Ο Αριστείδης, ο γιος του Λυσιμάχου, υπήρξε ένας από τις κορυφαίες πολιτικές προσωπικότητες που ανέδειξε η Αρχαία Αθήνα. Γεννήθηκε το 550 π.Χ. περίπου και κατάγονταν από τον δήμο της Αλωπεκής της Αντιοχίδας φυλής. Από τα πρώτα βήματα του στον πολιτικό βίο της πόλης του, συνδέθηκε με τον ιδρυτή της Αθηναϊκής Δημοκρατίας Κλεισθένη και προσχώρησε στο αριστοκρατικό κόμμα έχοντας ως βασικό του πολιτικό αντίπαλο τον Θεμιστοκλή. Το πρώτο πολιτικό αξίωμα που έλαβε ο Αριστείδης ήταν αυτό της επιμελητείας των δημοσίων εξόδων, όταν και αποκάλυψε μια σειρά από οικονομικά σκάνδαλα και ατασθαλίες τα οποία αφορούσαν τον Θεμιστοκλή και συνεργάτες του. Ο Θεμιστοκλής αντέδρασε αμέσως προσπαθώντας να του χρεώσει οικονομικές ατασθαλίες, αλλά ο Αριστείδης απέδειξε το αβάσιμο των ισχυρισμών αυτών προστατεύοντας το όνομα του και την τιμή του. Η πρώτη Περσική εκστρατεία με τον Δάτη και τον Αρταφέρνη, βρίσκουν τον Αριστείδη έναν από τους δέκα εκλεγμένους στρατηγούς, οι οποίοι ως γνωστόν, αναλάμβαναν την συνολική διοίκηση του Αθηναϊκού στρατού ανά ημέρα. Ο Αριστείδης υπήρξε ο πρώτος ο οποίος παραιτήθηκε από την στρατηγία δίνοντας την θέση του στον Μιλτιάδη πείθοντας και τους υπολοίπους να πράξουν το ίδιο για να υπηρετηθεί αποτελεσματικότερα το συμφέρον της πατρίδας. Ο Μιλτιάδης με την στρατηγία του συνέτριψε τους Πέρσες στην μάχη του Μαραθώνα και ο Αριστείδης πολέμησε δίπλα στον πολιτικό του αντίπαλο Θεμιστοκλή στην πρώτη γραμμή στο κέντρο της Αθηναϊκής παράταξης που δέχθηκε και την μεγαλύτερη Περσική πίεση (ἐν δὲ τῇ μάχῃ μάλιστα τῶν Ἀθηναίων τοῦ μέσου πονήσαντος καὶ πλεῖστον ἐνταῦθα χρόνον τῶν βαρβάρων ἀντερεισάντων κατὰ τὴν Λεοντίδα καὶ τὴν Ἀντιοχίδα φυλήν, ἠγωνίσαντο λαμπρῶς τεταγμένοι παρ' ἀλλήλους ὅ τε Θεμιστοκλῆς καὶ ὁ Ἀριστείδης). Μετά το τέλος της μάχης, και την αποχώρηση του Περσικού στόλου ο Αθηναϊκός στρατός με επικεφαλής τον Μιλτιάδη έσπευσε να υπερασπιστεί την Αθήνα σε περίπτωση Περσικής επίθεσης και ο Αριστείδης ορίστηκε από τον Μιλτιάδη να παραμείνει με ένα στρατιωτικό τμήμα στο πεδίο της μάχης, φυλάσσοντας τους αιχμαλώτους και τα λάφυρα που είχε αφήσει ο εχθρός.Ο Αριστείδης επέδειξε θαυμαστή ανιδιοτέλεια και εντιμότητα σε αυτή την περίπτωση επιβεβαιώνοντας την φήμη του, καθώς ούτε ο ίδιος καταχράστηκε το παραμικρό, ούτε επέτρεψε σε κανέναν οπλίτη που βρισκόταν στον χώρο να κλέψει από τα πλούτη που είχαν κατακτηθεί και άνηκαν στην πόλη, τηρώντας απόλυτη τάξη στον χώρο. Η συμπεριφορά του αυτή και η εν γένει πολιτεία του στα δημόσια πράγματα, η εντιμότητα και η ευθυκρισία που τον διέκρινε, του χάρισε το προσωνύμιο "Δίκαιος" που τον συνόδεψε σε όλη του την ζωή. Η πολιτική επιστήμη βασίζεται στην πείρα σε σχέση με την κοινωνική ζωή και με αυτήν ασχολείται, γράφει ο Αριστοτέλης. Οι ανώριμοι που παρασύρονται από