Ελληνική ιστορία και προϊστορία

Ελληνική ιστορία και προϊστορία
Ελληνική ιστορία και προϊστορία

Πέμπτη 23 Φεβρουαρίου 2017

La storia interessante della città di Siracusa alla epoca neolitica e antica greca

L' antica Siracusa fu fondata nel 734 a.C. da un gruppo di coloni Corinzi condotti nell'isola di Ortigia dall'ecista Archia. Il territorio venne antropizzato millenni prima dell'arrivo dei Greci. In esso vennero infatti rinvenute importanti e vaste aree archeologiche mostranti nell'insieme l'afflusso di diverse antiche civiltà qui concentratesi. Nella sua lunga storia, Syrakousai nome derivato dall'antico Syraka rappresentò uno dei più importanti centri del Mediterraneo, nonché annoverata tra le principali poleis dell'Antica Grecia. Rivestì quindi un ruolo fondamentale nel campo della letteratura, scienza e filosofia del mondo antico. Il fulcro del suo potere venne rappresentato dalla terra di Sicilia, ma la sua influenza si estese ben oltre i suoi confini territoriali. Arrivò a primeggiare con Atene e resistette per molti secoli alle offensive di Cartagine. Cadde infine nel 212 a.C. sotto il duraturo assedio da parte di Roma. Integrata nell'assetto della Repubblica romana, in qualità di capitale della provincia Sicilia, passò nel I secolo a.C. sotto il dominio dell'Impero romano. Quando questo vacillò, la città divenne possedimento delle popolazioni germaniche (Vandali, Goti e Ostrogoti). Nel V secolo entrò a far parte dell'Impero romano d'Oriente. Nel VI secolo Siracusa venne designata capitale dell'intero Impero dei bizantini ; situazione che culminò poco dopo più di un quinquennio con l'assassinio dell' imperatore e il ritorno del potere a Costantinopoli. Superato un primo assedio degli Arabi nel IX secolo, la città cadde in maniera cruenta e definitiva durante il secondo assedio arabo, nella primavera dell' 878. Tale conquista segnò la fine dell'egemonia siracusana. Nelle epoche che seguirono, la città rivestì ugualmente un importante ruolo nella storia di Sicilia.
Numerosi sono i siti archeologici cosparsi sul territorio geografico del siracusano. All' interno del tessuto urbano, a nord dove millenni dopo sarebbe sorta la greca porta Scea, risiede il sito più antico di Siracusa e tra i più antichi dell'intera Sicilia, il villaggio trincerato della civiltà di Stentinello, risalente all' età neolitica (6000-5000 a.C.). Di civiltà tipo-Stentinello è anche il villaggio di Matrensa, a sud di Siracusa, verso la foce dell'Anapo. All'esterno, tra il mare e la terraferma, il sito di Ognina, oltre a mostrare le stesse peculiarità stentinelliane, con il suo isolotto semisommerso, mostra anche una rara unica in Sicilia analogia con la civiltà megalitica di Malta (qui si stabilì una colonia maltese del bronzo antico). Segue il sito costiero del Plemmirio, anch'esso dell'età del bronzo. Di primaria importanza il sito costiero della penisola di Thapsos (media età del bronzo), che mostra forti influssi micenei risalenti alla pre-colonizzazione greca. Tra le più rilevanti ed estese necropoli risalenti all' età del bronzo e del ferro si menzionano nell'entroterra Pantalica, la cui storia si intreccia sul finale con la colonizzazione di Siracusa, e Cassibile; entrambi i siti furono abitati da Sicani e Siculi a partire dal XXI secolo a.C. All'interno del tessuto urbano vi è la necropoli del Fusco, risalente all' VIII secolo a.C. , che in alcune sue parti presenta già l'apporto delle unioni tra la cultura autoctona e quella greca. Siti analoghi, abitati dai Siculi, sono disseminati lungo il percorso urbano, fino a giungere all'interno dell'isola di Ortigia: dove si stabilirono i primi colonizzatori Greci nell'VIII secolo a.C. Il nome Syrakousai trae la sua origine da Syraka, il nome preistorico di Siracusa, ma la provenienza di tale toponimo è estremamente incerta, così come il suo originale significato. Ancor prima che vi giungesse il corinzio Archia, alcune leggende di minore risonanza storica, nate in epoca greca, narrano che il territorio siracusano venne colonizzato da diverse popolazioni provenienti dall'Ellade. Gli Etoli avrebbero avuto un legame con le più antiche origini della polis ; essi sarebbero giunti nell'isola di Ortigia poco dopo l' universale Diluvio, così chiamata in ricordo della loro patria, lasciandola solamente all'arrivo dei Siculi. Secondo alcuni studiosi moderni anche gli Elei avrebbero giocato un ruolo fondamentale nella nascente polis, giungendovi durante una prima fase di colonizzazione, antecedente a quella corinzia. Ciò viene dedotto basandosi su un noto verso di Pindaro, nel quale il poeta tebano menziona una famiglia siracusana d'origine elea che sarebbe stata la fautrice della diffusione del culto di Artemide e Aretusa. Anche la leggenda del fiume Alfeo trarrebbe la sua origine dalla città di Olimpia, rivelando quindi un profondo collegamento per Siracusa con la terra dell'Elide. Di interesse storico è inoltre la presunta presenza letteraria di una Siracusa preistorica all'interno del poema epico di Omero ; l' Odissea. La menzione di due luoghi, Syra e Ortigia, identificabili con Siracusa e la sua isola, Ortigia, ha fatto discutere gli studiosi, non giungendo ad un parere condiviso al riguardo. « Eccoci or dunque a dirti quello, di che m'interroghi e cerchi. Evvi c'ert'isola, Siria nomata, se forse l'udisti, al di sopra di Ortigia, dove si volta il sole. Ma lì quando invecchiano le stirpi degli uomini, arriva Apollo dall'arco d'argento con Artemide, e li colpisce e li uccide con i suoi dardi pietosi. Ci sono lì due città, e tutto è diviso fra loro a metà: su entrambe regnava mio padre, Cyesio Ormenide, simile agli immortali. (Omero, Odissea). Nel mondo antico vi erano altre località geografiche conosciute con il nome di Ortigia. In ognuna di esse spiccava un forte culto per le divinità degli astri, poiché la leggenda vuole che nell'isola appellata con questo nome detta anche Asteria, dal nome della dea degli astri, tramutata in principio in una quaglia e poi in un'isola Latona, figlia di Titani e sorella di Asteria, vi partorì i gemelli Apollo, dio del sole, e Artemide, dea della caccia e della luna. L'isola di Siracusa, odiernamente rimasta l'unica a portare ancora questo nome, in passato fece quindi parte di una serie di località omonime, apparentemente tutte connesse tra loro dal culto per Apollo e Artemide.
« Luogo di riposo sacro di Alfeo, Ortigia, germoglio della celebre Siracusa, giaciglio di Artemide, sorella di Delo, da te sgorga un inno di dolci parole per rendere grande lode ai cavalli dai piedi di tempesta in onore di Zeus Etneo » (Pindaro). La leggenda fondativa attribuisce al Bacchiade Archia di Corinto, discedente di Eracle e figlio d'Evageto, la nascita della polis di Syrakousai. L'ecista dopo aver consultato l' Oracolo di Delfi giunse sulla costa siracusana, riuscendo a insediarsi con il suo gruppo di coloni all'interno dell'isola di Ortigia, dopo averne scacciato i Siculi. La maggior parte di questi coloni, afferma Strabone, provenivano dalla Tenea corinzia, abitata, secondo Aristotele e Pausania, da prigionieri Troiani di Agamennone, originari della Troade (da essi i primi greci Siracusani avrebbero ereditato il forte culto per il dio del sole, Apollo), o da Eoli della Tessaglia, secondo alcune ipotesi moderne(per cui dagli Eoli i Siracusani avrebbero ereditato il diffuso culto per Artemide). L' anno della fondazione non trova unanimi consensi tra gli storici antichi. Tra le varie date la più accreditata è quella fornita dalla tradizione tucididea : il 734 o il 733 a.C. La polis si sviluppò in tempi rapidi, la su tirannide venne instaurata nel 485 a.C. da Gelone I. Nei secoli che seguirono aumentò la sua fama, le sue conquiste e le sue ricchezze, tanto da diventare proverbiale tra gli antichi Greci; Strabone diceva di coloro troppo ricchi che «non basterebbe loro nemmeno la decima dei Siracusani ». Espandendo le sue vie commerciali, Siracusa attirò la rivalità di Atene, la quale nel 415 a.C., nel contesto della guerra del Peloponneso, allestì la più costosa e poderosa armata salpata dalla Grecia fino ad allora, e la spedì in Sicilia, con l'intento di sottomettere Siracusa. Isocrate definì tale avvenimento « un puro atto di follia » da parte di Atene; difatti la sua armata ne uscì completamente distrutta. Governata da grandi tiranni, come Dionisio I e la sua dinastia, Siracusa divenne un importante interlocutore nella vita politica del mondo antico: i suoi rapporti con i maggiori centri del Mediterraneo furono di sovente costellati da conflitti.
È quel che accadde con Cartagine, la capitale fenicia, che adottando una politica imperialistica nel lato occidentale dell'isola, riconobbe in Siracusa la sua principale avversaria, quindi si instaurarono ben presto le guerre greco-puniche per il controllo della Sicilia. Nella sua lunga storia, capitò che alcuni di questi rapporti fossero spesso ambigui; così come viene descritto il primo approccio della Siracusa dionigiana con la Roma repubblicana, il cui assedio gallico si è sostenuto fosse frutto di un' alleanza tra Siracusa e i Galli, per frenare la nascente egemonia romana. L'allargamento dei possedimenti siracusani sulla sponda orientale dell'Adriatico portò ad un'incrinazione dei rapporti anche con Sparta , la quale cominciava a guardare con sospetto le mosse della pentapolis. Tuttavia il crollo della tirannide dionisiana, determinata da un logoramento politico e da un serrato conflitto bellico interno, che vide come protagonisti Dionisio II da un lato e Dione, supportato dal filosofo Platone, dall'altro, portò ad un drastico mutamento del panorama geopolitico. In una lettera attribuita a Platone, il filosofo ateniese sembra intravedere nel crollo di questa tirannide il declino dell'egemonia siceliota; egli rivolto ai familiari di Dione, scrive: « C'è il rischio che periscano sotto il peso di questo ciclo sia l'intera stirpe dei tiranni sia quella dei democratici; ma se si verificasse una di queste cose verosimili e deprecabili, l'intera Sicilia, caduta sotto una dinastia e un dominio di Fenici o di Osci, arriverà quasi all'abbandono della lingua greca. Bisogna quindi che tutti i Greci, con tutte le loro forze, definiscano un rimedio contro queste eventualità. » (Platone, Lettera VIII, 353e.). Il vuoto lasciato dalla tirannide siracusana, la più potente d'Europa, venne colmato dall'ascesa di Alessandro Magno , con l'affermazione dell'ellenismo. Deposta ogni velleità di stampo imperialistico verso l' alto Adriatico, Siracusa concentrò le proprie attenzioni nel porre un freno all'espansionismo cartaginese: governata in quei frangenti da Agatocle , spedì il suo esercito in terra d'Africa. Qui il Siracusano strinse alleanza in funzione antipunica con Ofella, che fu generale e compagno di Alessandro Magno in Asia , ma venne tradito da Agatocle, che assassinandolo lo derubò dei suoi diecimila soldati, davanti alle porte di Cartagine. Richiamato urgentemente in Sicilia a causa di una ribellione delle città greche, capeggiate da Akragas, dopo aver sconfitto i ribelli, fece troppo tardi ritorno in Africa; il suo esercito gli si rivoltò contro. Tuttavia riuscì a spostare l'espansione siracusana verso il levante : assaltando Itaca e conquistando Corfù, per la quale si batté contro le forze del re di Macedonia, Cassandro I. I progetti di Agatocle vennero stroncati quando si trovava al culmine del proprio potere: la sua dinastia venne in parte spezzata; la moglie Teossena , figlia di Tolomeo I d'Egitto, venne fatta fuggire dalla polis in rivolta, con i figli minori del tiranno: Arcagato di Libia e Teossena d'Egitto. Agatocle venne infine avvelenato. La morte improvvisa del tiranno, che poco prima di andarsene aveva designato il popolo come suo erede, portò a nuove lotte per la successione al potere. Nel 278 a.C. giunse in città Pirro, re dell'Epiro , il quale avendo sposato una figlia di Agatocle, Lanassa, si dichiarò per diritto re di Siracusa. Ma la lotta interna, tutt'altro che placata, lo costrinse infine a desistere e a lasciare il comando di Siracusa. In un contesto di guerra contro i Mamertini (popolo osco che militò come mercenario nell'esercito di Agatocle e che ora pretendeva la cittadinanza e nuovi domini), salì al trono Gerone II, il quale si diceva discendente dei Dinomenidi : la prima casata reale dei Sicelioti. Costuì rappresentò il più longevo tiranno dei Siracusani. Il suo lungo regno venne ricordato con benevolenza nelle cronache antiche: fiorì alla sua corte il genio del siracusano Archimede , ma l'arrivo bellicoso dei Romani, chiamati in soccorso dai Mameritini, rappresentò non solo la fine dei domini jeroniani, ma la rovina dell'intera stirpe greca. Con lo scoppio delle guerre romano-puniche, Siracusa si ritrovò intrappolata tra due fuochi: da un lato Cartagine, dall'altro Roma. Gerone riuscì a mitigare il pericolo, offrendo alleanza ai Romani, ma il suo successore, Geronimo, scelse di rompere il trattato di pace con Roma e si alleò con Cartagine: ciò comportò gravi conflitti interni, scatenando una guerra civile che prima portò all'uccisione del giovane sovrano, e culminò con la persecuzione di ciascun membro della discendenza jeroniana. Si arrivò presto alla guerra contro i Romani.
Πηγή: https://it.m.wikipedia.org/wiki/Siracusa_(città_antica)

Святая Равноапостольная царица Елена и Святой Константин I Великий

Флавия Юлия Елена Августа (ок. 250—330) мать римского императора Константина I. Прославилась своей деятельностью по распространению христианства и проведёнными ею раскопками в Иерусалиме, в ходе которых, по утверждениям христианских хронистов, были обретены Гроб Господень, Животворящий Крест и другие реликвии Страстей. Елена почитается рядом христианских церквей как святая в лике равноапостольных (Святая Равноапостольная царица Елена, Елена Константинопольская). Точный год рождения Елены неизвестен. Родилась она в городке Дрепан в Вифинии (недалеко от Константинополя в Малой Азии), как о том сообщает Прокопий. Позже её сын, император Константин Великий, в честь матери « прежнее селение Дрепану сделал городом и назвал Еленополем ». Сегодня это поселение отождествляется с турецким городом Херсек, окрестности Алтиновы, провинция Ялова. Как полагают современные историки, Елена помогала своему отцу на конной станции, разливала вино путникам, ожидавшим перепряжки и перекладки лошадей, или просто работала служанкой в трактире. Там она, видимо, и познакомилась с Констанцием Хлором, при Максимиане Геркулии ставшем правителем (цезарем) Запада. В начале 270-х годов она стала его женой, либо конкубиной, то есть неофициальной постоянной сожительницей. 27 февраля 272 года в городе Наисс (совр. сербский Ниш) Елена родила сына Флавия Валерия Аврелия Константина, будущего императора Константина Великого, сделавшего христианство государственной религией Римской империи. О том, были ли у Елены ещё дети, ничего не известно. В 293 году Констанций был усыновлён императором Максимианом и разошёлся с Еленой, женившись на падчерице Максимиана Феодоре. После этого и до начала царствования её сына сведения о жизни Елены отсутствуют. Вероятно, она не удалялась далеко от родных мест, так как её сын Константин начал возвышение из Никомедии (центр Вифинии), откуда был вызван в 305 году на запад отцом, ставшим императором западной части Римской империи. Не исключено, что Елена перебралась на запад поближе к сыну в Тревир (современный Трир), который стал резиденцией Константина после того, как он унаследовал от отца самую западную часть Римской империи. В брошюре, изданной епископатом и духовенством Трирского собора, сообщается, что святая Елена « отдала часть своего дворца епископу Агритиусу» под церковь, став основательницей Трирского кафедрального собора Святого Петра. Когда Елена обратилась в христианство, ей было уже за шестьдесят. По свидетельству её современника Евсевия Кесарийского это произошло под влиянием её сына Константина. Первые монеты с изображением Елены, где она титулуется Nobilissima Femina (букв. «благороднейшая женщина»), были отчеканены в 318 - 319 гг. в Фессалониках. В этот период Елена вероятно проживала при императорском дворе в Риме или Трире, но упоминаний в исторических хрониках об этом нет. В Риме ей принадлежало обширное поместье рядом с Латераном . В одном из помещений её дворца была устроена христианская церковь Еленинская базилика (Liber Pontificalis приписывает её постройку Константину, но историки не исключают того, что идея перестройки дворца принадлежала самой Елене). В 324 году Елена была провозглашена своим сыном августой : «венчал он царским венцом богомудрую мать свою, Елену, и позволил ей, как царице, чеканить свою монету». Евсевий отметил, что Константин доверил Елене распоряжаться царской казной по её усмотрению. О большом уважении императора к матери есть также свидетельство со стороны нехристианского историка. Аврелий Виктор передаёт историю, как Константин убил свою жену Фаусту из-за упреков Елены в её адрес. В 326 году Елена (уже в очень преклонном возрасте, хотя и в добром здравии) предприняла паломническое путешествие в Иерусалим: «эта старица необыкновенного ума с быстротой юноши поспешила на восток ». О её благочестивой деятельности во время путешествия подробно рассказал Евсевий, и отголоски его сохранились в раввинском антиевангельском сочинении V века «Тольдот Иешу», в котором Елену (мать Константина) назвали правительницей Иерусалима и приписали роль Понтия Пилата. Скончалась Елена на 80-м году жизни по разным предположениям, в 328, 329 или 330 году. Место её смерти точно неизвестно, называется Трир, где у неё был дворец, или даже Палестина. Версия о кончине Елены в Палестине не подтверждается сообщением Евсевия Памфила, что она « окончила свою жизнь в присутствии, в глазах и в объятиях столь великого, служившего ей сына ». В возрасте около 80 лет Елена предприняла путешествие в Иерусалим. Сократ Схоластик пишет, что это она сделала после того, как получила указание во сне. То же сообщает и «Хронография Феофана »: «имела видение, в котором ей повелевалось отправиться в Иерусалим и вывести на свет божественный места, закрытые нечестивыми ». В поисках реликвий Страстей Христовых Елена предприняла раскопки на Голгофе, где, раскопав пещеру, в которой, согласно преданию, был погребён Иисус Христос, обрела Животворящий Крест, четыре гвоздя и титло INRI. Также с паломничеством Елены в Иерусалим предание IX века, не основанное на исторических хрониках, связывает происхождение святой лестницы. Обретение ею Креста положило начало празднеству Воздвижения Креста. Помощь в раскопках Елене оказали иерусалимский епископ Макарий I и упоминаемый в апокрифах местный житель Иуда Кириак. Эта история описана многими христианскими авторами того времени: Амвросием Медиоланским (ок. 340—397), Руфином (345—410), Сократом Схоластиком (ок. 380—440), Феодоритом Кирским (386—457), Сульпицием Севером (ок. 363—410), Созоменом (ок. 400—450) и другими. Путешествие и благотворительность Елены во время паломничества описаны в «Жизни блаженного василевса Константина» Евсевием Кесарийским. Согласно Сократу Схоластику, императрица Елена разделила Животворящий Крест на две части: одну поместила в серебряное хранилище и оставила в Иерусалиме « как памятник для последующих историков», а вторую отправила своему сыну Константину, который поместил её в свою статую , установленную на колонне в центре Константиновой площади. Сыну Елена также направила два гвоздя от Креста (один был помещён в диадему, а второй в уздечку). На обратном пути из Иерусалима Елена основала ряд монастырей (например, Ставровуни на Кипре), где оставляла частицы найденных ею реликвий.
Фла́вий Вале́рий Авре́лий Константи́н, Константи́н I, Константи́н Вели́кий (272, Наисс, 337, Никомедия) римский император. После смерти отца, в 306 году, был провозглашён войском августом , после победы над Максенцием в 312 году в битве у Мульвийского моста и над Лицинием в 323 стал единственным полновластным правителем римского государства, христианство сделал господствующей религией, в 330 году перенёс столицу государства в Византий (Константинополь), организовал новое государственное устройство. Константин почитается некоторыми христианскими церквями как святой в лике равноапостольных (Святой Равноапостольный царь Константин). В то же время Римско-католическая церковь долго не включала его имя в список своих святых, но после Брестской унии имя Константина вошло в список святых РКЦ, он почитается в настоящее время как святой в лике равноапостольных, память 21 мая или 3 июня в храмах, использующих восточный обряд. Став полновластным правителем империи, Константин продолжил политику Диоклетиана по закреплению свободных земледельцев за их землёй, при этом сильно возросли налоги, так как государству нужны были средства на восстановление империи после 20 лет гражданских войн, также Константин развил бурную строительную деятельность, что также требовало дополнительных затрат. Государство было разделено Константином на 4 округа: Восток, Иллирию, Италию и Галлию, которые делились на более мелкие административные единицы диоцезы. Он также учредил государственный совет при императоре консисторий. При Константине продолжилась дальнейшая варваризация армии. В начале своего правления Константин, как и все предыдущие императоры, был язычником. В 310 году после посещения священной рощи Аполлона, ему было видение бога солнца. Однако уже через 2 года во время войны с Максенцием, по словам Константина, к нему во сне явился Христос, который повелел начертать на щитах и знамёнах своего войска греческие буквы ΧΡ, а на следующий день Константин увидел в небе видение креста и услышал голос, говорящий: « Сим победиши! ». После победы над Лицинием в 313 году Константин настоял на принятии им свободы вероисповедания (см. Миланский эдикт). При Константине христианство стало обретать статус государственной религии: эдиктом 313 года на имя Анулина, проконсула Африки, он освободил от податей и повинностей «клириков кафолической церкви, в которой предстоятельствует Цецилиан», в том же 313 году он созвал собор в Риме под председательством папы Мельхиадa , чтобы решить спор донатистов карфагенского епископа Цецилиана. На соборе было принято решение против донатистов, которые апеллировали к Константину; в результате по его указу епископы-донатисты были приговорены к изгнанию, их церкви конфискованы. Эдикт 313 года об освобождении от податей церкви Цецилиана был продолжен законом 319 года, которым он освободил церкви и клир от налогов и общественных повинностей. Законом 321 года утвердил за церквями право приобретать недвижимое имущество и владеть им. По всей империи возводились христианские храмы, подчас для их возведения разбирались храмы языческие, ряд известных языческих храмов был разрушен по велению Константина. Предоставляя христианству особый статус и поддерживая церковь, Константин активно вмешивался в церковные дела, добиваясь единства кафолической (всеобщей) церкви как условия единства империи и выступая арбитром в межцерковных спорах. Когда между александрийскими священником Арием и епископом Александром разгорелся тринитарный спор, грозивший церковным расколом, Константин созвал Никейский Собор 325 года, на котором он поддержал сторонников Александра против ариан . На этом же соборе Константин заявил епископам «Вы епископы внутренних дел церкви, я поставленный от Бога епископ внешних дел». На соборе арианство было осуждено, указами Константина Арий и ряд арианских епископов были сосланы. Впоследствии Константин поддержал арианство и Тирским Собором был осужден Афанасий Великий. Примерно, в 332 году Константин издаёт эдикт о разрушении языческих храмов, который, судя по всему, не был приведен в исполение. Константин принял крещение перед смертью от арианского епископа Евсевия Никомедийского, при этом он сам уклонился в арианское учение; благодаря уклонению в арианство Константина возникли расхищения храмов и начались церковные раздоры. К IV веку город Рим перестал быть резиденцией императоров. В условиях постоянной опасности внешнего вторжения правитель должен был находиться ближе к границам империи. С этой точки зрения расположение столицы было неудобно. Поэтому, начиная с Диоклетиана, императоры располагали свои резиденции в городах более отвечающим стратегическим целям обороны государства. Такими местами были Трир в Германии, Никомедия в Малой Азии, Аквилея и Милан в Северной Италии. Константин не был исключением из этого правила. Первый раз он посетил Рим после победы над Максенцием, впоследствии побывав там только два раза. Константин загорелся мечтой создать новую столицу, которая символизировала бы начало новой эпохи в истории Рима. Основой для будущего города послужил древний греческий город Византий, расположенный на европейском побережье Босфора . Старый город был расширен и окружён неприступными крепостными стенами. В нём возводятся ипподром и множество храмов, как христианских, так и языческих. Со всей империи в Византий свозились произведения искусства: картины, скульптуры. Строительство началось в 324 году и спустя 6 лет 11 мая 330 года Константин официально перенёс столицу Римской империи в Византий и нарёк его Новым Римом однако это название вскоре было забыто и уже при жизни императора город стали называть Константинополем. Незадолго до смерти Константин провёл удачную войну против готов и сарматов. В начале 337 года больной император отправился в Еленополис пользоваться ваннами. Вначале он лечился в банях Никомедии, затем прибег к горячим источникам Дрепана , после чего поселился на своей столичной вилле Анкирона, куда призвал нескольких епископов для принятия крещения. Но, почувствовав себя хуже, он велел перевезти себя в Никомедию и здесь на смертном одре крестился. Собрав епископов, он признался, что мечтал принять крещение в водах Иордана, но по воле Божьей принимает его здесь. Константина можно назвать первым христианским императором, при котором произошёл перелом в жизни христиан. Язычество отошло на второй план. Историки христианства, восхищавшиеся его деяниями, называют его Константином Великим, но, как бы ни был могущественен император, он не мог остановить упадок империи. Дальнейшая история Римской империи рассматривается как «христианская». При нём столицей стал город Византий, впоследствии переименованный в Константинополь.
Πηγή: https://ru.m.wikipedia.org/wiki/Константин_I_Великий

https://ru.m.wikipedia.org/wiki/Елена_Равноапостольная

The Arab conquest of the greek island of Sicily and the wars against the Byzantine army of the Empire

Euphemius was a Byzantine admiral, probably born in Messina. Around 826, according to Michele Amari, the Byzantine Emperor appointed a new governor of Sicily called either Constantine or Photinus, who in turn entrusted a naval command to Euphemius, a landowner with a large following. Accused on a perhaps trumped-up charge of abducting a young nun from a convent, he organized an uprising against the Byzantine Emperor, Michael II, and, after some military successes, proclaimed himself emperor in Syracuse, independent from Constantinople. In practice, he was a charismatic chief, and, respected as a king, the title of emperor meant that he dominated the whole territory of the island. Realising that he would be defeated by Byzantine troops when reinforcements were sent from the East, he appealed to Muslim leaders of Ifriqiya, where he asked the help of Arabs to take Sicily and Malta from the Byzantines. In the high summer of 827 he joined his forces with a large fleet commanded by Asad ibn al-Furat, but died later that year, killed by members of the imperial garrison at Castrogiovanni (Enna). He is considered to be the man who initiated the Arab invasion of Sicily and Malta and the beginning of the two-century Islamic domination on the island as the Emirate of Sicily.
In 826 Euphemius, the commander of the Byzantine fleet of Sicily, forced a nun to marry him. Emperor Michael II caught wind of the matter and ordered that General Constantine end the marriage and cut off Euphemius' nose. Euphemius rose up, killed Constantine and then occupied Syracuse; he in turn was defeated and driven out to North Africa. He offered rule of Sicily over to Ziyadat Allah the Aghlabid Emir of Tunisia in return for a place as a general and safety; an Arab army was sent. The latter agreed to conquer Sicily, promising to give it to Euphemius in exchange for a yearly tribute, and entrusted its conquest to the 70-year-old qadi Asad ibn al-Furat. The Muslim force counted 10,000 infantry, 700 cavalry and 100 ships, reinforced by Euphemius' ships and, after the landing at Mazara del Vallo. A first battle against the loyal Byzantine troops occurred on July 15, 827, near Mazara, resulting in an Aghlabid victory. Asad subsequently conquered the southern shore of the island and laid siege to Syracuse. After a year of siege, and an attempted mutiny, his troops were however able to defeat a large army sent from Palermo, also backed by a Venetian fleet led by Doge Giustiniano Participazio. But when a plague killed many of the Muslim troops, as well as Asad himself, the Muslims retreated to the castle of Mineo. Later they returned to the offensive, but failed to conquer Castrogiovanni (Enna, where Euphemius died) and retreated back to Mazara. In 830 they received a strong reinforcement of 30,000 Ifriqiyan and Andalusian troops. The Iberian Muslims defeated the Byzantine commander Teodotus in July–August of that year, but again a plague forced them to return to Mazara and then to Ifriqiya. The Ifriqiyan units sent to besiege Palermo managed to capture it after a year long siege in September 831. Palermo became the Muslim capital of Sicily, renamed al-Madinah ("The City").  The conquest was a see-saw affair; with considerable resistance and many internal struggles, it took over a century for Byzantine Sicily to be conquered.
The western third of Sicily fell relatively quickly into Muslim hands, but conquest of the eastern portion of the island was a protracted and haphazard affair. There is little evidence of large-scale campaigns or pitched battles, and warfare was dominated by repeated Arab attacks on Byzantine citadels, coupled with raids in the surrounding countryside, aimed at looting or the extraction of tribute and prisoners from the threatened localities. In this type of warfare, the south-eastern third of the island (Val di Noto) suffered comparatively more than the more mountainous and inaccessible north-eastern portion. No operations are reported in Sicily for the first two years after the fall of Palermo. The Muslims were probably preoccupied with organizing their new province, while the Byzantines were too weak to react, and could not expect any reinforcements: the Empire faced mounting pressure in the East, where the
Abbasid Caliph al-Ma'mun launched repeated invasions of the Byzantine borderlands and threatened to march on Constantinople itself until his sudden death in August 833. The struggle during the next few years focused on Enna, which became the main Byzantine stronghold in central Sicily. In early 834, Abu Fihr campaigned against Enna, defeated its garrison in the field and forced it to withdraw within the town's fortifications. In spring, the garrison sallied forth, but was again defeated and driven back. In 835, Abu Fihr again raided central Sicily, and defeated the army under a Byzantine patrikios (probably the island's strategos) that opposed him, taking the Byzantine commander's wife and son captive in the process. After his success, Abu Fihr sent Muhammad ibn Salim in a raid against the eastern parts of the island, which reached as far as Taormina . However, dissensions broke out once again among the Muslims: Abu Fihr was murdered, and his killers found refuge among the Byzantines. The Aghlabids replaced Abu Fihr with al-Fadl ibn Yaqub, who displayed great energy: immediately after his arrival he led a raid against the environs of Syracuse, and then another into central Sicily, around Enna. The Byzantine strategos marched out to meet them, but the Muslims withdrew to a mountainous and thickly forested area where the Byzantines could not pursue. After waiting in vain for the Muslims to accept battle, the strategos turned his army back, but was ambushed by the Muslims who put his men to flight. The Muslims seized most of the Byzantines' arms, equipment and animals, and almost managed to capture the severely wounded strategos himself. Despite his success, Ibn Yaqub was replaced in September by a new governor, the Aghlabid prince Abu'l-Aghlab Ibrahim ibn Abdallah ibn al-Aghlab , a first cousin of the emir Ziyadat Allah. At the same time, the long-awaited Byzantine reinforcements arrived. The Byzantine fleet contested the passage of Abu'l-Aghlab's small fleet, which lost ships both to the Byzantine attack and to storms; the Byzantines however could not prevent it from reaching Palermo, and were driven off by a squadron from the city under Muhammad ibn al-Sindi. Abu'l-Aghlab avenged himself by launching naval raids against Pantelleria and other localities, beheading the Christians taken prisoner. At the same time, a Muslim cavalry raid reached the eastern parts of the island around Mount Etna, burning the villages and crops and taking captives. In 836, Abu'l-Aghlab launched fresh attacks. A Muslim force seized the fortress known in Arabic as Qastaliasali (Castelluccio on the island's northern coast), but were driven away by a Byzantine counter-attack. The Muslim fleet, under al-Fadl ibn Yaqub, raided the Aeolian Islands and seized a number of forts on the northern coast of Sicily, most notably Tyndaris . In the meantime, another cavalry raid was dispatched against the region of Etna and was so successful that the price for Byzantine captives plummeted.
In 837, a Muslim army under Abd al-Salam ibn Abd al-Wahhab attacked Enna, but was defeated by the Byzantines, and Abd al-Salam himself was taken prisoner. The Muslims responded by reinforcing their position around Enna, which they placed under siege. During the following winter, one of the besiegers discovered an unguarded path leading to the town, allowing the Muslims to take the entire lower town. The Byzantines however managed to maintain control of the citadel, and after negotiations secured a Muslim withdrawal in exchange for a large ransom. Theophilos now undertook a serious effort to relieve Sicily: he assembled a large army and placed it under the command of his son-in-law, the Caesar Alexios Mousele. Mousele arrived in Sicily in spring 838, in time to relieve the fortress of Cefalù from a Muslim attack. Mousele scored a number of successes against Muslim raiding parties but, back in Constantinople, his enemies launched accusations of contacts with the Arabs and designs on the throne. Furthermore, the death of his infant wife, Maria, cut his link to Theophilos, and the Emperor sent the archbishop of Syracuse, Theodore Krithinos, to recall the Caesar to Constantinople in 839. On 11 June 838 the emir Ziyadat Allah had died, and was succeeded by his brother, Abu Iqal ibn al-Aghlab. The new emir sent fresh troops to Sicily, where the Muslims regained the upper hand after Mousele's departure: in 839–840, the Muslims captured the fortresses of Corleone, Platani, Caltabellotta, and possibly also Marineo , Geraci and other forts, and in 841, they raided from Enna as far as Grotte. In the same period, the Sicilian Muslims also established footholds in the Italian mainland. The Muslims were asked to assist the beleaguered Duchy of Naples against Sicard of Benevento in 839, but then they sacked Brindisi and, following Sicard's murder and the outbreak of civil war in the Principality of Benevento , seized Tarentum in 840 and Bari in 847, which they made their bases. Until well into the 880s, the Muslims would launch destructive raids along the coasts of Italy and into the Adriatic Sea from their bases on the Italian mainland most notably from the Emirate of Bari, until its destruction in 871.
In late 842 or 843, with Neapolitan support, the Muslims conquered Messina. In 845, the fortress of Modica also fell, while the Byzantines, now at peace with the Abbasid Caliphate, received reinforcements from the eastern theme of Charsianon. The two armies met near Butera, where the Byzantines suffered a crushing defeat, losing about 10,000 men. In the wake of this disaster, the Byzantine position deteriorated rapidly: al-Fadl ibn Ja'far took Leontini by a ruse in 846, and the fortress of Ragusa followed in 848, when its garrison was forced by severe famine to surrender it to the Muslims, who razed it to the ground. At about the same time (late 847 or 848), an attempt by the Byzantine fleet to land troops near Palermo failed, and subsequently the Byzantines lost seven out of their ten ships in a storm. In 851, the capable Muslim governor and general Abu'l-Aghlab Ibrahim died, and the local Muslims elected Abu'l-Aghlab al-Abbas ibn al-Fadl , the victor of Butera, as his successor. Without waiting for confirmation of his appointment from Ifriqiya, the new governor attacked and captured the northern fortress of Caltavuturo, and then turned south towards Enna, whose Byzantine commander refused to meet him in the field. Abbas continued his raid, and in 852–853 he devastated the Val di Noto. Butera was besieged for five or six months, until its inhabitants came to terms and secured his withdrawal by delivering 5,000–6,000 prisoners. Little details are known about the events of the next four years, but the picture painted by the sources is one of unopposed Muslim raids across the remaining Byzantine territories. Abbas captured several fortresses, including Cefalù in 857, whose population was allowed safe departure and which was then razed. Gagliano was also besieged, but not taken. In summer 858, the two sides were engaged in naval combat, probably off Apulia; Abbas' brother Ali managed to defeat the Byzantine fleet of 40 ships in the first engagement, but was in turn defeated and forced to flee in the second. Then, in January 859, the Muslims scored a major success through the capture, with the aid of a Byzantine prisoner, of hitherto impregnable Enna. As Metcalfe remarks, the capture of the fortress was of major importance, for Enna was the key to Muslim expansion in eastern Sicily: "without bringing it under their control, the Muslims were not able to capture and consolidate towns further to the eastwithout the risk of losing their gains in counteroffensives. ... Its fall, followed by its comprehensive sacking and the slaughter of its defenders on 24 January 859 was thus, in military terms, the crowning achievement of the early Aghlabids in Sicily since the fall of Palermo". The fall of Enna reduced the Byzantines to the eastern coastal strip between Syracuse and Taormina, and forced the emperor to send a large army and a fleet of reportedly 300 ships, under Constantine Kontomytes, which arrived at Syracuse in autumn 859. Soon after, the Byzantine navy was defeated a major battle with the Muslims, in which the Byzantines lost a third of their fleet. Nevertheless, the arrival of a large Byzantine army induced several settlements, which had previously submitted to the Muslims, to rise in revolt. Abbas soon suppressed these uprisings, and marched against Kontomytes. The two armies met near Cefalù, and in the ensuing battle, the Byzantines were heavily defeated and retired to Syracuse, while Abbas strengthened his position by refortifying and colonizing Enna.
Abbas died in autumn 861, after another raid into Byzantine territory, and was buried at Caltagirone; the Byzantines later exhumed and burned his corpse. As his replacement, the Sicilian Muslims chose his uncle Ahmad ibn Ya'qub. His tenure was short, as in February 862 he was deposed in favour of Abdallah, son of Abbas. Abdallah's general Rabah was able to capture a few Byzantine fortresses, despite suffering a defeat in battle at first. Abdallah's elevation, however, was not acknowledged by the Aghlabids, and he was replaced, after only five months in office, by Khafaja ibn Sufyan. In 863, Khafaja sent his son Muhammad to raid the environs of Syracuse, but he was defeated by the Byzantines and forced to retire. In February/March 864, however, with the aid of a Byzantine renegade, the Muslims captured Noto and Scicli. In 865, Khafaja led in person an expedition against the environs of Enna which may signify that the Byzantines had retaken it, or that they still held forts in its vicinity before moving onto Syracuse, but again his son Muhammad was defeated in an ambush, losing 1,000 men.  In 866, Khafaja marched once more against Syracuse. From there he marched along the coast towards the north. There he met a delegation of the citizens of Taormina, who concluded a treaty with him, but soon broke it. In the same year, the Muslims retook Noto and Ragusa, which the Byzantines had apparently recaptured, or which had simply failed to renew their tribute payments after previous capitulations. Khafaja also captured the fortress called "al-Giran" and a few other towns, before an illness forced him to return to Palermo. In the summer of 867, after the illness had passed, Khafaja led his army towards Syracuse and Catania again, raiding their environs. In September 867, the Byzantine emperor Michael III was killed and succeeded by Basil I the Macedonian. The new emperor was more energetic than his predecessor, and the relative peace on his eastern frontier allowed him to soon turn his full attention to the west: in 868–869 admiral Niketas Ooryphas was sent to relieve an Arab siege of Ragusa and re-establish imperial authority in Dalmatia, after which he sailed to Italy in an abortive attempt to conclude a alliance through marriage and co-ordinate a joint siege of Bari with the western emperor, Louis II. Another fleet was dispatched to Sicily in spring 868, but the Byzantines were heavily defeated by Khafaja in battle, after which the Muslims freely raided the environs of Syracuse. After Khafaga's return to Palermo, his son Muhammad launched a raid against mainland Italy, possibly besieging Gaeta. On his return to Sicily, in January–February 869, Muhammad led an attempt to capture Taormina through treason, but although a small Muslim detachment gained control of the gates, Muhammad tarried to arrive with the main army and the detachment, fearing capture, abandoned the city. A month later, Khafaja launched an attack on the region of Mount Etna, probably against the town of Tiracia (modern Randazzo), while Muhammad raided around Syracuse. The Byzantines, however, sortied from the city and defeated Muhammad's men, inflicting heavy casualties, forcing Khafaja to turn on Syracuse himself. He reportedly laid siege to the city for a few weeks, before turning back towards Palermo in June. On his march home, however, he was assassinated by a dissatisfied Berber soldier, who then fled to Syracuse. It was a heavy loss for the Sicilian Muslims. The motives for the murder remain unclear: Metcalfe suggests a dispute over the division of spoils between the various sections of the Muslim army, but Alexander Vasiliev suggested the possibility that the Berber soldier was in the Byzantines' pay.
Khafaja was succeeded by his son Muhammad, elected by the Sicilian army and confirmed by the Aghlabid emir. In contrast to his previous energy, Muhammad was a sedentary governor, preferring to remain in his capital rather than campaign in person. His tenure was furthermore cut short when he was assassinated by his court eunuchs on 27 May 871. Nevertheless, his tenure is associated with a major success of long-term significance, the capture of Malta. Of all the islands around Sicily, this was the last to remain in Byzantine hands, and in 869 a fleet under Ahmad ibn Umar ibn Ubaydallah ibn al-Aghlab al-Habashi attacked it. The Byzantines, having received timely reinforcements, resisted successfully at first, but in 870 Muhammad sent a fleet from Sicily to the island, and the capital Melite fell on 29 August 870. The local governor was captured, the town was plundered Ahmad al-Habashi reportedly took along the local cathedral's marble columns to decorate his palace and its fortifications razed. The fall of Malta had important ramifications for the defence of what remained of Byzantine Sicily: with Reggio in Calabria and now Malta in their hands, the Muslims completed their encirclement of the island, and could easily interdict any aid sent from the east. From 872 to 877 there was apparently a period of calm, since the sources are silent on any military operations in Sicily. This was probably chiefly due to internal turmoil in Muslim Sicily, with six governors reported as having taken office during this period, as well as the weakness of the Aghlabid government on the Ifriqiyan metropolis.  In Italy, Muslim raids continued, but the Byzantines had a major success in 875 or 876, after the death of Louis II, when they took possession of Bari. In 875, the unwarlike and pleasure-loving Aghlabid emir Muhammad II ibn Ahmad (r. 864–875) died, and was succeeded by his more energetic brother, Ibrahim II (r. 875–902). The new Emir of Ifriqiya was determined to finally capture Syracuse. He appointed a new governor for the island, Ja'far ibn Muhammad, and sent a fleet from Ifriqiya to his assistance. Ja'far began his campaign in 877, raiding the Byzantine territories and occupying some outlying forts around Syracuse, before settling down to besiege the city. The Muslims, well supplied with siege weapons, launched incessant attacks on the city's defenders, but Syracuse received scant reinforcements from Constantinople, where the bulk of the imperial fleet was apparently occupied with carrying building materials for a sumptuous new church built by Emperor Basil. During nine months of siege, the Arabs gradually occupied the outer defences, and finally, on 21 May 878, stormed the city. The population was massacred or enslaved, and the city thoroughly looted over two months.
The Byzantines tried to take advantage of the Arab revolt, and began assembling forces at Messina and Reggio, while a fleet was dispatched from Constantinople. Abu'l-Abbas, however, did not tarry and as soon as he had suppressed the rebellion, marched against the Byzantines, ravaging the environs of Taormina and launching an unsuccessful siege of Catania before returning to winter in Palermo. In the next spring, he resumed his attack and assaulted Demona. To disrupt the Byzantine preparations, his forces then crossed over to the mainland. Reggio was captured on 10 July, and was subjected to a savage sack; a vast booty was collected, over 15,000 of its inhabitants were carted off as slaves, and the jizya imposed on the remainder. On his return to Sicily, Abu'l-Abbas came across a Byzantine fleet that had just arrived from Constantinople and thoroughly defeated it, capturing thirty of its vessels. In early 902, Emir Ibrahim II was forced into abdication by his subjects, through the intervention of the Abbasid caliph. Ibrahim exchanged places with Abu'l-Abbas, who was named as his successor: Abu'l-Abbas left Sicily for Ifriqiya, while Ibrahim now resolved to take up the mantle of the Holy War, and accompanied a group of volunteers to Sicily in the summer. In an act that broke the long-standing stalemate on the island, Ibrahim and his followers advanced on Taormina, defeated the Byzantine garrison before its walls and laid siege to it. Left unsupported by the imperial government, the town fell on 1 August 902. Ibrahim then capitalized on his success by sending raiding parties against various strongholds in the vicinity, forcing either their capitulation and destruction or the payment of tribute. Indefatigable, Ibrahim now crossed over into the mainland, where cities as far as Naples began to prepare to resist his attack. In the end, his advance was stopped at the siege of Cosenza , where Ibrahim died of dysentery on October 24. His grandson stopped the military campaign and returned to Sicily. Although few strongholds in the northeast remained unconquered and in Christian hands,  the fall of Taormina marked the effective end of Byzantine Sicily, and the consolidation of Muslim control over the island. However, it did not signal the end of Arab–Byzantine warfare on and around the island. The long Arab–Byzantine struggle left abiding traces on the island's subsequent history: although under Muslim rule, Sicilian culture quickly became Arabicized, the Christian communities in the central and eastern parts largely resisted islamization. The level of Arab influence, as attested through surviving toponyms, also varied across the island depending on the length of resistance and the extent of Arab settlement: there are many Arab-derived names in the western third (the medieval Val di Mazara), are more mixed in the southeastern third (Val di Noto ), while Christian identities survived strongest in the northeastern third of the island (Val Demone), which was the last to fall, where Christian refugees from other parts of Sicily had assembled, and which furthermore remained in contact with Byzantine southern Italy.
Πηγή: https://en.m.wikipedia.org/wiki/Muslim_conquest_of_Sicily

https://en.m.wikipedia.org/wiki/Emirate_of_Sicily

https://en.m.wikipedia.org/wiki/Euphemius_(Sicily)

ΕΚΚΑ και ΕΔΕΣ : Οι δύο δεξιές πατριωτικές αντιστασιακές οργανώσεις της Κατοχής (1941-44)

Ο Δημήτριος Ψαρρός, Υποστράτηγος του Ελληνικού Στρατού (μεταθανάτιος προαγωγή από του βαθμό του Συνταγματάρχη), γεννήθηκε το 1893 στο Χρυσό Παρνασσίδας. Τελείωσε το γυμνάσιο στην Άμφισσα και γράφτηκε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου. Στον ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1912-13 κατατάχτηκε εθελοντικά στο στρατό. Έλαβε επίσης μέρος στο Μακεδονικό μέτωπο στη διάρκεια του Α΄Παγκοσμίου πολέμου και διακρίθηκε για τον ηρωισμό του. Από τη Σχολή Ευελπίδων βγήκε ως ανθυπολοχαγός πυροβολικού το 1916 και ως Βενιζελικός στις πολιτικές του απόψεις, πήρε μέρος στο Στρατό Εθνικής Άμυνας Θεσσαλονίκης, το 1917 έγινε υπολοχαγός και το 1919 ως λοχαγός πήρε μέρος στην εκστρατεία της Ουκρανίας όπου τραυματίστηκε. Μετά την ανάρρωσή του το 1920 πήγε στο Παρίσι για ανώτερες σπουδές, από όπου επέστρεψε το 1921 και πήρε μέρος στις πολεμικές επιχειρήσεις του μικρασιατικού μετώπου. Μετά την Μικρασιατική καταστροφή υπηρέτησε ως επιμελητής στη Στρατιά Έβρου και στη συνέχεια ως καθηγητής στην Ανωτέρα Σχολή Πολέμου, ως οργανωτής του Υπουργείου Αεροπορίας και ως Επιτελάρχης Μεραρχίας. Το 1924 προήχθη στο βαθμό του Ταγματάρχη και το 1931 έγινε Αντισυνταγματάρχης. Πήρε μέρος στο κίνημα του 1935 και αποτάχθηκε μετά την αποτυχία του. Ασχολήθηκε στη συνέχεια με ιδιωτικές επιχειρήσεις στη Βόρειο Ελλάδα. Με την έναρξη του πολέμου του 1940 υποβάλλει αιτήσεις να επανέλθει στο Στράτευμα, οι οποίες απορρίπτονται. Υπήρξε πρωτοπόρος στον Αγώνα της Εθνικής Αντιστάσεως κατά την διάρκεια της κατοχής (1941-1944). Τον Ιούλιο του 1941 ίδρυσε την απελευθερωτική οργάνωση ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, η οποία ανέπτυξε ένοπλες ανταρτικές ομάδες στην περιοχή ΝΙΓΡΙΤΑΣ- ΛΑΧΑΝΑΣ- ΚΑΛΟΚΑΣΤΡΟΝ της Κεντρικής Μακεδονίας. Προδόθηκε στις Αρχές Κατοχής και κατεδιώχθη από αυτές. Κατέφυγε μεταμφιεσμένος στην Αθήνα, όπου τον Απρίλιο του 1942 ίδρυσε με άλλες προσωπικότητες την μυστική Απελευθερωτική Οργάνωση Ε.Κ.Κ.Α. (Εθνική και Κοινωνική Αναγέννηση), σοσιαλδημοκρατικών αντιλήψεων. Στρατιωτικό σκέλος της οργάνωσης ήταν το 5/42 Σύνταγμα Ευζώνων, που συγκροτήθηκε στις 20 Απριλίου του 1943 στην Παρνασσίδα, και ονομάστηκε έτσι από το θρυλικό ευζωνικό σύνταγμα. Όσο ο στρατιωτικός αρχηγός του 5/42, συνταγματάρχης Δημήτριος Ψαρρός, όσο και ο πολιτικός ηγέτης της ΕΚΚΑ, Γεώργιος Καρτάλης, είχαν τη φιλοδοξία να δώσουν στο 5/42 τον χαρακτήρα μιας απολίτικης αντιστασιακής δύναμης, αφοσιωμένης αποκλειστικά στον αντιστασιακό αγώνα.Το στοίχημα ήταν η συγκρότηση ενός ισχυρού τρίτου πόλου στο αντιστασιακό κίνημα θα μπορούσε να αναδιανείμει τις ισορροπίες δυνάμεων και να συμβάλει στην εκτόνωση της πόλωσης. Τα γεγονότα εξελίχθηκαν διαφορετικά και διέψευσαν με τον τραγικότερο τρόπο τον συνταγματάρχη Ψαρρό. Το 5/42 και η ΕΚΚΑ δεν κατάφεραν να επιβιώσουν μέσα στην αρένα του αντιστασιακού κινήματος. Το φιλόδοξο εγχείρημα που αποσκοπούσε στην ειρήνευση και την ενότητα μετατράπηκε τελικά σε ένα ακόμα θέατρο εμφύλιας βίας. Το 5/42 Σύνταγμα Ανταρτών, απετέλεσε το στρατιωτικό σκέλος της οργάνωσης το οποίο δραστηριοποιήθηκε  στην περιοχή της Γκιώνας. Την εποχή εκείνη το 5/42 δεν είχε δύναμη πάνω από 500 άνδρες, ωστόσο έπρεπε να απαντήσει στο δίλημμα ή να τεθεί κάτω από τη διοίκηση της Κυβέρνησης του βουνού (ΠΕΕΑ) ή να διαλυθεί. Το γεγονός ότι 68 αξιωματικοί  και Υπαξιωματικοί του υπέγραψαν κείμενο ότι τάσσονται στις υπηρεσίες της Κυβέρνησης,του Βασιλιά και του Συμμαχικού Στρατηγείου επιτάχυνε τη διάλυση του. Μετά από αυτό το Στρατηγείο του ΕΛΑΣ ζήτησε την άνευ όρων παράδοση του οπλισμού του 5/42. Ακολούθησαν συγκρούσεις ανάμεσα στον ΕΛΑΣ και στο 5/42. Την 17η Απριλίου του 1944, στην περιοχή Κλήμα Φωκίδος, ο Συνταγματάρχης Δημήτριος Ψαρρός, Διοικητής του 5/42 Συντάγματος Ευζώνων Ανταρτών, δολοφονήθηκε εν ψυχρώ, από τον Ταγματάρχη Μηχανικού Ευθύμιο Ζούλα, Διοικητή του 36ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ. Είχε προηγηθεί μάχη, μεταξύ της V Ταξιαρχίας του ΕΛΑΣ και του 5/42. Ο Ψαρρός συνελήφθη αιχμάλωτος από το V ανεξάρτητο Τάγμα του ΕΛΑΣ. Ο καπετάνιος του Τάγματος Νικηφόρος (Μήτσος Δημητρίου), φοβούμενος για την ασφάλεια του, διέταξε να τον μεταφέρουν στο Σταθμό Διοικήσεως της Ταξιαρχίας. Η διαταγή στον επικεφαλής ήταν σαφής: «Μακριά από τον Άρη και τους μαυροσκούφηδες». Κατά τη μεταφορά του στο αρχηγείο του ΕΛΑΣ, απέφυγε τον Βελουχιώτη, για κακή του τύχη όμως συναντήθηκε με τον Ζούλα. Οι λοιποί αιχμαλωτισθέντες εκτελέσθηκαν αφού πρώτα βασανίσθηκαν. Εκείνος όταν τον δει θα αρχίσει να φωνάζει και αντιπαράθεση θα ξεσπάσει ανάμεσα στους άνδρες του και άλλους πιο συγκρατημένους της ταξιαρχίας. "Τι τον κρατάτε μωρέ ? " φωνάζει ο Ζούλας και στο δυναμιτισμένο κλίμαένας αντάρτης τον σκοτώνει με το όπλο του. Ο Ψαρρός είναι νεκρός. Ο Σιάντος θα χαρακτηρίσει το γεγονός ως καταστροφή. Έτσι χάθηκε απο έναν θερμοκέφαλο άνθρωπο ένας άνδρας που είχε ακόμα πολλά να προσφέρει στον ελληνικό λαό. Η διοίκηση του ΕΛΑΣ υφίσταται και αυτή με την σειρά της ένα άσχημο πολιτικό πλήγμα, ένα πλήγμα που αργότερα θα το εκμεταλλευτεί η αστική τάξη και το παλάτι.  
Ο Ναπολέων Ζέρβας υπήρξε μια από τις σημαντικότερες προσωπικότητες της ελληνικής αντίστασης. Γεννήθηκε στην Άρτα το 1891. Η οικογένεια του κατάγονταν από το ιστορικό Σούλι. Τελείωσε το γυμνάσιο στην Άρτα και το 1910 κατατάχθηκε εθελοντής στον στρατό. Οι ικανότητες του τον έκαναν γρήγορα να διακριθεί και κατά τη διάρκεια των βαλκανικών πολέμων να φτάσει στον βαθμό του ανθυπασπιστή επ'ανδραγαθία. Φοίτησε σε σχολή αξιωματικών και έγινε ανθυπολοχαγός το 1914. Οι διακρίσεις συνεχίζονται και τα επόμενα χρόνια για τον νεαρό αξιωματικό και έχουν ως αποτέλεσμα με συνεχείς απονομές επ'άνδραγαθία, να φτάσει στον βαθμό του ταγματάρχη το 1920 σε ηλικία 29 χρόνων. Η ζωή του ήταν πολυτάραχη και περιπετειώδης όπως ακριβώς και η πολιτική και στρατιωτική ιστορία της Ελλάδας εκείνη την περίοδο. Αυτοεξόριστος στην Κωνσταντινούπολη μετά την ήττα των φιλελευθέρων και φανατικός Βενιζελικός, επιστρέφει στο στράτευμα και στην ενεργό δράση το 1922, μετά την μικρασιατική καταστροφή. Η δικτατορία του Θεόδωρου Πάγκαλου τον διορίζει φρούραρχο της Αθήνας το 1925. O διορισμός αυτός καθόλου δεν τον εμποδίζει να προσπαθήσει να ανατρέψει την δικτατορία συμμετέχοντας στο πραξικόπημα του Γεωργίου Κονδύλη το 1926. Αντιστέκεται σθεναρά στην απόφαση του Κονδύλη να διαλύσει τη δημοκρατική φρουρά και διεξάγει με τα τμήματα που διοικεί πολύνεκρες μάχες στο κέντρο της Αθήνας. Μετά την ήττα του συλλαμβάνεται και καταδικάζεται σε ισόβεια. Το 1928 ο Ελευθέριος Βενιζέλος τον αμνηστεύει και τον αποστρατεύει τιμητικά με τον βαθμό του αντισυνταγματάρχη. Τα επόμενα χρόνια ο Ναπολέων Ζέρβας ζει μια ανέμελη ζωή μπον βιβέρ στα σαλόνια της καλής Αθηναικής κοινωνίας. Κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής αφυπνίζεται από τους πρώτους και μαζί με άλλους δημοκράτες αξιωματικούς και πολιτικούς ιδρύουν τον ΕΔΕΣ που σκοπό είχε την αντίσταση ενάντια στους κατακτητές και την εγκαθίδρυση μιας αβασίλευτης σοσιαλιστικής δημοκρατίας μεταπολεμικά. Συμμετείχε ως στρατιωτικός διοικητής, με τμήματα του ΕΔΕΣ, τμήματα του ΕΛΑΣ με τον Άρη Βελουχιώτη και άγγλους σαμποτέρ, σε ένα από τα μεγαλύτερα σαμποτάζ στην κατεχόμενη Ευρώπη, την ανατίναξη της σιδηροδρομικής γέφυρας του Γοργοπόταμου. Τότε χάθηκε και η μοναδική ευκαιρία για μια ενιαία ελληνική εθνική αντίσταση. Οι άγγλοι βλέποντας στο πρόσωπο του το μοναδικό αντίπαλο δέος στην ολοένα αυξανόμενη επιροή του Άρη Βελουχιώτη και του ΕΛΑΣ, τον ενίσχυσαν υλικά και ηθικά. Δυστυχώς παρόλη την ευστροφία και την εμπειρία του δεν μπόρεσε να καταλάβει τον ρόλο τον άγγλων στην ελληνική πολιτική σκήνή. Το αποτέλεσμα ήταν να υποπέσει σε σοβαρά σφάλματα και να θεωρήσει το ΕΑΜ και τον ΕΛΑΣ ως σημαντικότερο αντίπαλο και όχι τους κατακτητές και τους Άγγλους. Αυτό οδήγησε στην διάλυση του ΕΔΕΣ. Το 1945 ο Ναπολέων Ζέρβας ίδρυσε το Εθνικό Κόμμα, το οποίο στις εκλογές που ακολούθησαν το 1946, εξέλεξε 25 βουλευτές. Ο ίδιος εκλέχθηκε βουλευτής Ιωαννίνων. Διετέλεσε υπουργός δημόσιας τάξης το 1947 και δημοσίων έργων το 1950. Όμως το κόμμα του δεν είχε μεγάλη διάρκεια και ο ίδιος δεν κατάφερε να ξαναεκλεγεί ούτε βουλευτής. Βαθιά απογοητευμένος δεν ξανασχολήθηκε με τα κοινά. Πέθανε στην Αθήνα το 1957.
Η μεγαλύτερη οργάνωση της δεξιάς αντίστασης, ο ΕΔΕΣ, βρίσκεται στο επίκεντρο του βιβλίου του ιστορικού Βαγγέλη Τζούκα «Οι οπλαρχηγοί του ΕΔΕΣ στην Ηπειρο 1942-44. Τοπικότητα και πολιτική ένταξη». Ο Τζούκας δεν εξετάζει το σύνολο της παρουσίας του ΕΔΕΣ, αλλά τις ιδιαίτερες σχέσεις της οργάνωσης με τους τοπικούς οπλαρχηγούς στην Ηπειρο, τους τρόπους ένταξής τους σ’ αυτήν και τις επακόλουθες επιπτώσεις στη γενικότερη συγκρότησή της. Το Ξηροβούνι, η Λάκκα - Σούλι, το Ραδοβίζι και τα Τζουμέρκα, περιοχές της ορεινής Ηπείρου, είναι το πεδίο της έρευνας και σ’ αυτό κινούνται και δρουν οι τοπικοί παραδοσιακοί αρχηγοί και οι άνθρωποί τους. Είναι δε τόσο προσδεδεμένοι με τους τόπους τους και με τις εκεί οικονομικές και άλλες πρακτικές τους, που δεν τους εγκαταλείπουν ακόμα και όταν μετά την Απελευθέρωση το ΕΑΜ και ο ΕΛΑΣ είχαν επικρατήσει πλήρως. Τέτοια ήταν η περίπτωση της οικογένειας των Κολιοδημητραίων από τη Λάκκα - Σούλι, που αρνήθηκαν να ακολουθήσουν τον ΕΔΕΣ στην Κέρκυρα και παρά τον συμβιβασμό που επεδίωξαν με το ΕΑΜ, τα κυριότερα μέλη της εκτελέστηκαν από τους μηχανισμούς του. Οι Κολιοδημητραίοι ήταν η φάρα που κυριαρχούσε στη Λάκκα - Σούλι και εδραίωσε τον ΕΔΕΣ σ’ αυτήν την περιοχή. Στο Ξηροβούνι, ο τοπικός οπλαρχηγός Αλέκος Παπαδόπουλος, βασιζόμενος στο μεγάλο συγγενικό του δίκτυο, οργάνωσε ένοπλα τμήματα και τα ενέταξε στον ΕΔΕΣ. Το ίδιο έκαναν στο Ραδοβίζι άλλοι, μικρότερης εμβέλειας οπλαρχηγοί, όπως ο Καραμπίνας, ο διαβόητος Βόιδαρος και ο Ζαφείρης. Στα Τζουμέρκα δε, ο αξιωματικός Γ. Αγόρου με ντόπιους μαχητές συγκρότησε το 3/40 σύνταγμα του ΕΔΕΣ. Ο Τζούκας περιγράφει τον τρόπο συγκρότησης των ομάδων αυτών, ο κυριότερος συνεκτικός κρίκος των οποίων ήταν η συγγένεια, οι προσωπικές σχέσεις και η αφοσίωση στον οπλαρχηγό τους. Οι τοπικοί ηγέτες αναφέρονταν απευθείας στον Ζέρβα με τον οποίο είχαν προσωπική επικοινωνία και συχνά αποκτούσαν και σχέσεις μέσω της βάπτισης των παιδιών τους. Αρκετές φορές όμως αναπτύσσονταν και προσοδοθηρικές σχέσεις μεταξύ του ντόπιου πληθυσμού και των τοπικών οπλαρχηγών που διεκδικούσαν και διαχειρίζονταν μέρος της βρετανικής χρηματοδότησης που δέχονταν ο ΕΔΕΣ. Οι σχέσεις αυτές δεν ήταν βέβαια πάντα σταθερές. Η αλλαγή των συμφερόντων της οικογένειας - φάρας ή κάποιες διαφωνίες διαρρηγνύουν τις σχέσεις με τον ΕΔΕΣ και φτάνουν μέχρι την ένταξη στον ΕΛΑΣ, όπως συνέβη με την ομάδα των Γρατσουναίων στο Ξηροβούνι ή τη σημαντική οικογένεια Κοσσυβάκη στην Αρτα. Aπό τη μελέτη προκύπτει μια απάντηση στο ερώτημα γιατί ο ΕΔΕΣ, ενώ διακηρυκτικά προσέβλεπε σε μια πανελλήνια οργάνωση, τελικά αναπτύχθηκε μόνο στην Ηπειρο. Ο ΕΔΕΣ και ο Ζέρβας κατανόησαν γρήγορα και εκμεταλλεύτηκαν την ιδιαίτερη κοινωνική δομή και το αξιακό και πολιτισμικό περιβάλλον της ορεινής Ηπείρου. Κατάλαβαν τη σημασία και την πολλαπλή λειτουργία στην κοινωνία των ηπειρωτικών βουνών της παραδοσιακής οικογενειακής και οικονομικής συσσωμάτωσης της «φάρας» και προσεταιρίστηκαν τους αρχηγούς της και γενικά τις προϋπάρχουσες ένοπλες ομάδες και τους συμμετέχοντες σ’ αυτές, τους παλιούς «ανθρώπους του ντουφεκιού». Οι ένοπλοι αυτοί εντάχθηκαν στον ΕΔΕΣ διατηρώντας μια σχετική αυτονομία και ασκώντας πολλές από τις πρακτικές τους, ακόμα και τη ζωοκλοπή. Ταυτόχρονα υπερασπίζονταν με φανατισμό την κοινωνική δομή και τις συντηρητικές προνεωτερικές πολιτισμικές αξίες των περιοχών τους. Στη στάση τους αυτή οφείλονταν, σε μεγάλο βαθμό, η αδυναμία της εγκατάστασης του ΕΑΜ στις περιοχές αυτές. Τα εαμικά πολιτικά και κοινωνικά προτάγματα θα ανέτρεπαν τον παραδοσιακό αξιακό κόσμο των ορεσιβίων, οι οποίοι, αρνούμενοι την ανατροπή αυτή, στρατεύθηκαν στον αντιεαμικό και αντικομμουνιστικό αγώνα. Ο ΕΔΕΣ, παρόλο που θεωρείται από τον συγγραφέα νεωτερική οργάνωση, στη μελέτη δεν φαίνεται να κάνει κάτι για την εισαγωγή των αντίστοιχων εκσυγχρονιστικών ιδεών και πρακτικών στις εκεί ορεινές κοινωνίες, αλλά αντίθετα αφήνει άθικτες τις παλιές τοπικές σχέσεις και συμπεριφορές. Ο Τζούκας περιγράφει ακόμα τις απόπειρες για συμφωνία του ΕΔΕΣ με το ΕΑΜ, τις συνεχείς, μικρές αρχικά, γενικευμένες αργότερα εμφύλιες συρράξεις, την προετοιμασία για την τελική σύγκρουση και τη φυγή, τέλος, των εδεσιτών ανταρτών στην Κέρκυρα μετά την απελευθέρωση. Παράλληλα παρακολουθεί και καταγράφει τη σταδιακή ιδεολογική και πολιτική μετατόπιση του ΕΔΕΣ από τις αστικές, ακόμα και σοσιαλιστικές, δημοκρατικές του διακηρύξεις, προς τη μοναρχία και τον αντικομμουνισμό. Τελικά ο Βαγγέλης Τζούκας, με τη χρήση μιας πλούσιας βιβλιογραφίας και κρατώντας τη δέουσα απόσταση, συνθέτει μια ενδιαφέρουσα μελέτη για σημαντικές πτυχές της οργάνωσης του ΕΔΕΣ και συνεισφέρει στη διερεύνηση των τρόπων ένταξης στις αντιστασιακές οργανώσεις.
Πηγή: http://www.kathimerini.gr/784568/article/politismos/vivlio/oi-alloi-antartes-ths-dekaetias-1940-50
http://exeisminima.gr/blog/ποιός-ήταν-ο-δημήτριος-ψαρρός-το-όνομα/
http://kokkinosfakelos.blogspot.gr/2010/10/o-ekka.html
http://www.artainfo.gr/nomosartas/artaprosopa/napoleonzervas/index.html


Η ιστορία της ελληνικής φιλοσοφίας στην διάρκειά της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας

Παρά το γεγονός ότι τον 5ο μ.Χ. αιώνα η Ακαδημία των Αθηνών είχε χάσει την παλαιά της αίγλη, εν τούτοις συνέχιζε να θεωρείται ο πνευματικός ομφαλός της γης. Μπορεί να μην είχε στη διάθεσή της καθηγητές του ύψους ενός Πλάτωνα ή ενός Αριστοτέλη, διακρίνουμε όμως μορφές που προσδίδουν ιδιαίτερο μεγαλείο στις τελευταίες στιγμές της ζωής της μεγάλης σχολής. Περί τα μέσα του 5ου αιώνα ανέλαβε τη σχολαρχία ο περιβόητος Πρόκλος. Η Νεοπλατωνική σχολή υπό τη νέα διεύθυνση γνωρίζει τη μεγαλύτερή της ίσως ακμή. Ο καθηγητής Πρόκλος ήταν από κάθε άποψη ο ενδεδειγμένος για να ανορθώσει την Αθηναϊκή πνευματική δόξα. Μεγαλοπρεπής στην εμφάνιση, καθαρός, ευπρεπής και κόσμιος, προκαλούσε τη συγκίνηση και το θαυμασμό στα πλήθη των Ελλήνων. Χειριζόταν άνετα τον Πλάτωνα, τον Αριστοτέλη, τον Ευκλείδη και το Πτολεμαίο. Εκφωνούσε περίπου 5 λόγους ημερησίως και στο ίδιο χρονικό διάστημα έγραφε περί τις 700 σειρές δύσκολων φιλοσοφικών εννοιών. Ζούσε μοναχικά σαν ασκητής, θιασώτης της Πυθαγόρειας εκπαίδευσης. Η μεγαλύτερη όμως αξία του επικεντρωνόταν στο γεγονός ότι ήταν υπέρμαχος του αρχαίου πολυθεϊσμού. Διακατεχόμενος από βαθειά πίστη είχε συλλέξει όλες τις ιερές παραδόσεις της Ανατολής μη εξαιρουμένων και των χρησμών των Χαλδαίων. Φαίνεται παράδοξο, αλλά είναι βέβαιο πως ο Πρόκλος υπήρξε ο μεγαλύτερος και πλέον επικινδυνότερος πολέμιος του Χριστιανισμού, όταν κατά τη διαμάχη του μονοφυσιτισμού έγινε το μεταφυσικό αντίβαρο δίδοντας διέξοδο στα θρησκευτικά ερωτηματικά της εποχής του. Το 485 μ.Χ. και μετά από βαριά ασθένεια ο Πρόκλος πέθανε και ενταφιάστηκε σε ανατολικό προάστιο των Αθηνών κοντά στο Λυκαβηττό δίπλα στο δάσκαλό του Συριανό. Μετά το θάνατό του το Πανεπιστήμιο Αθηνών αρχίζει να δείχνει τα πρώτα δείγματα παρακμής. Η αρχηγία της σχολής μεταφέρθηκε στον Μαρίνο από την Παλαιστίνη που ήταν πολύ αγαπητός στο δάσκαλό του Πρόκλου, τον βίο του οποίου συνέγραψε κι όλοι τον θεωρούσαν μέγα διάδοχό του. Σε καμία όμως περίπτωση και εξαιτίας της μη ασφαλούς υγείας του, δεν μπόρεσε να σταθεί στο ύψος του δασκάλου του Πρόκλου και να αντιμετωπίσει τις δυσχέρειες της θέσης του και έτσι η Αλεξάνδρεια άρχισε να παίρνει τα πρωτεία έναντι της Αθήνας. Καθηγητές διακεκριμένοι που είχαν σπουδάσει κοντά στο Πρόκλο, όπως ο Αμμώνιος, ο ιατρός Ιακώβου ο υδροψυκτικός που θεράπευσε τον αυτοκράτορα Ζήνωνα και ο Ασκληπιόδοτος, προσέλκυσαν πάρα πολλούς μαθητές στην Αλεξάνδρεια. Όσο ο Πρόκλος ήταν εν ζωή, εμπόδιζε με το ηθικό του ανάστημα τους Αθηναίους να συνδιαλλαγούν με την κυβέρνηση του κράτους και να εγκαταλείψουν την εθνική τους θρησκεία. Με το θάνατό του όμως όλα άλλαξαν. Οι χριστιανοί άρχισαν να ασκούν τρομερή πίεση στον Μαρίνο ο οποίος και αναγκάστηκε να διαφύγει στην Επίδαυρο προκειμένου να σώσει την ζωή του. Εξαιτίας της έλλειψης ανδρών με το ανάστημα του Πρόκλου η νέα γενιά Εθνικών βάδιζε προς την εξαφάνιση. Δεν έμενε τίποτα άλλο στον Μαρίνο από το να παραδώσει τη σχολαρχία της Ακαδημία στον φίλο του και φιλόσοφο Ισίδωρο από την Αλεξάνδρεια. Κι αυτός όμως κάτω από τις συνεχείς πιέσεις, στις αρχές του 6ου αιώνα επιστρέφει στην Αλεξάνδρεια και τη θέση του στη σχολή παίρνει ένας φιλόσοφος με αυστηρή αφοσίωση στην εθνική λατρεία. Επρόκειτο για τον Δαμάσκιο από τη Δαμασκό της Συρίας, ο οποίος όπως και ο Πρόκλος διέθετε πολυμερή μόρφωση. Ο Δαμάσκιος αγωνίστηκε να αναδείξει την διδασκαλία και τα πιστεύω του Πρόκλου και οδήγησε τον Ελληνισμό να πρωταγωνιστεί ξανά στη σκηνή του παγκόσμιου θεάτρου, προσελκύοντας πολλά από τα λαμπρά μυαλά της εποχής. Αυτό δημιούργησε το μένος της θρησκόληπτης αυτοκρατορικής αυλής η οποία απαίτησε από τους δασκάλους της σχολής να εγκαταλείψουν τα θεολογικά και να καταστήσουν το ίδρυμα μια απλή φιλοσοφική σχολή, πράγμα που όπως ήταν φυσικό δεν έγινε αποδεκτό. Στις αρχές του 528 μ.Χ. ο Ιουστινιανός που είχε πάρει την αυτοκρατορική θέση στο Βυζάντιο, επέβαλε την κωδικοποίηση όλων των νόμων και διατάξεων του Ρωμαϊκού δικαίου που κατά περίπτωση είχαν θεσπιστεί. Έτσι νόμοι παλιοί, νόμοι αντιπαγανιστικοί και λόγω παρελθόντος του χρόνου ανενεργοί, έγιναν ξαφνικά επίκαιροι. Στις αρχές της άνοιξης του 529 μ.Χ. τα αποτελέσματα αυτής της εργασίας άρχισαν να γίνονται ορατά. Εντός 14 μηνών η δεκαμελής νομική επιτροπή υπό τον υπουργό Τριβωνιανό (υπουργός παιδείας) εκτέλεσε την αποστολή της και παρουσίασε τη πρώτη έκδοση του Ιουστινιάνειου κώδικα ο οποίος επικυρώθηκε από τον αυτοκράτορα τον Απρίλιο του 529 μ.Χ. Κι ενώ ο αυτοκράτορας προετοιμαζόταν να εισηγηθεί στην επιτροπή την επεξεργασία των Πανδεκτών, έδωσε εντολή να σταλούν αντίγραφα του κώδικα σε όλες τις πόλεις της Ελλάδας και φυσικά και στην Αθήνα. Γρήγορα η Αθήνα κατάλαβε πως αυτό σήμαινε κάτι πολύ περισσότερο από μία τιμητική διάκριση και μια αναγκαία κυβερνητική πράξη. Πολύ σύντομα εκδόθηκε, με βάση το κώδικα, το πρώτο βασιλικό διάταγμα που έκοβε και αφαιρούσε το πλέον ζωτικό νεύρο του Πανεπιστημίου Αθηνών, απαγόρευσε δηλαδή τη διδασκαλία της Νομικής. Ακολούθησε τον Νοέμβριο του 534 μ.Χ. η νέα βελτιωμένη έκδοση του κώδικά κατά την οποία μόνο στην Κωνσταντινούπολη, τη Ρώμη και την Βηρυτό επιτρεπόταν να υπάρχουν νομικές σχολές. Η πράξη αυτή είχε σαν στόχο την ολοκληρωτική αφομοίωση των διατάξεων του κώδικα στην Αθήνα και συγχρόνως την κατάργηση των ειδικών νόμων και του εθιμικού δικαίου που διδάσκονταν και ίσχυαν στη πόλη των Αθηνών έτσι ώστε να διασφαλισθεί το απόλυτο του Ρωμαϊκού δικαίου. Αλλά το Πανεπιστήμιο της Αθήνας δέχθηκε μεγάλο πλήγμα όταν συγχρόνως με το περί νομικής διάταγμα εκδόθηκε κι άλλο εναντίον των τελευταίων καθηγητών του πανεπιστημίου. Δεν είχε περάσει πολύς καιρός από τότε που ο Ιουστινιανός ανέβηκε στο θρόνο όταν με σαφήνεια εκδηλώθηκε η τρομερή του σκέψη να οδηγήσει τα εκατομμύρια των υπηκόων του, με το καλό ή με το άγριο, στον Χριστιανισμό. Αυτό το αίσθημα ελευθερίας και ανεξιθρησκίας που υπήρχε στην Αθήνα ήταν που δεν μπορούσε να ανεχθεί ο Ιουστινιανός. Η Εθνική λατρεία είχε απαγορευθεί από την εποχή του Θεοδόσιου, αλλά μέχρι τότε δεν είχε επιβληθεί στο λαό η υποχρέωση θέλουν δεν θέλουν να γίνουν Χριστιανοί. Κάποιος ασήμαντος επίσκοπος με το όνομα Ιωάννης, το 528 μ.Χ. με εντολή του αυτοκράτορα ανέλαβε μια έρευνα, όπου ανακάλυψε ότι στην Κωνσταντινούπολη και στα ευγενή στρώματα της κοινωνίας υπήρχαν αρκετοί οπαδοί του θρησκευτικού ελληνισμού. Αργότερα το 552 μ.Χ. ο ίδιος επίσκοπος εστάλη στην Μικρά Ασία σαν ιεραπόστολος εφοδιασμένος με αυτοκρατορικά διατάγματα και εντός 2 μηνών οδήγησε βίαια στο βάφτισμα 70.000 ανθρώπους. Εξαιτίας αυτής της έρευνας του επισκόπου Ιωάννη εξαπολύθηκε ένας φοβερός κι ανελέητος διωγμός κατά των Ελλήνων εθνικών. Ειδοποιήθηκαν όλες οι αυτοκρατορικές αρχές να βρουν και να τιμωρήσουν τα ασεβήματα της Ελληνικής θρησκείας σύμφωνα με το νόμο. Κάθε δωρεά σε Εθνικό, κάθε διαθήκη βάση της οποίας κληρονομούσε περιουσία ένας Εθνικός θεωρούνταν άκυρη και το κληροδότημα δημευόταν υπέρ του βασιλικού ταμείου. Οι θυσίες προς τους θεούς τιμωρούνταν με θάνατο. Διατάχθηκαν όσοι δεν έχουν βαπτισθεί να προσέλθουν στο Χριστιανισμό, ενώ όλοι οι αιρετικοί και οι Εθνικοί αποκλείονταν από κάθε αξίωμα και στρατιωτική θέση. Τέλος δε απαγορεύθηκε να διδάσκουν οποιαδήποτε επιστήμη “οι νοσούντες την Ελληνική μανία”. Μεταξύ της 1ης Σεπτεμβρίου και της 31ης Δεκεμβρίου του 529 μ.Χ. φθάνει στην Αθήνα το αυτοκρατορικό διάταγμα βάσει του οποίου αποκλείονταν οι Μούσες από την πατρίδα του Πλάτωνα και του Δημοσθένη, έως την τέταρτη δεκαετία του δεκάτου ένατου αιώνα (1840) όταν η Ελλάδα, ελεύθερο πλέον κράτος, έφτιαξε στην Αθήνα δικό της Πανεπιστήμιο. Το διάταγμα αυτό όχι μόνο απαγόρευε την οποιαδήποτε μορφή διδασκαλίας της φιλοσοφίας, αλλά για να γίνει πιο ισχυρό, διέτασσε να δημευθεί όλη η περιουσία της Πλατωνικής σχολής, περιουσία που προέρχονταν από αφιερώματα όσων εκτιμούσαν το έργο της. Έτσι το Πανεπιστήμιο Αθηνών πραγματικά τελείωσε το βίο του και από το πλήγμα αυτό περισσότερο πόνεσαν οι 7 σοφοί καθηγητές της Ακαδημίας οι οποίοι μη μπορώντας να διανοηθούν ότι θα συνεχίσουν τη ζωή του βαπτιζόμενοι Χριστιανοί, μετακόμισαν στην Περσία. Εκεί βασίλευε ο βασιλιάς Χοσρόης ο Α’ ο οποίος μελετούσε τα αρχαία Ελληνικά κείμενα και υπόγραφε ως “Χοσρόης ο Έλλην”. Όταν διαπραγματεύτηκε τη σύναψη ειρήνης με τους Βυζαντινούς το 532.μ.Χ., αξίωσε να τεθεί σαν όρος στη συνθήκη ειρήνης, η επιστροφή των 7 σοφών στην πατρίδα τους και η προστασία τους μέχρι το τέλος της ζωής τους, και ορισμένοι από αυτούς συνέγραψαν σημαντικά έργα. Έτσι κλείνει και η τελευταία σελίδα στην ένδοξη ιστορία της Πλατωνικής Ακαδημίας.
Υπό τον όρο Βυζαντινή  Φιλοσοφία συνήθως καταλαβαίνει κανείς εκείνον τον φιλοσοφικής υφής στοχασμό που αναπτύχθηκε στο Βυζάντιο ως θεραπαινίδα  της θεολογίας. Και τούτο μέσα σε ένα γενικότερο πνεύμα που θεωρεί τη μεσαιωνική σκέψη της Δύσης ως μια τέτοια θεραπαινίδα της θεολογίας. Η εν λόγω φιλοσοφία, όπως και η συνολική μεσαιωνική φιλοσοφία, δεν στάθηκε στο ιστορικό προσκήνιο ερήμην της θεολογικής σκέψης, που αυτούς τους χρόνους έπαιζε έναν κυρίαρχο ρόλο: απηχούσε το πνεύμα της εποχής. Ο όρος Βυζαντινή Φιλοσοφία παραπέμπει σε κάτι πιο φιλοσοφικό, με σχετική αυτονομία από τη θεολογία, και θεμελιωδώς σημαντικό ή αναγκαίο για την περαιτέρω ιστορική ανάπτυξη του φιλοσοφικού στοχασμού. Ιστορικά ιδωμένη, η θεωρητική φιλοσοφική δημιουργία στο Βυζάντιο μπορεί να χαρακτηριστεί ως η μεσαιωνική περίοδος της Αρχαίας Ελληνικής Φιλοσοφίας. Πρόκειται, την περίοδο, όπου βρίσκονται σε παράλληλη ανάπτυξη η ύστατη φάση της Αρχαίας φιλοσοφίας και η Πατερική θεολογία. Η Βυζαντινή φιλοσοφία καλλιεργεί έναν στοχασμό κριτικής-Λογικής αυτοσυνείδησης σε σχέση πάντοτε με την ιστορικά-Λογικά πραγματωμένη ως τότε αρχαία φιλοσοφική σκέψη. Η θεματική αυτού του στοχασμού κινείται σε μια περιοχή, σχετιζόμενη με τη Θεολογία: θέματα, ας πούμε, είναι ο θεός στις πολλαπλές του ερωτηματικές  σημασιακές σχέσεις, όπως το ερώτημα για την προσωπική του ύπαρξη, για το κατά πόσο είναι η ύψιστη αρχή της ύπαρξης και της ουσίας, για την περατότητα και την απειρότητα κ.α.  Η αυθεντικότητα και η πρωτοτυπία του εν λόγω φιλοσοφικού στοχασμού έναντι της Θεολογίας έγκειται κυρίως στην επιστημονική του εκδίπλωση: ακολούθησε τη δική του Λογική, γνωσιοθεωρητική μέθοδο ή μεθόδευση, την οποία η Θεολογία δεν διέθετε με κανένα τρόπο και σε κανένα σημείο. Μέσα από τέτοια μεθοδολογική πορεία αναδύθηκαν θεμελιώδη πνευματικά στοιχεία ή φαινόμενα της οντολογικής αγωνίας του ανθρώπου, όπως ο ανθρωπισμός, ο διαφωτισμός κ.λπ., τα οποία συνιστούσαν σπέρματα ή στοιχειακές ενοράσεις για ό,τι έμελλε να μας προσφέρει το μετέπειτα συμπαντικό πνευματικό κίνημα της Δύσης. Οι διάφοροι Λόγιοι, που εντάσσονται στη χορεία των Βυζαντινών φιλοσόφων, πέραν των φιλοσοφικών εγχειριδίων, έχουν αφήσει σημαντικό ερμηνευτικό, σχολιαστικό έργο επί κειμένων της κλασσικής φιλοσοφίας των Ελλήνων, όπως του Πλάτωνα ή του Αριστοτέλη. Αυτή η συμβολή είναι μοναδική στο είδος της και τότε αλλά και διαχρονικά γιατί η αληθινή φιλοσοφία διέρχεται πρωτίστως μέσα από τη βαθιά και συγκεκριμένη κατανόηση των φιλοσοφικών πηγών της ανθρώπινης σκέψης και όχι από ένα παραφραστικό πλησίασμά τους. Το τελευταίο συμβαίνει στη σημερινή νεοελληνική πραγματικότητα: εντός κυρίως των «μορφωτικών» μας ιδρυμάτων, αλλά και ορισμένως εκτός,  συμβαίνει ο καθηγητεύων να μην γνωρίζει ούτε τι χρώμα έχει το εξώφυλλο από το ένα ή το άλλο έργο ενός αρχαίου φιλοσόφου ή ενός Χέγκελ, Νίτσε, Χάιντεγκερ, Μαρξ κ.λπ. και όμως να αποφαίνεται με «μεγάλη κατάνυξη» για  την πεμπτουσία της σκέψης τους. Να γιατί η πιο πάνω συμβολή των φιλοσόφων στοχαστών του Βυζαντίου αποτέλεσε μια σαφώς οριοθετημένη περιοχή, μια εύκρατη ζώνη, εντός της οποίας κατόρθωσε να αναπτυχθεί η μεσαιωνική φάση της δυτικής σκέψης. Χωρίς τον πολυσχιδή φιλοσοφικό μόχθο του Βυζαντίου δεν θα γινόταν δεόντως αισθητός σήμερα ο ζωτικός πλούτος των φιλοσοφικών κειμένων της αρχαίας φιλοσοφίας. Η φυσική συνέχεια του αρχαίου Ελληνικού στοχασμού συμπεριλαμβανομένης και της ελληνικής γλώσσας ως έκφρασης και σκέψη συνέβη στο Βυζάντιο και όχι στη Λατινική Δύση. Ακόμη και το κλείσιμο της Πλατωνικής Ακαδημίας στην Αθήνα το 529 από τον Ιουστινιανό δεν μπόρεσε να ανακόψει την κινηματική πορεία της ελληνικής σκέψης και ενός αντίστοιχου Λόγου. Αυτός ακριβώς ο κινηματικός χαρακτήρας του Λόγου επέτρεψε στον Χριστιανισμό να αναζητήσει μέσα στον συγκεκριμένο Λόγο και δι’ αυτού τη δική του αυτογνωσία και αυτοσυνειδησία. Αυτός ο βυζαντινός Χριστιανισμός αποτέλεσε την αφετηρία, κυριολεκτικά το γλυκοχάραμα, για τον δυτικό Χριστιανισμό και τις περαιτέρω μετεξελίξεις του. Το εννοιολογικό οπλοστάσιο του Χριστιανισμού, όπως π.χ. άγιο Πνεύμα, θεία ουσία ή υπόσταση κ.λπ., ανάγει τις ρίζες του ή τις θεωρητικές του επανερμηνείες, σε γενικές γραμμές, στον παραπάνω φιλοσοφικό στοχασμό ή μέσω αυτού του Βυζαντινού στοχασμού στον αρχαίο ελληνικό στοχασμό. Θα μπορούσε λοιπόν κανείς να συνοψίσει πως η Βυζαντινή Φιλοσοφία νομιμοποιεί την παρουσία της μέσα στην Ιστορία της Φιλοσοφίας ως εκείνη τη μορφή της Αρχαίας Ελληνικής Φιλοσοφίας, που ανταποκρινόταν στο πνεύμα της εποχής, όπως ετούτη η εποχή εκφράστηκε πολιτικά κρατικά με το μόρφωμα της Ανατολικής Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας.
Ο Βυζαντινός λόγιος Λέων, ήταν γνωστός ως Λέων ο φιλόσοφος ή μαθηματικός. Γεννήθηκε κάπου στη Θεσσαλία, γύρω στο 790 μ.Χ. Τη στοιχειώδη εκπαίδευση την έλαβε στην Άνδρο, όπου και πέρασε τα παιδικά του χρόνια. Σπούδασε γραμματική στην Κωνσταντινούπολη, καθώς και φιλοσοφία. Η μεγάλη του αγάπη όμως ήταν οι θετικές επιστήμες. Γι’ αυτό ξαναγύρισε στην Άνδρο και, υπό την καθοδήγηση σοφού δασκάλου μοναχού, άρχισε την αναζήτηση σπάνιων χειρογράφων μαθηματικών και αστρονομίας. Ένας χρονογράφος της εποχής αναφέρει τα εξής για τη δίψα του Λέοντος για γνώση: «Ενώ τον θαύμαζαν πολλοί για τη σοφία του και τον τρόπο κατά τον οποίο έφθασε στο ύψιστο σημείο όλων των επιστημών, λέγεται ότι είπε (ο Λέων) σε κάποιο φίλο του, πως τη γραμματική και την ποιητική την έμαθε όταν έμενε στην Κωνσταντινούπολη, τη δε ρητορική και τη (φυσική) φιλοσοφία και τη γνώση των αριθμών, την απέκτησε όταν ήρθε στην Άνδρο. Διότι εκεί, αφού συνάντησε κάποιον σοφό άνθρωπο και διδάχθηκε απ’ αυτόν κάποιες θεμελιώδεις γνώσεις, επειδή η ποσότητα της γνώσης που βρήκε δεν τον ικανοποίησε, άρχισε να τριγυρίζει στα μοναστήρια και ερευνούσε τα βιβλία που υπήρχαν και προσπαθούσε να τα αποκτήσει. Ανέβαινε κατόπιν στις κορυφές των βουνών και, με μεγάλη προσοχή, αφού εμβάθυνε στη μελέτη των βιβλίων, ανυψωνόταν κατ’ αυτόν τον τρόπο στο ύψος της γνώσης. Όταν χόρτασε πλέον να μαθαίνει, επέστρεψε στη Βασιλεύουσα και άρχισε να σπέρνει τα σπέρματα των επιστημών στη σκέψη όσων επιθυμούσαν». Από το παραπάνω απόσπασμα συμπεραίνεται το ότι πολλές μονές, ακόμη και απομακρυσμένων από την πρωτεύουσα περιοχών, φύλασσαν σπάνια επιστημονικά συγγράμματα στις βιβλιοθήκες τους και γίνονταν πόλοι έλξης και σημεία συνάντησης διαφόρων μορφωμένων Ελλήνων, κληρικών και λαϊκών. Μετά την επιστροφή του στην Πόλη το 835, ο λέων εργάστηκε ως ιδιωτικός δάσκαλος, «μαϊστωρ» των θετικών επιστημών. Ζούσε μία πολύ ταπεινή και φτωχική ζωή μέχρι τη γνωριμία του με τον τότε εικονομάχο αυτοκράτορα Θεόφιλο (829 - 843 μ.χ.). Ο Λέων έγινε διάσημος χάρη σε τυχαίο περιστατικό. Ένας μαθητής του που ακολούθησε στρατιωτική σταδιοδρομία, σε συμπλοκή με Άραβες στρατιώτες, αιχμαλωτίστηκε και οδηγήθηκε στις φυλακές της Βαγδάτης, της περίφημης πρωτεύουσας του Χαλιφάτου των Αββασιδών. Εκεί κατόρθωσε να γίνει δεκτός από τον φιλομαθή χαλίφη Αλ Μαμούν. Ο χαλίφης εντυπωσιάστηκε από τις μαθηματικές γνώσεις του νεαρού Έλληνα που αποστόμωσε τους Άραβες μαθηματικούς. Αφού ελευθέρωσε αμέσως το νεαρό στρατιώτη και τον έκανε καθηγητή στο πανεπιστήμιο των ανακτόρων της Βαγδάτης, ζήτησε πληροφορίες για το επιστημονικό επίπεδο των Βυζαντινών. Ο Έλληνας, αφού τον διαβεβαίωσε ότι στη Ρωμανία υπήρχαν χιλιάδες νέοι που ασχολούνταν με τις επιστήμες (η γνώση στο Βυζάντιο ήταν προσιτή σε μεγάλο αριθμό λαϊκών άσχετα από την κοινωνική τους θέση πράγμα αδιανόητο ακόμα στη Δύση), του μίλησε για το Λέοντα. Τότε ο Αλ Μαμούν εντυπωσιασμένος, στέλνει με το νεαρό μαθηματικό μία επιστολή στο Λέοντα θέτοντάς του διάφορα μαθηματικά προβλήματα. Ο Λέων τα επιλύει χωρίς δυσκολία. Κατενθουσιασμένος τότε ο χαλίφης στέλνει δύο ακόμα επιστολές, μία στο Λέοντα ζητώντας του να έρθει να διδάξει στη Βαγδάτη και μία στο Θεόφιλο ζητώντας του να επιτρέψει να έρθει ο σοφός δάσκαλος στο Χαλιφάτο, τάζοντας 2.000 λίτρες χρυσού και αιώνια ειρήνη! Και καταλήγει με τα εξής : «Αν γίνει αυτό (δηλαδή η αποστολή του Λέοντα στη Βαγδάτη), όλο το γένος των Σαρακηνών θα υποκλιθεί μπροστά σου και πλούτου θα αξιωθείς τόσου, όσον δεν είδαν μάτια ανθρώπου!». Ο Θεόφιλος, όμως, αρνήθηκε. Από τότε ξεκινά για το Λέοντα μία λαμπρή σταδιοδρομία. Ο Θεόφιλος τον χρηματοδοτεί και του παραχωρεί το ναό των Αγίων Σαράντα μαρτύρων για να διδάσκει. Οι διαλέξεις του παραδίδονταν δωρεάν. Το 840 μ.Χ., κατόπιν ταχείας, αντικανονικής ανάβασης στις βαθμίδες της ιεροσύνης, ο Λέων χειροτονείται μητροπολίτης Θεσσαλονίκης. Γρήγορα, όμως, καθαιρείται, ως εικονομάχος επίσκοπος από τη θρόνο του το 843 μετά την οριστική αναστήλωση των εικόνων και επιστρέφει στην Βασιλεύουσα. Εκεί, με την αμέριστη συμπαράσταση της αυτοκράτειρας  αγίας Θεοδώρας, του γιου της αυτοκράτορα Μιχαήλ ΄Γ (του Μέθυσου) και του Καίσαρα Βάρδα, ανασυγκροτεί το «Πανδιδακτήριον» της Μαγναύρας και το 855 μ.Χ. αναγορεύεται σε «Ύπατο των φιλοσόφων», δηλαδή σε πρύτανη. Στο νέο κρατικό «παιδευτήριον της σοφίας» συρρέουν χιλιάδες φοιτητές δωρεάν και παρακολουθούν τα μαθήματα που παραδίδει ο Λέων (μαθηματικά, άλγεβρα και γεωμετρία, αστρονομία και μουσική), η «τετρακτίς» των Βυζαντινών και εν συνεχεία το “quadrivium” των Δυτικών). Μαθητές του ήταν μεγάλα ονόματα της «Μακεδονικής Αναγέννησης» (867 – 1081), όπως ο Μέγας Φώτιος. Ο Αρέθας Πατρών, οι Κύριλλος και Μεθόδιος, ο αστρονόμος Θεοδήγιος που τον διαδέχθηκε στην «πρυτανεία» κ.α.). Το έργο του Λέοντος ως μαθηματικού αστρονόμου και μηχανικού ήταν πολυτιμότατο. Πρώτος παγκοσμίως εισήγαγε τα γράμματα αντί των αριθμών τόσο στη θεωρητική αριθμητική όσο και στην άλγεβρα (π.χ. στις εξισώσεις) και όχι οι Άραβες (οι οποίοι εισήγαγαν ως αριθμητικά σημεία τους ινδικούς αριθμούς που χρησιμοποιούμε μέχρι σήμερα). Διέσωσε όλα τα συγγράμματα μεγάλων Ελλήνων επιστημόνων όπως του Απολλωνίου, του Περγαίου, του Θεωνά του Αλεξανδρέως, του μεγάλου Ευκλείδη με ερμηνευτικά σχόλια του ιδίου, χρησιμοποιημένα κατόπιν κατά κόρον στη Δύση του Αρχιμήδη και του Πτολεμαίου και φρόντισε για τη μεταφορά πολλών εξ αυτών των έργων στην αυλή του χαλίφη. Επίσης, συνέταξε αστρονομικούς πίνακες και διόρθωσε ένα λάθος του αστρονόμου Πορφυρίου σχετικά με την κίνηση των πλανητών. Δυστυχώς από το μεγάλο συγγραφικό του έργο δεν σώζεται τίποτα, με την εξαίρεση των σχολίων του Ευκλείδη, λόγω του χρόνου και, κυρίως, του θρησκευτικού φανατισμού κάποιων εικονολατρών, που μετά τον θρίαμβο της Ορθοδοξίας και την επικράτηση της λατρείας των εικόνων, «εξαφάνισαν» τα έργα του εικονομάχου επιστήμονα, μετά το θάνατό του. Πιο γνωστός ,όμως, κατέστη για την τελειοποίηση του αρχαίου συστήματος τηλεπικοινωνίας, του οπτικού τηλέγραφου. Ως γνωστόν φρυκτωρικούς πύργους χρησιμοποιούσαν οι άνθρωποι από την αρχαιότητα για να προειδοποιούν για επικείμενες επιδρομές. Οι «αλυσίδες», όμως, των φρυκτωριών είχαν μήκος μόνο μερικών δεκάδων χιλιομέτρων. Ο Λέων δημιούργησε μία αλυσίδα μόλις επτά φρυκτωρικών πύργων σταθμών, μήκους περίπου δύο χιλιάδων χιλιομέτρων (!) από την Κωνσταντινούπολη ως την Ταρσό της Κιλικίας, τους οποίους και έκτισε στις ψηλότερες κορυφές των οροσειρών που μεσολαβούσαν μεταξύ των δύο πόλεων, ώστε η φωτιά τους να είναι ορατή από εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά. Το σύστημα μετέδιδε όχι ένα αλλά δώδεκα διαφορετικά μηνύματα (όπως επιδρομή, νίκη ή ήττα, υποχώρηση, πυρκαγιά, σεισμό ή πλημμύρα κ.α.). αυτό ήταν δυνατό χάρη σε δύο τέλεια συγχρονισμένα μηχανικά ρολόγια (τα πρώτα στην ιστορία!) τοποθετημένα στα δύο άκρα της φρυκτωρικής αλυσίδας, που λειτουργούσαν με βάση μία διαίρεση της ημέρας σε σταθερές ώρες με αντίστοιχα συμφωνημένα 12 μηνύματα. Με το παραπάνω σύστημα, το αυτοκρατορικό επιτελείο στην Κωνσταντινούπολη μπορούσε να πληροφορηθεί για το τι συνέβαινε στο καίριας σημασίας ανατολικό μεθοριακό μέτωπο από μία έως το πολύ έντεκα ώρες! Αυτή η ταχύτητα μετάδοσης μηνυμάτων σε μεγάλες αποστάσεις ξεπεράστηκε μόλις το 19ο αιώνα με την ανακάλυψη του τηλέγραφου! Δυστυχώς, το σύστημα λειτούργησε για πολύ λίγο γιατί, όταν οι Άραβες κατέλαβαν την Ταρσό μερικές δεκαετίες αργότερα, κατέστρεψαν και το μηχανικό ρολόι της πόλης. Τέλος, ο Λέων, βαθύς γνώστης της αλεξανδρινής τεχνολογίας, δημιούργησε διάφορα «αυτόματα» μεταλλικά αντικείμενα για τα βυζαντινά ανάκτορα, αξιοποιώντας την υδροστατική και αεροστατική πίεση. Έτσι, κατασκεύασε και τοποθέτησε στην αίθουσα του θρόνου, στον «Χρυσοτρίκλινο» (ανάκτορο του 6ου αι.), έναν επιχρυσωμένο πλάτανο που στα κλαδιά του κουνούσαν τα φτερά τους και κελαηδούσαν χρυσά πουλιά, ενώ στην κορυφή του ένας αυτόματος χρυσός άγγελος έπαιζε σάλπιγγα. Κάτω το δένδρο ολόχρυσοι αυτόματοι οινοχόοι κερνούσαν κρασί τους καλεσμένους του αυτοκράτορα! Στη μαρμάρινη βάση του θρόνου, ορειχάλκινα επιχρυσωμένα λιοντάρια, όποτε κάποιος πλησίαζε το θρόνο, σηκώνονταν όρθια, άνοιγαν το στόμα και βρυχιόνταν! Παρόμοια μηχανήματα είχε κατασκευάσει ο Ήρων ο Αλεξανδρεύς για τους Πτολεμαίους, ενώ άλλα αυτόματα προϋπήρχαν στα βυζαντινά ανάκτορα και στην αυλή του Άραβα χαλίφη για τον εντυπωσιασμό των ξένων. Το πιο εντυπωσιακό επίτευγμα του Λέοντος στον τομέα του αυτοματισμού υπήρξε κατά το «Περί βασιλείου τάξεως», έργο του Κωνσταντίνου ΄Ζ  Πορφυρογέννητου (912 – 949) το «μηχανικόν σάρωθρον», δηλαδή μια μηχανική χελώνη που καθάριζε τους δρόμους της Βασιλεύουσας, ίσως χρήσιμη και για τους σύγχρονους οδοκαθαριστές! Όλα αυτά τα εντυπωσιακά μηχανήματα, σύμφωνα με τις πηγές αχρηστεύτηκαν από τους ίδιους τους Βυζαντινούς σε εποχές οικονομικής δυσπραγίας, οπότε  είτε τα έλιωναν για να κόψουν χρυσά και χάλκινα νομίσματα, είτε επειδή δεν μπορούσαν να τα συντηρήσουν, τα πετούσαν.
Η ελληνική παιδεία υπήρξε πάντα ζωντανή μέσα στα 1100 χρόνια της Αυτοκρατορίας. Οι αρχαίοι Έλληνες συγγραφείς διδάσκονταν, μελετούνταν και αντιγράφονταν αδιαλείπτως στα Βυζαντινά σχολεία και Πανεπιστήμια ενώ από τον 8ο αιώνα ο πολιτισμικός ανταγωνισμός με το επελαύνον Ισλάμ και η προσπάθεια διατήρησης του κέντρου μελέτης και αναπαραγωγής της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας στο Χριστιανικό κόσμο, πυροδότησε έναν οργασμό πνευματικής δημιουργίας και φιλοσοφικής μελέτης, αναδεικνύοντας μεγάλες μορφές του πνεύματος. Η Ευρώπη δεν χρωστά την επαφή της με την αρχαία ελληνική γραμματεία στο Ισλάμ αλλά στο Βυζάντιο και πρέπει να ανιχνεύσουμε τα φιλοσοφικά διδάγματα αυτής της ξεχασμένης Ευρωπαϊκής “Αναγέννησης” και το κατά πόσον οι παραδοσιοκράτες Βυζαντινοί φιλόσοφοι έχουν να δώσουν πνευματικά ερείσματα στα σύγχρονα κινήματα του Ταυτοτισμού, της παραδοσιοκρατίας ή στην αναζήτηση της Τέταρτης Πολιτικής Θεωρίας. Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι αντιλήψεις του Πατριάρχη Φωτίου, ο οποίος τόσο ως φιλόσοφος όσο και ως θεολόγος ασχολήθηκε επιμελώς με την έρευνα πάνω στα αρχαία φιλοσοφικά ρεύματα. Η ευρυμάθειά του ήταν ξακουστή, σε μία εποχή που ένας καθηγητής του Πανεπιστημίου της Κωνσταντινούπολης μπορούσε να έχει πρόσβαση σε τουλάχιστον διπλάσια κείμενα της αρχαίας ελληνικής γραμματείας, από αυτά τα οποία έχουν σωθεί μέχρι σήμερα. Οι φιλοσοφικές του απόψεις αλιεύονται διάσπαρτες στο τεράστιο συγγραφικό του έργο, όμως το βιβλίο στο οποίο συγκεντρώνονται σε μεγαλύτερο βαθμό είναι τα “Αμφιλόχια”. Εκεί αναλύει θέματα που αφορούν στην Αγία Γραφή αλλά και φιλοσοφικά, ιατρικά, φυσικά και ιστορικά ζητήματα. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει η προτίμησή του σε φιλοσοφικά ζητήματα που αφορούν στο γένος, στο είδος και στις κατηγορίες των όντων. Ο Φώτιος θέτει το δυσεπίλυτο φιλοσοφικό πρόβλημα ονοματοκρατίας και πραγματοκρατίας (νομιναλισμού και ρεαλισμού) που θα τεθεί δύο αιώνες αργότερα στην Δύση από τους Σαμπώ και Ροσκελίνο και θα ταλαιπωρήσει ιδιαίτερα τους σχολαστικούς φιλοσόφους. Οι μεταφυσικές του αντιλήψεις τον έφεραν κάποιες φορές σε αντιπαράθεση με την εκκλησία, της οποίας επικεφαλής ως Πατριάρχης ήταν ο φίλος του και πρώην πρύτανης της Νομικής σχολής της Κωνσταντινούπολης Ιωάννης Ξιφιλίνος, που τον κατηγόρησε οτι εισάγει εσφαλμένα αρχαίες φιλοσοφικές θεωρήσεις στον Χριστιανισμό. Οι επιστολές αμφοτέρων γύρω απο τα φιλοσοφικά και θεολογικά ζητήματα που προκύπτουν από την επαφή των δοξασιών του Πλάτωνος και του Στωικού Χρυσίππου με το Χριστιανικό δόγμα, καταδεικνύουν το βάθος της φιλοσοφικής και θεολογικής γνώσης αλλά και το ελεύθερο πνεύμα έρευνας και αντιπαράθεσης που χαρακτήριζε τον πνευματικό κόσμο -λόγιο και εκκλησιαστικό- της εποχής. Σημαντικότατη είναι η προσφορά του Ψελλού στην καταδίκη των αποκρυφιστικών παραδόσεων (αστρολογία, πρακτική μαγεία, Καμπάλα κ.α.) που επιβίωναν στην εποχή αυτή και προσπαθούσαν να ενδυθούν επιστημονικό, ακόμα και θεολογικό ένδυμα. Η συστηματική και εμπεριστατωμένη μελέτη και καταδίκη των διασωζόμενων τάσεων αποκρυφισμού, έδωσε τεράστια ώθηση στην επιστημονική και φιλοσοφική πρόοδο του Βυζαντίου αλλά και στην τεκμηρίωση της ξεχωριστής ταυτότητας του Ορθόδοξου μυστικισμού από τους ησυχαστές φιλοσόφους και θεολόγους. 
Ο Γεωργιος Γεμιστος η Πληθων ήταν Έλληνας φιλόσοφος και πολιτικός άνδρας των αρχών του 15ου αιώνα, μια από τις σημαντικότερες προσωπικότητες του υστεροβυζαντινού πνευματικού βίου, βαθύς γνώστης του Πλατωνισμού, πολυθεϊστής και ένθερμος υπερασπιστής της φυσικής και πολιτισμικής συνέχειας του Ελληνισμού («εσμέν Έλληνες το γένος, ως η τε φωνή και η πάτριος παιδεία μαρτυρεί»), η σκέψη του οποίου επηρέασε έντονα την ιταλική διανόηση της εποχής και συνέβαλε στην τελική διαμόρφωση του ρεύματος που ονομάστηκε «Αναγέννηση». Γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη από επιφανή οικογένεια, απέκτησε πολύ καλή γενική παιδεία και το 1380 εγκαταστάθηκε στην τότε πρωτεύουσα του οθωμανικού κράτους Αδριανούπολη, όπου μαθήτευσε δίπλα σε έναν ελληνιστή Εβραίο, πολυθεϊστή ή οπαδό του Ζωροαστρισμού, τον Ελισσαίο, με αποτέλεσμα να κατανοήσει έγκαιρα τόσο την αθλιότητα της βυζαντινής θεοκρατίας όσο και την φιλοσοφική και θεολογική ανεπάρκεια του Χριστιανισμού. Δίπλα στον Ελισσαίο μελέτησε ιδιαίτερα τον Πλάτωνα, ενθουσιάστηκε από το έργο του και πρόσθεσε στο βυζαντινό επώνυμό του «Γεμιστός» το ελληνικό «Πλήθων». Όταν όμως επέστρεψε στην Κωνσταντινούπολη, οι νέες ιδέες του άρχισαν να ενοχλούν τους θεοκράτες του Οικουμενικού Πατριαρχείου, με αποτέλεσμα το 1393 (ή το 1400 ή το 1414) να εγκατασταθεί οικογενειακώς στο υπό τον Θεόδωρο Παλαιολόγο Δεσποτάτο του Μυστρά στην Λακωνία, με την ανοχή του φίλου του αυτοκράτορα Μανουήλ Β του Παλαιολόγου.  Η «δραπέτευση» του «αποστάτη» Πλήθωνος στην Ελλάδα εξόργισε τον προσωπικό εχθρό του μετέπειτα υπότουρκο (1454 - 1464) πατριάρχη Γεννάδιο Σχολάριο, ο οποίος ήθελε να τον δει να εξορίζεται «σε χώρα βαρβάρων» ή να εξουδετερώνεται «με κάποιον άλλον τρόπο» (…), ωστόσο ο ίδιος εγκαταστάθηκε με ιδιαίτερη χαρά στην Πελοπόννησο, την οποία, όπως και την υπόλοιπη Ελλάδα θεωρούσε κοιτίδα του ανθρώπινου πολιτισμού: «Εσμέν γαρ ουν ων ηγείσθε τε και βασιλεύετε Έλληνες το γένος, ως η τε φωνή και η πάτριος παιδεία μαρτυρεί. Έλλησι δε ουκ έστιν ευρείν ήτις άλλη οικειοτέρα χώρα, ουδέν μάλλον προσήκουσα η Πελοπόννησος τε και όση δη ταύτη της Ευρώπης προσεχής των τε αυ νήσων επικείμεναι. Ταύτην γαρ δη φαίνονται την χώραν Έλληνες αεί οικούντες οι αυτοί εξ ότουπερ άνθρωποι διαμνημονεύουσιν, ουδενών άλλων προενωκηκότων…» γράφει απευθυνόμενος προς τον Παλαιολόγο, δηλαδή «…εμείς πάνω στους οποίους είστε ηγεμόνας και βασιλεύς, είμαστε Έλληνες κατά την καταγωγή, όπως μαρτυρεί η γλώσσα και η πατροπαράδοτος παιδεία. Είναι αδύνατον δε να βρει κανείς μίαν άλλη χώρα που να είναι περισσότερο οικεία  και συγγενική στους Έλληνες από την Πελοπόννησο, καθώς και από το τμήμα της Ευρώπης που γειτονεύει με την Πελοπόννησο και από τα νησιά που γειτονεύουν προς αυτή. Γιατί είναι φανερό ότι οι Έλληνες κατοικούσαν πάντοτε σε αυτήν τη χώρα, από τον καιρό που αρχίζει η μνήμη των ανθρώπων, χωρίς προηγουμένως κανένας άλλος να έχει κατοικήσει πάνω σε αυτήν…». Στον Μυστρά ο Πλήθων έλαβε το αξίωμα του ανώτατου δικαστικού, το οποίο χρησιμοποίησε με υποδειγματική αμεροληψία, καθώς επίσης είχε και την κηδεμονία δύο γειτονικών πόλεων, του Φαναρίου και των Βρυσών, η οποία κηδεμονία του εξασφάλιζε οικονομική άνεση. Συγκρότησε τον φιλοσοφικο-λατρευτικό «Κύκλο» του Μυστρά, συνέθεσε πολλούς ύμνους προς τους Έλληνες Θεούς, συνέγραψε τα βιβλία «Περί ων Αριστοτέλης προς Πλάτωνα διαφέρεται» και «Περί Νόμων» και προέβαλε δυναμικά ένα αίτημα για άμεση επανελλήνιση. Στο 16ο κεφάλαιο του βιβλίου του, ο Μανδηλάς γράφει: «από την καρδιά της Πελοποννήσου άρχισε λοιπόν ο σοφός Πλήθων να βάζει τα θεμέλια μίας νέας μεταρρύθμισης, όχι για την ανάκαμψη της πάλαι ποτέ ‘‘κραταιάς’’ αυτοκρατορίας των Βυζαντινών, αλλά μόνο για την δημιουργία των προϋποθέσεων ενός εντελώς καινούργιου ξεκινήματος του Ελληνισμού μέσα στον ίδιο τον γεωγραφικό χώρο της Κλασικής Ελλάδος. Ο φιλοσοφικός του λόγος φιλοδοξούσε ν’ αντικαταστήσει τον κυρίαρχο Χριστιανισμό και να οδηγήσει στην ανάσταση του παλιού, αρχαίου, εθνικού μεγαλείου των Ελλήνων. Απογοητευμένος από την ησυχαστική τάση του ανατολικού Χριστιανισμού που εκείνη την εποχή ήταν κυρίαρχη σε όλα τα επίπεδα, ο Πλήθων αναζήτησε, συνέλαβε και πρότεινε μία περισσότερο πολιτική θρησκεία, ικανή να ανασυντάξει τον κατεστραμμένο ιστό στην προετοιμασία για ένα νέο ευνομούμενο Κράτος των Ελλήνων, σύμφωνα με τις απαιτήσεις του νέου κόσμου που τότε διαμορφωνόταν. Η ανάδειξη της σημασίας του Φυσικού Κόσμου, η θέληση για ζωή μέσα σε αυτόν και όχι στους νεφελώδεις υπερβατικούς ουρανούς, τού ήταν γνωστό ότι θα γεννούσε στις ψυχές των ανθρώπων την ανάγκη για μία διαφορετική, πολύ πιο ανθρώπινη και ελπιδοφόρα οργάνωση της επίγειας ζωής τους. Η πραγμάτωση της περίφημης Πολιτείας του Πλάτωνος στα μέσα της δεύτερης χιλιετίας και στην ασφαλή σχετικά χώρα των αρχαίων Λακεδαιμονίων έγινε το μεγάλο όραμα του Γεωργίου Γεμιστού». Το «Περί Νόμων» βιβλίο του, ένα πλήρες σχέδιο για επανελληνοποίηση της Πελοποννήσου, κάηκε δημόσια μετά τον θάνατό του από τον μετέπειτα πατριάρχη Γεννάδιο Σχολάριο, καθώς θεωρήθηκε «ειδωλολατρικό» και «σατανικό» βιβλίο, το οποίο έβριθε από τα… «σαπρά των Ελλήνων ληρήματα». Όταν κατά την περίοδο 1438 - 1439 συνόδευσε τον αυτοκράτορα Ιωάννη τον Η και τον πατριάρχη Ιωσήφ στην εκκλησιαστική Σύνοδο της Φεράρας Φλωρεντίας, ο Πλήθων έδωσε διαλέξεις και άφησε άριστες εντυπώσεις στους κύκλους των Ιταλών ουμανιστών, κερδίζοντας ιδιαιτέρως τον θαυμασμό του μετέπειτα ιδρυτή της «Πλατωνικής Ακαδημίας της Φλωρεντίας» Κόζιμο Μέδικο. Ο μεγάλος ουμανιστής και πρώτος διευθυντής της «Ακαδημίας» Μαρσίλιο Φιτσίνο απεκάλεσε αργότερα τον μεγάλο διδάσκαλο Πλήθωνα «δεύτερο Πλάτωνα».  Ο Πλήθων πέθανε υπέργηρος από φυσικά αίτια το 1450 στην «Λακεδαίμονα». Μετά από λίγο έπεσε η «Νέα Ρώμη» του Βοσπόρου και έφθασαν στην περιοχή οι Οθωμανοί Τούρκοι, υποχρεώνοντας εκ των πραγμάτων τους Ελληνιστές του «Κύκλου» του Πλήθωνος να φύγουν στην Δύση, στην Ιταλία, συμβάλλοντας σημαντικά στην λεγόμενη «Αναγέννηση». Γνωστοί μαθητές του ήσαν οι Ιωάννης Αργυρόπουλος, Μιχαήλ Αποστόλης, Δημήτριος Χαλκοκονδύλης, Γεώργιος Ερμητιανός, καθώς και ο ουμανιστής Βησσαρίων, ο οποίος όμως αργότερα προσχώρησε στον Ρωμαιοκαθολικισμό και έγινε καρδινάλιος. Δεκαέξι χρόνια μετά τον θάνατό του, το έτος 1466, και ενώ ήδη το όνομά του αποτελούσε έναν θρύλο για όλους τους καλλιεργημένους Ιταλούς, μία ένοπλη ομάδα θαυμαστών του με αρχηγό τον, κατά τον πάπα «αντίθεο λύκο του Ρίμινι», Σιγισμούνδο Μαλατέστα εισέβαλαν στην Λακεδαίμονα, πήραν τα οστά του και τα μετέφεραν στο Ρίμινι, στον γνωστό «Ναό των Μαλατέστα», όπου βρίσκονται μέχρι σήμερα, «για να αναπαύεται ο μεγάλος διδάσκαλος μεταξύ ελευθέρων ανθρώπων». 
Πηγή: http://www.metafysiko.gr/forum/archive/index.php/t-1797.html
http://antifono.gr/portal/κατηγορίες/φιλοσοφία-επιστημολογία/άρθρα/4463-ti-einai-i-vyzantini-filosofia.html
http://www.ideapolis.info/2015/02/blog-post_10.html
http://enneaetifotos.blogspot.gr/2013/09/1355-1452.html
http://www.antibaro.gr/article/255