Battle of Frigidus 394 AD : The civil war of Roman Empire between Christians and Pagans and the dangerous role of Germanic mercenaries

The Battle of the Frigidus, also called the Battle of the Frigid River, was fought between 5–6 September 394, between the army of the Eastern Emperor Theodosius I and the army of Western Roman ruler Eugenius in the eastern border of Regio X in Roman Italia. Because the Western Emperor Eugenius (nominally Christian) had pagan sympathies, the war assumed religious overtones, with Christianity pitted against the last attempt at a pagan revival. The battle was the last serious attempt to contest the Christianization of the empire; its outcome decided the outcome of Christianity in the Western Empire, and the final decline of Greco-Roman polytheism in favour of Christianity over the following century. The defeat of Eugenius and his commander, the Frankish magister militum Arbogast, put the whole empire back in the hands of a single emperor for the last time until the final collapse of the Western Roman Empire. Theodosius passed the rule of the Western Empire to his younger son Honorius in the following year (with general Stilicho as regent).
The actions of Constantius II, who reigned from 337 till 361, marked the beginning of the era of formal persecution against paganism by the Christian Roman Empire, with the emanation of laws and edicts which punished pagan practices. From the 350s, new laws prescribed the death penalty for those who performed or attended pagan sacrifices, and for the worshipping of idols; temples were shut down, and the traditional Altar of Victory was removed from the Senate.There were also frequent episodes of ordinary Christians destroying, pillaging, desecrating, vandalizing many of the ancient pagan temples, tombs and monuments. The harsh imperial edicts had to face the vast following of paganism among the population, and the passive resistance of governors and magistrates. After the death of Julian, Jovian seems to have instituted a policy of religious toleration which avoided the relative extremes of Constantius and Julian. Under Valentinian I and Valens this period of religious toleration continued. Pagan writers praise both of these emperors for their liberal religious policies. Valentinian and Valens granted complete toleration for all cults at the beginning of their reign in 364. Valentinian, who ruled in the west, even allowed the performance of nocturnal sacrifices, which had been previously prohibited due to the attempt of some people to practice unlawful divination under the cover of the night, after the proconsul of Greece appealed to him.Valentinian also confirmed the rights and privileges of the Pagan priests and confirmed the right of Pagans to be the exclusive caretakers of their temples. Valens, who was ruling in the east, was an Arian and was too engaged with fighting against the Orthodox Christians to bother much with the Pagans. In both the west and east severe laws were once again passed prohibiting private divination. Due to the over zealousness of the populace to stop harmful divination, the haruspices and augurs began to be afraid to show themselves in public. This led the emperors to formally authorize the practice of official and lawful divination by law in 371. Despite the official policy, anti-pagan laws remained in force, and unofficial destruction of pagan holy sites was also tolerated. After the death of Valens, at the battle of Adrianople in 378, Gratian chose a Spaniard named Theodosius I to succeed his uncle. Gratian had been educated by Ausonius who had praised his pupil for his tolerance. Upon the death of his father, active steps to repress Paganism were taken. Gratian dealt Paganism several blows in 382. In this year, Gratian appropriated the income of the Pagan priests and Vestal Virgins, confiscated the personal possessions of the priestly colleges and ordered the removal of the Altar of Victory. The colleges of Pagan priests also lost all their privileges and immunities. Gratian declared that all of the Pagan temples and shrines were to be confiscated by the government and that their revenues were to be joined to the property of the royal treasury. Pagan Senators responded by sending an appeal to Gratian, reminding him that he was still the Pontifex Maximus and that it was his duty to see that the Pagan rites were properly performed. They appealed to Gratian to restore the altar of Victory and the rights and privileges of the Vestal Virgins and priestly colleges. Gratian, did not grant an audience to the Pagan Senators. In response to being reminded by the Pagans that he was still the head of the ancestral religion, Gratian renounced the title and office of Pontifex Maximus, declaring that it was unsuitable for a Christian to hold this office.
The Christian persecution of paganism under Theodosius I began in 381, after the first couple of years his reign in the Eastern Roman Empire. In the 380s, Theodosius I reiterated Constantius' ban on Pagan sacrifice, prohibited haruspicy on pain of death, pioneered the criminalization of Magistrates who did not enforce anti-Pagan laws, broke up some pagan associations and destroyed Pagan temples. Between 389-391 he emanated the "Theodosian decrees," which established a practical ban on paganism; visits to the temples were forbidden, remaining Pagan holidays abolished, the eternal fire in the Temple of Vesta in the Roman Forum extinguished, the Vestal Virgins disbanded, auspicesand witchcrafting punished. Theodosius refused to restore the Altar of Victory in the Senate House, as asked by Pagan Senators. In 392 he became emperor of the whole empire (the last one to do so). From this moment till the end of his reign in 395, while Pagans remained outspoken in their demands for toleration, he authorized or participated in the destruction of many temples, holy sites, images and objects of piety throughout the empire, and participated in actions by Christians against major Pagan sites. He issued a comprehensive law that prohibited any Pagan ritual even within the privacy of one's home, and was particularly oppressive of Manicheans. Paganism was now proscribed, a "religio illicita". He is likely to have suppressed the Ancient Olympic Games, whose last record of celebration is from 393.
In 313 Constantine I and Licinius I had legalized the Christian faith with the Edict of Milan. Theodosius I had made it the official religion of the State with the 380 Edict of Thessalonica. Conflict simmered between the Roman Senate, many of whom were not Christian, and the emperors in Constantinople and Milan who officially subscribed to Christian teachings. The senators wrote letters and argued for a return to traditional Roman beliefs, often stressing the protection and good fortune the old Roman gods had bestowed upon Rome since her beginnings as a small city-state. For their part, the Christian emperors emphasized the primacy of Christianity, although not all did so to the same extent. This clash between the Roman world's two main religions was for the most part an academic debate, without threats of armed uprisings, although small-scale violence was widespread. However, on 15 May 392, the Western Emperor Valentinian II was found dead at his residence in Vienne, Gaul. Valentinian had continued the imperial policy of suppressing the interests of adherents of the old pagan religions while supporting Christians. This policy had resulted in increasing tensions between the emperor and the senators. Arbogast, was the magister militum, or military commander, of the Western Empire and its de facto ruler. After Valentinian's death he informed Theodosius, the Eastern Emperor that the young emperor had committed suicide. Tensions between the two halves of the empire were heightened further that summer. Arbogast made several attempts to contact Theodosius, but apparently none got further than the ears of the Eastern praetorian prefect, or chief minister, Rufinus. The responses that Arbogast received from Rufinus were unhelpful. Theodosius himself was slowly coming to the belief that Valentinian had been murdered, in no small part because his wife Galla was convinced her brother's death was caused by treachery. For his part, Arbogast had few friends in the Eastern court, although his uncle Richomeres was chief commander of the eastern cavalry. As it appeared increasingly likely that whatever course Theodosius decided upon would be hostile towards Arbogast, the Frank decided to make the first move. On 22 August Arbogast elevated Flavius Eugenius, the Western imperial court's magister scrinii, or senior civil servant, to the throne of the Western Empire. Eugenius was a well-respected scholar of rhetoric, and a native Roman, making him a far more acceptable candidate for the purple than the Frankish commander. His ascension was backed by the praetorian prefect of Italy, Nicomachus Flavianus the Elder, and by many of the pagan members of the Roman Senate.
Some senators, notably Symmachus, were uneasy with this action. After his elevation to emperor, Eugenius appointed several important pagan senators to key positions in the Western government. He also supported a movement to advance the traditional religion by granting it official recognition and by restoring important shrines such as the Altar of Victory and the Temple of Venus and Rome. These actions earned Eugenius withering criticism from Bishop Ambrose of Milan and did little to endear him to the Christian Theodosius. As a Christian, Theodosius was distressed by the apparent pagan revival that was occurring under Eugenius's reign. In addition there was the issue of Valentinian's death, which had never been resolved to his satisfaction. Furthermore, Eugenius had removed all the high civil officers left by Theodosius when he had given the Western half of the empire to Valentinian, so that Theodosius had lost control of the Western Roman Empire. When a party of Western ambassadors arrived in Constantinople to request that Eugenius be acknowledged as the Western augustus, Theodosius was noncommittal, even if he received them with presents and vague promises. Whether he had already decided on an offensive against Eugenius and Arbogast at this point is unclear. In the end, however, after declaring his son Honorius, then eight years old, as the western augustus in January of 393, Theodosius finally resolved to invade the West.
Over the following year and a half Emperor Theodosius the Great marshalled his forces for the invasion. The Eastern armies had atrophied since the death of the emperor Valens and most of his soldiers at the Battle of Adrianople. It fell upon the generals Flavius Stilicho and Timasius both to restore discipline to the legions and to bring them back up to strength through recruitment and conscription. At the same time another of Theodosius's advisers, the eunuch Eutropius, was sent out from Constantinople to seek the advice and wisdom of an aged Christian monk in the Egyptian town of Lycopolis. According to the accounts of the meeting given by Claudian and Sozomen, the old monk prophesied that Theodosius would achieve a costly but decisive victory over Eugenius and Arbogast. The Eastern army set out towards the west from Constantinople in May 394. The re-galvanized legions were bolstered by numerous barbarian auxiliaries including over 20,000 Visigoth federates and additional forces from Syria. Theodosius himself led the army; among his commanders were his own generals Stilicho and Timasius, the Visigoth chieftain Alaric, and a Caucasian Iberian named Bacurios Hiberios. Their advance through Pannonia until the Julian Alps was unopposed, and Theodosius and his officers must have had suspicions about what lay ahead when they discovered that the eastern ends of the mountain passes were undefended. Arbogast had, based on his experiences fighting against the usurper Magnus Maximus in Gaul, decided that the best strategy was to keep his forces united to defend Italy itself, and to that end he went so far as to leave the Alpine passes unguarded. Arbogast's forces consisted mainly of his fellow Franks and Gallo-Romans, plus his own Gothic auxiliaries. Thanks to Arbogast's strategy of maintaining a single, relatively cohesive force, the Theodosian army passed unhindered through the Alps and descended towards the valley of the Frigidus River to the east of the Roman port of Aquileia. It was in this narrow, mountainous region that they came upon the Western army's encampment within the Claustra Alpium Iuliarum in the first days of September.
Claustra Alpium Iuliarum was a defense system within the Roman Empire between Italia and Pannonia that protected Italy from possible invasions from the East. It secured the Postojna Gate, the land link between the eastern and western part of the empire, and thus the Claustra represented an inner border defense of the empire. Unlike a linear limes, the Claustra consisted of a series of interconnected fortifications. In the year 6 the Great Illyrian Revolt took place threatening the Roman heartland. Subsequently, in order to protect Italy, a series of walls and fortifications were gradually erected around the area of the strategic Postojna Gate. Most of the construction was done after 284 under Diocletian and Constantine I. Although this development was done subsequent to a major invasion of Northern Italy by the Alemanni in 271, Whittaker indicates that inner fortification lines were primarily aimed to secure the internal stability of the empire rather than keeping barbarians out. Castra Alpium Iuliarum saw a number of battles.
It is uncertain exactly where the battle took place. Though it has also been claimed that the location of the battle should be sought in the Upper Isonzo Valley, it has mostly been placed somewhere in the Vipava Valley. Whereas the "Frigidus" has been usually considered to be the Vipava River or Hubelj Creek and the battle to take place near Vrhpolje, recent research suggests that it actually took place some kilometers away, between Col and Sanabor in the so called Door to Roman Italia. Before the battle, Eugenius and Arbogast placed a statue of Jupiter on the edge of the battlefield, and had applied images of Hercules on the army banners. This way they hoped to repeat the victories of Rome in earlier days, when it had always relied on the old gods for support in battle. On the first day of battle the old gods seemed to be winning. Theodosius attacked almost immediately, having undertaken little to no prior reconnaissance of the field of battle. He committed his Gothic allies to action first, perhaps hoping to thin their ranks through attrition and lessen their potential threat to the Empire. The Eastern army's headlong attack resulted in heavy casualties but little gain: 10,000 of the Gothic auxiliaries are reported to have been slain, and the Georgian general Bacurius was among the dead. Day's end saw Eugenius celebrating his troops' successful defense of their position while Arbogast sent out detachments to close off the mountain passes behind Theodosius's forces. After a sleepless night, Theodosius was cheered by the news that the men Arbogast had sent to bottle him up in the valley intended to desert to his side. Buoyed by this favorable development, Theodosius' men attacked once again. This time nature was on their side as a fierce tempest apparently the bora, a regular occurrence in the region blew along the valley from the east. Other stories tell of Theodosius praying to God for a storm, which God subsequently granted. The high winds blew clouds of dust into the faces of the Western troops (legend also says that the fierce winds even blew the Western troops' own arrows back at them). Buffeted by the winds, Arbogast's lines broke and Theodosius gained the decisive victory that the Egyptian monk had prophesied. In the aftermath, Eugenius was captured and brought before the emperor. His pleas for mercy went unanswered and he was beheaded. Arbogast escaped the defeat and fled into the mountains, but after a few days' wandering, he concluded escape was impossible and committed suicide.
While the version of the battle in which a divine wind defeated the pagan enemies of Theodosius became popular in late antiquity, modern historians, most notably Alan Cameron, have disputed the reliability of this version of events. Cameron asserts that the idea that Eugenius and Arbogastes were pagans or supporters of pagans was created to justify Theodosius' campaign against them, and that other usurpers, such as Magnentius, were falsely branded as pagans after their defeat. The idea that Theodosius' enemies were pagans originates in the church historian Rufinus, and only the sources dependent on Rufinus mention this idea. In addition, the earliest source to mention the decisive bora wind was Ambrose of Milan, but he states in his sermon on Psalm 36 that the wind blew before that battle, and demoralized Theodosius' enemy before any fighting began. This idea was probably picked up by the poet Claudian, who, in his fanciful and propagandistic poetry for the Theodosian family, moved the wind to the decisive moment of the battle. Claudian seems to have been making a classicizing allusion to Silius Italicus, whose account of the Battle of Cannae mentioned a similar wind blowing spears and weapons back. From Claudian's poetry, which was popular in both eastern and western halves of the Roman Empire, the idea of the bora wind deciding the battle spread. It fit well with the other idea that the battle was one between pagans and Christians: Theodosius, as the Christian emperor, was aided by God in the form of the wind.
It had been a costly but total victory for Theodosius, and a total loss for Eugenius. The western provinces quickly submitted to Theodosius. A mere four months later he died, leaving the government in the hands of his young children Honorius and Arcadius. Most significantly, the battle has often been seen as the last attempt to contest the Christianization of the empire. According to Rufinus, the battle is on a par with the Battle of the Milvian Bridge in importance, for it was seen not only as a victory in a civil war, but a vindication of the Christian God and the triumph of Christianity within a generation the elite pagan families of Rome would give up any serious resistance to Christianity. However, the battle also accelerated the collapse of the Roman army in the west. The legions were already losing their effectiveness, due to reorganizations and a decline in the quality of their training and discipline. The losses at the Battle of the Frigidus weakened the western legions. This downturn in the capabilities of the Roman soldiers meant an increasing reliance by the Empire on barbarian mercenaries employed as foederati, who often proved to be unreliable, or even treacherous.
Foederatus was any one of several outlying nations to which ancient Rome provided benefits in exchange for military assistance. The term was also used, especially under the Roman Empire for groups of "barbarian" mercenaries of various sizes, who were typically allowed to settle within the Roman Empire. The sense of the term foederati and its usage and meaning was extended by the Roman practice of subsidizing entire barbarian tribes which included the Franks, Vandals, Alans, Huns and, best known, the Visigoths in exchange for providing warriors to fight in the Roman armies. Alaric began his career leading a band of Gothic foederati. At first, the Roman subsidy took the form of money or food, but as tax revenues dwindled in the 4th and 5th centuries, the foederati were billeted on local landowners, which came to be identical to being allowed to settle on Roman territory. Large local landowners living in distant border provinces (see "marches") on extensive, largely self-sufficient villas, found their loyalties to the central authority, already conflicted by other developments, further compromised in such situations. Then, as these loyalties wavered and became more local, the Empire began to devolve into smaller territories and closer personal fealties.
The first Roman treaty with the Goths was after the defeat of Ariaric in 332, but whether or not this treaty was a foedus is unclear. The Franks became foederati in 358 AD, when Emperor Julian let them keep the areas in northern Gaul, which had been depopulated during the preceding century. Roman soldiers defended the Rhine and had major armies 100 miles (160 km) south and west of the Rhine. Frankish settlers were established in the areas north and east of the Romans and helped with the Roman defense by providing intelligence and a buffer state. The breach of the Rhine borders in the frozen winter of 406 and 407 made an end to the Roman presence at the Rhine when both the Romans and the allied Franks were overrun by a tribal migration en masse of Vandals and Alans. In 376 AD, some of the Goths asked Emperor Valens to allow them to settle on the southern bank of the Danube river, and were accepted into the empire as foederati. These same Goths then rose in rebellion and defeated the Romans in the Battle of Adrianople in 378 AD. The critical ensuing loss of military manpower forced the Western Roman Empire to rely much more on foederati levies thereafter. The loyalty of the tribes and their chieftains was never reliable, and in 395, the Visigoths, this time under the lead of Alaric, once again rose in rebellion. The father of one of the most powerful late Roman generals, Stilicho, was from the ranks of the foederati.
Πηγή : https://en.m.wikipedia.org/wiki/Battle_of_the_Frigidus
https://en.m.wikipedia.org/wiki/Decline_of_Greco-Roman_polytheism
https://en.m.wikipedia.org/wiki/Foederati
https://en.m.wikipedia.org/wiki/Claustra_Alpium_Iuliarum
https://en.m.wikipedia.org/wiki/Roman_army

The Byzantine Greek Exarchs of Ravenna and Italy (Part C)

Theophylact was an Exarch of Ravenna (701 or 702-709), succeeding John II Platinus. According to T.S. Brown, the garrison of Ravenna made an attempt on his life in 701. Shortly after his promotion, Theophylact marched from Sicily to Rome, where John VI had recently been made Pope. His reasons for marching into the city are not known, but his presence infuriated the Romans. The local soldiers threatened Theophylactus, but John managed to subdue them; several of the exarch's minions, however, were set upon. In 709 the Byzantine Emperor Justinian II sent an expedition under the command of the patrician Theodore against the city of Ravenna, possibly in retaliation for the participation of the city's inhabitants in the rebellion of 695. Theodore, upon reaching Ravenna, invited all of the leading citizens of the city to attend a banquet. As they arrived, they were seized and dragged aboard ship. Ravenna was then sacked, while the captured officials were brought to Constantinople. There, Justinian sentenced them all to death; the Archbishop Felix alone was spared, although he was blinded. Theophylactus was apparently not a victim of the catastrophe, but had little control over the situation, and the exarchate was severely weakened. Theophylactus was succeeded by John III Rizocopus in 709.
John III Rizocopus was an Exarch of Ravenna (710). Following the restoration of the Byzantine Emperor Justinian II, he sent a military force to savage Ravenna. "Apparently," writes Jeffrey Richards, "some prominent Ravennates were involved in the revolt which overthrew Justinian and when he returned to power he determined to revenge himself on the entire city." The Archbishop Felix was arrested with other prominent citizens and taken to Constantinople, and the city plundered and burned. In response, the citizens and soldiers of Ravenna rebelled, making one George the son of Johannicus their leader, whose father was one of the captives taken to Constantinople. John was appointed Exarch not long after this, and landed at Naples with loyal troops, where he encountered Pope Constantine responding to an Imperial summons to Constantinople. John then proceeded to Ravenna by way of Rome, where he "cut the throats" of several senior papal officials, according to the Liber Pontificalis. Richards explains this violent act by pointing out "the inclusion of the papal steward and the papal treasurer among the victims suggests a bid to plunder the papal treasury." John Rizocopus continued to Ravenna, where he died shortly after, although the details are not recorded. The Liber Pontificalis does record that in Ravenna "by God's judgment on his atrocious deeds he [John] died an ignominious death". Whether his death was due to illness or a revolt by the Ravennese is impossible to determine, but the latter is more likely, given the subsequent dispatch of a punitive expedition. The strategos of Sicily, Theodore, was placed in charge of the latter, and imprisoned and executed the leaders of the Ravennese revolt, including Archbishop Felix, who was deported to Constantinople, blinded and exiled to the Crimea.
Popes of the first half of the eighth century perceived Constantinople as a source of legitimating authority and in practice "paid handsomely" to continue to receive imperial confirmation, but Byzantine authority all but vanished in Italy (except for Sicily) as the emperors became increasingly pressed by the Muslim conquests. Although antagonism about the expense of Byzantine domination had long persisted within Italy, the political rupture was set in motion in earnest in 726 by the iconoclasm of Emperor Leo III the Isaurian. The exarch was lynched while trying to enforce the iconoclastic edict and Pope Gregory II saw iconoclasm as the latest in a series of imperial heresies. In 731, his successor, Pope Gregory III organized a synod in Rome (attended by the Archbishop of Ravenna), which declared iconoclasm punishable by excommunication. When the exarch donated six columns of onyx to the shrine of St. Peter in thanks for the pope's assistance in his release from the Lombards, Gregory III defiantly had the material crafted into icons. Leo III responded in 732/33 by confiscating all papal patrimonies in South Italy and Sicily, together constituting most papal income at the time. He further removed the bishoprics of Thessalonica, Corinth, Syracuse, Reggio, Nicopolis, Athens, and Patras from papal jurisdiction, instead subjecting them to the Patriarch of Constantinople. This was in effect an act of triage: it strengthened the imperial grip on the southern empire, but all but guaranteed the eventual destruction of the exarchate of Ravenna, which finally occurred at Lombard hands in 751. In effect, the papacy had been "cast out of the empire". Pope Zachary, in 741, was the last pope to announce his election to a Byzantine ruler or seek their approval.
Scholasticus was an exarch of Ravenna (713-723). In 713 he was appointed as exarch, the same year Anastasios II became Byzantine Emperor, and overthrew the Monothelite Emperor Philippicus. Scholasticus was charged with giving a letter to Pope Constantine, which described Anastasios' allegiance to orthodoxy, helping to heal the rift between Rome and Constantinople. He was replaced in ca. 723 as exarch by Paul. Paul was a senior Byzantine official under Leo III the Isaurian, serving as the strategos of Sicily, and then as the Exarch of Ravenna from 723 to 727. Paul is first mentioned in 717/18. Theophanes the Confessor calls him the private chartoulariosof Emperor Leo III the Isaurian, while Patriarch Nikephoros I of Constantinople calls him a loyal and close confidante (oikeios) of Leo's, and that he was experienced in military matters. As a result, when the governor (strategos) of Sicily, Sergios, driven by a false message that Constantinople had fallen to the Arabs, declared a rival emperor in the person of Basil Onomagoulos, Leo named him as Sergios' replacement and sent him to Sicily to restore control. It was probably on this occasion that he was raised to the rank of patrikios, although Patriarch Nikephoros implies that he already held the title. He is commonly held to have been the same as the Sergios appointed as Exarch of Ravenna in c. 723, and consequently to have held the office of strategos of Sicily continuously until then. Although both suppositions are likely, neither is certain. If the identification is true, then Paul was responsible for the defeat of an Arab attack on the island in 720/21. As exarch, he had to face the resistance of the local inhabitants, led by Pope Gregory II, to the high taxation demanded by Leo. According to the Liber Pontificalis, the Emperor ordered Paul to either kill or imprison the Pope, but both failed and led to a renewed wave of rebellion against imperial authority in Italy; the Pope even anathematized Paul. In 726/27, the Ravenna itself rose in revolt, denouncing both Exarch Paul and Emperor Leo III, and overthrew those officers who remained loyal. Paul rallied the loyalist forces and attempted to restore order, but was killed. The armies discussed electing their own emperor and marching on Constantinople, but when they sought the advice of the Pope, he dissuaded them from acting against the sitting emperor. According to John Julius Norwich, the person traditionally recognized as the first doge of Venice, Paolo Lucio Anafesto, was actually Exarch Paul. Moreover, Paul's magister militum had the same first name as the doge's reputed successor, Marcellus Tegallianus, casting doubt on the authenticity of that doge as well.
Eutychius was the last Exarch of Ravenna (c. 727–751). The Exarchate of Ravenna had risen in revolt in 727 at the imposition of iconoclasm; the Exarch Paul lost his life attempting to quash the revolt. In response, Emperor Leo III the Isaurian (r. 717–741) sent the eunuch patrician Eutychius to take control of the situation. In certain historical works, Eutychius is mentioned as having served as exarch already in 710/11–713, between the tenures of John III Rizocopus and Scholasticus. This is however a modern interpolation based on an erroneous reading of the Liber pontificalis. Eutychius landed in Naples, where he called upon loyal citizens to assassinate Pope Gregory II. When the citizens responded by pledging to defend the Pope and to die in his defense, Eutychius turned his attention to the Lombards, offering King Liutprand and the Lombard dukes bribes if they would abandon Pope Gregory. Despite all of this, according to Jeffrey Richards, Pope Gregory persisted in his efforts to preserve imperial rule in Italy. Eutychius's efforts eventually gained results: King Liutprand came to an agreement with the Exarch, and agreed to support him in return for assistance in subjecting the duchies of Benevento and Spoleto. Pope Gregory, however, met with Liutprand, and convinced him to abandon the effort, then with Liutprand's help effected a reconciliation with Eutychius. When one Tiberius Petasius proclaimed himself emperor in Tuscia and Eutychius found himself critically short of manpower, Pope Gregory ordered the Roman army to help him put down the rebellion, and Petasius was killed. Conflict with the Lombards resulted in disaster in 737, when the exarchate's capital, Ravenna, was seized by Liutprand. Further warfare erupted in 739. Pope Gregory III had supported the dukes of Benevento and Spoleto against Liutprand, causing the latter to invade central Italy. The exarchate, as well as the Duchy of Rome, was ravaged and Ravenna fell to the Lombards; Eutychius was forced to go to the Venetian islands. He appealed to the inhabitants to help liberate Ravenna, and the Venetian fleet sailed with him to recover the city. Shortly after the accession of Pope Zachary in 741, Liutprand planned to campaign against the Lombard Duchy of Spoleto, which had defied him. Zachary, however, marched north to the Lombard capital of Pavia and convinced Liutprand to abort the expedition and to restore some of the territory he had captured. Nevertheless, Liutprand saw this treaty as between him and the Pope alone; in the words of Jeffrey Richards, "he still regarded the exarch as fair game." In 743, Liutprand marched on Ravenna, and Eutychius was so impoverished in resources that he, Archbishop John V of Ravenna, and the leading citizens petitioned the pope to intervene. Pope Zachary began a diplomatic offensive to dissuade Liutprand from conquering Ravenna, and on his journey to the Lombard court at Ticinum, he was met at the church of St. Christopher at Aquila by Exarch Eutychius and citizens of Ravenna. "The sight of the exarch begging the pope to save him from the Lombards testifies more powerfully than anything else to the utter enfeeblement of the exarchate and the effective transfer of authority in Catholic Byzantine Italy from the imperial governor to the pope," observes Richards. Pope Zachary was successful in convincing Liutprand to put off his intended campaign and return the rural districts around Ravenna he had seized. Several years later, however, in 751, the Lombard king Aistulf captured Ravenna. The Exarchate came to an end, and Byzantine Italy was confined to Sicily and the southern, Greek-speaking regions of Italy. The archbishoprics within the former exarchate, had developed traditions of local secular power and independence, which contributed to the fragmenting localization of powers. Three centuries later, that independence would fuel the rise of the independent communes. So the Exarchate disappeared, and the small remnants of the imperial possessions on the mainland, Naples and Calabria, passed under the authority of the Catapan of Italy, and when Sicily was conquered by the Arabs in the 9th century the remnants were erected into the themes of Calabria and Langobardia. Istria at the head of the Adriatic was attached to Dalmatia.
Aistulf (died 756) was the Duke of Friuli from 744, King of Lombards from 749, and Duke of Spoleto from 751. His father was the Duke Pemmo. After his brother Ratchis became king, Aistulf succeeded him in Friuli. He succeeded him later as king when Ratchis abdicated to a monastery. Aistulf continued the policy of expansion and raids against the papacy and the Eastern Roman exarchate of Ravenna. In 751, he captured Ravenna itself and even threatened Rome, claiming a capitation tax. He also conquered the Istria region from Eastern Roman occupation in the same year. The popes, thoroughly irritated and alarmed, and despairing of aid from the Roman Emperor, turned to the Carolingian mayors of the palace of Austrasia, the effective rulers of the Frankish kingdom. In 741, Pope Gregory III asked Charles Martel to intervene, but he was too busy elsewhere and declined. In 753, Pope Stephen II visited Charles Martel's son Pepin the Short, who had been proclaimed king of the Franks in 751 with the consent of Pope Zachary. In gratitude for the papal consent to his coronation, Pepin crossed the Alps, defeated Aistulf, and gave to the pope the lands which Aistulf had torn from the ducatus Romanus and the exarchate (Emilia-Romagna and the Pentapolis). Aistulf died hunting in 756. He was succeeded by Desiderius as king of the Lombards and by Alboin as duke of Spoleto. He had given Friuli to his brother-in-law Anselm, abbot of Nonantula, whose sister Gisaltruda he had married, when he succeeded to the kingship in 749.
The relationship between the Pope in Rome and the Exarch in Ravenna was a dynamic that could hurt or help the empire. The Papacy could be a vehicle for local discontent. The old Roman senatorial aristocracy resented being governed by an Exarch who was considered by many a meddlesome foreigner. Thus the exarch faced threats from without as well as from within, hampering much real progress and development. In its internal history the exarchate was subject to the splintering influences which were leading to the subdivision of sovereignty and the establishment of feudalism throughout Europe. Step by step, and in spite of the efforts of the emperors at Constantinople, the great imperial officials became local landowners, the lesser owners of land were increasingly kinsmen or at least associates of these officials, and new allegiances intruded on the sphere of imperial administration. Meanwhile, the necessity for providing for the defence of the imperial territories against the Lombards led to the formation of local militias, who at first were attached to the imperial regiments, but gradually became independent, as they were recruited entirely locally. These armed men formed the exercitus romanae militiae, who were the forerunners of the free armed burghers of the Italian cities of the Middle Ages. Other cities of the exarchate were organized on the same model.
The Byzantine Papacy was a period of Byzantine domination of the Roman papacy
 from 537 to 752, when popes required the approval of the Byzantine Emperor for episcopal consecration, and many popes were chosen from the apocrisiarii (liaisons from the pope to the emperor) or the inhabitants of Byzantine-ruled Greece, Syria, or Sicily. The Byzantine Papacy was composed of the following popes and antipopes. Of the thirteen popes from 678 to 752, only Benedict II and Gregory II were native Romans; all the rest were Greek-speaking, from Greece, Syria, or Byzantine Sicily. Many popes of this period had previously served as papal apocrisiarii (equivalent of the modern nuncio) in Constantinople. Justinian Iconquered the Italian peninsula in the Gothic War (535–554) and appointed the next three popes, a practice that would be continued by his successors and later be delegated to the Exarchate of Ravenna. With the exception of Pope Martin I, no pope during this period questioned the authority of the Byzantine monarch to confirm the election of the bishop of Rome before consecration could occur; however, theological conflicts were common between pope and emperor in the areas such as monothelitism and iconoclasm. Greek-speakers from Greece, Syria, and Sicily replaced members of the powerful Roman nobles in the papal chair during this period. Rome under the Greek popes constituted a "melting pot" of Western and Eastern Christian traditions, reflected in art as well as liturgy. According to Duffy, by the end of the 7th century, "Greek-speakers dominated the clerical culture of Rome, providing its theological brains, its administrative talent, and much of its visual, musical, and liturgical culture". Ekonomou argues that "after four decades of Byzantine rule, the East was inexorably insinuating itself into the city on the Tiber. Even Gregory would succumb, perhaps unwittingly, to the lux orientis[...] Once the political bonds had been reformed, both Rome and the Papacy would quickly begin to experience, even before the sixth century came to a close, its influence in other ways as well." Ekonomou views the Byzantine influence as organic rather than "an intentional or systematic program" by the emperors or exarchs, who focused more on political control and taxation than cultural influence.
Πηγή : https://en.m.wikipedia.org/wiki/Theophylactus_(exarch)
https://en.m.wikipedia.org/wiki/John_III_Rizocopus
https://en.m.wikipedia.org/wiki/Scholasticus
https://en.m.wikipedia.org/wiki/Paul_(exarch)
https://en.m.wikipedia.org/wiki/Eutychius_(exarch)
https://en.m.wikipedia.org/wiki/Exarchate_of_Ravenna
https://en.m.wikipedia.org/wiki/Aistulf
https://en.m.wikipedia.org/wiki/Ravenna
https://en.m.wikipedia.org/wiki/Byzantine_Papacy

Λακωνικά αποφθέγματα : Η σοφία των αρχαίων Σπαρτιατών

Ο Πλούταρχος ήταν σημαντική προσωπικότητα της Αρχαίας Ελλάδας. Γεννήθηκε το 50 μ.Χ στην Χαιρώνεια της Βοιωτίας. Σπούδασε ρητορική, μαθηματικά και φυσική. Υπήρξε φιλόσοφος, συγγραφέας και παιδαγωγός. Ο Πλούταρχος είχε ένα πλούσιο συγγραφικό έργο από το οποίο έχουν σωθεί ολόκληρα 83 κομμάτια και 33 σε αποσπάσματα. Το έργο του χωρίστηκε σε δύο ενότητες: τα Ηθικά και τους Βίους. Τα Ηθικά περιλαμβάνουν μιά μεγάλη γκάμα θεμάτων θρησκευτικού, πολιτικού και ιστορικού περιεχομένου και αποτελούν σημαντική πηγή γνώσεων και πληροφορίων γιά τους μελετητές και τους ερευνητές ενώ οι Βίοι είναι βιογραφίες σημαντικών προσωπικοτήτων της Ελλάδας και της Ρώμης. Στη φιλοσοφία του κυρίαρχο ζήτημα ήταν η αναζήτηση της αλήθειας και του Θεού. Πέθανε περίπου το 120 μ.Χ στους Δελφούς όπου ήταν επόπτης του Μαντείου των Δελφών. Τα Λακωνικά αποφθέγματα είναι μια πολύτιμη συλλογή καίριων απαντήσεων εξεχόντων Λακώνων, αλλά και κοινών πολιτών της Σπάρτης σε διάφορες περιπτώσεις. Την περίπτωση του θανάτου ενός τέκνου αντιμετωπίζει ο Πλούταρχος στο "Παραμυθητικός προς την ιδίαν γυναίκα", σε μορφή επιστολής για να παρηγορήσει την θλιμμένη σύζυγό του. Ακολουθούν τα Λακωνικά αποφθέγματα.
