Ένα νησί, μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της ΟΥΝΕΣΚΟ. Είναι μια κιβωτός Ιστορίας που πλέει ράθυμα στα νερά του Αιγαίου, λίγα μόλις μίλια μακριά από την κοσμοπολίτικη Μύκονο. Είναι ευκαιρία για μια μοναδική περιήγηση στην αναβίωση της αίγλης του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού. Είναι η πρωθιέρεια των Κυλάδων, η γενέτειρα των αθανάτων. Είναι το νησί που «βάφτισε» τις Κυκλάδες, ως νησιωτική συστάδα που αναπτύσσεται κυκλικά γύρω του. Είναι η Δήλος. Στους αρχαίους χρόνους, ο μύθος της γέννησης του Απόλλωνα και της Αρτέμιδος έκανε το νησί ιερό: κανένας θνητός δεν θα επιτρεπόταν να γεννηθεί στα χώματά του. Και, εφόσον επρόκειτο για λίκνο αθανάτων, κανένας θνητός δεν θα επιτρεπόταν ούτε να πεθάνει εκεί. Έτσι, εκτός από τη σπουδαιότητα που είχε ως θρησκευτικό και οικονομικό κέντρο, το νησί διατηρούσε και μια αποκλειστικότητα: ακόμα και στην περίοδο της μεγάλης άνθησης της Δηλιακής Συμμαχίας, οι γυναίκες που επρόκειτο να γεννήσουν, όπως και όσοι και όσες φαίνονταν να πλησιάζουν το τέλος της ζωής τους, στέλνονταν στο γειτονικό νησί της Ρήνειας. Όλος ο τότε γνωστός κόσμος αναγνώριζε την ιερότητα του νησιού και ήξερε τη μοναδικότητά του.
Σήμερα, το νησί παραμένει μοναδικό σε ολόκληρο το γνωστό κόσμο: πουθενά δεν υπάρχει ένας τόσο μεγάλος φυσικός νησιωτικός αρχαιολογικός χώρος, τόσο μεγάλης σπουδαιότητας. Κανένα νησί στον κόσμο δεν φιλοξενεί τόσα πολλά και μνημειώδη κειμήλια αρχαϊκών, κλασικών και ελληνιστικών χρόνων, δηλαδή των αιώνων της μεγάλης ελληνικής τέχνης, σε μια έκταση που χρησιμοποιείται αποκλειστικά ως αρχαιολογικός χώρος. Γιατί, η Δήλος δεν είναι μουσείο, η Δήλος δεν χρησιμοποιείται ως χώρος που αφηγείται μια ιστορία. Η Δήλος είναι η ίδια η Ιστορία. Οι επισκέπτες και επισκέπτριες του νησιού, που καταφθάνουν καθημερινά από τα γειτονικά νησιά, δεν κάνουν απλώς μια εκπαιδευτική εκδρομή, στην πραγματικότητα, ζουν μια απαράμιλλη εμπειρία ζωής. Και, με ένα μαγικό, υπερβατικό τρόπο, η ιερότητα της Δήλου επανέρχεται διαρκώς: καθώς ολόκληρο το νησί αποτελεί έναν αρχαιολογικό χώρο χωρίς άλλες δραστηριότητες, οι χιλιάδες άνθρωποι που συρρέουν για να μοιραστούν τη μοναδικότητά του, το επισκέπτονται με το δέος του ανθρώπου που βρίσκεται σε τόπο ιερό. Και, έτσι, η Ιστορία επαναλαμβάνεται: σε ένα τόσο σπουδαίο μέρος κανένας άνθρωπος δεν γεννιέται και δεν πεθαίνει.
Μητέρα του Απόλλωνα είναι η Λητώ, κόρη του Τιτάνα Κοίου και της Τιτανίδας Φοίβης, αδελφή της Αστερίας και της Ορτυγίας. Ανήκει δηλαδή στην πρώτη γενιά των θεών και προηγείται του Δία, στον οποίο υποτάσσεται μέσω του γάμου τους, όπως ήδη αναφέραμε. Και αυτή η ερωμένη του Δία δέχθηκε την οργή της Ήρας που όρισε κανένας τόπος να μην δεχθεί τη Λητώ για να γεννήσει. Έτσι, η Λητώ περιπλανήθηκε από τόπο σε τόπο. Με αφετηρία το κέντρο της Βόρειας Κρήτης, κάνει τον περίπλου του νησιού, περνά στα ανατολικά παράλια της ηπειρωτικής Ελλάδας, από την Αθήνα μέχρι τη Σκόπελο, συνεχίζει βόρεια, από τον Θερμαϊκό μέχρι τη Σαμοθράκη· στη συνέχεια κατεβαίνει νότια παραπλέοντας τη Μικρά Ασία και τα νησιά του ανατολικού Αιγαίου, από την Ίδη μέχρι την Κνίδο, με μια παράκαμψη προς τη Σκύρο· τέλος, από την Κάρπαθο διαπλέει το Αιγαίο διαγώνια προς τα δυτικά μέχρι την άγονη Δήλο που έπλεε πάνω στη θάλασσα.
Εκεί γεννήθηκε πρώτη η Άρτεμη που βοήθησε τη μητέρα της να ξεγεννήσει και τον αδελφό της. Σύμφωνα με άλλη εκδοχή, η Ήρα όρισε να μην γεννήσει η Λητώ σε τόπο που τον βλέπει ο ήλιος. Όμως ο Βορέας, υπακούοντας σε εντολές του Δία, οδήγησε τη Λητώ στον Ποσειδώνα, που δημιούργησε έναν υδάτινο θόλο πάνω από το νησί της Δήλου. Έτσι, «φτιάχτηκε» ένας τόπος ανήλιος, για να γεννήσει η Λητώ τα παιδιά της. Όμως, αυτό δεν ήταν δυνατό χωρίς την παρουσία της θεάς του τοκετού, της Ειλείθυιας, και παρά την παρουσία όλων των υπολοίπων θεαινών, πλην φυσικά της Ήρας. Εννέα μερόνυχτα κοιλοπονούσε η Λητώ στη ρίζα του μοναδικού δέντρου του νησιού, μιας φοινικιάς, μέχρι που οι θεές έστειλαν την αγγελιοφόρο των θεών Ίριδα στον Όλυμπο, για να πείσει την Ήρα να αφήσει την Ειλείθυια να κατεβεί στο νησί και να βοηθήσει την ταλαιπωρημένη γυναίκα. Της έταξε μάλιστα ένα περιδέραιο εννέα πήχεις μακρύ από χρυσό και κεχριμπάρι. Έτσι γεννήθηκε ο Απόλλωνας. Και καθώς ήταν η έβδομη μέρα του μήνα, κύκνοι πέταξαν επτά φορές πάνω από το νησί την ώρα που γεννιόταν ο θεός. Μια χρυσή μίτρα, μια λύρα και ένα άρμα ζεμένο σε κύκνους ήταν τα δώρα του Δία στον γιο του και του όρισε να πάει αμέσως στους Δελφούς. Όμως οι κύκνοι οδήγησαν τον Απόλλωνα πρώτα στη χώρα τους, στη χώρα των Υπερβορείων με τον καθαρό ουρανό, στις όχθες του Ωκεανού πέρα από τον Βόρειο Άνεμο, οι οποίοι καθιέρωσαν λατρεία προς τιμή του θεού αδιάκοπη. Ένα χρόνο έμεινε εκεί ο Απόλλωνας και μετά ήρθε στους Δελφούς και ίδρυσε το μαντείο του. Και κάθε χρόνο γιόρταζαν την έλευση του θεού με εκατόμβες.
Άλλη παράδοση θέλει τη Λητώ να μεταμορφώνεται σε λύκαινα, για να ξεφύγει από την Ήρα, και να επιστρέφει στην κατοικία της στη χώρα των Υπερβορείων, για να γεννήσει. Έτσι εξηγείται το επίθετο του θεού λυκογενής, δηλαδή γεννημένος από λύκο. Ή γιατί λύκοι βοήθησαν τη Λητώ, όταν, μετά τον τοκετό, εκείνη πήγε στη χώρα Τρεμιλίδα με τα δύο νεογέννητα, σταμάτησε σε μια πηγή ή λίμνη για να τα λούσει, αλλά γελαδάρηδες την εμπόδισαν. Η θεά, με τη βοήθεια των λύκων, τους μεταμόρφωσε σε βατράχια και μετονόμασε τη χώρα προς τιμή τους σε Λυκία. Στους τόπους απ' όπου πέρασε η Λητώ κοιλοπονώντας διαφέντευσε τελικά ο Απόλλωνας και επιβλήθηκε η λατρεία του. Όσο για τη Δήλο, αυτή ανταμείφθηκε από τον θεό· στερεώθηκε με τέσσερις στήλες στον βυθό της θάλασσας και μετονομάστηκε από Ορτυγία, όπως την αποκαλούσαν οι αθάνατοι, σε Δήλο, που σημαίνει φανερή ή φωτεινή, λαμπρή, γιατί φανέρωσε τον θεό Απόλλωνα, τον θεό του φωτός.
Το 167 π.Χ. εκδιώκονται οριστικά οι Δήλιοι. Οι Ρωμαίοι ανακηρύσσουν τη Δήλο ελεύθερο λιμάνι, με αποτέλεσμα την προσέλκυση επιχειρηματιών από Ανατολή και Δύση. Ο πληθυσμός της αυξήθηκε σημαντικά, εντατικοποιήθηκε η οικοδομική δραστηριότητα και σημειώθηκε οικονομική ανάπτυξη. Οι ξένοι κάτοικοι υπερτερούν έναντι των Αθηναίων. Πολυάριθμες πολυτελείς κατοικίες, αγορές, ιερά και ενώσεις επιχειρηματιών, εμπόρων και εφοπλιστών ιδρύονται στο νησί. Στην κορυφή του Κύνθου, πλάι στους αρχαιότατους ναούς του Διός Κυνθίου και της Αθηνάς Κυνθίας, χτίζονται τα ιερά των θεών της Ασκάλωνος, του Διός Υψίστου, των θεών της Ιάμνειας. Χαμηλότερα, πλάι στο αρχαϊκό Ηραίο, ανακαινίζονται τα ιερά των Αιγυπτίων θεών, με τον επιβλητικό, αναστηλωμένο σήμερα, ναό της Ίσιδας, ενώ βορειότερα εκτείνεται το ιερό των Συρίων θεών. Στην ανατολική ακτή βρίσκεται η αρχαιότερη πιθανώς Εβραϊκή συναγωγή της Ευρώπης. Ξένοι ιδρύουν λέσχες. Οι Ποσειδωνιαστές από τη Βηρυττό ταυτίζουν τον Βάαλ με τον Ποσειδώνα. Οι Ιταλοί της Δήλου έχουν κύριο τόπο συνάντησης τη μνημειακή σε μέγεθος Αγορά των Ιταλών. Η εύνοια της Ρώμης προς τη Δήλο υπήρξε και η αιτία καταστροφής της, το 88 π.Χ. (πόλεμος του Μιθριδάτη). Αργότερα οι Ρωμαίοι τείχισαν τμήμα της πόλης, που περιελάμβανε το ιερό και τη συνοικία του Θεάτρου. Η Δήλος συνέχισε να κατοικείται ως τον 6ο αι. μ.Χ., αν και το εμπόριο είχε πλέον σημειώσει σημαντική ύφεση. Τα πλούσια σπίτια μετατράπηκαν σε εργαστήρια τεχνιτών ενώ οι Αθηναίοι, που εξακολουθούσαν τυπικά να είναι κύριοι της νήσου, προσπάθησαν ανεπιτυχώς να αναβιώσουν τις παλιές εορτές της Δήλου. Οι παλαιοχριστιανικές βασιλικές που εντοπίστηκαν στο νησί μαρτυρούν τη διάδοση του χριστιανισμού. Από τον 5ο αι. μ.Χ. η Δήλος χαρακτηρίζεται από τους οδοιπόρους ως άδηλος. Η αρχαία δόξα της Δήλου επανέρχεται στη μνήμη του δυτικού κόσμου με την Αναγέννηση και τους περιηγητές. Οι ανασκαφές που ξεκίνησε το 1873 η Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή έφεραν στο φως σημαντικά τμήματα του θρησκευτικού, οικιστικού, εμπορικού και πολιτικού παρελθόντος της Δήλου.
Πηγή : https://www.archaiologia.gr/blog/video/%CE%B4%CE%AE%CE%BB%CE%BF%CF%82-%CF%84%CE%BF-%CE%B9%CE%B5%CF%81%CF%8C-%CE%BD%CE%B7%CF%83%CE%AF/
https://www.visitgreece.gr/el/islands/cyclades/delos/
https://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/mythology/lexicon/gods/apollo/page_002.html
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου