The Sino-Roman relations in Antiquity and the Roman descendants of the lost legion in modern China

Sino-Roman relations comprised the mostly indirect contact, flow of trade goods, information, and occasional travellers between the Roman Empire and Han Empire of China, as well as between the later Eastern Roman Empire and various Chinese dynasties. In classical sources, the problem of identifying references to ancient China is exacerbated by the interpretation of the Latin term Seres, whose meaning fluctuated and could refer to several Asian peoples in a wide arc from India over Central Asia to China. In Chinese records, the Roman Empire came to be known as Daqin or Great Qin. Daqin was directly associated with the later Fulin in Chinese sources, which has been identified by scholars such as Friedrich Hirth as the Byzantine Empire. Geographers in the Roman Empire such as Ptolemy provided a rough sketch of the eastern Indian Ocean, including the Malay Peninsula and beyond this the Gulf of Thailand and South China Sea. Ptolemy's Cattigara was most likely Óc Eo, Vietnam, where Antonine-era Roman items have been found. The first group of people claiming to be an ambassadorial mission of Romans to China was recorded as having arrived in 166 AD by the Book of the Later Han. The embassy came to Emperor Huan of Han China from "Andun" (Emperor Antoninus Pius or Marcus Aurelius Antoninus), "king of Daqin" (Rome). As Antoninus Pius died in 161 AD, leaving the empire to his adoptive son Marcus Aurelius Antoninus, and the envoy arrived in 166 AD, confusion remains about who sent the mission, as both emperors were named "Antoninus". The Roman mission came from the south (therefore probably by sea), entering China by the frontier of Rinan or Tonkin (present-day Vietnam). It brought presents of rhinoceros horns, ivory, and tortoise shell, probably acquired in Southern Asia. The text states that it was the first time there had been direct contact between the two countries. Yule speculated that the Roman visitors must have lost their original wares due to robbery or shipwreck and used the gifts instead, prompting Chinese sources to suspect them of withholding their more precious valuables. The historian Homer H. Dubs speculated in 1941 that Roman prisoners of war who were transferred to the eastern border of the Parthian empire might later have clashed with Han troops there. After a Roman army under the command of Marcus Licinius Crassus decisively lost the battle of Carrhae in 54 BC, an estimated 10,000 Roman prisoners were dispatched by the Parthians to Margiana to man the frontier. The Battle of Carrhae was fought in 53 BC between the Roman Republic and the Parthian Empire near the town of Carrhae. The Parthian Spahbod ("General") Surena decisively defeated a numerically superior Roman invasion force under the command of Marcus Licinius Crassus. It is commonly seen as one of the earliest and most important battles between the Roman and Parthian empires and one of the most crushing defeats in Roman history. In a slaughter known as the battle of Carrhae the Romans lost nearly their entire army and Crassus was killed. The remaining 10,000 or so Roman legionaries were captured. The Parthians had a standard practice of employing captured soldiers as border guards. By transferring the 10,000 legionaries to the eastern borders they prevented any realistic chance of escape for the Romans who likely would have simply accepted their new lot in life. Some time later the nomadic Xiongnu chief Zhizhi established a state further east in the Talas valley, near modern-day Taraz. Dubs points to a Chinese account by Ban Gu of about "a hundred men" under the command of Zhizhi who fought in a so-called "fish-scale formation" to defend Zhizhi's wooden-palisade fortress against Han forces, in the Battle of Zhizhi in 36 BC. He claimed that this might have been the Roman testudo formation and that these men, who were captured by the Chinese, founded the village of Liqian (Li-chien, possibly from "legio") in Yongchang County. The Battle of Zhizhi was fought in 36 BC between the Han Dynasty and the Xiongnu chieftain Zhizhi Chanyu. Zhizhi was defeated and killed. The battle was probably fought near Taraz on the Talas River in eastern Kazakhstan, which makes it one of the westernmost points reached by a Chinese army. Record of the soldiers vanish for about 17 years when the battle of Zhizhi was fought as a Chinese army under Chen Tang assaulted a border town known today as Taraz, located in Kazakhstan near the border of Kyrgyzstan. Chinese historians note that the defenders held their shields in a “fish scale” pattern. The fight for the town was intense but the Chinese prevailed. The Chinese, under the Han Dynasty at this point, were near the height of their power; this battle represented their greatest Westward expansion and their victory was achieved in part because many of the locals defected to the Chinese out of fear. The Chinese were so impressed by these foreign warriors that they put them into another border town, this time guarding the border between China and Tibet as Tibetan raids were not uncommon around this time. Anywhere from 100 to 1,000 or more soldiers established themselves in this town that was known by the Chinese as Liqian/Li-Jien, which is pronounced as “legion”. These men were known to use tools such as tree trunk counterweight construction devices, and to reinforce the area into a square fort, a common site in the Mediterranean but quite rare in Asia. It seems these Romans lived peacefully in Liqian, and 2,000 years later we have DNA evidence that over 50% of the villagers in modern day Liqian have Caucasian ancestry including green and blue eyes, increased average height and other distinguishing characteristics such as distinctly Roman noses. The people in the small village are aware of and proud of their ancestry, celebrating the Romans and showing a fond interest in bulls, a heavily worshiped animal of Roman legions. Their “fish scale” formation at the battle is almost certainly the well-known Testudo formation, and the professional practice points to seasoned soldiers. These Romans would have had just each other for company through these many years so it’s understandable to think they had outstanding discipline and kept up their training, which would lead to them having such an impressive showing at Zhizhi that the Chinese used them to guard their own territory. The modern descendants of the Romans are decent evidence of the Roman’s presence but two other theories are possible. The town of Liqian was near the multicultural Silk Road, therefore the Caucasian DNA could be from travelers along the road. The other possibility is that the soldiers at the battle and settlers of the Chinese town were actually descendants of Alexander the Great’s army, though this seems even more unlikely as the events are multiple generations removed from Alexander’s campaigns and the army at Zhizhi was clearly fighting in a professional and western way. Genetic testing of villagers in a remote part of China has shown that nearly two thirds of their DNA is of Caucasian origin, lending support to the theory that they may be descended from a 'lost legion' of Roman soldiers. Tests found that the DNA of some villagers in Liqian, on the fringes of the Gobi Desert in north-western China, was 56 per cent Caucasian in origin. Many of the villagers have blue or green eyes, long noses and even fair hair, prompting speculation that they have European blood. A local man, Cai Junnian, is nicknamed by his friends and relatives Cai Luoma, or Cai the Roman, and is one of many villagers convinced that he is descended from the lost legion. Archeologists plan to conduct digs in the region, along the ancient Silk Route, to search for remains of forts or other structures built by the fabled army.
Πηγή : https://en.m.wikipedia.org/wiki/Sino-Roman_relations
https://en.m.wikipedia.org/wiki/Battle_of_Zhizhi
https://en.m.wikipedia.org/wiki/Battle_of_Carrhae
https://www.warhistoryonline.com/featured/romans-china-lost-legions-carrhae.html/2
https://en.m.wikipedia.org/wiki/Sino-Roman_relations
http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/asia/china/8154490/Chinese-villagers-descended-from-Roman-soldiers.html

Βυζαντινοί και Άραβες : Η οπτική του ενός λαού για τον άλλο μέσα από τον πολιτισμό

Στα νοτιοανατολικά σύνορα της βυζαντινής αυτοκρατορίας ζούσαν από αιώνες οι Αραβες, νομαδικές φυλές σημιτικής καταγωγής, που ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία, μιλούσαν αραβικές διαλέκτους και είχαν συχνές πολεμικές συγκρούσεις μεταξύ τους. Στα χρόνια του αυτοκράτορα Ηράκλειου (610-641), η μετοικεσία του Άραβα εμπόρου Μωάμεθ το 622 στη Μέκκα -γνωστή ως «Εγίρα»- σηματοδοτεί τη μεταστροφή των Αράβων που ήταν ανιμιστές (πίστευαν στην ύπαρξη ψυχής σε δέντρα, πηγές, λίθους) στη νέα θρησκεία, το Ισλάμ. Μια σπάνια επιστολή ντοκουμέντο από τον ιδρυτή του Ισλάμ, Μωάμεθ, προς τον αυτοκράτορα της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, (Βυζάντιο), Ηράκλειο, με σαφή απειλητικό ύφος έφερε στο φως ο τουρκικός τύπος. Η επιστολή έχει μεγάλη ιστορική αξία και περιγράφει την πρώτη επαφή του Ισλάμ με τον Χριστιανισμό, ενώ χαρακτηρίζεται από ένα απειλητικό ύφος ότι αν δεν δεχτούν οι χριστιανοί να γίνουν μουσουλμάνοι, τότε τους περιμένουν μεγάλες συμφορές. Η επιστολή αναζητείται το πρότυπο της, γράφτηκε αφού είχε επικρατήσει το Ισλάμ σε όλη την αραβική χερσόνησο και άρχιζε την μεγάλη του εξόρμηση προς βορά, ανατολή και δύση. Η επιστολή του Μωάμεθ επιδόθηκε το έτος 628 μ.Χ. από τον πρέσβη του Μωάμεθ, Diheytül Kalbi, στον αυτοκράτορα Ηράκλειο στην Κωνσταντινούπολη. Το περιεχόμενο της επιστολής είναι χαρακτηριστικό. Ο Μωάμεθ αφού κάνει γνωστό στον αυτοκράτορα Ηράκλειο την ίδρυση της νέας θρησκείας και την μοναδικότητα του Αλλάχ που ο ίδιος πρεσβεύει, τον προτρέπει το δυνατόν συντομότερο να γίνει μουσουλμάνος αυτός και οι υπήκοοι της αυτοκρατορίας του. Σε αντίθετη περίπτωση, όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά, αν δηλαδή ο αυτοκράτορας Ηράκλειος δεν υπακούσει στις προτροπές του ιδρυτή της νέας θρησκείας, τότε θα το μετανιώσει και μεγάλες συμφορές θα επέλθουν στην αυτοκρατορία του. Ο αυτοκράτορας Ηράκλειος απάντησε στην επιστολή αυτή του Μωάμεθ όπου του αναφέρει με σαφήνεια ότι δεν υπάρχει άλλο ιερό βιβλίο εκτός από τα Ευαγγέλια τα οποία παρουσίασαν τον γιο της Μαρίας, τον Ιησού, σαν τον Θεάνθρωπο και Σωτήρα της ανθρωπότητας. Στην επιστολή του ο Ηράκλειος αναφέρει ότι ρώτησε τους ανθρώπους του αλλά κανένας δεν δέχτηκε να συζητήσει για την πιθανή αποδοχή της νέας θρησκείας. Τέλος εύχεται στον Μωάμεθ να υπάρξει συνεργασία μεταξύ τους. Να σημειωθεί ότι την ίδια περίοδο εστάλει από τον Μωάμεθ και μια άλλη επιστολή στον βασιλιά της Περσίας, Χοσρόη τον δεύτερο, προτρέποντας τον και εκείνο να ασπαστεί το Ισλάμ ειδεμή θα βρει την τιμωρία του Θεού. Η κατάλυση της περσικής αυτοκρατορίας από τους Άραβες 23 χρόνια μετά, το 651 μΧ, θεωρήθηκε σαν εκπλήρωση της προφητείας του Μωάμεθ γιατί οι Πέρσες αρνήθηκαν την μόνη αληθινή θρησκεία. Η απάντηση του αυτοκράτορα Ηράκλειου, που σημειωτέον  την περίδο της βασιλείας του  η Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία πήρε καθαρα ελληνικό χαρακτήρα,  δείχνει την σταθερή πιστή του αυτοκράτορα στον Ιησού Χριστό και στην χριστιανική Αποκάλυψη και την σαφή απόρριψη της νέας θρησκείας. Ήταν η πρώτη απόριψη   του Ισλάμ, που τότε εξορμουσε ακάθεκτο για να επιβληθει μέσω του πολέμου και της βίας.
Υπό το Ισλάμ και με βασικό στοιχείο συνοχής τον ιερό πόλεμο εναντίον των «απίστων» ενοποιήθηκαν οι αραβικές φυλές και δημιούργησαν θεοκρατικό κράτος (χαλιφάτο). Κατέλυσαν την περσική αυτοκρατορία και συγκρούστηκαν με τους Βυζαντινούς καταλαμβάνοντας τεράστιες εκτάσεις στην Ασία και τη Β. Αφρική. Από τον 7ο μ.χ. αιώνα αραβικοί στόλοι άρχισαν τις επιδρομές στην Κύπρο, τη Ρόδο, την Κρήτη, τη Σικελία, τη Θεσσαλονίκη και άλλα νησιά και λιμάνια της βυζαντινής αυτοκρατορίας, ενώ πολιόρκησαν και την Κωνσταντινούπολη. Σταδιακά, οι Βυζαντινοί πέρασαν στην αντεπίθεση, αμύνθηκαν με το στρατό και το περίφημο «υγρόν πυρ» και το 10ο αι. μ.χ. οι Άραβες αναγκάστηκαν να σταματήσουν τις επιδρομές. Η αναχαίτιση των Αράβων από τους Βυζαντινούς σταμάτησε οριστικά την προσπάθειά τους για εξάπλωση στα Βαλκάνια και την κεντρική Ευρώπη. Από τον 11ο αι. μ.χ. εμφανίστηκαν τουρκικά φύλα που με τις κατακτήσεις τους από την κεντρική Ασία ως τη Μεσόγειο αναδείχτηκαν σε υπολογίσιμη δύναμη. Τα αραβικά χαλιφάτα σταδιακά καταλύθηκαν και για τους Βυζαντινούς οι μουσουλμάνοι γείτονες ταυτίζονται πλέον με τους Τούρκους. Ο ραγδαίος τουρκικός επεκτατισμός κορυφώθηκε το 1453 με την Άλωση.
To Βυζάντιο ήταν για τους Άραβες πολλά διαφορετικά πράγματα: αλλόθρησκος άλλος, μισητός πλην όμως σεβαστός στρατιωτικός αντίπαλος, αξιομίμητος πολιτισμός, αποθήκη της αρχαίας ελληνικής γραμματείας κλπ. Δεν μπορούμε να μιλήσουμε για τους πρώιμους μεσαιωνικούς Άραβες εάν δεν μιλήσουμε για το Βυζάντιο, όπως δεν μπορούμε να μιλήσουμε για πρώιμο Βυζάντιο εάν δεν μιλήσουμε για τους Άραβες. Οι δύο πολιτισμοί χρησιμοποίησαν ο ένας τον άλλο σαν ακονόπετρα για να ακονίσουν τις ταυτότητές τους. Συχνά έχει ειπωθεί ότι το Βυζάντιο γεννήθηκε μέσα από τους μηχανισμούς με τους οποίους η Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία αντέδρασε αντιστεκόμενη στον πρώιμο Αραβικό επεκτατισμό. Ο ένας πολιτισμός ήταν για τον άλλο τόσο ο πραγματικός«άλλος» όσο και ο φανταστικός «άλλος». Ο φανταστικός «άλλος» ήταν ένα ρητορικό κατασκεύασμα που είχε σαν κύριο σκοπό να δηλώσει την διαφορετικότητα των δύο αντιπάλων και να αναδείξει τα «δίκαια» και την «ηθική ανωτερότητα» της κάθε πλευράς. Για τους Άραβες, οι «Βυζαντινοί» ήταν οι Rum, δηλαδή οι Ρωμαίοι, η Βυζαντινή αυτοκρατορία ήταν το Bilad al Rum (η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία ή, η «Ρωμαϊκή Χώρα»). O «Βυζαντινός» Αυτοκράτορας ήταν ο Malik al Rum (Βασιλεύς Ρωμαίων) και η Κωνσταντινούπολη ήταν γνωστή σαν al-Qustantiniyya αν και ο Al-Masudi σημειώνει ότι οι Rumστον καθημερινό τους λόγο δεν την ονομάζουν al-Qustantiniyya αλλά “Bolin” (άκουσε τους Βυζαντινούς να λένε την αιτιατική «(εις) την Πόλιν» στα λόγια τους). Αν και μερικές φορές ορισμένοι Άραβες συγγραφείς από σύγχυσηονομάζουν τους αρχαίους Έλληνες (al-Yunaniyyun/Yunan) “Rum” ή τους Βυζαντινούς “Yunan”, οι περισσότεροι ξέρουν πολύ καλά ότι οι σύγχρονοί τους Βυζαντινοί/Rum και οι αρχαίοι Έλληνες/Yunan είναι δύο διαφορετικές ταυτότητες με διαφορετικό πολιτισμό και θρησκεία που απλώς αλληλοεπικαλύπτονται γλωσσικά και γεωγραφικά. Η συγγραφέας συνήθως ακολουθεί πιστά την ισλαμική ορολογία και στο βιβλίο αποδίδει τον όρο “Rum” ή αυτούσιο ή σαν «Βυζαντινοί». Η κυρίαρχη αραβική θέση είναι ότι οι Rum κατάγονται με τον ένα ή τον άλλο τρόπο από τον Αβραάμ (επειδή ήταν μονοθεϊστές, όπως οι Ιουδαίοι και οι Μωαμεθανοί) και έχουν διαφορετική καταγωγή από τους παγανιστές Al-Yunan. Οι περισσότεροι Άραβες λόγιοι έχουν συναίσθηση της διαφορετικότητας των συγχρόνων τους Βυζαντινών/Rum και των αρχαίων Ελλήνων/Yunan, μερικές φορές η γλωσσική και γεωγραφική επικάλυψη οδηγεί σε σύγχυση. Όταν γίνεται αυτή η σύγχυση, έχει ενδιαφέρον ότι οι Άραβες δάσκαλοι την θεωρούν ένα λάθος των μαθητών τους που πρέπει να διορθώσουν. Συχνά οι Άραβες λόγιοι γράφουν ότι οι Rum δεν έχουν δική τους «σοφία/επιστήμη» (δεν είναι ulama = σοφοί/επιστήμονες αλλά «τεχνήτες» γράφει ο άκρως αντιβυζαντινός Al-Jahiz), αλλά χρησιμοποιούν τα βιβλία των Yunan για να φανούν σοφοί. Μέρος της αντιχριστιανικής τους προπαγάνδας ήταν η επισήμανση ότι η άνοδος του Χριστιανισμού έφερε παρακμή της φιλοσοφίας και των επιστημών. Οι Άραβες επίσης γνωρίζουν ότι το Bilad Al-Rum δεν είναι μία εθνοτικά ομοιογενής  πολιτεία, αλλά ετερογενής αυτοκρατορία: τα κύρια έθνη είναι οι Rum (ελληνόφωνοι χριστιανοί) και οι Saqaliba (Σλάβοι), αλλά υπάρχουν και Αρμένιοι, Ρως (Βαράγγοι), Βulgar-Saqaliba (Σλάβοι που έχουν υιοθετήσει το όνομα των Βουλγάρων), Πατσινάκοι κλπ. Από την άλλη, οι Βυζαντινοί συχνά αναγνωρίζονται σαν άριστοι αρχιτέκτονες και κατασκευαστές μνημείων, συχνά επαινούνται για την ομορφιά τους (ιδίως οι Ρωμιές/Rumiyya), ενώ η αραβική παράδοση θέλει έναν πρώιμο Άραβα στρατηγό να τους επαινεί ως τους περισσότερο «τλησικάρδιους» σε κακουχίες και πολέμους και αυτούς που ανασυγκροτούνται/επανακάμπτουν ταχύτερα μετά από καταστροφή. Ένας άλλος Άραβας στρατηγός επεσήμανε τη διαφορά ανάμεσα στους Σασσανίδες Πέρσες, οι οποίοι κατακτήθηκαν και αφομοιώθηκαν αμέσως χωρίς αντίσταση («έπεσαν αναίσθητοι με το πρώτο χτύπημα»), με το αλκίφρον αμυντικό σθένος των Rum, οι οποίοι παρομοιάζονται με την πολυκέφαλη Λερναία Ύδρα: «μόλις τους κόβεις ένα κεφάλι, αμέσως ένα άλλο φυτρώνει». Κατά συνέπεια, οι Άραβες πίστευαν ότι το Βυζάντιο θα παραμείνει απόρθητο μέχρι την Ημέρα της Κρίσεως. Βέβαια, τόσο οι σταυροφόροι το 1204 όσο και ο Μωάμεθ ο Πορθητής διέψευσαν την προφητεία τους, αλλά πρέπει να επισημανθεί ότι το Βυζάντιο που κατέκτησαν οι Σταυροφόροι και το Παλαιολόγειο διάδοχο κρατίδιο που κατέκτησαν οι Οθωμανοί δεν ήταν παρά ολιγηπελείς σκιές του «αιζηού» Βυζαντίου που αντιμετώπισαν οι Άραβες. Όπως έγραψα και πιο πάνω πολλοί Άραβες συγγραφείς θεωρούν τους Βυζαντινούς τον πιο όμορφο λαό του κόσμου και δεν μπορούν ν΄αντισταθούν στην γοητεία των Βυζαντινών γυναικών (Rumiyya). Οι Βυζαντινές που καταλήγουν στα χαρέμια τους είναι γνωστές ως Rumiyyat, ενώ συχνά περιγράφουν τις Ρωμαίες σαν λευκόχροες με ίσια ξανθά μαλλιά και γαλάζια μάτια. Προφανώς θεωρούσαν αυτά τα χαρακτηριστικά εξωτικά και δυσεύρετα στα μέρη τους, γι΄αυτό είχαν κατά νου τους στις επιδρομές τους να απαγάγουν τέτοιου είδους Rumiyya. Τέλος, οι Άραβες λόγιοι δεν έβλεπαν την ώρα να πάνε στην Κωνσταντινούπολη για να αγοράσουν Βιβλία αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων. Εκτιμούσαν το Βυζάντιο για την διατήρηση της Ελληνικής Γραμματείας.
Οι Σταυροφορίες θα δώσουν στους Άραβες την ευκαιρία να «ζυγίσουν» δύο διαφορετικά είδη «γκιαούρηδων»: τους πολιτισμένους Al-Rum από τη μια, και, από την άλλη, τους «ζωώδεις» και απολίτιστους Al-Ifranj (= Φράγκους) που έχουν ως μοναδική αρετή το πολεμικό θάρρος/θράσος.
Πολεμικές αναμετρήσεις εναλλάσσονται με περιόδους ειρηνικής επικοινωνίας ανάμεσα σε Βυζαντινούς και Άραβες, που έχουν ως αποτέλεσμα εμπορικές επαφές και πολιτισμικές ανταλλαγές. Οι Άραβες συνεχίζουν τη μεγάλη βυζαντινή παράδοση τόσο στην υαλουργία όσο και στην κεραμική, δημιουργώντας νέα σχέδια και τύπους. Bυζαντινά και αραβικά γυάλινα και κεραμικά αγγεία με εμφανείς ομοιότητες κυκλοφορούν ευρέως στις αγορές της Μεσογείου. Τους Βυζαντινούς μιμήθηκαν οι Άραβες και στα νομίσματα (αρχικά δεν είχαν δικό τους νόμισμα και χρησιμοποιούσαν το ισχυρότερο νόμισμα της εποχής, το βυζαντινό), τα «αραβοβυζαντινά». Απεικονίζουν το Βυζαντινό αυτοκράτορα και φέρουν χριστιανικά σύμβολα με ελληνικές και αραβικές επιγραφές. Σταδιακά το αραβικό νόμισμα αυτονομήθηκε και έφερε στο εξής μόνον επιγραφές από το Κοράνι. Η επίδραση του αραβικού πολιτισμού από το βυζαντινό είναι ιδιαίτερα εμφανής στον τομέα των γραμμάτων και των επιστημών. Κατά τους 9ο-11ο αι., περίοδο άνθησης των γραμμάτων και των τεχνών στο Βυζάντιο, μεταφράστηκαν στα αραβικά πολλά ελληνικά συγγράμματα αρχαίων και Βυζαντινών συγγραφέων από τους τομείς της Φιλοσοφίας, των Μαθηματικών και της Ιατρικής. Είναι γνωστό ότι οι αραβικές μεταφράσεις συνέβαλαν στο να γνωρίσει η Δύση την αρχαία ελληνική γραμματεία, ενώ ιδιαίτερα σημαντική θεωρείται η συμβολή στον τομέα αυτόν των φιλοσόφων και ιατρών Αβερρόη και Αβικέννα. Η Αστρονομία είναι ένας από τους κλάδους όπου διαφαίνεται η έντονη αλληλεπίδραση ανάμεσα στους δύο πολιτισμούς. Οι Άραβες δανείστηκαν από τους Βυζαντινούς τον αστρολάβο, αστρονομικό όργανο που μετρά την ώρα, υπολογίζει τη θέση του Ηλίου, της Σελήνης και διάφορων πλανητών και βοηθά στο γεωγραφικό προσδιορισμό. Στη συνέχεια ίδρυσαν αστεροσκοπεία, οδήγησαν σε εξέλιξη την Αστρονομία και αραβοπερσικά συγγράμματα επηρέασαν το βυζαντινό κόσμο. Εξίσου εμφανείς είναι οι ανταλλαγές στη μουσική, τη γλυπτική και γενικότερα τις τέχνες. H αραβική τέχνη επηρεάστηκε καθοριστικά από το Βυζάντιο και την Περσία και προσαρμόστηκε στις θρησκευτικές απαιτήσεις του Ισλάμ: τα πρώτα μνημεία ισλαμικής αρχιτεκτονικής είναι τζαμιά που αντιγράφουν βυζαντινούς ναούς στην αρχιτεκτονική και στη διακόσμηση, ενώ με την πάροδο των αιώνων και η αραβική τέχνη άφησε σε κάποιες περιπτώσεις το εντύπωμά της στη βυζαντινή.
Ο άγιος Ιωάννης Δαμασκηνός ήταν άριστος γνώστης του Ισλάμ. Με ανη­συχία έβλεπε εκτός της πολιτικής και στρατιω­τικής επεκτάσεως και την εξάπλωση των ιδεών του, όπως αυτό εμφανώς έχει διαπιστωθεί και από τις πηγές και από την έρευνα στην περίπτωση των εικονομάχων, που είχαν επηρεασθεί από τον ανεικονισμό και του Ιουδαϊσμού και του Μουσουλμανισμού. Περιλαμβάνει το Ισλάμ στα Περί αιρέσεων έργο του ως μία από τις τελευταίες αιρέσεις, που εμφανίσθηκαν μετά τον Ηράκλειο. Ο χαρακτηρισμός του Ισλάμ ως αιρέσεως οφείλεται ασφαλώς στα πολλά ιουδαϊκά και χριστιανικά στοιχεία πού έχει εν­σωματώσει. Ονομάζεται πάντως θρη­σκεία από τον άγιο Ιωάννη στην αρχή του σχετικού κεφαλαίου, όπου με αυ­στηρή γλώσσα την χαρακτηρίζει ως λαο­πλάνο και πρόδρομο του Αντίχριστου. Αναφέρεται στα ονόματα Αγαρηνοί, Ισμαηλίται και Σαρακηνοί με τα οποία είναι γνωστοί, όπως και στο προηγούμε­νο ειδωλολατρικό τους παρελθόν, που διαρκεί μέχρι των χρόνων του Ηρακλεί­ου, ο Μωάμεθ ισχυρίζεται ότι όσα διδάσκει του αποκαλύφθηκαν εξ ουρανού, είναι, όμως αυτά «γέλωτος άξια». Αναφέρεται βέβαια η βίβλος του και στον Χριστό, τον Οποίο θεωρεί προ­φήτη και δούλο του Θεού, όπως και στην μητέρα Του Μαρία. Αρνείται, όμως, την σταύρωση, ισχυριζόμενος από επίδραση του Ασκητισμού, ότι οι Ιουδαίοι «εσταύρωσαν την σκιάν αυτού». Ο Χριστός δεν απέθανε, ούτε εσταυρώθη. Στην συνέχεια βάζει ο Μωάμεθ τον Χριστό σε διαλογική συζήτηση με τον Θεό, μετά την άνοδό του στους ουρανούς, να αρνείται ο ίδιος την θε­ότητα του και να λέγει ότι όσα σχετικά γράφονται στο Ευαγγέλιο είναι ψεύδη και πλάνες. Ο άγιος Ιωάννης Δαμασκηνός μεταφράζει από το Κοράνιο τον διάλογο μεταξύ του Θεού και του Χριστού. Κατά τα άλλα εμείς μπορούμε να ονομάζουμε το Κοράνιο «ιερό» και να το εξισώνουμε με το Ευαγγέλιο, για το οποίο το ίδιο το «ιε­ρό» Κοράνιο πιστεύει ότι γράφτηκε όχι από τον Θεό, αλλά από ανθρώπους «παραβάτας», «ψεύστας» και «πεπλανημέ­νους». Στη συνέχεια σε διάλογο, που έχει με Μουσουλμάνους, παρουσιάζει την θέση ότι η διδασκαλία του Μωάμεθ δημι­ουργεί αμφιβολίες και επιφυλάξεις, για­τί δεν υπάρχουν μάρτυρες, που να βε­βαιώνουν ότι πράγματι ο Θεός την έδωσε στον προφήτη τους, όπως έγινε με τον Μωϋσή στο όρος Σινά, και όπως έγι­νε με τον Χριστό, για τον Οποίον εμαρτύρησαν οι προφήται πριν ακόμη έλθει. Κανένας προφήτης δεν μίλησε για τον Μωάμεθ. Και ενώ ο ίδιος ο Μωάμεθ συνι­στά στους οπαδούς του τίποτε να μη πράττουν ή να δέχονται χωρίς την πα­ρουσία μαρτύρων, η ίδια η πίστη και η Γραφή του είναι αμάρτυρες. Κανένας προφήτης δεν μίλησε περί αυτού, αλλά και κανένας άλλος δεν είδε πως του δόθηκε η διδασκαλία. Αναφέρεται στη συνέχεια και σε κα­τηγορίες των Μουσουλμάνων εναντίον των Χριστιανών, τις οποίες αναιρεί. Κα­τόπιν μεταξύ των άλλων «κληρωδιών» μνημονεύει όσα έχουν σχέση με τον γά­μο, την επιτρεπόμενη πολυγαμία, και την συμπεριφορά του ιδίου του Μωά­μεθ, ο οποίος εχώριζε ανδρόγυνα, γιατί ερωτευόταν ξένες γυναίκες, και αυτήν την ακράτειά του παρουσίαζε ως εντολή του Θεού. Νομοθετεί μάλιστα την εντός του γάμου ακράτεια συνιστών στους άνδρας. Δεν παρα­λείπει να αναφερθεί και στην παχυλή εσχατολογία του Ισλάμ. Ονομάζει «κτη­νώδεις» τις αντιλήψεις των και τους προειδοποιεί ότι αντί των υλικών αγα­θών και απολαύσεων τους περιμένει η αιώνια κόλαση. Την εποχή του Μωάμεθ ήταν φιλικές οι σχέσεις μεταξύ χριστιανών και μουσουλμάνων, ενώ ο ίδιος ο προφήτης φαίνεται ότι δεν είχε σκοπό να τους εξισλαμίσει αλλά να τους καταστήσει φόρου υποτελείς προκειμένου να τους ταπεινώσει για την «λανθασμένη» πίστη τους. Οι μεταξύ τους σχέσεις όμως με τον καιρό μετατράπηκαν σε εχθρικές, κυρίως αφότου οι μουσουλμάνοι άρχισαν να αποκτούν δύναμη και να εποφθαλμιούν εδάφη της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, με την οποία σύντομα μάλιστα ήρθαν σε ρήξη.
Πηγή : http://nikosxeiladakis.gr/επιστολη-απειλη-του-μωαμεθ-προσ-αυτοκ/
http://enromiosini.gr/arthrografia/ιωαννησ-δαμασκηνοσ-και-ισλαμ/
http://www.archaiologia.gr/blog/2011/06/20/άραβες-και-βυζάντιο-πόλεμος-και-ειρήν/
https://smerdaleos.wordpress.com/2013/11/16/το-βυζάντιο-ιδωμένο-από-τους-άραβες/

Ο εξελληνισμός της Ασίας την Ρωμαϊκή περίοδο (Μέρος Β') : Η περίπτωση του Βασιλείου των Τοχάρων της Ινδίας

Οι εισβολές των νομάδων στο ελληνιστικό βασίλειο της Βακτριανης είχαν ως συνέπεια την καταστροφή και ερήμωση πόλεων (κυρίως στη Σογδιανή και στο βόρειο τμήμα της Βακτριανής), μεγάλες υλικές καταστροφές και σοβαρές απώλειες όσον αφορά το ανθρώπινο δυναμικό. Όλα αυτά όμως δεν συνεπάγονται ότι το ελληνικό στοιχείο εξαφανίστηκε από την περιοχή. Καταρχάς, οι νομάδες (Σάκες και Τοχάριοι) δεν προχώρησαν άμεσα στη σύσταση κάποιου κρατικού μορφώματος. Όπως φαίνεται από τη μαρτυρία του Κινέζου διπλωμάτη και περιηγητή Τσανγκ Κιεν ή Τζάνγκ Κιαν, ο οποίος ταξίδεψε στη Βακτριανή γύρω στα 125 π.Χ., στην περιοχή υπήρχαν αρκετές πόλεις που πλήρωναν φόρο υποτελείας στους Τοχάριους νομάδες. Οι κάτοικοι των πόλεων αυτών ζούσαν κυρίως από το εμπόριο (ο Τσανγκ Κιεν αναφέρεται σε εμπόριο με τις περιοχές της Ινδίας). Οι πόλεις αυτές είχαν ελληνικό χαρακτήρα όσον αφορά τη διοικητική και κοινωνική οργάνωση και τον πολιτισμό. Τα στοιχεία αυτά δεν πρέπει να άφησαν ανεπηρέαστους ούτε τους νομάδες: η συνέχεια της ιστορίας καταδεικνύει ότι θα πρέπει να υπήρξε αρκετά γρήγορα ένας σχετικός εξελληνισμός της αριστοκρατίας των Τοχάριων. Όταν πια, κατά τον 1ο μ.Χ. αιώνα, οι Κουσάν, μια από τις φυλές των Τοχάριων, κατορθώσει να οργανώσει σε κράτος μια εκτεταμένη επικράτεια που περιελάμβανε εδάφη στην Κεντρική Ασία και στη Βόρεια Ινδία, οι ελληνιστικές επιρροές καθίστανται εμφανείς. Ο πρώτος γνωστός σε μας Κουσάν μονάρχης έφερε το ελληνικότατο όνομα Ηραίος. Οι βασιλείς τους έκοβαν νομίσματα με βάση το πρότυπο του αττικού τετράδραχμου, τα οποία έφεραν αρχικά επιγραφές στην ελληνική γλώσσα και στη συνέχεια στη γλώσσα τους (η οποία ονομάσθηκε βακτριανή), χρησιμοποιώντας όμως πάντα το ελληνικό αλφάβητο (στο οποίο προσέθεσαν ένα γράμμα για το παχύ σίγμα που είχε η γλώσσα τους). Εκτός από διάφορες ιρανικές θεότητες, οι Κουσάν λάτρευαν και τους θεούς των Ελλήνων (σώζονται π.χ. αναπαραστάσεις του Ηφαίστου, του Ήλιου, του Ηρακλή ή ακόμη του Σέραπι). Ένας από τους σημαντικότερους βασιλείς τους, ο Κανίσκα ασπάσθηκε τον βουδισμό: οι περισσότεροι ειδικοί πιστώνουν στους Κουσάν την ιδιαίτερη ελληνοβουδιστική τέχνη  που αναπτύχθηκε κυρίως στη Γκαντάρα. Από τα ιστορικά στοιχεία αυτά προκύπτει το συμπέρασμα ότι η ελληνική παρουσία στη Βακτριανή εξακολούθησε να είναι σημαντική, ιδίως σε οικονομικό και πολιτιστικό επίπεδο, και να ασκεί επίδραση στους (Ιρανούς) νέους κυρίαρχους της περιοχής. Η αφομοίωση του ελληνικού στοιχείο από τους ιρανικούς πληθυσμούς της Κεντρικής Ασίας πρέπει να ήταν εξαιρετικά αργή διαδικασία, η ολοκλήρωση της οποίας πρέπει να χρειάσθηκε μερικούς αιώνες. Τα όρη του Ινδικού Καυκάσου λειτούργησαν ως φυσικό ανάχωμα που ανέκοψε (για μερικές δεκαετίες) την κάθοδο των νομάδων προς τα νότια και την ινδική χερσόνησο. Επομένως, τα ελληνιστικά βασίλεια του ευρύτερου ινδικού χώρου είχαν τη δυνατότητα να συνεχίσουν να αναπτύσσονται, ενώ πιθανότατα ενισχύθηκε και ο ελληνικός πληθυσμός τους από Έλληνες των περιοχών που κατέλαβαν ή λεηλάτησαν οι νομάδες. Γενικά, από τα τέλη του 2ου αιώνα παρατηρείται κατάτμηση των εδαφών που ήλεγχαν στον ινδικό χώρο οι Έλληνες. Μια ατελείωτη σειρά από Έλληνες ηγεμόνες και ηγεμονίσκους διεκδίκησε μεγαλύτερο ή μικρότερο τμήμα των εδαφών αυτών. Δεν αποκλείεται κάποιοι από αυτούς τους ηγεμόνες να είχαν συγγένεια με τις δυναστείες που βασίλεψαν στη Βακτριανή. Από τις αρχές του 1ου αιώνα π.Χ. τα ελληνικά εδάφη συρρικνώνονται σταδιακά: στο δυτικό τμήμα της κοιλάδας του Ινδού εισβάλλουν οι Πάρθοι, οι οποίοι θα κρατήσουν τα εδάφη αυτά για ορισμένο χρονικό διάστημα. Ινδοί ηγεμόνες ανακτούν τη Μαθούρα και το ανατολικό Παντζάμπ. Από το 80 π.Χ., περίπου, οι Σκύθες (Σάκες) και οι Τοχάριοι περνούν τον Ινδικό Καύκασο και εισβάλλουν στα ελληνικά εδάφη της Ινδίας. Οι εναπομείναντες Έλληνες ηγεμόνες καθίστανται στις περισσότερες περιπτώσεις υποτελείς τους. Πάντως, ο προχωρημένος βαθμός εξελληνισμού των Τοχάριων βοηθά την ανάπτυξη μάλλον αρμονικών σχέσεων με τους Έλληνες: δεν είναι τυχαίο ότι ο Κουσάν ηγεμόνας Καδφίσης θεωρούσε ότι ο τελευταίος Έλληνας μονάρχης των Παροπαμισάδων, ο Ερμαίος (περίπου 90-70 π.Χ.), καταλεγόταν μεταξύ των προγόνων του. Ο τελευταίος Έλληνας μονάρχης του ινδικού χώρου πρέπει να ήταν ο Στράτων Β΄, που βασίλεψε στα τέλη του 1ου αιώνα π.Χ. ή ίσως και μέχρι το 10 μ.Χ. Όπως είναι λογικό, οι ελληνικοί πληθυσμοί των περιοχών αυτών πρέπει να αφομοιώθηκαν σταδιακά είτε από τους γηγενείς είτε από τους ιρανόφωνους νομάδες που εγκαταστάθηκαν στην Ινδία.
Η Ελληνοβουδιστική τέχνη δημιουργήθηκε μεσω της αλληλεπίδρασης του ελληνικού πολιτισμού και του βουδισμού. Οι δύο κοσμοθεωρίες ήρθαν για πρώτη φορά σε επαφή στη περιοχή του ελληνιστικού βασιλείου της Βακτριανής. Το βασίλειο αποτελούσε το τελευταίο τμήμα της αυτοκρατορίας του Μεγάλου Αλεξάνδρου και βρισκόταν στη θέση του Αφγανιστάν και Πακιστάν. Ή πρώτη γλυπτή απεικόνιση του Βούδα, φιλοτεχνήθηκε στη Βακτριανή μεταξύ του 2ου και του 1ου αιώνα π.Χ. όταν στη εξουσία βρισκόταν ο Δημήτριος Α’. Ο Δημήτριος ήταν ελληνικής καταγωγής μεν βουδιστής στο θρήσκευμα δε. Είναι αναμενόμενο ότι για τη κατασκευή των αγαλμάτων χρησιμοποιήθηκαν ελληνικά γλυπτά ως πρότυπα. Η ρεαλιστικά εξιδανικευμένη απεικόνιση των μορφών, τα ενδύματα και τα σγουρά μαλλιά παραπέμπουν χωρίς δεύτερη σκέψη σε αυτά. Αυτά τα πρώτα αγάλματα του Βούδα επηρέασαν και συνεχίζουν να επηρεάζουν τη βουδιστική τέχνη της Κίνας, της Ιαπωνίας καθώς και των υπόλοιπων ασιατικών χωρών μέχρι σήμερα. Ή Γκαντάρα, αρχαία περιοχή της Ινδίας, στα Σανσκριτικά σημαίνει ευωδιασμένη γη. Τα όρια της Γκαντάρας αμφισβητούνται από τους νεότερους αρχαιολόγους. Ο Ηρόδοτος τον 5o αι. π.Χ. χρησιμοποίησε πρώτος το όνομα Γανδάριοι για να χαρακτηρίσει τους κατοίκους της περιοχής νοτίως του Ινδικού Καυκάσου. Από αυτή τη μαρτυρία, καθώς και από αναφορές του αρχαίου ιστορικού Στράβωνα και των Κινέζων περιηγητών Φαχσιέν και Χσουάν Τσανγκ, συνάγεται ότι τα όριά της εκτείνονταν στην περιοχή που κατά την εποχή της βρετανικής κυριαρχίας των Ινδιών ονομαζόταν Πεσαβάρ, από την άνω κοιλάδα του Σουάτ μέχρι το Κασμίρ από το ένα μέρος και τη Βακτρία από το άλλο. Συχνά αναφέρεται ως Χώρα των Σπηλαίων. Στην περιοχή αυτή αναπτύχθηκε κατά την αρχαιότητα μια τέχνη που σήμερα φέρει τη συμβατική ονομασία της περιοχής (τέχνη της Γκαντάρας). Αυτή γεννήθηκε από τη συνεύρεση της ανατολικής θρησκείας του βουδισμού (από τις Ινδίες) και ελληνικών επιρροών από τα Δυτικά. Οι δυτικές επιδράσεις φαίνονται στην κλασική στάση και απόδοση των μορφών. Έτσι, οι θεότητες εμφανίζονται με ανθρώπινη μορφή και ο Βατζραπάνι, ο σύντροφος του Βούδα, αναπαριστάνεται ως Δίας ή Σειληνός. Από την άλλη πλευρά, η αμφίεση, η διακόσμηση, η αυστηρή και μετωπική στάση έχουν περσική προέλευση. 
Η περίοδος κατά την οποία άκμασε η τέχνη της Γκαντάρας αμφισβητείται, φαίνεται όμως πως χρονολογείται μεταξύ 1ου αι. π.Χ., όταν οι νομάδες Σάκες εκτόπισαν τους Έλληνες της περιοχής, και 5ου αι. μ.Χ., όταν οι Ούννοι (Εφθαλιτες) επέδραμαν στη χώρα. Η ακμή του πολιτισμού της Γκαντάρας τοποθετείται στον πρώτο και δεύτερο αιώνα της δημιουργίας του. Η γλυπτική είναι η κυριότερη και αρτιότερη έκφραση της τέχνης της Γκαντάρας. Δεν υπάρχουν ίχνη ζωγραφικής και αρχιτεκτονικής, εκτός από λίγα δείγματα στούπας, που μαρτυρούν εξέλιξη προς πιο εκλεπτυσμένες μορφές θόλου. Ή εξαιρετική ιστορική αξία της γλυπτικής της Γκαντάρας προκύπτει από τον συνδυασμό της ελληνικής τέχνης με τον ινδικό θρησκευτικό και φιλοσοφικό κόσμο. Η γλυπτική επεξεργάστηκε την ανθρωπομορφική εικονογραφία του Βούδα και της διδασκαλίας του, που στην ανεικονική ινδική τέχνη αποδιδόταν με σύμβολα· τέλος, διέδωσε τη βουδιστική τέχνη σε όλη την κεντρική και ανατολική Ασία. Σημαντικότερα κέντρα καλλιτεχνικής παραγωγής της Γκαντάρας υπήρξαν το Πουσκαταβάτι και η Ταξίλι. Στην Γκαντάρα γεννήθηκε η περίφημη ομώνυμη σχολή της ελληνοβουδιστικής τέχνης. Η άποψη αυτή ενισχύεται από τα μέχρι τώρα ανασκαφικά ευρήματα, περισσότερα από τα οποία είναι γλυπτά. Σ' αυτά περιλαμβάνονται δείγματα ελληνοβουδιστικής αλλά και καθαρά ελληνικής τεχνοτροπίας. Η τέχνη της Γκαντάρα, έδωσε στις αρχές του 1ου αι. π.Χ., τις πρώτες γλυπτές απεικονίσεις του Βούδα στο στυλ του Απόλλωνα, το μεγαλύτερο δώρο στον κόσμο του Βουδισμού. Από εκεί εξαπλώθηκε στην Ινδία, την Κίνα, την Κεντρική Ασία, το Θιβέτ, την Μογγολία, την Κεϋλάνη, την Βιρμανία, το Σιάμ, την Ιάβα και τελικά, τον 5ο αι. μ.Χ. έφθασε στην Κορέα και την Ιαπωνία. Χρησιμοποίησε ως υλικά την πέτρα, τον γύψο, τον πηλό και τον χαλκό. Για τα περισσότερα γλυπτά χρησιμοποιήθηκε ένα είδος σχιστόλιθου που βρίσκεται σε μεγάλη επάρκεια στους γύρω λόφους. Είναι πέτρα μαλακή με σταχτο-γαλαζο-πράσινες αποχρώσεις. Αργότερα, για τα γλυπτά, χρησιμοποιήθηκε η μαλακή σαπουνόπετρα και το μάρμαρο. Στο μουσείο της Μποντ Γκάγια  ανάμεσα στα εξαίσια γλυπτά βουδιστικής τέχνης υπάρχουν και γνωστές φιγούρες της ελληνικής μυθολογίας όπως ο πήγασος, ο κένταυρος, η γοργόνα και η μέδουσα που αποτελούν μια αδιάψευστη απόδειξη της σημαντικής επιρροής που άσκησε η αρχαία ελληνική σκέψη πάνω στη βουδιστική. Η επιρροή αυτή άρχισε από την εποχή του ίδιου του Βούδα, που σύμφωνα με την Assalāyana Sūtta, φαίνεται να είναι ο πρώτος, στην ινδική ιστορία, που ανέφερε τους Έλληνες (yona–s στην γλώσσα  Πάλι) και τη μη ύπαρξη καστών στη χώρα τους (ελεύθερη κοινωνία). Οι σχέσεις των Ελλήνων με το βουδισμό συνεχίστηκαν και θεωρείται ο Αυτοκράτορας Ασόκα, που καθιέρωσε για πρώτη φορά τον βουδισμό ως επίσημη θρησκεία του κράτους, να είχε μητέρα ή γιαγιά του την κόρη του Βασιλιά Σέλευκου, καθώς ο διάδοχος του Μεγάλου Αλεξάνδρου την είχε δώσει για γάμο στον οίκο του Τσαντραγκούπτα σύμφωνα με την συμφωνία ειρήνης και συνεργασίας που υπέγραψαν μεταξύ τους. Η υποστήριξη των απογόνων του Μεγάλου Αλεξάνδρου στον βουδισμό κορυφώνεται την εποχή του Βασιλιά Μένανδρου, του οποίου η φιλοσοφική  συζήτηση με τον μοναχό Ναγκασένα, έχει καταγραφεί στην ιερή γραφή της Milindapañha και τον έχει αναδείξει σαν έναν από τους Άρχατ (φωτισμένους) του βουδισμού. Εκτός από τα γλυπτά του Βούδα και των Μποντισάτβας υπάρχουν γλυπτά του Πάντσικα, θεού του πλούτου, και της Χαρίτι, θεάς της γονιμότητος. Η γλυπτική τεχνική της Γκαντάρα είναι «πρόσθια», δηλαδή η πίσω πλευρά των γλυπτών μένει ακατέργαστη διότι στερεώνονταν σε τοίχους και δεν ήταν ορατή. Τα προσφιλέστερα θέματα της τέχνης της Γκαντάρα είναι παρμένα από την ζωή του Βούδα. Από την ώρα της βιολογικής του σύλληψης, όλα τα επεισόδια της ζωής του ιστορούνται με πολλή προσοχή σε αφηγηματικά ανάγλυφα. Στα ανάγλυφα αυτά κάθε ιστορία χωρίζεται από την άλλη με έναν στύλο κορινθιακού ή ιωνικού ρυθμού. Τα ιερά βουδιστικά μνημεία (γνωστά ως "στούπες") όπου στεγάζονται ιερά λείψανα ή κείμενα σχετικά με τον Βούδα, καλύπτονται από αφηγηματικά ανάγλυφα στερεωμένα με σιδερένια καρφιά ή γάντζους, μέσα από τα οποία ξετυλίγεται η ζωή του. Τα Τάξιλα για τη βουδιστική τέχνη είναι ένας τόπος ξεχωριστός. Εδώ, το κλειδωμένο θησαυροφυλάκιο είναι  γεμάτο  με περίτεχνα χρυσά  ελληνικότατα κοσμήματα. Εδώ ο Βούδας πρωτοεκφράστηκε από τους Έλληνες ανθρωπομορφικά στη γλυπτική. Ως τον πρώτο μ.Χ. αιώνα εικονιζόταν συμβολικά, ως ίχνος πέλματος ή ως δένδρο. Θεωρείται ότι ως ανθρωποκεντρικό μοντέλο χρησιμοποιήθηκε ο ελληνικός Απόλλωνας με την εξιδανικευμένη ηρεμία. Γλυκό, μελαγχολικό βλέμμα, το σώμα να διαγράφεται με πλαστικότητα κάτω από τον χιτώνα. Ο αρχαιολογικός χώρος στα Τάξιλα έχει ξεκάθαρα τα ίχνη της ελληνιστικής πόλης. Ο Αλέξανδρος πέρασε επευφημούμενος από τον κεντρικό δρόμο στο Σιρπάκ, την καλύτερα διατηρημένη από τις πόλεις στην περιοχή. Στο μουσείο στα Τάξιλα όπως και αργότερα στο άλλο τοπικό μουσείο στο Σουάτ, στην ομώνυμη καταπράσινη, χαμογελαστή κοιλάδα και στο Πεσαβάρ, στην πολύβουη πόλη, συναντά κανείς πάμπολλα ελληνικά στοιχεία: Τρίτωνες, Ιππόκαμπους, Ερωτες, Ατλαντες, Σιληνούς, παλαιστές, Σατύρους, βακχικές σκηνές. Μερικά χρόνια αργότερα, όταν ο χριστιανός  απόστολος Θωμάς, το 44 μ.Χ., επισκέφθηκε την περιοχή, έγραψε «η πόλη έχει κάστρο ολόγυρα όπως οι ελληνικές πόλεις, οι δρόμοι θυμίζουν τους δρόμους της Αθήνας και τα σπίτια είναι διώροφα». Για διακόσια ακόμη χρόνια παρέμεινε η ελληνιστική επίδραση στη γλώσσα, στα νομίσματα, στη μεταλλοτεχνία, στη γλυπτική και στα κοσμήματα και σιγά σιγά μετατράπηκε σε ελληνοϊνδική. Οι δυτικοί ειδικοί αποδίδουν το τέλος της τέχνης της Γκαντάρα στην εισβολή των Εφθαλιτων Ούννων, υπό τον Μιχιραγούλα, στα 540 μ.Χ. Λόγω πολιτικής σύγχυσης και ελλείψει σταθερών κυβερνήσεων στην περιοχή, θα επαναναβιώσει ο Ινδουϊσμός, ενώ ο Ελληνοβουδισμός, κύρια δύναμη υποστήριξης και ανάπτυξης αυτής της τέχνης, θα εξαφανισθεί βαθμιαία.
Πηγή : https://rogerios.wordpress.com/2010/01/27/οι-έλληνες-στη-βακτριανή-και-στην-ινδί/
http://autochthonesellhnes.blogspot.gr/2016/04/blog-post_95.html
https://archaeomaniac.wordpress.com/2011/03/15/ελληνοβουδιστική-τέχνη/

Ο εξελληνισμός της Ασίας την Ρωμαϊκή περίοδο (Μέρος Α') : Η περίπτωση του Παρθικού Βασιλείου

Μετά την μάχη των Γαυγαμήλων, που έκρινε την τύχη της Περσικής αυτοκρατορίας (331 π.Χ.), ο Μ. Αλέξανδρος θα κατακτήσει την Περσία. Η Παρθία θα κατακτηθεί και σατράπης της θα επανατοποθετηθεί ο Φραταφέρνης, που ο Μ. Αλέξανδρος διατήρησε στην θέση του μετά την δήλωση υποταγής του και ο οποίος θα παραμείνει πιστός μέχρι τον θάνατο του μεγάλου Μακεδόνα στρατηλάτη. Η εκστρατεία του Σέλευκου Α΄ στην Ανατολή, που κράτησε πέντε χρόνια θα εδραιώσει την υπαγωγή της Βακτρίας στην αυτοκρατορία των Σελευκιδών. Ο Σέλευκος Α΄ θα πάρει μέρος σε πολλούς πολέμους, εναντίον ή υπέρ των άλλων Επιγόνων, για να δολοφονηθεί τελικά το 281 π.Χ.. Το σημαντικό γεγονός για τις εξελίξεις στο Βασίλειο των Σελευκιδών, αποτελεί η ίδρυση το 247/246 π.Χ. του Βασιλείου των Πάρθων από τους Πάρνους, μια νομαδική Ιρανική φυλή, η οποία παρέμενε στο περιθώριο της Ιστορίας. Οι Πάρνοι δεν θα απομακρυνθούν από την κοιτίδα τους, στα ανατολικά εδάφη της Κασπίας, μέχρι την οργάνωσή τους κάτω από τη Δυναστεία των Αρσακιδών. Γύρω στα μέσα του 3ου αιώνα π.Χ. ο Αρσάκης, ηγεμόνας των Πάρνων (φυλές Δάαι), άρχισε τους αγώνες του εναντίον των Σελευκιδών εισβάλλοντας στην επικράτειά τους. Επωφελούμενος της αναταραχής που επικρατούσε στο Κράτος των Σελευκιδών λόγω των Συριακών πολέμων, θα εισβάλλει στην Παρθία και θα καταφέρει να εξοντώσει τον Σελευκίδη σατράπη της Ανδραγόρα. Οι Πάρνοι καταλαμβάνουν την περιοχή (247 π.Χ.), όπου εγκαθίστανται μόνιμα. Οι Πάρνοι θα πάρουν το όνομα της χώρας και του συγγενικού τους φύλου των Πάρθων, που σήμαινε «εξόριστοι» και με το οποίο θα συγχωνευθούν. Ο Αρσάκης στέφεται και βασιλεύς της Παρθίας (Αρσάκης Ι, 260-247 ή 260-211 π.Χ.), ιδρύοντας έτσι την Δυναστεία των Αρσακιδών, αλλά η κατάκτηση της χώρας δεν θα ολοκληρωθεί πριν από το 211 π.Χ. Οι Αρσακίδες υπήρξαν ικανοί ηγεμόνες συνδυάζοντας πολλά στοιχεία περσικά και ελληνικά από τους Σελευκίδες της Συρίας. Βοήθησαν στην ανάπτυξη ελληνιστικών πόλεων ενώ διατήρησαν την οργάνωση της χώρας τους σε Σατραπείες. Ενίσχυσαν το εμπόριο και ανέπτυξαν ισχυρό στόλο. Συνέπεια αυτών ήταν η μεγάλη οικονομική αλλά και οικοδομική ανάπτυξη όλης της χώρας τους. Κέντρο της χώρας τους ήταν η Μηδία και πρωτεύουσα το μεν καλοκαίρι είχαν τα Εκβάτανα, τον δε χειμώνα την Κτησιφώντα. Κλάδος της δυναστείας αυτής βασίλευσε και στην Αρμενία μέχρι του Αρδάση ή Αρδασίρ Δ΄, επί της βασιλείας του οποίου και η Αρμενία προσαρτήθηκε στη Περσία από τους Σασσανίδες. Ο Αρσάκης Α’ συγκυβέρνησε με τον αδελφό του Τιριδάτη επειδή δεν είχε δικούς του γιους όρισε διάδοχο του τον Αρσάκη Β’ γιο του Τιριδάτη. Την εποχή του Αρσάκη Β’ ο βασιλιάς των Σελευκιδών Αντίοχος Γ' ο Μέγας ανακατέλαβε την Παρθία. Οι Σελευκίδες εξασθένησαν σύντομα λόγω των αλλεπάλληλων ηττών του Αντίοχου Γ’ από τους Ρωμαίους και των αποζημιώσεων που ζήτησαν οι Ρωμαίοι από τους Σελευκίδες, αυτό έδωσε την ευκαιρία στους Αρσακίδες να αναδιοργανωθούν. Ο Μιθριδάτης Α’ εγγονός του Αρσάκη Β’ ανακατέλαβε ολόκληρη την Περσία από τους Σελευκίδες, αφού συνέλαβε αιχμάλωτο τον βασιλιά τους Δημήτριο Β’ Νικάτωρα πήρε τον τίτλο του «βασιλέως των βασιλέων». Ο Φραάτης Β’ γιος του Μιθριδάτη Α’ συντρίβοντας τον Σελευκίδη βασιλιά Αντίοχο Ζ’ τον Σιδίτη αδελφό του Δημητρίου Β’ έθεσε οριστικά τέρμα στην κυριαρχία των Σελευκιδών ανατολικά του Ευφράτη. Ο ανιψιός του Μιθριδάτη Α’ και δισέγγονος του Αρσάκη Β’ Μιθριδάτης Β’ ο Μέγας έφτασε το αρχαίο Παρθικό βασίλειο των Αρσακιδών στο μέγιστο της ισχύος του, ξεκίνησε και διαπραγματεύσεις με την Ρώμη. Ο Ελληνολάτρης βασιλιάς Ορόντης Β’ γιος του Φραάτη Γ’ αφού δολοφόνησε τον αδελφό του Μιθριδάτη παρέμεινε μόνος βασιλιάς, είχε σημαντικές επιτυχίες με τους Ρωμαίους διασπάζοντας την συμμαχία τους με τον βασιλιά της Αρμενίας Αρταβάσδη. Ο Ορόντης Β΄ της Παρθίας ήταν βασιλιάς των Πάρθων από την δυναστεία των Αρσακιδών και κυβέρνησε από το 57 π.Χ. έως το 37 π.Χ.. Ήταν γιος και διάδοχος του βασιλιά των Πάρθων Φραάτη Γ΄ τον οποίο διαδέχτηκε αφού δολοφόνησε με τον αδελφό του Μιθριδάτη Γ'. Παντρεύτηκε μια Ελληνίδα πριγκίπισσα, την Λαοδίκη από το βασίλειο της Κομμαγηνής, κόρη του βασιλιά της Κομμαγηνής Αντίοχου Α΄ Θεού, γι’ αυτό μιλούσε καλά τα Ελληνικά σύμφωνα με τον Πλούταρχο. Ο αδελφός του Μιθριδάτης αμέσως όταν έγινε ο Ορόντης βασιλιάς ανακηρύχθηκε βασιλιάς της Μηδίας, ο Ορόντης τον έδιωξε αναγκάζοντας τον να καταφύγει στην Συρία. Ο Μιθριδάτης επανήλθε και επιτέθηκε ξανά στο βασίλειο του αδελφού του το 55 π.Χ. έγινε κάποιο σύντομο χρονικό διάστημα βασιλιάς αλλά σύντομα συνελήφθη από τον Ορόντη και εκτελέστηκε το 54 π.Χ. Ο σπουδαίος Ρωμαίος στρατηγός Μάρκος Λικίνιος Κράσσος έκανε μια προσπάθεια να επεκτείνει την Ρωμαϊκή κυριαρχία στα ανατολικά αλλά ηττήθηκε και σκοτώθηκε το 53 π.Χ. στην μάχη τών Καρρων από τον στρατηγό του Ορόντη Σιρένα. Ο Ορόντης στην συνέχεια επιτέθηκε στην Αρμενία εξαναγκάζοντας τον βασιλιά Αρταβάσδη, γιο του Τιγράνη του Μεγάλου να εγκαταλείψει την συμμαχία του με τους Ρωμαίους. Το 51 π.Χ. ο Ορόντης μαζί με τον γιο του Πακώρη δολοφόνησαν τον στρατηγό Σιρένα, επειδή θεώρησαν ότι η διαρκώς αυξανόμενη ισχύς του ήταν απειλή για τον θρόνο τους. Κατά την διάρκεια του Ρωμαϊκού εμφυλίου πολέμου οι Πάρθοι συμμάχησαν αρχικά με τον Πομπήιο, στην συνέχεια με τον Βρούτο και τον Κάσσιο, το 38 π.χ. ο γιος του Ορόντη Πακώρος επιτέθηκε στην Συρία, αλλά σκοτώθηκε από τον Βεντίδιο το 38 π.Χ. Ο Ορόντης απογοητευμένος από τον θάνατο του αγαπημένου του γιου όρισε διάδοχο του τον άλλο του γιο Φραάτη Δ΄ αλλά σύντομα δολοφονήθηκε από εκείνον. Ο Ορόντης Β’ δολοφονήθηκε από τον γιο του Φραάτη Δ’ ο οποίος τον διαδέχτηκε, αρχικά ήταν πολέμιος των Ρωμαίων βοηθώντας τον φανατισμένο εχθρό τους Αρταξέρξη γιο του Αρταβάσδη να γίνει βασιλιάς της Αρμενίας. Συμφιλιώθηκε αργότερα με τον Οκταβιανό Αύγουστο παίρνοντας σύζυγο μια Ελληνίδα από τις παλλακίδες του την Μούσα με την οποία απέκτησε τον διάδοχο του Φραάτη Ε’ αλλά τελικά δολοφονήθηκε από την Μούσα και τον γιο τους. Η Μούσα παντρεύτηκε τον γιο της Φραάτη Ε’ το 4 μ.χ. και συμβασίλευσε μαζί του αλλά οι Πάρθοι εξεγέρθηκαν, τους δολοφόνησαν και τους δύο παραδίδοντας το στέμμα στον Ορόντη Γ’. Ο Βολογέσης Α’ της Παρθίας ήταν βασιλιάς τηςΠαρθίας από το 51μ.χ. ως τον θάνατο του το 78μ.χ. από την δυναστεία των Αρσακιδών, ένας από τους 5 γιους και διάδοχος του βασιλιά της Παρθίας Βορώνη Β’ και της Ελληνίδας συζύγου του. Με την άνοδο του στον θρόνο έδωσε το πατρικό του βασίλειο της Μηδίας Ατροπατήνης στον μεγαλύτερο αδελφό του Πακώρο και το βασίλειο της Αρμενίας στον αδελφό του Τιριδάτη. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα μακροχρόνιους πολέμους με τη Ρώμη. Η Ρώμη αντικατέστησε το 54 μ.χ. τον αδελφό του Τιριδάτη με τον Ιουδαίο πρίγκιπα Τιγράνη Στ’ δισέγγονο του Ηρώδη του Μέγα ο οποίος παρέμεινε βασιλιάς της χώρας ως το 63 μ.χ. Οι αψυχολόγητες ενέργειες του Τιγράνη, η εισβολή του στην Παρθική επαρχία της Αδιαβηνής τον οδήγησαν σε νέο πόλεμο με τους Πάρθους, στην ανατροπή του και στην επαναφορά τουΤιριδάτη Α’ στον θρόνο της Αρμενίας με την σύμφωνη γνώμη της Ρώμης. Η στέψη του Τιριδάτη ως βασιλιά της Αρμενίας έγινε το 66μ.χ. σε μεγαλοπρεπή τελετή στη Ρώμη από τον αυτοκράτορα Νέρωνα. Από τότε οι Ρωμαίοι με τους Πάρθους παρέμειναν σύμμαχοι. Δέχτηκε επιθέσεις από το ληστρικό φύλλο των Αλανών, παρά την βοήθεια που πήρε από τον Ρωμαίο αυτοκράτορα Βεσπασιανό. Οι Αλανοί κατάφεραν να καταλάβουν πολλά εδάφη στα ανατολικά του κράτους του. Με πρωτοβουλία του Βολογέση Α’ οι Πάρθοι απαρνήθηκαν τον εξελληνισμό τους επαναφέροντας την Παρθία στα αρχαία Περσικά έθιμα και τον ζωροαστρισμό. Αντικατέστησε ακόμα και το Ελληνικό αλφάβητο με το Αραμαϊκό. Ο Βολογέσης Α’ πέθανε το 78μ.χ. και τον διαδέχθηκε ο γιος του Βολογέσης Β’. Το 224μ.χ. ο υποτελής βασιλιάς της πόλης Δαρέμπ Αρδασίρ εγγονός του ιερέα του Ζωροαστρισμού Σασσάν εξεγέρθηκε εναντίον της δυναστείας των Αρσακιδών, οι επαναστατικές δυνάμεις συνέτριψαν τον στρατό του Αρτάβανου. Η δυναστεία των Αρσακιδών ανατράπηκε ύστερα από 400 χρόνια βασιλείας στην Παρθία, νέος βασιλιάς θα ορκιστεί ο επαναστάτης Αρδασίρ ιδρυτής της δυναστείας των Σασσανιδών που βασιλεύσει για άλλα 400 χρόνια επαναφέροντας την Περσία στο αρχαίο της μεγαλείο. Ο Αρδασίρ Α΄ της Περσίας ήταν ο ιδρυτής της αυτοκρατορίας των Σασσανιδών της Περσίας. Η δυναστεία του βασίλευσε στην Περσία τέσσερις αιώνες μέχρι την ανατροπή της το 651 από τους μουσουλμάνους Άραβες του πρώτου Ισλαμικού χαλιφάτου. Καταγόταν από την Περσική επαρχία Φαρσί (Περσίς) και η οικογένεια του ήταν ιερείς του Ζωροαστρισμού. Εξεγέρθηκε εναντίον του μεγαλύτερου αδελφού του Σαπούρ τον οποίο ανέτρεψε από τον θρόνο το 208. Μετά την ανατροπή του αδελφού του έβαλε στόχο την ανατροπή της ίδιας της Παρθικής δυναστείας. Εξεγέρθηκε το 224 ύστερα από σκληρές μάχες που κράτησαν τρεις μήνες κατάφερε να ανατρέψει από τον θρόνο και να σκοτώσει τον τελευταίο βασιλιά της Παρθικής δυναστείας των Αρσακιδών Αρτάβανο Ε’. Κατόρθωσε να ιδρύσει την δική του δυναστεία, στέφτηκε το 226 μέγας βασιλιάς των Περσών διάδοχος των Αχαιμενιδών. Η Αρμενία παρέμεινε ανεξάρτητη υποτελής στους Ρωμαίους με βασιλείς που προέρχονταν από γόνους της προηγούμενης Περσικής δυναστείας των Αρσακιδών, αυτό τον οδήγησε σε σκληρούς πολέμους με την Ρώμη. Πρώτος στόχος η ισχυροποίηση της κεντρικής εξουσίας στην Περσία με απεριόριστες εξουσίες στον βασιλιά η οποία είχε εξασθενήσει με τους Αρσακίδες με αποτέλεσμα η εξουσία του βασιλείου να βρίσκεται σε επαρχιακούς γαιοκτήμονες. Μοίρασε το κράτος σε επαρχίες σύμφωνα με τα πρότυπα των αρχαίων Αχαιμενιδών βασιλέων τοποθετώντας κυβερνήτες με αποτέλεσμα να υποτάξουν τους γαιοκτήμονες. Δεύτερος στόχος η ενίσχυση της Ζωροαστρικής θρησκείας η οποία είχε επίσης εξασθενήσει την εποχή των Αρσακιδών με την παραχώρηση απεριόριστης εξουσίας στα ιερατεία. Η ενίσχυση του Ζωροαστρισμού έφερε την δυναστεία του στην συνέχεια σε σκληρές συγκρούσεις με την Ρώμη και την Δύση αν λάβουμε υπόψη ότι την εποχή των Αρσακιδών είχε εξελληνιστεί μεγάλο τμήμα των κατοίκων της Παρθικής Αυτοκρατορίας. Ο Εξελληνισμός είναι η ιστορική διάδοση του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού και, σε μικρότερο βαθμό, της γλώσσας, σε ξένους λαούς που κατακτήθηκαν από Έλληνες ή μπήκαν στη σφαίρα επιρροής τους, ιδιαίτερα κατά την Ελληνιστική περίοδο που ακολούθησε τις εκστρατείες του Μέγα Αλέξανδρου. Το αποτέλεσμα του εξελληνισμού ήταν στοιχεία ελληνικής προέλευσης να συνδυαστούν με διάφορες μορφές και σε διαφορετική έκταση με στοιχεία του τοπικού πολιτισμού. Τα ελληνικά αυτά στοιχεία εξαπλώθηκαν από τη λεκάνη της Μεσογείου, ως τα ανατολικά του Πακιστάν, στην Ινδία και την Κίνα. Ο εξελληνισμός είχε κέντρο τις ελληνικές πόλεις που είχαν ιδρύσει ο Μέγας Αλέξανδρος και το βασίλειο των Σελευκίδων στην Ασία. Οι πιό σημαντικές και σπουδαίες ελληνικές πόλεις του Παρθικού Βασίλειου ήταν στην πάνω σε κεντρικές εμπορικές οδούς, σε εύφορα εδάφη και φυσικά στην Μεσοποταμια. Η Κτησιφών ήταν πόλη στην καρδιά της αρχαίας Βαβυλωνίας η οποία ιδρύθηκε κατά την ελληνιστική εποχή, ήταν για μια ολόκληρη χιλιετία η διάσημη πρωτεύουσα του Παρθικού βασιλείου των Αρσακιδών και της Περσικής Αυτοκρατορίας των Σασσανιδών. Μια από τις μεγαλύτερες πόλεις της Μεσοποταμίας κτισμένη στην αριστερή όχθη του ποταμού Τίγρη απέναντι από την επί Τίγρητει Σελεύκεια και 35 χιλιόμετρα νοτιανατολικά της Βαγδάτης. Είτε κτίστηκε από τον Σέλευκο Α΄ (ταυτόχρονα με την ίδρυση της Σελεύκειας Τούρτα), είτε από κάποιον Κτησιφώντα, αμέσως μετά τον θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Ίσως η ονομασία της πόλης να υπήρξε εξέλιξη του παλαιότερου ελληνικού τύπου Θεσιφών ή Εθεσιφών. Κάτω από την Κτησιφώντα υπήρχε η παλαιότερη πόλη της Ώπιδος. Κατά την ελληνιστική περίοδο οι Σελευκίδες την έκαναν προάστιο της μεγαλούπολής τους Σελεύκειας. Κατά το 141 π.Χ. οι Πάρθοι κυρίευσαν την πόλη και την κατέστησαν θερινή πρωτεύουσά τους. Εξαίρεση απετέλεσε το διάστημα 131-129 π.Χ. που η πόλη ανακαταλήφθηκε από τον Αντίοχο Ζ΄ Σιδήτη. Γενικά οι Πάρθοι και στην συνέχεια οι Σασσανίδες Πέρσες κόσμησαν την πόλη, η οποία κατά τον 6ο αιώνα θεωρήθηκε η πολυπληθέστερη στον κόσμο. Οι Πάρθοι βασιλείς της δυναστείας των Αρσακιδών μετέφεραν από τα πρώτα χρόνια στην Κτησιφώντα την πρωτεύουσα της αυτοκρατορίας τους από την Εκατόμπυλο όταν κατέκτησαν την πόλη, κατάλαβαν από την αρχή τη μεγάλη σημασία της Κτησιφώντος λόγω της θέσης της στο σταυροδρόμι για τους δρόμους του μεταξιού στην Κίνα. Ανακηρύχθηκε κατοικία και διοικητικό κέντρο των Πάρθων βασιλέων από την εποχή του βασιλιά Μιθριδάτη Α' ώς την πτώση της Παρθικής δυναστείας από την αυτοκρατορία των Σασσανιδών το 224 μ.Χ., αλλά λεηλατήθηκε πολλές φορές στο διάστημα αυτό από τους Ρωμαίους αυτοκράτορες.
Πηγή : https://el.m.wikipedia.org/wiki/Κτησιφών_(πόλη)
https://el.m.wikipedia.org/wiki/Εξελληνισμός
http://maiandrioi.blogspot.gr/2016/01/blog-post_25.html
https://el.m.wikipedia.org/wiki/Αρδασίρ_Α΄_της_Περσίας
http://ethnologic.blogspot.gr/2010/05/parthians.html

Η ελληνική καταγωγή των Βυζαντινών Σκληρών της Μικράς Αρμενίας

Στις αρχές της πρώτης χιλιετίας π.Χ., η Καππαδοκία δέχθηκε την εισβολή των Φρυγών, από την Μακεδονία. Ο λαός είχε ήδη εγκατασταθεί στη Μεγάλη Φρυγία, στην οποία έδωσε την ονομασία του. Επρόκειτο για την κύρια περιοχή συγκέντρωσης και εξόρμησης των φρυγικών φυλών προς την μικρασιατική ενδοχώρα που αποίκισαν. Φρυγικές φυλές κατέκτησαν την Καππαδοκία εμφυτεύοντας την φρυγική γλώσσα τους. Ανάμεσα τους και οι Μούσκοι των Ασσυριακών πηγών. Οι Πρωτο-Αρμένιοι ήταν άλλος φρυγικός κλάδος ο οποίος εγκαταστάθηκε πέρα από την Καππαδοκία, στα ανατολικά του Ευφράτη, και αποτέλεσε τη βάση του σύγχρονου αρμενικού έθνους. Οι Πέρσες και οι άλλοι Ιρανοί αποκαλούσαν “Αρμινα” την Αρμενία και τους Αρμένιους, το όνομα ανήκε στους Φρύγες. Οι σύγχρονοι Αρμένιοι χρησιμοποιούν το εθνωνύμιο «Χαγέρ» του προαρμενικού πληθυσμού, δηλαδή των Ουραρτιων και Χουρριτών κατοίκων της χώρας Άζζι-Χαγιάσα των χιττιτικών αρχείων. Ο προφρυγικός πληθυσμός διατήρησε σημαντικό ρόλο στο νέο έθνος που δημιουργήθηκε και δεν υποτάχθηκε στους νεοφερμένους Φρύγες αλλά ενώθηκε μαζί τους μετά από συμβιβασμό. Οι Φρύγες είχαν ενισχυθεί αριθμητικά σε όλη την πορεία τους στη Μικρά Ασία και έπειτα στα ανατολικά του Ευφράτη, από πρωτοθρακικές και άλλες ελληνικές φυλές. Ή νεοφερμένη φρυγική επικράτησε στις δύο χώρες δείγμα της ζωτικότητας των Φρυγών. Αποτέλεσμα ήταν η στενή συγγένεια των γλωσσών των Φρυγών, των Καππαδόκων και των Αρμενίων της Ρωμαϊκής Περιόδου. Λόγω της ιρανικής επίδρασης, η καππαδοκική και η αρμενική γλώσσα διαχωρίσθηκαν σε σημαντικό βαθμό από τη «γνήσια» φρυγική της Φρυγίας, Πισιδίας και Λυκαονίας. Εντούτοις διατήρησαν τη στενή σχέση μεταξύ τους αποτελώντας διαλέκτους μιας κοινής καππαδοκικής-αρμενικής γλώσσας. Η βάση της τελευταίας ήταν η αρχαία φρυγική αλλά τα ιρανικά στοιχεία ήταν πολλά, κυρίως στο λεξιλόγιο. Η ελληνική γλωσσική και πολιτισμική επιρροή έφθασε στην Καππαδοκία και την Αρμενία κυρίως με τον εκχριστιανισμό των λαών τους. Η Καππαδοκία είχε δεχθεί έντονη ελληνική επίδραση νωρίτερα, κατά την Ελληνιστική Περίοδο, αλλά ο εξελληνισμός της υπήρξε επιφανειακός και αφορούσε την αριστοκρατίας της. Είχε προετοιμασθεί το έδαφος για τον εξελληνισμό πολλών Καππαδόκων κατά τους πρώτους χριστιανικούς χρόνους και κατά τη Βυζαντινή Περίοδο. Το εθνωνύμιο «Καππαδόκης» κατέληξε να σημαίνει κυρίως τον ελληνόφωνο ορθόδοξο χριστιανό της Καππαδοκίας και όχι τον κάτοικο της χώρας που μιλούσε την ιθαγενή γλώσσα, δείγμα ότι οι περισσότεροι Καππαδόκες είχαν εξελληνισθεί και ακολουθούσαν το ορθόδοξο δόγμα. Κατά τον 4ο αι. π.Χ., πριν τις κατακτήσεις του Μεγάλου Αλεξάνδρου, η Μικρά Ασία ήταν μία πολυφυλετική περιοχή κατοικούμενη από αρκετούς λαούς με διαφορετική καταγωγή. Οι Λυδοί, Κάρες, Λύκιοι και οι αυτόχθονες της Παμφυλίας και της Κιλικίας είχαν λουβική καταγωγή. Οι Λυκάονες, οι Πισίδες και οι Φρύγες ανήκαν στη φρυγική ομάδα λαών. Η Ιωνία, η Αιολίδα, η Δωρίδα, η Τρωάδα και οι ακτές της Παμφυλίας και της Κιλικίας είχαν ελληνικό πληθυσμό. Οι Μυσοί και οι Δολίονες συνιστούσαν πρωτοθρακικούς πληθυσμούς, ενώ οι γειτονικοί τους Βιθυνοί ήταν καθαυτό Θράκες. Οι Καππαδόκες της καθαυτό Καππαδοκίας και του δυτικού Πόντου μιλούσαν διάφορες «υβριδικές» φρυγικές, ιρανικές, λουβικές, χουρριτικές-ουραρτικές και παλαιοκαυκάσιες διαλέκτους, όπως και οι γειτονικοί τους Αρμένιοι, αλλά ο μικτός ιρανοφρυγικός χαρακτήρας με ένα προβάδισμα του φρυγικού στοιχείου, έτεινε να επικρατήσει και στους δύο λαούς. Στον ανατολικό Πόντο επικρατούσαν οι καρθβελικοί πληθυσμοί (Παλαιοκαυκάσιοι). Στην Παφλαγονία, η τοπική παλαϊκή γλώσσα (της χιτττιτικής Πά(φ)λα) είχε υποχωρήσει έναντι της φρυγικής. Τέλος, και η βόρεια μικρασιατική ακτή ήταν διάσπαρτη με ελληνικές πόλεις-αποικίες. Η Γαλατία της Μικράς Ασίας είναι αποτέλεσμα εισβολής των Κελτών και όχι εθνική περιοχή. Η Γαλατία αποτελείτο από τμήματα της Καππαδοκίας και της Φρυγίας. Οι Γαλάτες κυρίαρχοι ήταν ολιγάριθμοι ή και ελάχιστοι συγκριτικά με τους γηγενείς υπηκόους τους. Όλες οι μικρασιατικές ακτές είχαν αποικισθεί σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό από Έλληνες σε διάφορες περιόδους. Την Ελληνιστική Περίοδο ένας μαζικός ελληνικός αποικισμός κατέκλυσε τη Μικρά Ασία. Εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες εγκαταστάθηκαν στη μεγάλη χερσόνησο ως πολίτες ή στρατιώτες, εξελληνίζοντας εθνογλωσσικά έως την αρχή της Υστερορωμαϊκής Περιόδου τη δυτική ενδοχώρα της και περιοχές της ανατολικής. Οι ιθαγενείς κάτοικοι αυτών των περιοχών απέκτησαν ελληνική συνείδηση ειδικά επειδή εξελληνίσθηκαν κατά την Ελληνιστική και την Πρώιμη Ρωμαϊκή Περίοδο, δηλαδή όταν ο ελληνισμός διατηρούσε ακόμη την πολιτική και πολιτισμική δυναμική του μετά την πορεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου μία δυναμική ανεξάρτητη από την ιδιότητα του κατοίκου και έπειτα πολίτη της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Γι’αυτό τον λόγο οι λαοί θεωρούσαν εαυτούς «Ελληνες» και όχι γενικά «Ρωμαίους». Ο εξελληνισμός των λαών υποβοηθήθηκε από την ευρεία ανάμειξη τους με τους Έλληνες αποίκους. Οι γλώσσες τους εξαφανίσθηκαν έως τον 7ο αι. μ.Χ. υπέρ της ελληνικής, ενώ το ορθόδοξο χριστιανικό δόγμα επικράτησε συντριπτικά ανάμεσα τους. Η ανατολική μικρασιατική ενδοχώρα, κυρίως η Καππαδοκία, η Ισαυρία και η εσωτερική Τραχεία Κιλικία, εξελληνίσθηκαν μερικώς κατά την Υστερορωμαϊκή και την Πρωτοβυζαντινή περίοδο. Κατά τη Μεσοβυζαντινή περίοδο, η ελληνική γλώσσα ήταν η πιο διαδεδομένη, αλλά συνυπήρχε με άλλες. Μόνο ένα μέρος του πληθυσμού της είχε ελληνική συνείδηση και ακολουθούσε την ορθόδοξη πίστη. Οι υπόλοιποι κάτοικοι της, παρότι διέθεταν ρωμαϊκή αυτοκρατορική συνείδηση, δεν θεωρούσαν τους εαυτούς τους Έλληνες και ακολουθούσαν αιρετικά δόγματα. Στα βυζαντινά εδάφη ανατολικά του ποταμού Ευφράτη επικρατούσε η αρμενική, η κουρδική και η λαζική γλώσσα, των οποίων οι φορείς ήταν γηγενείς. Αποδίδουν συχνά τη χρήση της αρμενικής γλώσσας στην Καππαδοκία και σε άλλες περιοχές δυτικά του Ευφράτη, στις μετεγκαταστάσεις Αρμενίων των 8ου-11ου αι.μ χ. Παρότι οι εγκαταστάσεις ήταν πυκνές και ενίσχυσαν σημαντικά την αρμενική παρουσία στην ανατολική μικρασιατική ενδοχώρα, η «αρμενική» γλώσσα η οποία ομιλείτο εκεί, είχε ως φορείς τους γηγενείς Καππαδόκες. Οσον αφορά τους μη-ελληνικούς και μη-αρμενικούς πληθυσμούς της ανατολικής Μικράς Ασίας, θα επισημάνουμε την επιβίωση έως τη Μεσοβυζαντινή περίοδο λουβιόφωνων στην Ισαυρία και την ορεινή Κιλικία (εξελληνίσθηκαν) και την επιβίωση έως σήμερα καρθβελικών/παλαιοκαυκάσιων (Λαζών) στον ανατολικό Πόντο. Η Μικρή Αρμενία περιλάμβανε τις Αρμενικές κατοικημένες περιοχές κυρίως στα δυτικά και βορειοδυτικά του αρχαίου Βασιλείου της Αρμενίας (Βασίλειο της Μεγάλης Αρμενίας). Η περιοχή αργότερα αναδιοργανώθηκε στο Αρμενιακό Θέμα κάτω από την Βυζαντινή Αυτοκρατορία. Η Μικρά Αρμενία ήταν τμήμα της ιστορικής Αρμενίας και των Αρμενικων Υψίπεδων που βρίσκονται δυτικά και βορειοδυτικά του ποταμού Ευφράτη. Σχηματίζεται σε μια κανονική Ρωμαϊκή επαρχία κάτω από τον Διοκλητιανό και τον 4ο αιώνα διαιρέθηκε σε δύο επαρχίες: Πρώτη Αρμενία και Δεύτερη Αρμενία. Ο πληθυσμός του ήταν μεικτός από ντόπιους και Ρωμαίους, αλλά πρώτα εκλατινιστικαν και μετά εξελληνίστηκαν. Από τον 3ο αιώνα πολλοί ντόπιοι στρατιώτες βρισκόταν στο ρωμαϊκό στρατό: αργότερα - τον 4ο αιώνα - αποτελούσαν δύο ρωμαϊκές λεγεώνες, το Legio I Armeniaca και το Legio II Armeniaca. Ή Μικρή Αρμενία παρέμενε υπό βυζαντινό έλεγχο και έγινε μέρος του θέματος των Αρμενιακών. Τα Σάταλα είναι γνωστά ως ένα από τα σημαντικότερα ρωμαϊκά οχυρά λεγεώνων στο ανατολικό σύνορο της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Βρίσκονταν στα σύνορα Μικρής και Μεγάλης Αρμενίας, ανάμεσα στις πηγές των ποταμών Λύκου και Άκαμψι, και αποτελούσαν τον οδικό κόμβο σημαντικών ρωμαϊκών δρόμων. Πρόκειται για τοπωνύμιο μικρασιατικής προέλευσης. Παρά το ότι η θέση αυτή δεν είναι φυσικά οχυρή, φαίνεται ότι επιλέχτηκε για άλλους, κυρίως στρατηγικής σημασίας, λόγους. Στο σταυροδρόμι φυσικών και ιστορικών δρόμων που οδηγούσαν από την Περσία στο Αιγαίο και από τη Μαύρη Θάλασσα στην κοιλάδα του Ευφράτη και στη Συρία, τα Σάταλα έλεγχαν τις βόρειες οδούς πιθανής εισβολής στη Μικρά Ασία από Ανατολή. Το οχυρό στα Σάταλα χτίστηκε στα τέλη του 1ου αι. μ.Χ. και εγκαταλείφθηκε οριστικά μετά τον 7ο αι. μ.Χ. Στα τέλη του 2ου ή στις αρχές του 3ου αι. μ.Χ. αναπτύχθηκε γύρω από το οχυρό μια σημαντική ρωμαϊκή πόλη, που άκμασε τουλάχιστον ως την εποχή του Ιουστινιανού (6ος αι. μ.Χ). Εκτός από μια ελληνική επιτύμβια επιγραφή του 2ου αι. μ.Χ., δεν έχουμε κανένα άλλο ελληνικό κείμενο από τους πρώτους αιώνες ύπαρξης της πόλης. Φαίνεται ότι η λατινική γλώσσα χρησιμοποιούνταν τότε αποκλειστικά στα Σάταλα, τόσο για στρατιωτικούς όσο και για πολιτικούς σκοπούς. Η ύπαρξη ωστόσο ελληνόφωνου πληθυσμού στα Σάταλα κατά τους χριστιανικούς χρόνους πιστοποιείται από την πληθώρα των ελληνικών επιτύμβιων επιγραφών που βρέθηκαν στην περιοχή. Το 530 μ.Χ. οι Πέρσες ηττήθηκαν μπροστά στα τείχη των Σατάλων από το στρατηγό του Ιουστινιανού, Σίττα. Πρόκειται για μία από τις σημαντικότερες μάχες στον πόλεμο του Ιουστινιανού κατά των Περσών (502-532 μ.Χ.). Το οχυρό στα Σάταλα χρησιμοποιήθηκε για τελευταία φορά από τον Ηράκλειο ως βάση για τις επιχειρήσεις εναντίον των Περσών στη δεκαετία του 620 μ.Χ. Λίγο μετά τα Σάταλα άρχισαν να εγκαταλείπονται σταδιακά. Η ύπαρξή τους πάνω στα απομακρυσμένα βουνά της Μικρής Αρμενίας εξαρτιόταν μόνο από τις στρατιωτικές ανάγκες του συνόρου του Ευφράτη. Όταν το σύνορο εγκαταλείφθηκε και η ανάγκη για επικοινωνία προς Β και Ν εξέλιπε, το οχυρό στα Σάταλα δεν είχε πια σκοπό ύπαρξης και εγκαταλείφθηκε Ένα κεφάλι αγάλματος Αφροδίτης πιστοποιεί ίσως τη λατρεία της θεάς κατά τους Ρωμαϊκούς χρόνους. Από τα Σάταλα προέρχονται σημαντικά έργα τέχνης, μάρτυρες του βαθμού ανάπτυξης της εξαφανισμένης πόλης. Ανάμεσα στα τμήματα χάλκινων αγαλμάτων Ύστερων Ελληνιστικών και Πρώιμων Ρωμαϊκών χρόνων, ξεχωρίζει το διάσημο κεφάλι Αφροδίτης που εκτίθεται σήμερα στο Βρετανικό Μουσείο. Από τα Σάταλα προέρχεται επίσης σημαντικός αριθμός ρωμαϊκών και βυζαντινών νομισμάτων25 καθώς και επιγραφών, λατινικών και ελληνικών χριστιανικών. Τα Σάταλα περιβάλλονταν από κάποια άλλα απομακρυσμένα μικρά ρωμαϊκά οχυρά και πύργους-παρατηρητήρια. Το Θέμα των Αρμενιακών ή Αρμενιάκων ήταν θέμα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας το οποίο βρισκόταν στα βορειοανατολικά της Μικράς Ασίας. Το θέμα αυτό ήταν ένα από τα τέσσερα πρώτα θέματα, τα οποία δημιουργήθηκαν προς τα μέσα του 7ου αιώνα. Πρώιμες αναφορές  το 629 κατά την διάρκεια των περσικών εκστρατειών του αυτοκράτορα Ηρακλείου και μετά το 667/668 μ.χ επί Κωνσταντίνου Δ' Πωγωνατου. Σε αντίθεση με τα υπόλοιπα θέματα, δημιουργήθηκε με βάση στα υπολείμματα ενός από τα στρατεύματα που είχαν ηττηθεί κατά την διάρκεια των αραβικών κατακτήσεων, μια διαδικασία που πιθανολογείται ότι ολοκληρώθηκε προς τα τέλη της δεκαετίας του 640. Ο στρατός του magister militum per Armeniae, ως εκ τούτου, αποσύρθηκε από την περιοχή αυτή, η οποία έδωσε το όνομά της στο νέο θέμα, ενώ μετεγκαταστάθηκε στις περιοχές του Πόντου, της Παφλαγονίας και της Καππαδοκίας. Πρωτεύουσα του θέματος ήταν η Αμάσεια, ενώ ο στρατηγός του μοιραζόταν την πρωτοκαθεδρία των τάξεων που προέρχονταν από αυτό το αξίωμα. Κατά τον 9ο αιώνα, το θέμα στρατολόγησε ένα στράτευμα 9.000 ανδρών, ενώ διέθετε αριθμό 17 φρουρίων. Το μέγεθός του και η στρατηγική του σημασία πλησίον των συνόρων με τους Άραβες, στα βορειοανατολικά της αυτοκρατορίας, κατέστησαν τον διοικητή του μια σημαντική προσωπικότητα. Οι Σκληροί ήταν βυζαντινή οικογένεια. Γενέτειρά των Σκληρών ήταν είτε η Μικρά Αρμενία ή το Θέμα Σεβαστείας. Λέγεται ότι είχαν αρμενική καταγωγή. Επειδή καταγόταν από την ρωμαϊκή περιοχή της Μικράς Αρμενιας. Όμως δεν ισχύει. Είχε ελληνορωμαϊκη καταγωγή. Ή Μικρά Αρμενία ήταν ορεινή ακριτική περιοχή σφηνωμένη ανάμεσα στον Πόντο, την Καππαδοκία και την Μεγάλη (καθαυτό) Αρμενια. Το σύνορο των Ρωμαίων στην Ανατολή. Εκεί υπήρχε ρωμαϊκό στρατόπεδο το μεγαλύτερο της Ανατολής με έδρα λεγεώνας. Μέλη της οικογένειας των Σκληρών ανέδειξαν πολλούς πολιτικούς και στρατιωτικούς στην Βυζαντινή Αυτοκρατορία. Πρώτο γνωστό μέλος της οικογένειας αναφέρεται τον 9ο αιώνα και ήταν στρατηγός του Θέματος Πελοποννήσου. Ο πρώτος γνωστός στρατηγός(διοικητής ενός θέματος) της Πελοποννήσου ήταν ο Λέων Σκληρός, που αναφέρεται είτε το 805 ή το 811. Καταγόταν από την βυζαντινή επαρχία της Μικράς Αρμενιας. Ίσως δε να ήταν και ο πρώτος κάτοχος της στρατηγείας Πελοποννήσου. Το «Χρονικό της Μονεμβασίας» αναφέρει ότι ένας Βυζαντινός στρατηγός της Κορίνθου, ονόματι Σκληρός, νίκησε τους Σλάβους της Πελοποννήσου, και ότι η νίκη αυτή (είτε το έτος 804/5 είτε το 805/6) σήμανε το τέλος των «218 ετών» της σλαβικής εισβολής επί της χερσονήσου. Ο αυτοκράτορας Νικηφόρος κατόπιν διέταξε τον επανοικισμό της Πάτρας, φέρνοντας τους Έλληνες απογόνους των κατοίκων της από το Ρήγιο της Ιταλιας, καθώς και τον εκτενή εποικισμό και εκχριστιανισμό ολόκληρης της Πελοποννήσου, με την εγκατάσταση ελληνικών πληθυσμών από την Ιταλία και τη Μικρά Ασία. Το πρόγραμμα εποικισμού του Νικηφόρου επιβεβαιώνεται και από το χρονικό του Θεοφάνη του Ομολογητή. Ο Βάρδας Σκληρός ανήκε στην μεγάλη οικογένεια των Σκληρών, οι οποίοι ήταν ιδιοκτήτες τεράστιων εκτάσεων στις ανατολικές παρυφές της Μικράς Ασίας. Ο Βάρδας ήταν «άνθρωπος που δεν ήταν μόνο ικανός στο σχεδιασμό, αλλά εξαιρετικά έξυπνος κατά την εκτέλεση των σχεδίων του, κατείχε τεράστιο πλούτο, με το κύρος του βασιλικού αίματος και της επιτυχίας σε μεγάλους πολέμους, με όλη τη στρατιωτική κάστα στο πλευρό για να βοηθήσει το σκοπό του.» Ο Βάρδας Σκληρός ήταν Βυζαντινός στρατηγός που ηγήθηκε μιας ευρείας Ασιατικής επανάστασης κατά του Αυτοκράτορα Βασιλείου Β΄ το 976–979. Στέφθηκε Ρωμαίος αυτοκράτορας απο τα βυζαντινά στρατεύματα της Μικράς Ασίας. Ή επανάσταση απέτυχε. Η ημερομηνία της παράδοσής του στις αρχές αμφισβητείται, όπως και οι συνθήκες. Το 991 ο Σκληρός, ένας τυφλός και ταλαίπωρος πλέον άνθρωπος, ενώ ήταν ημι-αιχμάλωτος στη Θράκη, δέχτηκε την επίσκεψη του αυτοκράτορα Βασίλειου Β' καθοδόν προς τη Βουλγαρία. Ο διάσημος επαναστάτης αποδέχθηκε τον τίτλο του κουροπαλάτη και πέθανε λίγες μέρες αργότερα, πιθανότατα στις 2 Απριλίου.

Πηγή : https://periklisdeligiannis.wordpress.com/2015/02/09/καππαδοκεσ-αρμενιοι-και-ελληνεσ-στην/

https://el.m.wikipedia.org/wiki/Οικογένεια_Σκληρών

https://el.m.wikipedia.org/wiki/Βάρδας_Σκληρός

https://el.m.wikipedia.org/wiki/Θέμα_Αρμενιακών

https://en.m.wikipedia.org/wiki/Lesser_Armenia

http://asiaminor.ehw.gr/Forms/fLemmaBody.aspx?lemmaId=12237

https://el.m.wikipedia.org/wiki/Πολιορκία_της_Πάτρας_(805)

https://el.m.wikipedia.org/wiki/Θέμα_Πελοποννήσου

Ασπρόπυργος Αττικής : Η παρακμή μίας σύγχρονης πόλης μέσα από την ευρωπαϊκή οπτική

Πρίν από μερικές εβδομάδες, το διμηνιαίο περιοδικό 1843 του Economist δημοσίευσε ένα συγκλονιστικό ρεπορτάζ για την κατάσταση που επικρατεί στον Ασπρόπυργο Αττικής, υπό τον σαφής τίτλο «Europe’s Heart Of Darkness». Ο δημοσιογράφος Alexander Clapp και ο φωτογράφος Simon Norfolk επισκέφθηκαν την περιοχή και κατέγραψαν όλα όσα είδαν, τα οποία ήταν κάτι παραπάνω από συγκλονιστικά. Πόλεμος συμμοριών, απαγωγές, διακίνηση ναρκωτικών, διακίνηση παράνομων προϊόντων, κάθε λογής γκέτο, εκμετάλλευση παράτυπων μεταναστών και η Χρυσή Αυγή σε ρόλο αυτόκλητου σερίφη αλλά και…διαιτητή κάθε παράνομης πράξης. Σύμφωνα με το ρεπορτάζ, στον Ασπρόπυργο υπηρετούν μόλις 40 αστυνομικοί, οι οποίοι προφανώς αδυνατούν να θέσουν κανόνες στο χάος, με τον επικεφαλής τους να δηλώνει ότι «δεν καταλαβαίνουν πολλοί τι ακριβώς συμβαίνει εδώ». Όλα αυτά όχι σε κάποια δύσβατη ορεινή περιοχή της Πίνδου ή σε κάποιο απομακρυσμένο νησί. Στον Ασπρόπυργο, ελάχιστα έξω από την Αθήνα (20 Km). Όταν διάβασα για πρώτη φορά το ρεπορτάζ, σημείωσα την ημερομηνία δημοσίευσης του και περίμενα να δω πότε και αν θα υπάρξει κάποια επίσημη αντίδραση από τους αρμόδιους φορείς. Δεν συνέβη απολύτως τίποτα. Δεν επιλέχθηκε καν κάποια πατροπαράδοτη συνταγή διάψευσης του τύπου «υπερβολές, δεν είναι τόσο άσχημα τα πράγματα, οι ξένοι μας συκοφαντούν». Η σιωπή της κυβέρνησης εξυπηρετήθηκε και από τη σιωπή των ΜΜΕ, τα οποία είτε δεν πρόσεξαν καν ότι η χώρα μας απασχολεί κατά τον τρόπο αυτό τον Economist είτε έκριναν ότι δεν άξιζε τον κόπο να το αναδημοσιεύσουν. Ζούμε, εξάλλου, στην εποχή που με τίτλους «ΣΟΚ! Δείτε τι συνέβη» περιγράφονται συνήθως τα κατορθώματα συμπαθών τετράποδων κι όχι η μετατόπιση ενός προαστίου της Αθήνας στην Άγρια Δύση. Μετανάστευση, αφοσίωση στη φυλή, λαθρεμπόριο ναρκωτικών και εθνικισμός τα προβλήματα μιας ηπείρου αντηχούν μέσα από μια μικρή ελληνική πόλη. Ο Αλεξάντερ Κλαπ ταξιδεύει στον Ασπρόπυργο. Ακολουθεί το δημοσίευμα του Ecomonist σε πρόχειρη μετάφραση: Η σκοτεινή καρδιά της Ευρώπης.
Μια νύχτα τον περασμένο Απρίλη ο Κωνσταντίνος Ποτουρίδης εξαφανίστηκε από το σπίτι του στον Ασπρόπυργο, μια βιομηχανική πόλη στην κεντρική Ελλάδα. Δυο βδομάδες αργότερα, ο θείος του Κώστας έλαβε ένα τηλεφώνημα από τους απαγωγείς του. «Είπαν ότι ο ανιψιός μου είναι ακόμα ζωντανός,» εξηγεί ο Κώστας, «αλλά θέλουν 1.500 ευρώ για την επιστροφή του.» Ο Κώστας δεν επικοινώνησε με τις αρχές. Η μητέρα του είχε σκοτωθεί σε ένα τροχαίο ατύχημα με εγκατάλειψη του θύματος λίγα χρόνια νωρίτερα, αλλά η αστυνομία τον είπε ψεύτη και αρνήθηκε να λάβει υπόψη την υπόθεσή του. «Ποτέ μην εμπιστεύεσαι την αστυνομία στον Ασπρόπυργο», λέει. «Λένε ψέματα για να πάρουν προαγωγή.»  Έτσι αργά εκείνη τη νύχτα, βρέθηκε να περιμένει στην άκρη της εθνικής οδού. Ένας άντρας με μαύρο σπορ αμάξι σταμάτησε δίπλα του. Ο Κώστας παράδωσε τα χρήματα και το αμάξι απομακρύνθηκε σβέλτα. Όμως ο Κωνσταντίνος δεν εμφανίστηκε ποτέ. Μια βδομάδα μετά, η αστυνομία τηλεφώνησε στον Κώστα και του είπε ότι ο ανιψιός του είχε βρεθεί δεμένος με χειροπέδες, τρυπημένος με σφαίρες και αλυσοδεμένος σε ένα σάκο με πέτρες στον πάτο του καναλιού του Μόρνου στους λόφους πάνω από την πόλη. «Ο ανιψιός μου έγινε πολύ επιδειξίας με τα χρήματά του,» λέει ο Κώστας. «Είχε το μεγαλύτερο σπίτι στο συγκρότημα, έξι ταξί, μοτοσυκλέτες. Ήταν ένας κινούμενος στόχος.» Αυτή δεν είναι μια ασυνήθιστη ιστορία στον Ασπρόπυργο, όμως ούτε ο Ασπρόπυργος είναι ένα συνηθισμένο μέρος. Είκοσι χιλιόμετρα βορειοανατολικά της Αθήνας, είναι αποκομμένος από την υπόλοιπη χώρα με θάλασσα από τη μια πλευρά και με ένα τόξο βουνών απ’ την άλλη. Το ελληνικό κράτος στριμώχνει μέσα σε αυτή τη βραχώδη πεδιάδα, που απλώνεται σε μήκος 1.000 σταδίων (5 Km), οτιδήποτε είναι υπερβολικά θορυβώδες ή βρόμικο για να μπει στην πρωτεύουσα. Ο Ασπρόπυργος είναι η πατρίδα των κυριότερων Ελληνικών χαλυβουργείων, κεραμοποιείων, λατομείων, σιλό τσιμέντου, εργοστασίων παραγωγής ενέργειας και διυλιστηρίων. «Πουθενά αλλού δεν ήταν δυνατό να βρεις γη τόσο κοντά στην Αθήνα και τόσο φτηνά,» μου λέει ένας τοπικός χασάπης ονόματι Ειρηναίος. «Τώρα αυτά τα βοσκοτόπια φτύνουν χρυσό.» Το κανάλι του Μόρνου είναι ο κυριότερος προμηθευτής νερού της Αθήνας και το μεγαλύτερο φράγμα της Ελλάδας βρίσκεται σε ένα υψίπεδο στα βορειοδυτικά. Αποτελώντας λιγότερο από το 1% της επιφάνειας εδάφους της χώρας, ο Ασπρόπυργος και το περιβάλλον Θριάσιο Πεδίο ευθύνονται για το περίπου 40% της βιομηχανικής παραγωγής της Ελλάδας. Όμως ο Ασπρόπυργος είναι κάτι περισσότερο από ένα βιομηχανικό κέντρο· είναι μια αποθήκη. Κάθε χρόνο, 3 εκατομμύρια κοντέινερ γεμάτα εμπορεύματα κυκλοφορούν μέσω Ασπροπύργου χωρίς να αφήνουν κάποιο σημάδι. Ενδύματα που κρέμονται στα παζάρια των Σκοπίων και του Βουκουρεστίου, καρέκλες παραλίας που ανοίγονται στις ακτές του Εύξεινου Πόντου, ψυγεία που αγκομαχούν στις κουζίνες των Βαλκανίων τα περισσότερα έχουν περάσει τις πρώτες τους νύχτες στην ευρωπαϊκή ήπειρο στον Ασπρόπυργο. Σκορπισμένες στην ενδοχώρα είναι πάνω από 3.000 εταιρικές αποθήκες. Αποθηκεύουν το περιεχόμενο σχεδόν όλων των εμπορευματοκιβωτίων που φτάνουν στην Ελλάδα δια θαλάσσης. Το εμπόριο που αντιστοιχεί σε διψήφιο κομμάτι του ελληνικού ΑΕΠ φτάνει από τον κοντινό Πειραιά, το μεγαλύτερο λιμάνι εμπορευματοκιβωτίων στην ανατολική Μεσόγειο, μέσω του παράκτιου δρόμου που είναι γνωστός ως Ιερά Οδός. Στην αρχαιότητα αυτή οδηγούσε τους Αθηναίους κάθε φθινόπωρο στην Ελευσίνα για να επιτελέσουν τις θρησκευτικές τους τελετές (Ελευσίνια Μυστήρια). Τώρα η εθνική οδός φέρνει πάνω από 20.000 18τροχα (φορτηγά) για τις αποθήκες του Ασπροπύργου καθημερινά. Σχεδόν κάθε μεγάλη διεθνής εταιρία ειδών κατανάλωσης, από την EstéeLauder ως την AstraZeneca, λειτουργεί από μία. Τα προϊόντα κάθονται για μέρες, μερικές φορές για βδομάδες, προτού περάσουν στην υπόλοιπη Ελλάδα και στην Ευρώπη πάνω σε διαφορετικά φορτηγά. Μια μεγάλη αναλογία αυτών αργότερα επιστρέφει στον Ασπρόπυργο για να αποσυντεθεί στη χωματερή του. Οι αποθήκες είναι στοιχειώδεις τσιμεντένιες κατασκευές, κυρίως στο μέγεθος ενός υπόστεγου αεροσκαφών, και οι περισσότερες προστατεύονται από ένα συνδυασμό συρματοπλέγματος, ιδιωτικής ασφάλειας και αλυσοδεμένων σκύλων. «Ακόμα και οι εγκαταλειμμένες αποθήκες προσελκύουν τους κλέφτες,» μου λέει ο Αντρέας Παπαδάκης, ο διευθυντής μιας αποθήκης που φυλάσσει τα ιατρικά αρχεία της Αθήνας. «Ξηλώνουν και την παραμικρή ίνα καλωδίωσης και σωλήνωσης.» Οι 40 αστυνομικοί του Ασπρόπυργου είναι αριθμητικά πολύ λίγοι για να περιπολούν τις αποθήκες συστηματικά αλλά είναι κοινό μυστικό ότι πολλές αποθήκες περιέχουν περισσότερα από όσα ισχυρίζονται. Κάποιες είναι εγγεγραμμένες σε εταιρίες που δεν υπάρχουν. Άλλες έχουν μυστικούς ανελκυστήρες και υπόγεια. Ένα νεότευκτο εμπόριο ανθρώπων εξαπατά Ασιάτες πρόσφυγες από το Αιγαίο, τους κρύβει προσωρινά στον Ασπρόπυργο, και μετά τους σπρώχνει προς την Αδριατική και την Ιταλία. Όπλα συνηθίζεται να έρχονται με πλοίο από την Αλβανία ή την Ουκρανία. Χασίς φτάνει από την Κρήτη, ηρωίνη από τα τουρκικά σύνορα, κοκαΐνη σε μέρη του αυτοκινήτου εισηγμένη από τη Νότια Αμερική. Η επιχείρηση λαθρεμπορίας τσιγάρων ένα εμπόριο που φέρνει μόνο του 1 δις ευρώ παράνομου κέρδους στην Ελλάδα είναι μια βιομηχανία στην οποία ειδικεύεται αυτή η πόλη. Μόνο σ’ ένα μέρος σαν τον Ασπρόπυργο, όπου η συντριπτική ποσότητα του παγκόσμιου εμπορίου χρησιμοποιείται σαν καμουφλάζ, θα μπορούσαν να ευδοκιμήσουν αυτές οι δραστηριότητες με σχεδόν εταιρική αποδοτικότητα. Οι άνθρωποι, όπως και τα αγαθά, έχουν έρθει από απομακρυσμένες γωνιές της Ευρώπης και της Ασίας. Η πλειονότητα των 40.000 κατοίκων έφτασαν από απλή ιστορική σύμπτωση, σπρωγμένοι από κλιματικά γεγονότα πάνω στα οποία είχαν μικρό έλεγχο. Πολλοί δε μιλούν ελληνικά. Ακούς μια κακοφωνία αλβανικών, ρωσικών, Ελληνικών και Τσιγγάνικων διαλέκτων ακατανόητων για τους περισσότερους κατοίκους της Αθήνας στην άλλη πλευρά των βουνών. Καθώς τα πρόσφατα δεινά της Ελλάδας έχουν οδηγήσει σε μια υποτροπή του εθνικισμού, ο Ασπρόπυργος έχει γίνει μάρτυρας της ανόδου εθνικών εντάσεων, που έχουν αποδειχτεί ανεξέλεγκτες από το αποδυναμωμένο κράτος. Πόλεμοι επικράτησης που προετοιμάστηκαν στη Σοβιετική Ένωση και τα Βαλκάνια ξεχειλίζουν στις γειτονιές του, σε πολλές απ’ τις οποίες η αστυνομία αρνείται να μπει. Δολοφονίες βεντέτας και διαμελισμοί σωμάτων είναι συχνό φαινόμενο. Το 2009, ο 74χρονος ολιγάρχης Περικλής Παναγόπουλος απάχθηκε υπό την απειλή όπλου απ’ την οικία του στην Αθήνα· βρέθηκε, ύστερα από δυο βδομάδες και με 15 εκ. ευρώ λύτρα, έξω από μια αποθήκη του Ασπροπύργου. Υπάρχουν οι απαγωγές «τίγρεις», στις οποίες οι Τσιγγάνοι παίρνουν Πακιστανούς μετανάστες ομήρους και αποσπούν λύτρα από τους συγγενείς τους πίσω στην πατρίδα. Γεωργιανοί και Κριμαίοι Ρώσοι πυροβολούν αστυνομικούς ατιμώρητα. Αλβανικές και βουλγαρικές συμμορίες μεταφέρουν Τσιγγάνους εκτελεστές από την πόλη για να τρομοκρατούν τις γειτονιές της ανώτερης κοινωνικής τάξης της Αθήνας. Και η αναπτυσσόμενη σύγκρουση ανάμεσα στους Τσιγγάνους και τους Ελληνοπόντιους μετανάστες από την πρώην Σοβιετική Ένωση έχει δημιουργήσει μια ευκαιρία την οποία η Χρυσή Αυγή, το ελληνικό εθνικιστικό κόμμα, έχει αξιοποιήσει στο έπακρο. «Δεν καταλαβαίνει πολύς κόσμος όλα όσα γίνονται εδώ,» λέει ο Άγγελος Τζιώλας, ο τοπικός αρχηγός της αστυνομίας. Μέσα σ’ αυτό το πλούσιο μείγμα επιχειρούν οι πιο πρόσφατοι νεοεισερχόμενοι της πόλης, οι Κινέζοι. Η China Ocean Shipping Company (COSCO) έχει γερές βλέψεις για τον Ασπρόπυργο. Ελπίζει να κάνει την πόλη το πρωταρχικό της ευρωπαϊκό σημείο διανομής πάνω στη «Μία Ζώνη, Ένας Δρόμος» το ενοποιημένο δίκτυο δια του οποίου η Κίνα σχεδιάζει να διασφαλίσει ένα σημαντικό μερίδιο του παγκόσμιου εμπορίου μέσα στις επόμενες δύο δεκαετίες. Οι Κινέζοι έχουν ήδη εξασφαλίσει την πλειοψηφική συμμετοχή στον γειτονικό Πειραιά και βρίσκονται στη διαδικασία μετατροπής του σε ένα καθαρά εμπορικό δίαυλο που θα απορροφά το μεγαλύτερο μέρος της θαλάσσιας κίνησης που εισέρχεται στη Μεσόγειο από την Ασία. Ο Ασπρόπυργος είναι το λιγότερο γνωστό αλλά εξίσου σημαντικό project των Κινέζων στην Ελλάδα. Πάνω σε ένα φιλέτο του Θριάσιου Πεδίου που πρόσφατα συνδέθηκε με ράγες με τις προβλήτες του Πειραιά, οι Κινέζοι σχεδιάζουν να επενδύσουν δεκάδες εκατομμύρια ευρώ στο μεγαλύτερο σιδηροδρομικό κόμβο της νοτιοανατολικής Ευρώπης. Θα μεταφέρουν φορτία στον Ασπρόπυργο με τραίνο, κατόπιν στην Πράγα μέσω της νέας σιδηροδρομικής γραμμής, διανέμοντας αγαθά στις χώρες καθοδόν εάν, δηλαδή καταφέρουν να πάρουν το μέρος υπό τον έλεγχό τους. Ο Κώστας Ποτουρίδης, θείος του δολοφονημένου Κωνσταντίνου, είναι ένας άνεργος μηχανικός με γερακίσιο μελαμψό πρόσωπο και στόμα διακοσμημένο με χρυσά δόντια. Όταν έφτασε στον Ασπρόπυργο στα τέλη του 1989, γνώριζε «λιγότερα από τους τουρίστες» για την Ελλάδα. Οι πρόγονοί του είχαν εγκαταλείψει τις ακτές της στην αρχαιότητα για να αποικήσουν την ακτογραμμή του Εύξεινου Πόντου. Για γενιές ζούσαν εύπορα στις βόρειες ακτές της Τουρκίας μέχρι την κατάρρευση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στο τέλος του πρώτου παγκόσμιου πολέμου. Μη όντας πλέον υπήκοοι της αχανούς πολυεθνικής αυτοκρατορίας, οι γονείς του Κώστα κατευθύνθηκαν έφιπποι στον Καύκασο κι έγιναν υπήκοοι μιας άλλης. Στη Σοβιετική Αμπχαζία, λίγες εκατοντάδες χιλιόμετρα κατά μήκος της ακτής του Εύξεινου Πόντου, εργάζονταν στις καπνοφυτείες. Ξεριζώθηκαν ξανά λίγο το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο αυτή τη φορά στο Καζακστάν αφού ο Στάλιν στιγμάτισε τους ομοίους τους σαν πεμπτοφαλαγγίτες. Ο Χρουστσόφ αργότερα τους απαγόρεψε να αφήσουν τη Σοβιετική Ένωση συνολικά. Ο Κώστας μεγάλωσε σε ένα χωριό κοντά στο Ουζμπεκιστάν, ανάμεσα σε ανθρώπους που του φαινόντουσαν «τρελοί» Τούρκοι αγρότες, Μοσχοβίτες πεζικάριοι και Αρμένιοι έμποροι. Μιλούσε ρωσικά, σπούδασε ηλεκτρολόγος μηχανικός και υπηρέτησε τη στρατιωτική του θητεία στην Εσθονία. Η ζωή του ήταν «τόσο σοβιετική όσο δε μπορείς να φανταστείς». Όμως ο Κώστας ήταν βαθιά προσαρμοσμένος στο τι σημαίνει να είσαι Έλληνας. Γενιές προγόνων του είχαν διατηρήσει τις παραδόσεις τους για πολύ καιρό αφότου αυτοί και οι άλλοι Ελληνοπόντιοι οι Έλληνες του Πόντου, της Μαύρης Θάλασσας είχαν ξεχάσει τη θέα και τους ήχους της πατρίδας τους. Οι τελετουργίες τους, διατηρημένες για χιλιάδες χρόνια, στοιχειώνονταν από την αδράνεια ενός λαού που ονειρευόταν την πατρίδα αλλά ποτέ δεν επιχειρούσε να επιστρέψει. Στους χορούς τους οι Ελληνοπόντιοι ένωναν τους αγκώνες τους κλώτσαγαν τα πόδια τους σε έναν κύκλο θεαματικών τακουνιών. Στα τραγούδια τους, τις μελαγχολικές τους μπαλάντες, θρηνούσαν την πτώση της Κωνσταντινούπολης με την ανατριχιαστική στριγκλιά της λύρας. Στην ποντιακή γλώσσα, διατήρησαν τις γραμματικές δομές των αρχαίων Ελληνικών που είχαν για καιρό απορριφθεί από τα ευρωπαϊκά τους ξαδέλφια τα οποία, σύμφωνα με τον Κώστα, είχαν αλλοιωθεί από κύματα εισβολέων. Οπουδήποτε και αν είχε εγκατασταθεί η οικογένεια Ποτουρίδη, προσδιόριζε τον εαυτό της σαν Ρωμαίοι πολίτες του Βυζαντίου, την ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Τελικά, στα 1989, η Σοβιετική Ένωση κατέρρευσε και οι Ελληνοπόντιοι μπορούσαν να ταξιδεύουν κατά βούληση. Ο Κώστας άδραξε την ευκαιρία για να επιστρέψει στην πατρίδα. «Η Ελλάδα μας κάλεσε πίσω, αλλά δεν πρόκειται μόνο γι’ αυτό», λέει. «Σήμαινε να ζεις σ’ έναν τόπο και να λες ‘είμαι από δω’ και αυτό να είναι πραγματικότητα.» Φόρτωσε τη μητέρα, τη γυναίκα, την κόρη του και τα υπάρχοντά του στο μπλε Lada του και οδηγούσε δυτικά για έξι μέρες. Το ταξίδι αναβίωνε τις μετακινήσεις των προγόνων του, μέσα από τις στέπες, πάνω απ’ την Κασπία Θάλασσα, μέσα απ’ την Αμπχαζία και τις καπνοφυτείες όπου είχαν εργαστεί οι γονείς του, κατά μήκος της τουρκικής ακτής και προσπερνώντας το χωριό των παππούδων του, έξω από την Κωνσταντινούπολη προτού, τελικά, καταλήξει στον Ασπρόπυργο κατά μήκος του Αιγαίου από τη Μίλητο, την αρχαία πόλη-κράτος από όπου οι πρόγονοί του είχαν ενδεχομένως ξεκινήσει σχεδόν τρεις χιλιετίες νωρίτερα. «Κι εδώ», λέει ο Κώστας, «είναι που άρχισαν τα προβλήματα.» Το πρώτο πράγμα που έκανε εντύπωση στον Κώστα σχετικά με τον Ασπρόπυργο ήταν ότι σχεδόν κανένας από τους κατοίκους του δεν πήρε στα σοβαρά τον ισχυρισμό του ότι είναι Έλληνας. «Μας αποκαλούσαν Σλάβους,» λέει, «και μας συμπεριφέρονταν ανάλογα.» Το υποβαθμισμένο τοπίο δεν έμοιαζε σε τίποτα με τη φωτεινή μητέρα πατρίδα που οι Ελληνοπόντιοι είχαν εξυμνήσει στην εξορία. Η θάλασσα ήταν υπερβολικά μολυσμένη με πετρέλαιο για να κολυμπήσεις. Τα βουνά ήταν στρωμένα με απορρίμματα. Ο αέρας είχε μια έντονη μπόχα. Όπως και αρκετές άλλες χώρες με χαμένη διασπορά στη Σοβιετική Ένωση, η Ελλάδα είχε ενθαρρύνει εκατοντάδες χιλιάδες Ελληνοπόντιους να επιστρέψουν στην πατρίδα. Αλλά, στον Ασπρόπυργο, δεν έκανε τίποτα για να τους βοηθήσει αφού εγκαταστάθηκαν. Οι Ελληνοπόντιοι οδηγήθηκαν σε μια λωρίδα πεδιάδας που ονομάζεται Γκορυτσά, επιβαρυμένη από καταυλισμούς Τσιγγάνων στη μια πλευρά και μια σειρά διυλιστηρίων στην άλλη, και τους είπαν να χτίσουν τα σπίτια τους οι ίδιοι. Ο Κώστας έφτιαξε το σπίτι του, ένα δαιδαλώδες οικοδόμημα από γυμνά τούβλα και τσιμέντο, ένα δωμάτιο τη φορά. Έπιασε δουλειά σα μηχανικός, σχεδιάζοντας τις κατοικίες άλλων Ελλήνων Ποντίων. Έχοντας τελικά φτάσει στην πατρίδα, οι Ελληνοπόντιοι άρχισαν να γεμίζουν με νοσταλγία για τη γη που είχαν αφήσει πίσω. Ακόμα και σήμερα, σχεδόν 30 χρόνια αφότου εγκαταστάθηκαν στον Ασπρόπυργο, η Γκορυτσά μοιάζει με σοβιετικό θύλακα τοποθετημένο στην ακτή του Αιγαίου. Οι δρόμοι παίρνουν την ονομασία τους από τα λιμάνια του Καυκάσου. Μεγάλα λευκά δορυφορικά πιάτα μεταδίδουν ειδησεογραφικά κανάλια από τη Μόσχα. Σουπερμάρκετ πουλούν λουκάνικα από την Ουκρανία και σοκολάτες από τις Βαλτικές. Άντρες με αθλητική φόρμα παίζουν σκάκι σε τραπέζια του πικνίκ και μαλώνουν στην κοινή τους γλώσσα της Μαύρης Θάλασσας ένα βραχνό συρφετό ρωσικών και ελληνικών και ποντιακών. Δεν είναι να απορεί κανείς που άνθρωποι σαν τον Κώστα επέλεξαν να λατρέψουν αυτό το παρελθόν όταν η Ελλάδα τους είχε απογοητεύσει. Είναι χωρίς δουλειά από το 2013 και τώρα υποστηρίζεται από τις δυο του κόρες. Μια εγχείριση καρκίνου, τον οποίο αποδίδει στη βιομηχανική μόλυνση, του έχει ξυρίσει φέτες από τη μύτη και το αυτί του. Δεν ελπίζει σε τίποτα καλό για το μέλλον. Δεν προκαλεί σχεδόν καθόλου έκπληξη, δεδομένων των φρικτών συνθηκών, το ότι πολλοί Ελληνοπόντιοι έχουν στραφεί σε παράνομους δρόμους για να βγάλουν τα προς το ζην. Επαφές στις καπνοφυτείες της Αμπχαζίας τους πρόσφεραν πρόσβαση στο λαθρεμπόριο τσιγάρων. Στα τέλη της δεκαετίας του ’90, τα τσιγάρα μεταφέρονταν με τράτες από την Οδησσό και το Μπατούμι. Αργότερα, όταν ο δακτύλιος του Εύξεινου Πόντου ενώθηκε σε ένα διεθνές δίκτυο που εκτείνεται ως την Κίνα, οι αποστολές έφταναν στα ίδια σκάφη που έφερναν αστραφτερά καινούργια προϊόντα στις αποθήκες της πόλης. Ο Κώστας πιστεύει ότι ο ανιψιός του σκοτώθηκε από τα αφεντικά των γεωργιανών συμμοριών που ελέγχουν το εμπόριο: «Χρωστούσε πολλά στους προμηθευτές του, και δε θα εκπλησσόμουν εάν ερχόντουσαν σε μένα για τα χρήματα.» Οι Έλληνες Πόντιοι είχαν σαστίσει και ενοχληθεί από τους γείτονές τους Τσιγγάνους, αλλά οι ομοιότητες ανάμεσα στις δύο ομάδες ήταν παρόλα αυτά χτυπητές. Ο αριθμός τους είναι σχεδόν ισοδύναμος περίπου 15.000 η καθεμιά και είχαν και οι δυο φτάσει στον Ασπρόπυργο περίπου την ίδια στιγμή. Στη δεκαετία του ’80, μόλις οι αποθήκες άρχισαν να ξεφυτρώνουν στην ενδοχώρα του Ασπρόπυργου, το ελληνικό κράτος μετέφερε τις κοινότητες των Τσιγγάνων από την Αθήνα σε καταυλισμούς στα περίχωρα της πόλης. Όσον αφορά τους Ελληνοπόντιους, δεν έκανε σχεδόν τίποτα για να τους βοηθήσει έκτοτε.
Συναντώ το Λάμπρο Καραχάλιο ένα πρωί καθώς περιμένει στην ουρά σε ένα υποκατάστημα της Τράπεζας Πειραιώς. Έχει πελώρια καστανά μάτια και στομάχι που βγαίνει έξω από τη ζώνη του τζιν του. «Πώς;» λέει, γυρίζοντας προς εμένα. «Ήθελες να δεις Τσιγγάνο να δουλεύει σε ΑΤΜ;» Ο Λάμπρος απαιτεί 6.000 ευρώ για να με οδηγήσει στον καταυλισμό του. Τον παζαρεύω ως τα 20 ευρώ. Μπαίνουμε στο φορτηγό του, ένα ασημί Toyota αγροτικό που συχνά χαϊδεύει με τρυφερότητα. Στον πάτο του φορτηγού κείται μια στρώση από λουλούδια και θάμνους. Τα περισσότερα πρωινά ο Λάμπρος οδηγεί στην Αθήνα για να πουλήσει το εμπόρευμά του στους ανθοπώλες. Ο πατέρας του έκανε την ίδια δουλειά, και ο Λάμπρος τη μαθαίνει στους τρεις γιους του. Η γυναίκα του τον άφησε για να μείνει στη βόρεια Ελλάδα με άλλον άντρα. Βήχει ελαφρά όποτε ρωτάω για κείνη και κουνά το χέρι του μπροστά από τη μύτη, σα να διώχνει φυσώντας ένα άσχημο άρωμα. Οι Τσιγγάνοι δεν έχουν καμία διεκδίκηση στο ιστορικό παρελθόν της Ελλάδας ή στις σύγχρονες φιλοδοξίες της. Γι’ αυτούς, το να είσαι Έλληνας σημαίνει να καταλαβαίνεις πώς λειτουργεί η χώρα στην πράξη. Ο Λάμπρος μπορεί να λέει σα νεράκι τις μέρες που λειτουργούν διαφορετικές υπαίθριες αγορές στην Αθήνα. Η αντίληψή του για το εθνικό οδικό δίκτυο και τους εποχιακούς ανέμους είναι εκτενής. Στη διάρκεια του καλοκαιριού, εξορμά σε μοναστήρια ανά τα νησιά και αποκτά εικόνες από το καθένα. Αυτές τακτοποιούνται σε μια γωνιά του σπιτιού του και βγαίνουν στο προσκέφαλό του σε ημέρες εορτών. «Μυστικά πράγματα!» λέει. Το σπίτι του είναι μια παράγκα από λευκά πλαστικά δοκάρια και παράθυρα από καθαρό μουσαμά. «Έλα να δεις το μπάνιο μου,» λέει, δείχνοντας μια μάνικα κρεμασμένη στο Κανάλι του Μόρνου. Λίγα μέτρα μακρύτερα, δυο παρεκκλήσια τιμούν τη μνήμη παιδιών που πέθαναν από ηλεκτροπληξία προσπαθώντας να πάρουν ρεύμα από μια ηλεκτροφόρα γραμμή. Αγροτικά φορτηγά αναπηδούν σε στριγκούς ήχους Ρομάνι (τσιγγάνικης) τζαζ. Το τοπικό σχολείο είναι μια συνάθροιση εμπορευματοκιβωτίων που πιάνουν σκουριά. Αλλά ο Λάμπρος ισχυρίζεται ότι έτσι κι αλλιώς κανένας δε στέλνει τα παιδιά του εκεί. «Οι Τσιγγάνοι μπορούν να διδάξουν τους εαυτούς τους όλα όσα χρειάζεται να ξέρουν,» λέει. Ο καταυλισμός του Λάμπρου ονομάζεται Σοφός. Μετακόμισε εκεί πριν πέντε χρόνια αφότου ο προηγούμενος καταυλισμός του κάηκε ολοσχερώς σε αντίποινα για το βιασμό ενός κοριτσιού, Ελληνοπόντιας, από μερικούς άντρες Τσιγγάνους. «Οι Πόντιοι έφεραν όλο τον κόσμο τους γι’ αυτό,» είπε. «Ήρθαν λεωφορεία απ’ τη Θεσσαλονίκη.» Οι δρόμοι του Σοφού είναι γεμάτοι σκουπίδια περιστρεφόμενες καρέκλες, κούκλες βιτρίνας, στερεοφωνικά ηχεία που είχαν έρθει πρώτη φορά στην Ελλάδα μέσω Πειραιά. «Μαζεύουμε αυτά τα πράγματα από το σκουπιδότοπο και πετάμε ό,τι δε μπορούμε να πουλήσουμε.» Οι Τσιγγάνοι αψηφούν υπερήφανα ένα κράτος που δε θα τους βοηθήσει και σε γείτονες που αρνούνται να τους προσλάβουν. Έχουν μάθει πώς να εκμεταλλεύονται τα πλούτη του Ασπρόπυργου. Ορισμένοι ληστεύουν αποθήκες. Άλλοι στρέφονται στο λαθρεμπόριο. Όμως οι περισσότεροι δουλεύουν στο εμπόριο μετάλλων ο κύριος λόγος γιατί, παρά τις αψιμαχίες τους με τους Ελληνοπόντιους, οι Τσιγγάνοι έχουν παραμείνει στον Ασπρόπυργο. Οι πρόγονοί τους πέρασαν αιώνες φτιάχνοντας κασσίτερο και χαλκό, αλλά στον Ασπρόπυργο βγαίνει περισσότερο χρήμα μαζεύοντάς τα από σκουπιδοτενεκέδες. Η δουλειά είναι παράνομη όμως οι ελληνικές αρχές σπάνια τους ενοχλούν. Οι πλαγιές του βουνού λαμπυρίζουν από τα παιδιά ρακοσυλλέκτες που χτενίζουν το έδαφος για οτιδήποτε μεταλλικό, από πλυντήρια ρούχων έως μαχαιροπίρουνα, που μπορούν να πουληθούν σε τοπικές μάντρες. Η ίδια η Αθήνα προσφέρει έναν ακόμα μεγαλύτερο πόλο έλξης: Τσιγγάνοι από όλη την Ελλάδα λεηλατούν τα πάντα από σιφόνια έως παρκαρισμένα αμάξια. «Τα παιδιά μας συνήθως μας βοηθούσαν,» λέει ο Λάμπρος με θλίψη. «Όμως το Χαμόγελο του Παιδιού» μια ελληνική ΜΚΟ «τα μάζεψε και τα έκλεισε σε άσυλα. Μας πήρε βδομάδες για να τα πάρουμε πίσω». Η προσφυγική κρίση έχει επιτρέψει στους Τσιγγάνους να στρατολογούν Πακιστανούς και Σύριους με υποσχέσεις, που σπάνια τηρούνται, περί γάμων και διαβατηρίων της ΕΕ. Το μέταλλο ταξινομείται «άμα τη αφίξει», έχοντας μεταφερθεί στον Ασπρόπυργο από ένα στόλο αγροτικών οχημάτων και μηχανοκίνητων καροτσιών. Οτιδήποτε άλλο παρμπρίζ, πλαστικές εγκαταστάσεις, ελαστικά καίγεται σε φωτιές που φωταγωγούν τους λόφους κάθε νύχτα. Το μέταλλο πωλείται σε μια από τις 200 μάντρες που είναι διάσπαρτες στον Ασπρόπυργο, πολλές από τις οποίες τις λειτουργούν Ελληνοπόντιοι. Ζυγίζεται και δημοπρατείται στα πελώρια χαλυβουργεία της ακτής, όπου λιώνεται και φορτώνεται σε πλοία με προορισμό τα μεγάλα λιμάνια της βόρειας Αφρικής και της Ασίας. Ένα μέρος του θα επιστρέψει στην Ελλάδα κατεργασμένο σε συσκευές ή εμπορευματοκιβώτια και ο κύκλος θα αρχίσει ξανά.
Η οικονομική κρίση έκανε τη ζωή των Ασπροπυργιωτών σκληρότερη από ποτέ. Οι σχέσεις μεταξύ των Ελληνοπόντιων και των Ρομά έγιναν όλο και πιο εχθρικές, καθώς η κάθε ομάδα κατηγορούσε την άλλη για τα δεινά της. «Κοίτα πόσο παραβατικοί είναι,» λέει ο Κώστας για τους Τσιγγάνους γείτονές του. «Αμολούν τα σκουπίδια τους και τα παιδιά τους παντού.» Ο Λάμπρος βλέπει τους ανθρώπους σαν τον Κώστα ως εισβολείς. «Κανένα κακό δεν είχε έρθει από τη θάλασσα πριν φτάσουν αυτοί εδώ», λέει. Μέσα στο κενό που άφησε το αποστεωμένο και αμελές κράτος πάτησε η Χρυσή Αυγή, το εθνικιστικό κόμμα που έχει ευδοκιμήσει πάνω στην αποστροφή της λιτότητας. Η Χρυσή Αυγή προσελκύει σχεδόν έναν στους τρεις ψήφους στον Ασπρόπυργο. Ο Κώστας την υποστηρίζει με ενθουσιασμό· έτσι κάνει σχεδόν κάθε άλλος Ελληνοπόντιος που συναντώ. Πολλοί επιδοκιμάζουν την προθυμία της Χρυσής Αυγής να βάλει τους Τσιγγάνους στη θέση τους, συχνά με ωμή βία. Αλλά ακόμα πιο ελκυστική για τους Ελληνοπόντιους είναι ο σεβασμός από τη Χρυσή Αυγή της ιδιαίτερής τους ταυτότητας. Αντιστεκόμενοι στην αφομοίωση και διατηρώντας τις παραδόσεις τους για χιλιάδες χρόνια, οι Ελληνοπόντιοι επιβεβαιώνουν το κεντρικό δόγμα της Χρυσής Αυγής: ότι οι Έλληνες είναι ανώτερος λαός. Διατηρεί τη σύνδεση αυτή ως την εποχή της αρχαιοελληνικής υπεροχής. Ενώ οι άλλοι τους αντιμετωπίζουν σαν παρείσακτους, η Χρυσή Αυγή τους υψώνει στο επίπεδο του αριστοκράτη. Κανένας άλλος πολιτικός δεν τους είχε μιλήσει ποτέ προηγούμενα μ’ αυτό τον τρόπο. Η Χρυσή Αυγή έχει μονομερώς αναστήσει μερικές δημόσιες υπηρεσίες που το κράτος δεν αντέχει να υποστηρίξει και έχει κάνει διανομές φαγητού. Ο Κώστας θεωρεί τη δράση της καθησυχαστική. Η Χρυσή Αυγή περιπολεί τη γειτονιά του και κρατά έξω τους κλέφτες Τσιγγάνους. Κυνηγά τους αλβανούς εμπόρους ναρκωτικών από το σταθμό του τρένου. Απειλεί τοπικά αφεντικά που προσλαμβάνουν Βούλγαρους και Ουκρανούς πριν από τους Έλληνες. Σε αντίθεση με άλλα κόμματα, τα οποία είναι σχεδόν ανύπαρκτα, η Χρυσή Αυγή είναι προσωπικά γνωστή στους Ασπροπυργιώτες. Τα διώροφα γραφεία της φαίνονται από την Ιερά Οδό. Οι πιο γνωστοί βουλευτές της είναι τακτικοί επισκέπτες.
Μια εναλλακτική λύση στα προβλήματα του Ασπρόπυργου έχει εμφανιστεί από την άλλη μεριά του κόσμου. Λίγα χιλιόμετρα δυτικά της πόλης βρίσκεται το λιμάνι του Πειραιά. Οι εμπορευματικοί τερματικοί σταθμοί του είναι υπό τον έλεγχο της COSCO, της ναυτιλιακής εταιρίας που ανήκει στην κινεζική κυβέρνηση, για μεγάλο διάστημα την τελευταία δεκαετία. Τώρα η COSCO έχει βάλει στο στόχαστρο τον Ασπρόπυργο. Παρότι η πόλη μπορεί να είναι απείθαρχη, ακόμα και έμφυτα ατίθαση, η κινέζικη επένδυση στον Πειραιά θα καταλήξει στο κενό χωρίς την πρόσβαση σ’ αυτή την ενδοχώρα. Αρκετό από το φορτίο που εισάγει η COSCO χρειάζεται να μεταφερθεί στον Ασπρόπυργο για αποθήκευση. Η πόλη είναι επίσης κομβικό σημείο για τις κινεζικές εμπορικές βλέψεις στην Ευρώπη. Ένας νέος σιδηρόδρομος εμπορευματικών μεταφορών, που τώρα απλώνεται για 1.500 χλμ προς τη Βουδαπέστη και τελικά θα καταλήγει στην Πράγα, αναχωρεί από δω. Οι Κινέζοι είναι αφοπλιστικά ειλικρινείς στην πρόθεσή τους να αντιστρέψουν έναν αιώνα ταπεινώσεων στα χέρια των Ευρωπαίων. Για να καταλάβω τη δυνητική μεταμόρφωση που επίκειται για τους Ασπροπυργιώτες, συναντώ τον Τσανγκ Ανμίνγκ, έναν από τους επτά αξιωματούχους του Κινεζικού Κομμουνιστικού Κόμματος υπεύθυνο για τη διεύθυνση του Πειραιά. Είναι ένας αδύνατος, σοβαρός άντρας που διεύθυνε μια χούφτα κινεζικών λιμανιών πριν έρθει στην Ελλάδα. Από ένα γραφείο διακοσμημένο με τοιχογραφίες που παραθέτουν τεχνουργήματα από τη δυναστεία Χαν και την κλασική Αθήνα, έχει το νου του σε μια σχολαστικά οργανωμένη εργασία, στην οποία δεκάδες χιλιάδες μεταλλικά κοντέινερ πλοίων στοιβάζονται σε πύργους. «Ανά πάσα στιγμή, μπορούμε να πούμε πού είναι το καθένα από αυτά τα κοντέινερ,» με ενημερώνει ο Τσανγκ, δείχνοντας μια οθόνη τηλεόρασης που παρακολουθεί τις κινήσεις μεμονωμένων κοντέινερ δορυφορικά. Δεν είναι η πρώτη ανάμιξη της COSCO στην Ευρώπη. Δυο δεκαετίες πριν οι Κινέζοι ρίχτηκαν στη Νάπολη με παρόμοια αποφασιστικότητα για να εγκαθιδρύσουν ένα προγεφύρωμα στην ακτογραμμή. Αυτό το εγχείρημα πήγε στραβά το 2007 όταν εκατοντάδες κινέζοι και ιταλοί επιχειρηματίες του λαθρεμπορίου συνελήφθησαν για παρασκευή πλαστών επώνυμων αγαθών. Δυο χρόνια αργότερα, έχοντας απεγνωσμένα πολιορκηθεί από την πληγμένη απ’ τη λιτότητα κυβέρνηση και τις ναυτιλιακές ελίτ της Ελλάδας, οι Κινέζοι μετακόμισαν στον Πειραιά. Όμως οι ισχυρισμοί που κυνήγησαν τους Κινέζους από τη Νάπολη ήδη ξαναβγαίνουν στην επιφάνεια. Η COSCO έχει έναν εκπληκτικό βαθμό ανεξαρτησίας στους τελωνειακούς ελέγχους του λιμανιού και περίεργα καινούργια προϊόντα καταφτάνουν στην Ελλάδα από μια σειρά λιμανιών της Νοτιοανατολικής Ασίας. Η ηγεσία της αστυνομίας του Ασπρόπυργου μου είπε ότι μέσα στο καλοκαίρι σταμάτησε τυχαία ένα φορτηγό που έφερε εμπορευματοκιβώτιο απ’ τον Πειραιά και το ερεύνησε. Μέσα υπήρχαν δεκάδες κουτιά γεμάτα με σήματα κροκόδειλος Lacoste. «Φαίνεται ότι οι Κινέζοι παράγουν τα προϊόντα στις αποθήκες του Ασπρόπυργου ή στις κινεζικές συνοικίες της Αθήνας,» λέει. «Προσαρμόζουν ένα κουμπί, ένα γιακά, και το ονομάζουν ευρωπαϊκό προϊόν, αφορολόγητα». Το αδύναμο κράτος δικαίου στον Ασπρόπυργο ίσως ενισχύει τη γοητεία του σημείου. Ο Τσανγκ, ωστόσο, αρνείται κάθε παράνομη δραστηριότητα. «Τι νόημα έχει να επενδύεις 500 εκ. ευρώ σε ένα λιμάνι απλά για να προσαρμόσεις μερικά ψεύτικα κουμπιά εδώ κι εκεί;»αναρωτιέται. Οι περισσότεροι Ελληνοπόντιοι είναι σίγουροι ότι τα προτερήματα της τελικής άφιξης της COSCO θα αντισταθμίσουν τα όποια μειονεκτήματα. Πιστεύουν ότι οι Κινέζοι θα καθαρίσουν την πόλη και θα επιβάλουν την τάξη, αλλά δε θα μπλοκάρουν το λαθρεμπόριο τσιγάρων τους. Οι Ρομά, ωστόσο, φοβούνται. Λίγοι απ’ αυτούς τολμούν να λεηλατήσουν το νέο κινεζικό σιδηρόδρομο για παλιοσίδερα. «Αυτοί οι άνθρωποι λατρεύουν το κέρδος ακόμα περισσότερο από τους πολιτικούς μας», λέει ο Λάμπρος. «Θα κάνουν τα πάντα για να το αποκτήσουν θα σκοτώσουν αδέσποτα, θα καταστρέψουν τα βουνά». Όμως όποιες κι αν είναι οι ακριβείς επιπτώσεις, κανένας δεν αμφισβητεί ότι, για το κακό ή για το χειρότερο, έρχεται ένας νέος σερίφης σ’ αυτή την κακοφορμισμένη πόλη.
Πηγή : http://www.athensvoice.gr/politics/375687_sygklonistiko-reportaz-gia-ton-aspropyrgo-poy-den-diavastike-pote
https://xaidarisimera.gr/economist-aspropyrgos-skotini-kardia-tis-evropis/