Οι Σπαρτιάτες πολεμιστές, φορούσαν ερυθρό μανδύα, για μην διακρίνονται τα αίματα των πληγών τους και παίρνουν θάρρος οι αντίπαλοί τους.
– Οι Σπαρτιάτες, δεν ρωτούσαν πόσοι είναι οι εχθροί, αλλά που είναι.
– Κατά την περίοδο των Πελοποννησιακών Πολέμων, οι ασπίδες των Σπαρτιατών έφεραν πάνω τους το γράμμα «Λ» (Λακεδαιμόνιοι). Ήταν ένα είδος ψυχολογικού πολέμου, υπενθυμίζοντας έτσι συνεχώς στους αντιπάλους, ποιους ακριβώς πολεμούσαν (δηλαδή τους καλύτερους πολεμιστές στην Ελλάδα).
– Όταν κάποιος ρώτησε τον βασιλιά Αγησίλαο, γιατί η Σπάρτη είναι ατείχιστη, τότε αυτός, δείχνοντας τα σώματα των Λακεδαιμονίων, απάντησε: «Αυτά είναι τα τείχη των Λακεδαιμονίων!».
– Οι Σπαρτιάτες, θεωρούσαν που αυτό που τους χάριζε τη δόξα και την ελευθερία, ήταν η περιφρόνηση προς τον θάνατο.
– Στη Σπάρτη, επιτύμβιες στήλες, με αναγραφόμενο το όνομα του νεκρού, επιτρέπονταν μόνο εάν αφορούσαν πεσόντες στον πόλεμο. Στις κηδείες των Σπαρτιατών δεν υπήρχαν εκδηλώσεις πένθους και κλάματα.
– Ένας Έλληνας που δοκίμασε τον μέλανα ζωμό, είπε πως τότε κατάλαβε, «γιατί οι Σπαρτιάτες βαδίζουν με τέτοια ευχαρίστηση προς τον θάνατο…».
– Σε κάποια από τις Ολυμπιάδες, ένας γέροντας προσήλθε στο Στάδιο για να παρακολουθήσει τους αγώνες. Μάταια όμως προσπαθούσε να βρει μία θέση για να καθίσει. Μόλις πλησίασε το μέρος όπου κάθονταν οι Σπαρτιάτες, αυτοί αμέσως σηκώθηκαν από σεβασμό για να του προσφέρουν τη θέση τους. Οι υπόλοιποι Έλληνες που βρίσκονταν εκεί γύρω επαίνεσαν του Σπαρτιάτες. Τότε ο γέροντας είπε: «Όλοι οι Έλληνες γνωρίζουν ποιο είναι το καλό. Μόνον οι Σπαρτιάτες, όμως, το πράττουν».
– Ο Λυκούργος, είχε απαγορεύσει τον καλλωπισμό. Σε όλους, γενικά, που ασχολούνταν επαγγελματικά με τον καλλωπισμό απαγόρευσε την είσοδο στη Σπάρτη, επειδή με τις επίπλαστες τέχνες τους κατέστρεφαν το πραγματικό κάλλος.
– Όταν κάποιος πρόβαλε αξίωση για εγκαθίδρυση δημοκρατίας στη Σπάρτη, ο Λυκούργος του απάντησε: «Καθιέρωσε πρώτα εσύ τη δημοκρατία στο σπίτι σου…».
– Όταν ο Λυκούργος ερωτήθηκε γιατί οι Σπαρτιάτες αγωνίζονται μόνο σε αγωνίσματα που δεν έχουν ανάταση χεριού, απάντησε: «Για να μην συνηθίσει κανείς να υποχωρεί στους κόπους».
– Σύμφωνα με τον Λυκούργο, δεν ήταν «ούτε γενναίο, ούτε σύμφωνο προς τα ελληνικά ήθη, το να σκοτώνεις ανθρώπους που υποχωρούν».
– Όταν κάποιος Σπαρτιάτης ζήτησε να μάθει για ποιον λόγο τους απαγόρευσε να πολεμούν εναντίον οχυρωμένων φρουρίων, ο Λυκούργος απάντησε: «Για να μην σκοτώνονται οι γενναιότεροί μας, από γυναίκες, ή παιδιά, ή από παρόμοιους προς αυτά ανθρώπους».
– Ο Χάρριλος, ερωτώμενος γιατί επιτρέπουν στις αδέσμευτες κοπέλες να κυκλοφορούν ακάλυπτες ενώ οι παντρεμένες με κάλυμμα στο κεφάλι, απάντησε: «Επειδή οι κοπέλες πρέπει να βρουν άνδρες, ενώ οι παντρεμένες να κρατήσουν τους άνδρες τους».
– Οι Σπαρτιάτισσες αθλούνταν ημίγυμνες ή και γυμνές, κάτι που θεωρούνταν εξαιρετικά προκλητικό στην υπόλοιπη Ελλάδα.
– Οι μάνες των Σπαρτιατών πολεμιστών, τους έδιναν την ασπίδα τους, πριν φύγουν για τον πόλεμο, λέγοντάς τους: «Ή ταν ή επί τας» (Ή θα επιστρέψεις μ’ αυτήν νικητής, ή πάνω σ’ αυτήν, τιμημένος νεκρός).
– Κάποιος Αθηναίος ρώτησε έναν Σπαρτιάτη: «Ποιά είναι η ποινή για όσους στη Σπάρτη απατούν τους συζύγους τους;». Ο Σπαρτιάτης αποκρίθηκε πως «πρέπει να θυσιάσουν έναν ταύρο, που όταν στέκεται στην κορυφή του Ταΰγετου, πίνει νερό στον Ευρώτα». Ο Αθηναίος απόρησε: «Μα υπάρχει τέτοιος μεγάλος ταύρος;». Για να εισπράξει την απάντηση του Σπαρτιάτη: «Γιατί, υπάρχει Σπαρτιάτης μοιχός;».
– Ένας Λάκωνας που ρωτήθηκε για ποιον λόγο τρέφει μεγάλα γένια, εκείνος απάντησε: «Για να βλέπω τις λευκές τρίχες και να μην κάνω τίποτε ανάξιο του χρώματός τους».
– Όταν κάποιος είδε σε έναν ζωγραφικό πίνακα να σφάζονται Σπαρτιάτες από Αθηναίους και έλεγε ότι είναι ανδρείοι οι Αθηναίοι, ένας Λάκωνας που έτυχε να παραβρίσκεται εκεί είπε: «Στον πίνακα».
– Όταν κάποιοι Χίοι κάποτε επισκέφτηκαν τη Σπάρτη και μετά από φαγοπότι έκαναν εμετό στο χώρο των συσκέψεων των Εφόρων και αποπάτησαν πάνω στα καθίσματα που κάθονται οι Έφοροι, στην αρχή οι Σπαρτιάτες έψαχναν να βρουν μήπως οι δράστες που ασχημόνησαν ήταν συμπολίτες τους. Όταν διαπίστωσαν ότι ήταν Χίοι, ανακοίνωσαν με κήρυκα ότι επιτρέπουν στους Χίους να ασχημονούν.
– Ένας που επισκέφτηκε τη Σπάρτη και επί πολλή ώρα έμενε όρθιος στηριζόμενος στο ένα του πόδι, είπε σε έναν Σπαρτιάτη: «Δεν πιστεύω, Λάκωνα, να μπορείς να σταθείς τόση ώρα στο ένα σου πόδι όση εγώ». Κι εκείνος απάντησε: «Εγώ όχι· μπορούν όμως όλες οι χήνες».
– Όταν κάποιοι συνάντησαν Λάκωνες σ’ έναν δρόμο στην ύπαιθρο, τους είπαν: «Είστε τυχεροί, γιατί μόλις πριν από λίγο έφυγαν από εδώ οι ληστές». Κι εκείνοι απάντησαν: «Όχι, μα τον Ενυάλιο, εκείνοι ήταν τυχεροί, γιατί δεν μας συνάντησαν».
– Ένας Σπαρτιάτης που χτυπήθηκε με βέλος και ξεψυχούσε, έλεγε ότι δεν λυπάται γι’ αυτό, για το ότι δηλαδή θα πεθάνει, αλλά γιατί χτυπήθηκε από δειλό τοξότη και προτού κάνει κάποιο κατόρθωμα.
– Ένας Λάκωνας, όταν είδε κάποιον να κάνει έρανο για τους θεούς, είπε ότι δεν χρειάζονται φροντίδα θεοί που είναι φτωχότεροί του.
– Όταν κάποιος επισκέφθηκε τη Σπάρτη και είδε την τιμή που απέδιδαν οι νέοι προς τους μεγαλύτερους, είπε ότι μόνο στη Σπάρτη συμφέρει να γερνά κανείς.
– Στους Σπαρτιάτες, υπήρχε η συνήθεια να μη χτυπούν την εξώπορτα, αλλά να φωνάζουν απ’ έξω.
– Τον ποιητή Αρχίλοχο που επισκέφτηκε τη Σπάρτη, οι Σπαρτιάτες τον έδιωξαν αυθημερόν, διότι έμαθαν ότι υποστήριξε σε ποίημά του ότι είναι προτιμότερο να πετάει κανείς τα όπλα του στη μάχη παρά να σκοτωθεί.
– Πρώτο από τα καλά και ευχάριστα, πίστευαν ότι είχε θεσπίσει για τους πολίτες ο Λυκούργος τον άφθονο ελεύθερο χρόνο, επειδή απαγορευόταν εντελώς να κάνουν χειρωνακτικές εργασίες. Τη συσσώρευση πλούτου, που συνεπαγόταν κόπο και δυσκολίες, δεν τη χρειαζόταν κανείς καθόλου, γιατί γενικά τον πλούτο τον είχε κάνει αζήλευτο και χωρίς να προσθέτει καμμιά τιμή. Τα χωράφια τους τα καλλιεργούσαν οι Είλωτες, πληρώνοντας προσυμφωνημένη αμοιβή. Και ήταν επάρατο να μισθώνει κανείς ακριβότερα, για να καλλιεργούν έτσι (οι Είλωτες) με ευχαρίστηση, έχοντας το κέρδος τους, και οι ίδιοι να μην είναι πλεονέκτες.
– Μια Σπαρτιάτισσα που έμαθε ότι ο γιος της είχε σωθεί και είχε τραπεί σε φυγή από τους εχθρούς, του έγραφε: «Έχει διαδοθεί κακή φήμη για σένα- ή ξέπλυνε αυτήν πάραυτα ή αλλιώς χάσου». Μια άλλη Σπαρτιάτισσα που έμαθε ότι ο γιος της σκοτώθηκε στη μάχη κρατώντας δυνατά τη θέση του, είπε: «Θάψτε αυτόν και να αναπληρώσει τη θέση του ο αδελφός του».
– Όταν ένας επαίτης ζήτησε ελεημοσύνη από έναν Σπαρτιάτη, εκείνος του είπε: «Αν σου δώσω, θα ζητιανεύεις ακόμα περισσότερο. Για την κατάστασή σου αυτή, εκτός από σένα είναι υπαίτιος και αυτός που σου έδωσε πρώτος ελεημοσύνη, γιατί σε έμαθε να είσαι οκνηρός».
– Ένας Σπαρτιάτης ρώτησε τον Αγησικλή, πως κάποιος χωρίς σωματοφύλακες θα μπορούσε να ασκεί με ασφάλεια την εξουσία. Αυτός απάντησε: «Αν συμπεριφέρεται στον λαό, όπως οι γονείς στα παιδιά τους».
– Στον οινοχόο που ρώτησε τον Αγησίλαο, πόσο κρασί να προσφέρει στον κάθε συνδαιτυμόνα, αυτός απάντησε: «Αν υπάρχει πολύ κρασί, δώσε όσο ζητούν, αν όμως είναι λίγο, μοίρασε σε όλους το ίδιο».
– Όταν ο Αγησίλαος κάποτε ρωτήθηκε, μέχρι που φτάνουν τα σύνορα της Λακωνίας, αφού σήκωσε το δόρυ του, απάντησε: «Μέχρι εκεί που φτάνει αυτό εδώ».
– Στην ερώτηση, γιατί οι Σπαρτιάτες διακρίνονται περισσότερο, ο Αγησίλαος απάντησε: «Επειδή γνωρίζουν να άρχουν και να άρχονται».
– Κάποιος επαινούσε έναν ρήτορα, ο οποίος με την ευφράδεια του λόγου του, μεγαλοποιούσε μικρά και ασήμαντα πράγματα. Τότε ο Αγησίλαος είπε: «Θα θεωρούσατε σπουδαίο και έναν τσαγκάρη που θα έφτιαχνε μεγάλα παπούτσια για μικρό πόδι»;
– Όταν ο Αντίοχος ο έφορος, πληροφορήθηκε ότι ο Φίλιππος έδωσε την ύπαιθρο στους Μεσσήνιους, ρώτησε αν τους έδωσε και δύναμη να την κρατήσουν.
– Ο γιατρός Μενεκράτης, που είχε σημειώσει επιτυχίες σε κάποιες ξεγραμμένες περιπτώσεις και ονομάστηκε γι’ αυτό Δίας, χρησιμοποιούσε καταχρηστικά αυτή την προσωνυμία και μάλιστα τόλμησε να στείλει επιστολή στον Αγησίλαο που (πάνω-κάτω) έγραφε: «Ο Δίας Μενεκράτης εύχεται στον Αγησίλαο να είναι καλά…». Ο Αγησίλαος χωρίς να διαβάσει τα υπόλοιπα, του έγραφε απαντητική επιστολή: «Ο βασιλιάς Αγησίλαος εύχεται στον Μενεκράτη να είναι καλά στα μυαλά του».
– Ο Αγησίλαος άκουσε κάποτε ότι οι σύμμαχοι δυσανασχετούσαν με τις συχνές εκστρατείες, καθώς συμμετείχαν λίγοι Λακεδαιμόνιοι και οι σύμμαχοι ήταν πολλοί. Θέλοντας να αποδείξει το πλήθος αυτών, διέταξε όλους τους συμμάχους να καθίσουν από το ένα μέρος ανάμεικτοι μεταξύ τους και από το άλλο χωριστά μόνοι τους οι Λακεδαιμόνιοι. Έπειτα διέταξε με κήρυκα να σηκωθούν πρώτοι οι κεραμοποιοί, και μόλις σηκώθηκαν αυτοί, διέταξε να σηκωθούν δεύτεροι οι χαλκουργοί, έπειτα οι κτίστες και στη συνέχεια οι οικοδόμοι και μετά ο καθένας που ασκούσε άλλη τέχνη. Σχεδόν είχαν σηκωθεί όλοι οι σύμμαχοι, αλλά από τους Λακεδαιμόνιους κανείς, γιατί είχε απαγορευθεί σ’ αυτούς να μαθαίνουν και να ασκούν χειρωνακτική εργασία. Έτσι, γελώντας ο Αγησίλαος, είπε: «Βλέπετε, άνδρες, πόσο περισσότερους στρατιώτες, στέλνουμε εμείς στις εκστρατείες;».
– Ο Αρχίδαμος του Αγησιλάου, όταν είδε για πρώτη φορά στη Σικελία καταπελτικό μηχάνημα αναφώνησε: «Ω Ηρακλή, χάθηκε η ανδρεία του οπλίτη!».
– Στον Περίανδρο, που ήταν σπουδαίος γιατρός στην επιστήμη του και με πολύ μεγάλη φήμη, αλλά έγραφε αποτυχημένα ποιήματα, ο Αρχίδαμος του Αγησίλαου είπε: «Γιατί, Περίανδρε, αντί πετυχημένου γιατρού επιθυμείς να αποκαλείσαι αποτυχημένος ποιητής;».
– Όταν ο Αρχίδαμος του Αγησίλαου εισέβαλε στην Αρκαδία και έμαθε ότι θα βοηθούσαν τους εχθρούς οι Ηλείοι, τους έστειλε μια επιστολή που έγραφε: «Ο Αρχίδαμος προς τους Ηλείους: Καλό πράγμα η ησυχία…».
– Όταν κάποιος σοφιστής είπε ότι ο λόγος είναι το σπουδαιότερο απ’ όλα, ο Άγης του Αρχίδαμου του είπε: «Επομένως, αν εσύ δεν μιλήσεις, δεν έχεις καμιά αξία».
– Ο Ανάξανδρος του Ευρυκράτη, όταν κάποιος τον ρώτησε γιατί οι Σπαρτιάτες δεν συγκεντρώνουν τα χρήματα σε δημόσιο ταμείο, απάντησε: «Για να μη διαφθαρούν οι φύλακές τους».
– Ο Αναξίλας, σε κάποιον που απορούσε γιατί οι Έφοροι δεν σηκώνονται από τη θέση τους μπροστά στους βασιλείς, αφού μάλιστα από εκείνους διορίζονται, απάντησε: «Για τον ίδιο λόγο που είναι Έφοροι».
– Ο Σπαρτιάτης Ανδροκλείδης, ανάπηρος στο ένα του πόδι, κατατάχτηκε στους πολεμιστές κι όταν κάποιοι έφεραν αντιρρήσεις, εμποδίζοντάς τον λόγω της αναπηρίας του, είπε: «Δεν πρέπει να πολεμά κανείς τους εχθρούς τρεπόμενος σε φυγή, αλλά παραμένοντας στη θέση του».
– Όταν κάποιος είπε στον Ανταλκίδα ότι «μόνοι εμείς σας διώξαμε πολλές φορές από τον Κηφισό», αυτός απάντησε: «Εμείς όμως ποτέ δεν σας διώξαμε από τον Ευρώτα».
– Ο βασιλιάς Βρασίδας φεύγοντας σε πόλεμο, έγραψε στους Εφόρους: «Όσα σας δηλώνω θα τα πραγματοποιήσω στον πόλεμο ή θα έχω πεθάνει».
– Η Αρχιλεωνίς, η μητέρα του Βρασίδα, όταν σκοτώθηκε ο γιος της και κάποιοι από τους Αμφιπολίτες που έφτασαν στη Σπάρτη την επισκέφτηκαν, τους ρώτησε αν ο γιος της σκοτώθηκε πολεμώντας γενναία και αντάξια της Σπάρτης· καθώς εκείνοι τον επαινούσαν πολύ και έλεγαν ότι στις μάχες ήταν ο καλύτερος από όλους τους Λακεδαιμόνιους, εκείνη είπε: «Ξένοι, γενναίος και ενάρετος ήταν ο γιος μου, αλλά η Σπάρτη έχει πολλούς άνδρες ανώτερους από αυτόν».
– Όταν κάποιος ρώτησε τον Δημάρατο, γιατί αυτούς που ρίχνουν τις ασπίδες τους στη μάχη τούς στερούν τα πολιτικά δικαιώματα, όχι όμως και αυτούς που ρίχνουν τις περικεφαλαίες και τους θώρακες, απάντησε: «Αυτά τα φορούν για να υπερασπισθούν τους εαυτούς τους· την ασπίδα όμως την κρατούν για να υπερασπισθούν τον κοινό στρατιωτικό τους σχηματισμό».
– Ερωτώμενος ο Δημάρατος γιατί ζει εξόριστος από τη Σπάρτη, ενώ είναι βασιλιάς, απάντησε: «Γιατί οι νόμοι της είναι ανώτεροι από τους βασιλείς».
– Ο Ευαδαμίδας, βλέποντας τον Ξενοκράτη σε μεγάλη ηλικία, ρώτησε ποιος είναι αυτός και του απάντησαν ότι είναι ένας σοφός που διερευνά την αρετή. Τότε είπε: «Και πότε θα την χρησιμοποιήσει αν ακόμα την αναζητεί;».
– Ο ναύαρχος Καλλικρατίδας, όταν οι φίλοι του Λύσανδρου απαιτούσαν να επιτρέψει σ’ αυτούς να σκοτώσουν από έναν εχθρό και να πάρουν από πενήντα τάλαντα, αν και είχε μεγάλη ανάγκη από χρήματα για τρόφιμα για τους ναύτες του, δεν το επέτρεψε. Και ο Κλέανδρος, σύμβουλός του, είπε: «Εγώ, αν ήμουν στη θέση σου, θα τα έπαιρνα». Και εκείνος απάντησε: «Και εγώ θα τα έπαιρνα, αν ήμουν στη θέση σου».
– Κατά τη ναυμαχία των Αργινουσών, το 406 π.Χ., ενώ η έκβαση ήταν αρνητική για τους Σπαρτιάτες, κάποιος πρότεινε στον ναύαρχο Καλλικρατίδα να φύγει για να σωθεί. Αυτός τότε απάντησε: «Χρέος μου είναι να ακολουθήσω τον νόμο: Να νικήσω ή να πεθάνω. Πεθαίνοντας, η Σπάρτη δεν θα ζημιωθεί, ενώ αν υποχωρήσω θα ταπεινωθεί».
– Κάποιος σοφιστής που μιλούσε για ανδρεία, έκανε τον Κλεομένη να γελάσει, κάτι που ενόχλησε τον σοφιστή. Τότε ο Κλεομένης του είπε: «Μην ενοχλείσαι… Το ίδιο θα έκανα κι αν ένα χελιδόνι μιλούσε γι’ αυτήν. Αν μιλούσε όμως ο αετός, θα επικρατούσε απόλυτη σιωπή…».
– Ο Λεωτυχίδης, όταν κάποιος τον ρώτησε να μάθει για ποιόν λόγο οι Σπαρτιάτες πίνουν λίγο κρασί, απάντησε: «Για να μην αποφασίζουν άλλοι για μας, αλλά εμείς για τους άλλους».
– Όταν σε μια πόρτα τυλίχθηκε γύρω από το κλειδί ένα φίδι και οι μάντεις έλεγαν στον βασιλιά Λεωτυχίδη του Αρίστωνα ότι είναι παράξενο σημάδι, αυτός απάντησε: «Θα ήταν παράξενο σημάδι, αν το κλειδί τυλίγονταν γύρω από το φίδι».
– Προς τον Φίλιππο, τον ιερέα του Ορφέα, που ήταν πάμπτωχος και έλεγε ότι όσοι είχαν μυηθεί απ’ αυτόν θα ζούσαν ευτυχισμένοι μετά το τέλος της ζωής τους, ο Λεωτυχίδης του Αρίστωνα του είπε: «Γιατί λοιπόν, ανόητε, δεν πεθαίνεις, για να παύσεις να θρηνείς τη δυστυχία και τη φτώχεια σου;».
– Κάποιος Σπαρτιάτης σε μια μάχη, έχοντας υψώσει το ξίφος του να το καταφέρει εναντίον ενός εχθρού, μόλις δόθηκε το σύνθημα παύσης της μάχης, δεν ολοκλήρωσε το χτύπημα. Όταν κάποιος τον ρώτησε γιατί δεν σκότωσε τον εχθρό, ενώ τον είχε του χεριού του, απάντησε: «Διότι καλύτερο από το να σκοτώνεις είναι να υπακούς στον αρχηγό».
– Σ’ έναν Λάκωνα που έχανε στην πάλη κατά τη διεξαγωγή των Ολυμπιακών Αγώνων, κάποιος του είπε: «Ο αντίπαλός σου, Λάκωνα, αποδείχτηκε ανώτερος από σένα» Κι εκείνος απάντησε: «Όχι ανώτερος, αλλά καλύτερος στην τέχνη της πάλης».
– Σε κάποιους Θηβαίους που έφερναν ζωηρές αντιρρήσεις για κάποιο θέμα, οι Σπαρτιάτες είπαν: «Πρέπει, ή να χαμηλώσετε τους τόνους, ή να έχετε ισχυρότερη πολεμική δύναμη».
– Κάποιος, ρώτησε ρώτησε έναν Σπαρτιάτη: «Γιατί έχετε μικρά τα ξίφη σας;». Κι ο Σπαρτιάτης απάντησε: «Για να πολεμάμε τους εχθρούς από κοντά».
– Επειδή ο Πίνδαρος έγραψε ότι, «στήριγμα της Ελλάδος είναι η Αθήνα», ένας Σπαρτιάτης παρατήρησε: «Αν η Ελλάδα ακουμπούσε σε τέτοιο στήριγμα, θα είχε γκρεμισθεί».
– Κάποιος Σπαρτιάτης ρωτήθηκε για κάτι και απάντησε αρνητικά κι όταν εκείνος που τον είχε ρωτήσει του είπε ότι ψεύδεται, του απάντησε: «Βλέπεις λοιπόν ότι είσαι ανόητος, αφού ρωτάς για πράγματα που γνωρίζεις;».
– Κάποτε επισκέφτηκαν Λάκωνες πρεσβευτές τον τύραννο Λύγδαμη, κι επειδή εκείνος, προσπαθώντας να τους αποφύγει, ανέβαλλε πολλές φορές τη συνάντηση, και τελικά κάποιος είπε σ’ αυτούς ότι ο τύραννος είναι ασθενής, οι πρέσβεις του απάντησαν: «Πες σ’ αυτόν ότι, μα τους θεούς, δεν ήλθαμε να παλέψουμε μαζί του αλλά να συζητήσουμε».
– Όταν ένας Λάκωνας είχε πιαστεί αιχμάλωτος σε πόλεμο και τον πουλούσαν, την ώρα που ο κήρυκας διαλαλούσε «πουλάω δούλο», εκείνος του έκλεισε το στόμα λέγοντάς του: «Λέγε ότι πουλάς αιχμάλωτο».
– Ένας Σπαρτιάτης με πρόβλημα όρασης που ήθελε να πάει στον πόλεμο, ρωτήθηκε από κάποιον: «Που πας σ’ αυτήν την κατάσταση και τί νομίζεις ότι θα πετύχεις;». Αυτός τότε απάντησε: «Ακόμη κι αν δεν πετύχω τίποτε άλλο, σίγουρα θα στομώσω το ξίφος του εχθρού».
– Οι Λακεδαιμόνιοι Βούλης και Σπέρχης πήγαν εθελοντικά στο βασιλιά των Περσών Ξέρξη για να τους επιβληθεί τιμωρία, που όφειλε η Σπάρτη σύμφωνα με κάποιον χρησμό, διότι σκότωσαν τους κήρυκες που είχαν σταλεί από τον Πέρση βασιλιά σ’ αυτούς. Αφού παρουσιάστηκαν στον Ξέρξη, του ζητούσαν να τους σκοτώσει με όποιον τρόπο θέλει για εξιλέωση των Λακεδαιμονίων. Κι όταν εκείνος, κατάπληκτος, τους άφησε ελεύθερους και πρότεινε σ’ αυτούς να μείνουν κοντά του, είπαν: «Και πώς θα μπορούσαμε να ζήσουμε εδώ, εγκαταλείποντας την πατρίδα και τους νόμους και εκείνους τους ανθρώπους, για χάρη των οποίων διανύσαμε τόσο δρόμο για να πεθάνουμε;». Καθώς τους παρακαλούσε επίμονα και ο στρατηγός Ίνδαρος και υποσχόταν σ’ αυτούς ότι θα τύχουν ίση τιμή με τους πιο στενούς φίλους του βασιλιά, του απάντησαν: «Μας δίνεις την εντύπωση ότι αγνοείς πόσο σπουδαίο πράγμα είναι η ελευθερία, την οποία κανένας συνετός άνθρωπος δεν θα αντάλλαζε με τη βασιλεία των Περσών».
– Όταν οι Έφοροι παρατήρησαν ότι ο Λεωνίδας εκστρατεύει με λίγους άνδρες (μόλις 300) για τις Θερμοπύλες, αυτός απάντησε: «Δεν χρειάζονται περισσότεροι για την μάχη που πάμε». Καθώς πάλι εκείνοι του είπαν, «Μήπως έχεις κάτι άλλο εκτός από το να αποκλείσεις τα περάσματα;», εκείνος τους είπε: «Φαινομενικά, αλλά ουσιαστικά πάω να πεθάνω υπέρ των Ελλήνων».
– Ένας στρατιώτης, πληροφόρησε τον Λεωνίδα, ότι είναι κοντά οι εχθροί. Εκείνος τότε είπε: «Επομένως, κι εμείς είμαστε κοντά τους».
– Στην ερώτηση, γιατί οι άριστοι προτιμούν τον ένδοξο θάνατο αντί για την άδοξη ζωή, ο Λεωνίδας απάντησε: «Γιατί, το δεύτερο το θεωρούν κάτι το φυσικό, ενώ το πρώτο είναι προσωπική επιλογή τους».
– Όταν ο Ξέρξης προσπάθησε να δελεάσει τον Λεωνίδα, δίνοντάς του την εξουσία της Ελλάδος με αντάλλαγμα την υποταγή του, εκείνος απάντησε: «Για μένα είναι πολύ ανώτερος ο θάνατος για την υπεράσπιση της Ελλάδος, από το να γίνω μονάρχης στους ομοφύλους μου».
– Ο Λεωνίδας, στην απαίτηση του Ξέρξη, να παραδώσει τα όπλα, απάντησε περήφανα: «Μολών λαβέ!» («Έλα να τα πάρεις» -ή ακριβέστερα, «αφού έρθεις, πάρ’ τα»).
– Στην απειλή των Περσών, ότι η πυκνότητα των βελών τους θα σκεπάσει τον ήλιο, ο Σπαρτιάτης Διηνέκης απάντησε ειρωνικά: «Καλύτερα. Θα πολεμήσουμε υπό σκιάν».
– O Λεωνίδας, την τελευταία μέρα πριν την αποφασιστική μάχη των Θερμοπυλών, σύστησε σε Σπαρτιάτες και Θεσπιείς να φάνε ελαφρά για να μην δυσκολευτούν στη μάχη. «Απόψε θα δειπνήσουμε πλουσιοπάροχα στα βασίλεια του Πλούτωνος», τους είπε με αυτοσαρκασμό.
-Η Γοργώ, η σύζυγος του Λεωνίδα, όταν κάποια φιλοξενούμενη φίλη είπε προς αυτήν ότι «μόνο εσείς οι Σπαρτιάτισσες κυβερνάτε τους άνδρες», απάντησε: «Γιατί μόνο εμείς γεννάμε άνδρες».
– Πληροφορούμενος ο Σπαρτιάτης Λόχαγος τον θάνατο του γιου του, απάντησε: «Πάντα γνώριζα ότι ήταν θνητός και όφειλε να πεθάνει..».
– Στην ερώτηση ποιο πολίτευμα είναι καλό, ο Λύσανδρος απάντησε: «Αυτό που ανταμείβει τους γενναίους και τους δειλούς όπως τους αξίζει».
– Βλέποντας τους Βοιωτούς να αμφιταλαντεύονται να θα του επιτρέψουν τη διέλευση όταν περνούσε από τη χώρα τους, ο Λύσανδρος έστειλε ανθρώπους του ζητώντας να μάθει αν θα περάσει μέσα από τα εδάφη τους με όρθια ή πλαγιαστά τα δόρατα.
– Όταν ο Λύσανδρος πήγε στη Σαμοθράκη για χρησμό, ο ιερέας του ζήτησε να πει ποια ήταν η πλέον παράνομη πράξη που είχε κάνει στη ζωή του. Ο Λύσανδρος ρώτησε τότε: «Πρέπει να κάνω αυτό, επειδή το ζητάς εσύ ή οι θεοί;». Κι όταν εκείνος απάντησε ότι «το απαιτούν οι θεοί», είπε: «Βγες εσύ έξω από τον ναό και, αν με ρωτήσουν οι θεοί, θα το πω σ’ εκείνους».
– Ο Πολυκρατίδας, όταν κάποτε μαζί με άλλους πήγε ως πρεσβευτής στους στρατηγούς του Πέρση βασιλιά, στην ερώτηση αυτών αν έχουν πάει με δική τους πρωτοβουλία ή με δημόσια απόφαση, απάντησε: «Αν πετύχουμε στην αποστολή μας, ήλθαμε με δημόσια απόφαση, αλλιώς, ήλθαμε με δική μας πρωτοβουλία».
– Όταν ο Πεδάριτος πληροφορήθηκε ότι οι εχθροί είναι πολυάριθμοι, είπε: «Ωραία, γιατί θα γίνουμε ενδοξότεροι, σκοτώνοντας περισσότερους».
– Το 338 π.Χ., μετά τη μάχη της Χαιρώνειας, ο Φίλιππος Β’ της Μακεδονίας ξεκίνησε μια θριαμβευτική πορεία στις πόλεις της νοτίου Ελλάδος για να εδραιώσει την πανελλήνια συμμαχία κατά των Περσών. Οι Σπαρτιάτες δεν του επέτρεψαν να μπει στην πόλη τους. Τότε ο Φίλιππος τους διεμήνυσε πως αν κυριεύσει την πατρίδα τους, δεν θα πρέπει να περιμένουν κανένα έλεος. Και οι Σπαρτιάτες του απάντησαν λακωνικά, με μία μόνο λέξη: «Αν».
– Όταν ο Φίλιππος κάλεσε τους Σπαρτιάτες να επιλέξουν τι από τα δύο θέλουν, να μπει στην πόλη τους ως φίλος ή ως εχθρός, αυτοί απάντησαν: «Ουδέτερον» (Ούτε το ένα, ούτε το άλλο).
– Το 336 π.Χ. ο Μέγας Αλέξανδρος συγκάλεσε στην Κόρινθο συνέδριο για να αναγνωριστεί ως στρατηγός-αυτοκράτωρ για την εκστρατεία εναντίον των Περσών. Οι Σπαρτιάτες αρνήθηκαν, λέγοντας: «Οι Λακεδαιμόνιοι έχουν μάθει να ηγούνται των Ελλήνων και όχι να τους ακολουθούν».
Πηγή : https://www.pare-dose.net/4829
https://www.ianos.gr/ploutarxou-ithika-lakonika-apofthegmata-0084146.html
https://www.ianos.gr/person/ploutarxos-0023575.html/