστης, Αναγνωσταράς Παπαγεωργίου / Οπλαρχηγός / ΠΟΛΙΑΝΗ ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ

Πηγή : 

Ιστορία των Αρβανιτών και της αρβανίτικης γλώσσας με πίνακα λεξιλογίου της αρβανίτικης της Νότιας Ελλάδας

https://arxeion-politismou.gr/2017/04/arvanites-kai-arvanitiki-glossa.html

https://el.m.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%81%CE%B2%CE%B1%CE%BD%CE%AF%CF%84%CE%B5%CF%82

https://el.m.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%81%CE%B2%CE%B1%CE%BD%CE%AF%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%B1

https://www.google.com/amp/s/www.tovima.gr/2016/11/05/opinions/arbanites-kai-albanoi/amp/

https://www.lithoksou.net/2020/11/arvanites.html?m=1

https://el.m.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%81%CE%B2%CE%B1%CE%BD%CE%AF%CF%84%CE%B5%CF%82

https://fyletika.blogspot.com/2016/02/blog-post_1.html?m=1

https://www.google.com/amp/s/www.himara.gr/istoria/5566-arvanon-arvana-arbouna-arben-arberia-alvanopolis-elbasan-kruja-arvon%3fformat=amp

https://lastpoint.gr/arvanites-oi-gnostoi-agnostoi-tis-ellinikis-istorias/#google_vignette

https://www.huffingtonpost.gr/entry/ellenes-arvanites-alvanoi-en-sentomia_gr_65b4b0d3e4b077c17ab5448e

https://vimasaronikou.wordpress.com/2016/09/22/%CE%AD%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%B5%CF%82-%CE%B1%CF%81%CE%B2%CE%B1%CE%BD%CE%AF%CF%84%CE%B5%CF%82-%CF%8C%CE%BB%CE%B7-%CE%B7-%CE%B1%CE%BB%CE%AE%CE%B8%CE%B5%CE%B9%CE%B1/

http://boeotia.ehw.gr/forms/fLemmaBodyExtended.aspx?lemmaid=12803&boithimata_State=&kefalaia_State=

https://kleftouria.blogspot.com/2008/04/1821_19.html?m=1

https://www.notioanatolika.gr/culture/8458-arvanitika-eponyma-apo-poy-proerxontai-kai-

https://arvanitikaeponyma.blogspot.com/2018/?m=1

https://www.politeianet.gr/books/9789606813542-rachoutis-p-kostas-mpatsioulas-ta-arbanitika-eponuma-ton-ellinon-226447

https://mousikovlog.blogspot.com/2020/04/blog-post_4.html?m=1

Ο Σωκράτης στον πόλεμο : Ένας αρχαίος φιλόσοφος ως πρότυπο στρατιώτη

Ο Πελοποννησιακός πόλεμος, που είχε διάρκεια από το 431 π.Χ. μέχρι το 404 π.Χ., διεξάχθηκε μεταξύ των πόλεων της Αθηναϊκής συμμαχίας από τη μία πλευρά και της Σπάρτης με τους συμμάχους της από την άλλη. Εξαιτίας του σχετικά μεγάλου αριθμού των πόλεων που ενεπλάκησαν στις συγκρούσεις, ο πόλεμος επεκτάθηκε στη Στερεά Ελλάδα, ενώ μεγάλες επιχειρήσεις έγιναν και στα νησιά του Αιγαίου και του Ιονίου πελάγους, στις ακτές της Μακεδονίας, της Θράκης, της Μικράς Ασίας και στη Σικελία. Η κυριότερη πηγή για τον Πελοποννησιακό πόλεμο είναι η Ιστορία του Θουκυδίδη -γραμμένη σε οκτώ βιβλία- όπου εξιστορούνται τα γεγονότα από την αρχή του πολέμου μέχρι το 411/0 π.Χ., δηλαδή έως τη νίκη των Αθηναίων στο Κυνός σήμα και την επαναφορά της Κυζίκου στην Αθηναϊκή συμμαχία. Τα γεγονότα από το 411/0 π.Χ. μέχρι τη λήξη του πολέμου το 404 π.Χ. συνεχίζει ο Ξενοφώντας στα δύο πρώτα βιβλία των Ελληνικών του. 

Ο Θουκυδίδης εκτίμησε ότι επρόκειτο για εξελίξεις με παγκόσμιο ενδιαφέρον, που άξιζε τον κόπο να καταγραφούν με κάθε δυνατή σχολαστικότητα. Χάρη στις οξυδερκείς του παρατηρήσεις, είναι γνωστές πολλές από τις λεπτομέρειες του πολέμου. Στην αρχή κιόλας της αφήγησής του ο ιστορικός βάζει στο στόμα του Σπαρτιάτη βασιλιά Αρχίδαμου Β' (περ. 469-427) μια γενική επισκόπηση της κατάστασης: Οι Σπαρτιάτες όφειλαν να συνειδητοποιήσουν ότι ο πόλεμος που αναλάμβαναν ήταν δύσκολος. Για έναν στρατό που μπορούσε να μετακινηθεί κυρίως διά ξηράς, η Αθήνα βρισκόταν μακριά. Επιπλέον, οι Αθηναίοι ήταν άριστα προετοιμασμένοι. Διέθεταν μεγάλο πλούτο (ιδιωτικό και δημόσιο), ναυτικό, ιππικό, όπλα, εφεδρείες και συμμάχους που κατέβαλλαν φόρους. Ακόμη και αν οι Σπαρτιάτες λεηλατούσαν τη γη τους με συχνές επιδρομές, αυτοί είχαν τον τρόπο να προμηθεύονται ό,τι χρειάζονταν από τη θάλασσα. Η λύση ίσως βρισκόταν στην αποστασία των συμμάχων τους, αλλά, για να επιτευχθεί αυτό, οι Σπαρτιάτες χρειάζονταν ισχυρό ναυτικό, το οποίο δεν διέθεταν. Εκτός από στόλο, οι Σπαρτιάτες έπρεπε να εξασφαλίσουν νέους συμμάχους, πέρα από τους Πελοποννήσιους, Έλληνες αλλά και βαρβάρους, δηλαδή Πέρσες. Ο Αρχίδαμος κατέληξε στο συμπέρασμα ότι την έκβαση του συγκεκριμένου πολέμου θα καθόριζαν περισσότερο τα χρήματα και λιγότερο τα όπλα. Αυτό ήταν κάτι που έδινε ασφαλώς προβάδισμα στην Αθήνα.

Στον Σωκράτη δεν άρεσε να ταξιδεύει όπως συνήθιζαν οι φιλόσοφοι, και έλεγε ότι δεν θα τον ωφελήσει σε τίποτα το να βλέπει δένδρα. Λάτρευε την Αθήνα, και εκαυχάτο ότι είχε βγει έξω από αυτήν λιγότερες φορές από τους κουτσούς, τυφλούς και ανάπηρους. Όσες φορές βγήκε ήταν για σοβαρούς λόγους, μια φορά στους Δελφούς, στον Ισθμό, εξ αιτίας του Πελοποννησιακού, και σε άλλες μάχες.

Ο Σωκράτης ήταν σκληραγωγημένος. Ο Αλκιβιάδης στο Πλατωνικό συμπόσιο ανάφερε ότι ο Σωκράτης άντεχε περισσότερο από όλους τις κακουχίες και την βαρυχειμωνιά. Μάλιστα οι άλλοι οπλίτες όταν τον έβλεπαν να περπατά άνετα ξυπόλητος πάνω στους πάγους τον στραβοκοίταζαν γιατί υπέθεταν ότι τους κορόιδευε. Στην μάχη της Ποτίδαιας, ο Σωκράτης έδειξε αξιοθαύμαστη ανδρεία, και κατόρθωσε να σώσει τον Αλκιβιάδη. Μετά την νίκη των Αθηναίων οι Αθηναίοι στρατηγοί παρασημοφόρησαν τον Αλκιβιάδη ο οποίος είπε να δοθεί το παράσημο στον Σωκράτη, πράγμα που ο φιλόσοφος δεν δέχθηκε, και γενικώς δεν ήθελε κάτι που του έφερε μεγάλη διάκριση όπως μας ενημερώνει ο Αριστοτέλης.

Ο Σωκράτης απασχολούσε τους συμπολεμιστές του με την συμπεριφορά του. Μια μέρα από τα χαράματα μέχρι το άλλο πρωί στεκότανε όρθιος και ακίνητος για να βρει λύση σε κάτι που τον απασχολούσε. Μαζί του ξενύχτησαν και οι υπόλοιποι από περιέργεια να δουν αν θα κοιμηθεί. Κατόπιν πολέμησε στην σφοδρή μάχη του Δηλίου. Ο W. K. Guthrie στην κλασική μονογραφία του για τον Σωκράτη γράφει: «Κοιτούσε τους άλλους μ’ έναν εντελώς ιδιαίτερο τρόπο, που τους έμενε αξέχαστος, αλλά που δύσκολα περιγράφεται. Διαβάζουμε ότι «συνήθιζε να τους ατενίζει με ορθάνοιχτα μάτια», «έριχνε, όπως ήταν η συνήθειά του, γρήγορες ματιές με χαμηλωμένο το κεφάλι σαν ταύρος» και «ότι κοιτούσε λοξά».

Στην καταστροφική για τους Αθηναίους μάχη του Δηλίου (424 π.Χ) ο έφιππος Αλκιβιάδης παρακολουθεί την άτακτη υποχώρηση των Αθηναίων. Το βλέμμα του αναζητά και πέφτει πάνω στον Σωκράτη που υποχωρεί με τάξη μέσα στον γενικευμένο πανικό. Πλέκοντας λοιπόν το εγκώμιο του Σωκράτη ο μεθυσμένος Αλκιβιάδης στο Συμπόσιο του Πλάτωνα (221b) διηγείται ως εξής την εντύπωση που προκαλούσε σε φίλους και εχθρούς το σωκρατικό βλέμμα: « Έπειτα μου έδινε την εντύπωση [ο Σωκράτης], όπως αναφέρεις και συ, Αριστοφάνη, ότι και εκεί βάδιζε το δρόμο του ακριβώς όπως και εδώ, περήφανος και με τα μάτια ριγμένα πότε εκεί και πότε εδώ. Ατάραχος κοίταζε δεξιά κι αριστερά φίλους και εχθρούς και φανέρωνε από μεγάλη απόσταση στον καθένα ότι αν κανείς άπλωνε το χέρι πάνω του, θα αντισταθεί ο άνθρωπος αυτός με σθένος. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο και υποχωρούσε με ασφάλεια και αυτός [ο Σωκράτης] και ο άλλος [ο Λάχης]».

Ο Σωκράτης πολέμησε θαρραλέα σε 3 εκστρατείες του Πελοπονησιακού Πολέμου. Στην πολιορκία της Ποτίδαιας (432–429 π.Χ) στη μάχη του Δηλίου (424 π.Χ) και στην μάχη της Αμφίπολης (422 π.Χ) όπου επέδειξε ανδρεία, αυταπάρνηση και αντοχή στις κακουχίες. Απόδειξη του πόσο ηθικός και δίκαιος χαρακτήρας ήταν, ήταν αισθητό σε πολλές φάσεις στη ζωή του. Χαρακτηριστικά, το 406 π.Χ όπου ήταν επιστάτης των πρυτάνεων (πρόεδρος της Βουλής), όρθωσε το ανάστημά του παρά τις πιέσεις και τις απειλές, ενώ ήταν ο μόνος που αντιτάχθηκε στην άδικη και παράνομη ψηφοφορία απόφασης της θανάτωσης των νικηφόρων στρατηγών στην Ναυμαχία των Αργινουσών, που εξαιτίας της θαλασσοταραχής, δεν κατάφεραν να περισυλλέξουν και να τιμήσουν τα πτώματα των νεκρών.

Πηγή : 

https://ellinonfilosofia.blogspot.com/2011/03/blog-post_06.html?m=1

https://divinequest.medium.com/%CF%83%CF%89%CE%BA%CF%81%CE%AC%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%BF-%CE%B2%CE%AF%CE%BF%CF%82-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CE%B7-%CE%B4%CE%B9%CE%B4%CE%B1%CF%83%CE%BA%CE%B1%CE%BB%CE%AF%CE%B1-%CE%B5%CE%BD%CF%8C%CF%82-%CE%BC%CE%B5%CE%B3%CE%AC%CE%BB%CE%BF%CF%85-%CF%86%CE%B9%CE%BB%CE%BF%CF%83%CF%8C%CF%86%CE%BF%CF%85-c63e32194560

https://www.dimitrisvlachos.gr/%CF%84%CE%BF-%CE%B2%CE%BB%CE%AD%CE%BC%CE%BC%CE%B1-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CF%83%CF%89%CE%BA%CF%81%CE%AC%CF%84%CE%B7-%CE%B4%CE%B7%CE%BC%CE%AE%CF%84%CF%81%CE%B7%CF%82-%CE%B2%CE%BB%CE%AC%CF%87%CE%BF%CF%82/