τα πάθη τους δεν κάνουν για πολιτική, συνεχίζει ο Έλληνας φιλόσοφος στα «Ηθικά Νικομάχεια», καθότι ενεργούν υπό το κράτος αυτών. Σ’ αυτούς του ανθρώπους η όποια γνώση είναι ανώφελη. Ο Αριστείδης, ο οποίος ονομάστηκε δίκαιος γιατί αγαπούσε πάνω απ όλα το δίκιο. Απέφευγε να λέει ψέματα, ποτέ του δεν κολάκευε αλλά ούτε και κορόιδευε. Έζησε στην Αθήνα την εποχή της περσικής απειλής που εκδηλωνόταν με όπλα. Ουδέποτε εκμεταλλεύτηκε χρήματα του Δημοσίου. Ο Αριστείδης προτιμούσε την αριστοκρατική, τουτέστιν αξιοκρατική, κυβέρνηση και όχι την δημοκρατική ή την απολυταρχική. Θεωρούσε πως πρέπει να κυβερνούν οι άξιοι, όπως πρέπει να χειρουργούν οι ικανοί γιατροί, να αγωνίζονται σε μια ομάδα οι καλύτεροι αθλητές κ.ο.κ. Σ’ αυτή του την πεποίθηση είχε αντίπαλους αυτούς που αρέσκονταν στο να κολακεύουν τις αδυναμίες του όχλου. Έμενε ατάραχος στις πολιτικές διακυμάνσεις, εν αντιθέσει με τους αντιπάλους του, οι οποίοι υπερηφανεύονταν, όταν είχαν την εξουσία στα χέρια τους, ενώ σε περίπτωση που έχαναν στις εκλογές έβριζαν, απειλούσαν και συκοφαντούσαν. Καλή ώρα σαν σήμερα, αφού από την Αρχαία Αθήνα έχουν υιοθετηθεί εκτός των καλών και άσχημα κατάλοιπα της τότε εποχής. Μην ξεχνάμε ότι στην… δημοκρατική Αθήνα καταδικάστηκε σε θάνατο ο μεγαλύτερος φιλόσοφος της γνωστής ιστορίας, ο Σωκράτης. Στον Αριστείδη είχε ανατεθεί το αξίωμα να φροντίζει για τα έσοδα του Δημοσίου. Από αυτήν του την θέση ξεσκέπασε πολλούς υπαλλήλους που ήταν καταχραστές. Αυτή του η πολιτική ξεσήκωσε αντιδράσεις από κηφήνες της λαϊκής περιουσίας που δρουν και ξεζουμίζουν πλούτο μέχρι και στις μέρες μας. Οι εχθροί του κατόρθωσαν να επηρεάσουν τον Θεμιστοκλή και έτσι ο αξιοκράτης πολιτικός εξορίστηκε με την μέθοδο του εξοστρακισμού. Οι πολίτες πάνω σε ένα θραύσμα πήλινου αγγείου (όστρακο) έγραφαν το όνομα του πολίτη του οποίου την εξορία επιθυμούσαν. Μερικοί από αυτούς δεν ήξεραν γράμματα, γι αυτό κατάφευγαν σε μορφωμένους. Κάποιος πλησίασε τον Αριστείδη, χωρίς να τον γνωρίζει, και του ζήτησε να γράψει το όνομα «Αριστείδης» πάνω στο όστρακο. –Γνωρίζεις τον Αριστείδη;, τον ρώτησε. -Όχι απλά έχω βαρεθεί να τον λένε δίκαιο όλη την ώρα, απάντησε. Χωρίς δεύτερη κουβέντα και δισταγμό ο Αριστείδης έγραψε το όνομά του πάνω στο όστρακο. Αντιλαμβάνεστε λοιπόν το μεγαλείο ψυχής του Έλληνα πολιτικού που δεν επέτρεπε στα πάθη του να ανατρέψουν στο μυαλό και την καρδιά του το αίσθημα του δικαίου. Μετά τις Θερμοπύλες οι Πέρσες θέλησαν να κατευθυνθούν στην Αθήνα. Ο Θεμιστοκλής στα δύσκολα ανακάλεσε τον Αριστείδη από την εξορία. Ο μεγάλος αυτός Έλληνας γύρισε πίσω διατηρώντας τον ίδιο ακέραιο χαρακτήρα και έχοντας ακόμα μεγαλύτερη αγάπη για την πατρίδα. Οι Πέρσες σκέφτηκαν να διχάσουν τους Έλληνες. Μέσω απεσταλμένων υπόσχονταν στους Αθηναίους χρήματα και δόξα εις βάρος της Σπάρτης, μεγάλη αντιπάλου της Αθήνας, με αντάλλαγμα την υποχώρησή τους, τον μηδισμό τους. Τους υπόλοιπους Έλληνες δε, τους απειλούσαν και τους φοβέριζαν. Συγκαλείται πολιτική συνέλευση με την παρουσία Αθηναίων, Περσών και Σπαρτιατών και την πίεση για τον Ελληνισμό να αυξάνεται ασφυκτικά. Ήρθε η ώρα του Αριστείδη να τοποθετηθεί. Στρέφεται αρχικά προς τους Σπαρτιάτες που φοβούνταν ότι θα ενδώσουν οι Αθηναίοι: Αντιπρόσωποι της Σπάρτης, όταν γυρίσετε στην πατρίδα σας να διακηρύξετε πως δεν υπάρχει ούτε επάνω στην γη ούτε κάτω από το έδαφος τόσο χρυσάφι, για το οποίο οι Αθηναίοι θα πουλούσαν την ελευθερία των Ελλήνων. Και σεις Βάρβαροι, να απαντήσετε στους ανωτέρους σας ότι όσο ο ήλιος δεν αλλάζει την πορεία του στον ουρανό, οι Αθηναίοι δεν θα πάψουν ποτέ να αγωνίζονται για την ελευθερία. Τα λόγια του Αριστείδη έφεραν ενθουσιασμό στους περισσότερους. Οι Πέρσες κατεβαίνουν με πολυάριθμο στρατό στην Αττική. Ο Αθηναίος πολιτικός τιμώρησε παραδειγματικά εκείνους που πρότειναν την συνεργασία με τους Πέρσες και συνέχισε με την εκκένωση των Αθηνών προς την Σαλαμίνα. Ακολούθησε η μάχη των Πλαταιών όπου οι έμπειροι πολεμικά Έλληνες θριάμβευσαν εναντίον του περσικού «γίγαντα». Πολύ σύντομα, μετά το νικηφόρο τέλος των Μηδικών Πολέμων, η δεσποτική και αυταρχική συμπεριφορά του Σπαρτιάτη Παυσανία, έστρεψε τις ελληνικές πόλεις προς την Αθήνα, καθώς οι εκπρόσωποι της Αριστείδης και Κίμωνας πολιτεύονταν με σύνεση, δικαιοσύνη και μετριοπάθεια (προσφιλεῖς γὰρ ὄντας τοὺς Ἀθηναίους τοῖς Ἕλλησι διὰ τὴν Ἀριστείδου δικαιοσύνην καὶ τὴν Κίμωνος ἐπιείκειαν ἔτι μᾶλλον ἡ τοῦ Παυσανίου πλεονεξία). Η Σπάρτη αποχώρησε από την συμμαχία και τιμωρώντας με την ποινή του θανάτου τον Παυσανία που παρέβη όλους τους κανόνες της αυστηρής Σπαρτιατικής ηθικής. Όλες οι Ελληνικές πόλεις συσπειρώθηκαν γύρω από την Αθήνα για να προφυλάξουν αποτελεσματικότερα την ανεξαρτησία τους έναντι των Περσών. Οι περισσότερες από αυτές, έδιναν οικονομικές εισφορές σε ένα κοινό ταμείο για να αντιμετωπίζονται τα έξοδα του πολέμου. Το ποσό αυτό οι εκπρόσωποι των Ελληνικών πόλεων ζήτησαν να το προσδιορίσει ο Αριστείδης αφού θα επισκεπτόταν κάθε πόλη χωριστά για να εκτιμήσει τις οικονομικές της δυνατότητες. Ο Αριστείδης για άλλη μια φορά επιβεβαίωσε την φήμη της δίκαιης κρίσης του, καθορίζοντας με αμεροληψία και αντικειμενικότητα το ύψος των εισφορών κάθε πόλης, καθορίζοντας το τελικό ποσό σε 460 τάλαντα, κερδίζοντας την εκτίμηση όλων των πόλεων για την ορθή κρίση του. Η αναλογία των εισφορών μεταξύ των πόλεων που όρισε ο Αριστείδης κρατήθηκε ανέπαφη καθ όλη την διάρκεια της Αθηναϊκής συμμαχίας, αν και πολύ σύντομα διπλασιάστηκε και τριπλασιάστηκε. Ο Περικλής αύξησε το σύνολο των εισφορών σε 600 τάλαντα, ενώ κατά την διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου αυξήθηκε μέχρι και 1400 τάλαντα! έσοδα που οι Αθηναίοι είτε διένειμαν μεταξύ τους, είτε τα ξόδευαν σε δωρεάν θεατρικά εισιτήρια και δημόσια έργα καλλωπισμού της πόλης τους. Ο Αριστείδης όρισε για έδρα του Συμμαχικού ταμείου το νησί της Δήλου, αλλά πολύ σύντομα οι Αθηναίοι αποφάσισαν να μεταφέρουν το ταμείο στην πόλη τους ώστε να χρησιμοποιούν τους πόρους του κατά το δοκούν. Όταν ο Αριστείδης ρωτήθηκε αν αυτή η πρωτοβουλία είναι δίκαιη η όχι απάντησε "είναι συμφέρουσα" (ὡς οὐ δίκαιον μέν, συμφέρον δὲ τοῦτ' ἐστί). Σε μια ακόμη λίαν αμφιλεγόμενη πρωτοβουλία του, ο Αριστείδης προέτρεπε τους Αθηναίους να χειρίζονται τα ζητήματα της συμμαχίας κατά το συμφέρον τους, χρεώνοντας την επιορκία πάνω του (ἐκέλευε τοὺς Ἀθηναίους τὴν ἐπιορκίαν τρέψαντας εἰς ἑαυτὸν ᾗ συμφέρει χρῆσθαι τοῖς πράγμασι). Ο Αριστείδης παρέμεινε φτωχός ως το τέλος της ζωής του παρά τις υψηλότατα δημόσια αξιώματα που ανέλαβε και τα μεγάλα χρηματικά ποσά που διαχειρίστηκε. Στάθηκε επιεικής και μεγαλόψυχος έναντι του Θεμιστοκλή όταν ο τελευταίος έπεσε στην δυσμένεια του δήμου και εξοστρακίστηκε, δεν χάρηκε με την κακοτυχία του παρά το γεγονός ότι υπήρξαν πολιτικοί αντίπαλοι (οὐδ' ἀπέλαυσεν ἐχθροῦ δυστυχοῦντος) και ποτέ δεν τον κατηγόρησε δημοσίως. Ο Αριστείδης πέθανε στην Αθήνα το 467 π.Χ. σε ηλικία 73 ετών, τιμώμενος από τους συμπολίτες του για τις μεγάλες υπηρεσίες που πρόσφερε στην πατρίδα του. Πέθανε όπως έζησε, παμφτωχος, ενταφιάστηκε στο Φάληρο και η κηδεία του έγινε δημοσία δαπάνη καθώς ο ίδιος δεν είχε το παραμικρό περιουσιακό στοιχείο. Οι θυγατέρες του προικίστηκαν με δαπάνες του δημοσίου, ενώ ο γιος του Λυσίμαχος έλαβε 100 ασημένιες μνες και δημόσια γη για να καλλιεργήσει (καὶ τὰς μὲν θυγατέρας ἱστοροῦσιν ἐκ τοῦ πρυτανείου τοῖς νυμφίοις ἐκδοθῆναι δημοσίᾳ, τῆς πόλεως τὸν γάμον ἐγγυώσης καὶ προῖκα τρισχιλίας δραχμὰς ἑκατέρᾳ ψηφισαμένης, Λυσιμάχῳ δὲ τῷ υἱῷ μνᾶς μὲν ἑκατὸν ἀργυρίου καὶ γῆς τοσαῦτα πλέθρα πεφυτευμένης ἔδωκεν ὁ δῆμος). Ο Αριστείδης υπήρξε υπόδειγμα δημοσίου ανδρός, σε όλες τις περιστάσεις του βίου του τοποθέτησε το συμφέρον της πατρίδας του υπεράνω οποιασδήποτε προσωπικής σκοπιμότητας, υπήρξε μεγαλόφρων απέναντι στους εχθρούς του και δίκαιος έναντι των φίλων του χωρίς να ευνοήσει κανέναν που δεν το άξιζε. Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο υπήρξε το πλέον επίλεκτο και δίκαιο άτομο που ανέδειξε η Αθήνα ως την εποχή του (Ἀριστείδης ὁ Λυσιμάχου, ἀνὴρ Ἀθηναῖος μὲν ἐξωστρακισμένος δὲ ὑπὸ τοῦ δήμου· τὸν ἐγὼ νενόμικα, πυνθανόμενος αὐτοῦ τὸν τρόπον, ἄριστον ἄνδρα γενέσθαι ἐν Ἀθήνῃσι καὶ δικαιότατον.)
Πηγή: http://www.pygmi.gr/ελληνισμός/περί-πολιτικών-αριστείδης-ο-δίκαιος/
http://infognomonpolitics.blogspot.gr/2013/10/blog-post.html
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου