Ο Γεώργιος ο Αντιοχεύς είναι μια ξεχωριστή και ενδιαφέρουσα μορφή της μεσαιωνικής ιστορίας του ευρωμεσογειακού κόσμου. Κατά την διάρκεια της μακρόχρονης σταδιοδρομίας του υπηρέτησε ως γραφειοκράτης, αξιωματούχος και διοικητής, αρχικά την Βυζαντινή Αυτοκρατορία, εν συνεχεία τους Άραβες Ζιρίδες εμίρηδες της Ιφρίκιας (Αφρικής) (σημ.Τυνησία) και τελικά τον Νορμανδο Ρογήρο του Ωτβίλ, κόμη και αργότερα βασιλιά της Σικελίας. Στη Σικελία η σταδιοδρομία του Γεωργίου έφτασε στο απόγειότης: υπεύθυνος για τα οικονομικά του κράτους, μεγάλος μεταρρυθμιστής και επί χρόνια επικεφαλής του κρατικού διοικητικού συστήματος, διπλωμάτης, στρατιωτικός ηγέτης και ναύαρχος του σικελικού στόλου. Παράλληλα με την πολιτική και στρατιωτική δραστηριότητά τουο Γεώργιος ο Αντιοχεύς αναδείχθηκε σε βασικό διαμεσολαβητή μεταξύτης νέας νορμανδολατινικής κυρίαρχης ελίτ της Σικελίας και των υπηκόων της, οι οποίοι διέφεραν από αυτή στη γλώσσα (ελληνικά, αραβικά) και τη θρησκεία (ορθόδοξοι χριστιανοί, μουσουλμάνοι). Ο Γεώργιος γεννήθηκε στην Αντιόχεια το 1064. Ο πατέρας του λεγόταν Μιχαήλ και ήταν γραφειοκράτης στην υπηρεσία της βυζαντινής κρατικής διοίκησης στην Αντιόχεια και σε άλλες περιοχές της βυζαντινής Συρίας. Η μητέρα του λεγόταν Νύμφη, αλλά αργότερα, στη Σικελία, έγινε μοναχή και πήρε το όνομα Θεοδούλη. Ο Γεώργιος είχε τουλάχιστον έναν αδελφό, ονόματι Συμεών. Νυμφεύθηκε κάποια Ειρήνη, πιθανώς όταν ζούσε ακόμη στη Συρία, με την οποία απέκτησε τρεις γιους, τον Μιχαήλ, τον Συμεών και τον Ιωάννη, και μία κόρη, την Μαρία, που έγινε και αυτή μοναχή στη Σικελία. Οι αραβικές πηγές αναφέρουν ότι τα μέλη της οικογένειας του Γεωργίου ήταν όλοι «λογιστές» (ḥuṣṣāb στα αραβικά), φαινόμενο σύνηθες στον Μεσαίωνα, όταν ειδικές γνώσεις και ικανότητες μεταδίδονταν από πατέρα σε γιο και ορισμένα επαγγέλματα ασκούνταν οικογενειακώς. Άλλωστε, οι χριστιανοί της Συρίας είχαν μεγάλη παράδοση ως γραφειοκράτες και διοικητικοί υπάλληλοι στα διάφορα ισλαμικά κράτη που διαδέχθηκαν το ένα το άλλο στην περιοχή από τον 7ο μέχρι τον 12ο αιώνα.
Σε δύο έγγραφα του Φεβρουαρίου του 1133, ένα στα ελληνικά και το άλλο στα λατινικά, ο Γεώργιος ο Αντιοχεύς εμφανίζεται για πρώτη φορά με τους τίτλους ἄρχων τῶν ἀρχόντων καὶ ἀμηρᾶς τῶν ἀμηράδων, και admiratus admiratorum αντίστοιχα (εμίρης= Αμιράς= admiral= ναύαρχος). Από τότε φαίνεται να άρχισε η περίοδος της παντοδυναμίας του στη νορμανδική αυλή του Παλέρμο. Οι διοικητικές μεταρρυθμίσεις του Γεωργίου είχαν ως συνέπεια, μεταξύ άλλων, τη μείωση της σημασίας και του αριθμού του ελληνόφωνου στοιχείου στην κρατική διοίκηση της νορμανδικής Σικελίας προς όφελος κυρίως του αραβόφωνου. Από τα πρώτα χρόνια της νορμανδικής κατάκτησης της Σικελίας ως την τρίτη δεκαετία του 12ου αιώνα, οι υψηλότερες θέσεις στην κρατική διοίκηση είχαν επανδρωθεί με ελληνόφωνους αξιωματούχους από τη Σικελία και από τη γειτονική Καλαβρία. Με τον Γεώργιο τον Αντιοχέα και ακόμη περισσότερο μετά τον θάνατο του Ρογήρου Β΄, το 1154, η σημασία των Ελλήνων μειώθηκε αισθητά. Η πολιτική άνοδος του Γεωργίου πρέπει να ευνόησε την έλευση στη Σικελία άλλων χριστιανών από τη Συρία.
Ο Γεώργιος ο Αντιοχεύς δεν περιορίστηκε στην αναδιοργάνωση των διοικητικών δομών του νορμανδικού κράτους της Σικελίας. Κατά την εποχή του παρατηρείται έντονη «ανατολικοποίηση» της βασιλικής εξουσίας, με την υιοθέτηση βυζαντινών και αραβοϊσλαμικών προτύπων. Ο al-Maqrīzī γράφει χαρακτηριστικά ότι ο Γεώργιος: Έκρυψε με ένα πέπλο τον Ρογήρο από τους υπηκόους του και του υπέδειξε να ντύνεται με ρούχα παρόμοια με εκείνα των μουσουλμάνων, να μην ιππεύει έξω από το παλάτι και να μην εμφανίζεται δημοσίως παρά μόνο στις γιορτές … να είναι κάτω από ανεξήλιο (ομπρέλα ?) και να φέρει πάντατο στέμμα. Με τον Γεώργιο τον Αντιοχέα η εξωτερική πολιτική του νορμανδικού Βασιλείου της Σικελίας απέκτησε και αυτή νέες διαστάσεις καινέες μεθόδους. Ο εδαφικός επεκτατισμός αποτελούσε παράδοση των Νορμανδών της Κάτω Ιταλίας, αρχικά σε ατομικό επίπεδο και με περισσότερο τυχοδιωκτικό χαρακτήρα, αργότερα μεθοδικότερα και μεσαφή γεωπολιτικό στόχο την ενοποίηση ολόκληρης της νότιας Ιταλίας υπό τη νορμανδική κυριαρχία. Από τη δεκαετία του 1120 όμως, με κέντρο τη Σικελία, ο νορμανδικός επεκτατισμός απέκτησε μια εντονότερη θαλάσσια διάσταση, με στόχο την εδραίωση της νορμανδικής ηγεμονίας στην κεντρική Μεσόγειο, γεγονός που αναπόφευκτα έφερε τους Νορμανδούς σε σύγκρουση με το Βυζάντιο και τους συμμάχουςτου Βενετούς και Γερμανούς, και συγχρόνως με τις ισλαμικές δυνάμεις της βόρειας Αφρικής. Αυτές οι εκστρατείες σηματοδότησαν τη μέγιστη προσπάθεια των Νορμανδών της Σικελίας για εδραίωση της ηγεμονίας τους στη Μεσόγειο. Εμφανίστηκε τότε στις πηγές ο σικελικός στόλος, νεολογισμός που εξέφραζε έναν νέο γεωπολιτικό παράγοντα. Η Σικελία είχε γίνει, για πρώτη και τελευταία φορά στην μακρόχρονη ιστορία της, ενεργό υποκείμενο και όχι παθητικό αντικείμενο ιστορικών εξελίξεων.
Το 1147, μεγάλος νορμανδικός στόλος (70 γαλέρες) με ναύαρχο τον Γεώργιο τον Αντιοχέα σαλπάρει από το Οτράντο (Υδρουντα Απουλίας): καταλαμβάνει την Κέρκυρα (το νησί κατελήφθηκε λόγω των βυζαντινών φόρων και των υποσχέσεων του Γεωργίου), περιπλέει την Πελοπόννησο και λεηλατεί τις ακτές της Εύβοιας, της Αττικής και της Βοιωτίας. Μετά τη Θήβα (λαφυραγώγησε τις βιοτεχνίες μεταξιού και μετέφερε τους Εβραίους υφαντές μεταξωτών μαζί του), λεηλατείται και η Κόρινθος. Σε επίπεδο εκφοβισμού και συλλογής πλιάτσικου, η ελληνική εκστρατεία συνιστά απόλυτη επιτυχία. Δεν πρόκειται, όμως, να οδηγήσει ούτε σε μόνιμες εδαφικές κτήσεις ούτε, φυσικά, στην ανατροπή της Βυζαντινής αυτοκρατορίας. Άλλωστε, ο Βυζαντινός αυτοκράτορας Μανουήλ Κομνηνός θα αντιδράσει γρήγορα και τελικά θα αναγκάσει τον στόλο του Γεώργιου σε υποχώρηση. Πάντως, η Θήβα και η Βοιωτία συνήλθαν πολύ γρήγορα από τη λεηλασία αυτή: Το 1165 ο Βενιαμίν της Τουδέλας, ένας Εβραίος περιηγητής, συνάντησε εδώ μια ακμάζουσα μεταξοβιοτεχνία και μια κοινότητα 2.000 Εβραίων. Η πόλη είχε ξαναβρεί το ρυθμό της ευημερίας που είχε προ της νορμανδικής επιδρομής. Το 1149 η Κέρκυρα επέστρεψε στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία· ο Γεώργιος με 40 πλοία έφθασε στον Βόσπορο, μπροστά στα τείχη της Κωνσταντινούπολης. Προσπάθησε να βγει στη στεριά, αλλά απέτυχε· λεηλάτησε μερικές επαύλεις στην Ασιατική ακτή και εκτόξευσε βέλη εναντίον του Ιερού Παλατίου.
Στο εσωτερικό του Βασιλείου της Σικελίας σημαντικότατος υπήρξε ο ρόλος που ο Γεώργιος ο Αντιοχεύς διαδραμάτισε ως πρόσωπο αναφοράς για τους αραβόφωνους χριστιανούς του νησιού, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγονταν όλο και φαινόμενο των μουσουλμάνων Σικελών που γίνονταν ορθόδοξοι χριστιανοί ασπαζόμενοι το ορθόδοξο δόγμα και όχι το καθολικό των Νορμανδών κυρίαρχων, εξηγείται αφενός από την πολιτισμική και πνευματική εγγύτητα που υπήρχε μεταξύ των μουσουλμάνων και των ορθόδοξων Σικελών, αφετέρου απότην αυξανόμενη έχθρα που χώριζετους μουσουλμάνους από τους Λατίνους, ιδίως τους Λομβαρδούς, τους μετανάστες από τη βόρεια, κυρίως, αλλά και τη νότια Ιταλία, που οι νορμανδικές αρχές προσκαλούσαν στη Σικελία, προσφέροντάς τους γαίες και προνόμια στο πλαίσιο της εποικιστικής πολιτικής τους πρωταρχικός στόχος της οποίας ήταν η διάσπαση της εδαφικής εγγύτητας μεταξύ των περιοχών όπου υπερτερούσε το ισλαμικό στοιχείο, αλλά επίσης μεταξύ των ισλαμικών και των ορθόδοξων περιοχών.
Για τους μουσουλμάνους της Σικελίας οι αποστάσεις με τους Λατίνους χριστιανούς ήταν μεγάλες και αγεφύρωτες, ενώ φαίνονταν πολύμικρότερες και όχι ανυπέρβλητες με τους αραβόφωνους ή τους δίγλωσσους —αραβόφωνους και ελληνόφωνους—ορθοδόξους συντοπίτεςτους. Όσοι μουσουλμάνοι της Σικελίας αποφάσιζαν να εγκαταλείψουντην πίστη τους θεωρούσαν ευκολότερη, και κατά κάποιον τρόπο αξιοπρεπέστερη, τηνμετάβαση στον Ορθόδοξο Χριστιανισμό. Οι αραβόφωνοι μουσουλμάνοι της Σικελίας αντιλαμβάνονταν τους ελληνόφωνουςκαι αραβόφωνους ορθόδοξους χριστιανούς συντοπίτες τους, τους Σικελούς Ρουμ (Ρωμηους), ως γλωσσικά και πολιτισμικά συγγενείς τους, γεγονόςπου ευνόησε τη στροφή τους προς το ελληνορθόδοξο στοιχείο. Σε αυτή την εξέλιξη σημαντικό ρόλο έπαιξαν το κύρος και η επιρροή του Γεωργίου και άλλων ατόμων του κύκλου του, κυρίως Σύρων από την Αντιόχεια —και αυτοί Ρουμ (Ρωμηοι)— οι οποίοι κατά κανόνα ήταν δίγλωσσοι, ελληνόφωνοι και αραβόφωνοι.
http://boeotia.ehw.gr/forms/fLemmaBodyExtended.aspx?lemmaID=12774
https://el.m.wikipedia.org/wiki/%CE%93%CE%B5%CF%8E%CF%81%CE%B3%CE%B9%CE%BF%CF%82_%CE%91%CE%BD%CF%84%CE%B9%CE%BF%CF%87%CE%AD%CE%B1%CF%82
https://rogerios.wordpress.com/tag/%CE%B3%CE%B5%CF%8E%CF%81%CE%B3%CE%B9%CE%BF%CF%82-%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%B9%CE%BF%CF%87%CE%B5%CF%8D%CF%82/
https://www.academia.edu/42027771/Miotto_%CE%93%CE%B5%CF%8E%CF%81%CE%B3%CE%B9%CE%BF%CF%82_%CE%91%CE%BD%CF%84%CE%B9%CE%BF%CF%87%CE%B5%CF%8D%CF%82_Byzantiaka_34_201720200
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου