Ακριτικά τραγούδια ονομάζονται τα δημοτικά τραγούδια που αναφέρονται στα κατορθώματα των Ακριτών, των φρουρών των ανατολικών συνόρων της Βυζαντινής αυτοκρατορίας. Τα ακριτικά τραγούδια είναι τα παλαιότερα ελληνικά δημοτικά τραγούδια που σώζονται και συγγενεύουν με το έμμετρο αφήγημα του 12ου αι., το γνωστό ως «Έπος του Διγενή Ακρίτα». Γενικά, τα ακριτικά τραγούδια διακρίνονται από τα πλούσια χαρακτηριστικά του δημοτικού τραγουδιού και ιδιαίτερα για την πνοή τους, την ηρωική και πολεμική αναφορά τους, την πυκνότητα αλλά και τη λιτότητα του λόγου καθώς και για την πλαστική τους δύναμη. Κύριος στόχος τους είναι η έξαρση της τιτάνιας προσωπικής λεβεντιάς που στο στόμα του ελληνικού λαού γίνεται τραγούδι - θρύλος. Αποτελούν έκφραση εν προκειμένω της τιτάνιας αντιπαλότητας του Βυζαντίου κατά των βαρβάρων και του αγροίκου χαρακτήρα των Αράβων και κάθε άλλων επιδρομέων ως παρασιτικών στοιχείων της Αυτοκρατορίας. Συνέπεια των παραπάνω είναι οι ήρωες αυτών των τραγουδιών να παρουσιάζονται σαν άτομα εξαιρετικής ανδρείας, συχνά με υπερφυσικές δυνατότητες και διαστάσεις: επιδεικνύουν πολεμικές ικανότητες από μικρή ηλικία και είναι σε θέση να κατατροπώσουν μόνοι μεγάλα στρατεύματα. Τα κατορθώματα των ακριτικών ηρώων παρουσιάζουν διάφορες μορφές: Στο Άσμα του Αρμούρη ο νεαρός ήρωας, ο Αρέστης, γιος του Αρμούρη, κάνει έφοδο στο στρατόπεδο των Σαρακηνών για να ελευθερώσει τον αιχμάλωτο πατέρα του, εξοντώνει τους εχθρούς και προκαλεί τον θαυμασμό του Εμίρη για το θάρρος και την αποφασιστικότητά του, με αποτέλεσμα ο Εμίρης να του προσφέρει ως σύζυγο την κόρη του. Στο τραγούδι Των γιων του Ανδρόνικου ο ήρωας (γιος του Ανδρόνικου) γεννήθηκε στην αιχμαλωσία, αφού οι Σαρακηνοί σε μια επιδρομή απήγαγαν την έγκυο μητέρα του. Σε πολύ νεαρή ηλικία νίκησε σε αγώνισμα τους Σαρακηνούς και δραπέτευσε για να βρει τον πατέρα του. Σε άλλα τραγούδια εμφανίζεται το μοτίβο της αρπαγής μιας κοπέλας από τους Σαρακηνούς και της απελευθέρωσής της από τον άντρα της. Ο ήρωας σε πολλά από αυτά είναι ο Διγενής Ακρίτας, αλλά υπάρχουν και παραλλαγές με άλλους ήρωες, όπως το μικρό Βλαχόπουλο. Τέλος, μεγάλη ομάδα τραγουδιών είναι αυτή που εξιστορεί τον θάνατο του Διγενή μετά την μάχη με τον Χάρο. Εκ του περιεχομένου τους όσα πολεμικά ή ηρωικά, δημοτικά τραγούδια έχουν συγγένεια θέματος ανήκουν σε μια ενότητα ή σύνολο που αποκαλείται κύκλος (ακριτικών τραγουδιών). Διακρίνονται δύο τέτοιοι κύκλοι, ο κύκλος γνησιότητας και ο κύκλος διασκευών. Εν προκειμένω ο πρώτος κύκλος φέρει το όνομα του Διγενή ακρίτα. Λόγω δε της μεγάλης ποικιλίας των ακριτικών τραγουδιών προέκυψε το ακριτικό έπος του οποίου κύριο πρόσωπο είναι ο Διγενής. Σημειώνεται ότι σε όλες τις παραλλαγές και χειρόγραφα παραμένει απροσδιόριστος ο χρόνος καταγραφής τους. Τα ηρωικά και αφηγηματικά τραγούδια γνώρισαν ευρεία διάδοση στον ελληνικό χώρο, όχι μόνο στις ακρτικές περιοχές αλλά και στην ηπειρωτική Ελλάδα. Επίσης η φήμη για τα κατορθώματα των ακριτών ηρώων διαδιδόταν κι αυτή. Δημιουργήθηκαν διάφορες παραλλαγές τους για τους ίδιους ή παρόμοιους άθλους ακριτών, ανεξάρτητα από τα αντίστοιχα των ακριτικών περιοχών. Έτσι έχουμε είτε καθαρά ακριτικά τραγούδια, είτε συγχωνέυσεις με άλλα είδη όπως το κλέφτικο τραγούδι, όπου οι κλέφτες ταυτίστηκενα με τους ακρίτες και οι Τούρκοι γενίτσαροι με τους Σαρακηνούς. Του Μικροκωνσταντίνου είναι ένα μεσαιωνικό αρβανίτικο τραγούδι που τραγουδιέται ακόμη και σήμερα από τους ελληνόφωνους της Κάτω Ιταλίας(αρβανίτες στην καταγωγή) αλλά και από τους αρβανίτες του νομού Αργολίδος. Ανήκει στον ευρύτερο κύκλο των ακριτικών τραγουδιών σε δώριο τρόπο του οξέος mi (mi+) όπως τραγουδιέται. Η φήμη του συγκεκριμένου τραγουδιού φτάνει πολύ πίσω και από την εποχή του άρχοντα Λέοντα Σγουρού (ο πρώτος Αρβανίτης ηγεμόνας στην Ελλάδα που αντέταξε άμυνα στους Φράγκους 1204 -1211).
ΕΝΑΣ ΑΓΟΥΡΟΣ ΚΙ ΕΝΑΣ ΚΑΛΟΣ ΣΤΡΑΤΙΩΤΗΣ : Ένας άγουρος κι ένας καλός στρατιώτης κάστρο γύρευε, χωριό να πα'να μείνει Βρίσκει ένα δεντρί, του κάμπου κυπαρίσσι Δέντρο μ’ άφσε με στον ίσκιο σου να κάτσω και να κοιμηθώ Να η ρίζα μου και δέσε τ’ άλογό σου, να οι κλώνοι μου, κρέμασε τ’ άρματά σου Να κι ο ίσκιος μου, γύρε και ξεκουράσου Κι αύριο του ταχύ το δίκιο μου γυρεύω. Τρι'ασκιά νερό στη ρίζα μου να ρίξεις και ώρα μου καλή Ένας άγουρος κι ένας καλός στρατιώτης κάστρο γύ κάστρο γύρευε, ρωμιοπού ρωμιοπούλα μου κάστρο γύρευε, χωριό να πάει να μείνει κι ούδε κάστρο βρίσκ’ κι ούδε χωριό να μείνει βρίσκει ένα δεντρί, δεντρί μαλαματένιο, στέκ’ και το ρωτάει, στέκεται και του λέει. Δέξε με δεντρί εμέν’ και τ’ άλογό μου, πού είν’ η ρίζα σου να δέσω τ’ άλογό μου, πού είν’ η κλώνα σου να βάλω τ’ άρματά μου; Για κι η ρίζα μου δέσε και τ’ άλογό σου, για κι η κλώνα μου βάλε και τ’ άρματά σου για κι ο ίσκιος μου πέσε να ξαποστάσεις κι αύριο το ταχιά το δίκιο μ’ το γυρεύω δυο σταμνιά νερό στη ρίζα μου να ρίξεις.
Του Μικροκωνσταντίνου : Στα αρβανίτικα με Ελληνική μετάφραση ακριβώς δίπλα.
Κωνσταντίνι ι βογγέλθι (Ο Κωνσταντίνος ο μικρός)
κέι τρι ντιτ τσσε ντέτερ ίσστε (τρεις μέρες γαμπρός ήταν)
κουρ ι θρίτι μπρέτι ι Νάπλες (όταν τον κάλεσε ο βασιλιάς τ' Αναπλιού)
ψε ε κέι περ σσοκ τε πάρε (γιατί τον είχε σύντροφο ξεχωριστό)
Ι τεργκόι τε πάρεν καρτ (Του έστειλε το πρώτο γράμμα)
εδέ σστούρι νιε γκαγιόφ (και το ’ριξε στην τσέπη του)
ι τεργκόι τε ντίνεν κάρτ (του 'στειλε το δεύτερο γράμμα)
εδέ σστούρι νιε γκαγιόφ (και το ’ριξε στην τσέπη του)
ι τεργκόι τε τρίτεν (του 'στειλε το τρίτο)
εδέ γιο νουκ μουντ τ'ι θόι (και δεν μπορούσε να πει όχι)
Νιέντε βίτρα ε νιεντε ντίντε (Εννιά χρόνια και εννιά μέρες)
κέι μπούκουρα τε πρίτε (έπρεπε να περιμένει η ομορφούλα)
πο σα σσκούαν νιέντε βίτρα (καθώς πέρασαν εννιά χρόνια)
νιέντε βίτρα ε νιέντε ντίτε (εννιά χρόνια και εννιά μέρες)
με ξούλιε ε σσκαμαντίλιε (με σκουφιά και μαντήλια_
βαν ε ζουν νιε ταλαντούσε (πιάσανε ένα χελιδονάκι)
νιε λιεπούσσ νιε κραχε ι λίδνε (μια κορδελίτσα του έδεσαν στον ώμο)
δε ι σσκρούαιτιν Κώνσταντίνιτ (και το έστειλαν στον Κωνσταντίνο)
Σσκούαν βίτρεζατ ντε ντίτετ (Πέρασαν τα χρόνια και οι μέρες)
βέτε ε μπούκουρα νιε κλίσε (πάει η όμορφη στην εκκλησία)
Κωνσταντίνι κάλιν γκετ (Ο Κωνσταντής καβαλίκεψε τ' άλογο)
άτε κάλιν τε μπρίμουριθ (τ' άλογο το γρήγορο)
σσπέιτ άρεν νιε ντερ ε κλίσσε (και ξεπεζεύει στην πόρτα της εκκλησίας)
τε κου γκιούρμεζα εδέ ίσστε (όπου ακόμα φαίνονται τα χνάρια)
Κάλιν λίδε ε μπρέντα χινε (Δένει τ' άλογο και μέσα μπαίνει)
σσεχ τε μπούκουραν νιε λιότε (βλέπει την όμορφη να κλαίει)
''Ο γιου κρουσσκ,ο γιου μπουγιάρ ("Ω εσείς συμπέθεροι, ω εσείς ευγενείς)
ισστε κι τρίμι κρόρι ι πάρι'' (αυτό το παλικάρι ήταν το πρώτο μου στεφάνι")
Κωνσταντίνι νούσεν μούαρ (Ο Κωνσταντίνος τη νύφη παίρνει)
ε νγκα ντέρα μάδε ντούαβ (και από τη μεγάλη πόρτα βγήκε).
Πηγή : https://el.m.wikipedia.org/wiki/Ακριτικά_τραγούδια
http://www.stixoi.info/stixoi.php?info=Lyrics&act=details&song_id=8244
http://kithara.to/ss.php?id=RFVjdZZb5a780tvAKILv8Xgk-LbZbNF2bf_UPbz7ZBnDJXi2zPupLfDHsEXTtUiQxfgSyko3qz1yxL_LulzzNg==
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου