Ελληνική ιστορία και προϊστορία

Ελληνική ιστορία και προϊστορία
Ελληνική ιστορία και προϊστορία

Σάββατο 30 Απριλίου 2016

Οι 10 κορυφαίοι στρατηγοί της Αρχαίας Ελλαδας - Μέρος Α'

1) Ο Ευμένης ήταν γιος επιφανούς οικογένειας της Καρδίας. Ήταν νέος με ήθος, υψηλή μόρφωση και άριστος αθλητής. Όταν ο βασιλιάς Φίλιππος Β! πέρασε από την Καρδία και φιλοξενήθηκε από τον πατέρα του Ευμένη που τους ένωνε μια βαθιά φιλία. Μια μέρα, παρακολουθώντας τους αθλητικούς αγώνες των νέων της Καρδίας εντυπωσιάστηκε από την ικανότητα του νεαρού Ευμένη στο αγώνισμα της πάλης. Συζητώντας μαζί του, εντυπωσιάστηκε απο το υψηλό επίπεδο της μόρφωσης και του πρότεινε να τον ακολουθήσει στο βασίλειο της Βεργίνας. Ο Ευμένης με την παρότρυνση του πατέρα δέχθηκε να τον ακολουθήσει. Άλλωστε, ήθελε να συναντήσει τον παιδικό του φίλο Ιερώνυμο τον Καρδιανό που ήταν ήδη στρατηγός στην υπηρεσία του βασιλιά Φιλίππου. Όταν ο Φίλιππος διαπίστωσε τις ικανότητες του νεαρού Ευμένη τον έχρησε γραμματέα του. Γρήγορα ο Ευμένης απέδειξε την ικανότητα του να επεμβαίνει με δεξιοτεχνία στα πολιτικά θέματα με προτάσεις και λύσεις που κρίθηκαν αναγκαίες για το βασίλειο της Πέλλας. Η ιδέα του για την σύνταξη των βασιλείων εφημερίδων ενθουσίασε τον βασιλιά Φίλιππο, όμως ο αιφνίδιος θάνατος του ανάγκασε τον Ευμένη να διακόψει την έκδοση τους εξουσιοδοτώντας τον Διόδοτο για την συνέχιση τους.  Όμως η δραστηριότητα του Ευμένη δεν περιορίστηκε στα καθήκοντα της γραμματειακής υποστήριξης του βασιλείου, η οργανωτική του ικανότητα απέσπασε την προσοχή του Αλέξανδρου που εντωμεταξύ μεγάλωσε και έκρινε απαραίτητη την παρέμβαση του Ευμένη στο σχέδιο της εκστρατείας που ετοίμαζε. Έτσι ο Αλέξανδρος, λίγο πριν την αναχώρηση, έχρησε τον Ευμένη στρατηγό που τον ακολούθησε ως στα βάθη της μακρινής Ανατολής. Ο Ευμένης ο Καρδιανός (362 π.Χ. - 316 π.Χ.) ήταν στρατηγός του Μεγάλου Αλεξάνδρου, από τους ικανότερους μεταξύ των Διαδόχων. Πήρε μέρος στις εκστρατείες του Μακεδόνα στρατηλάτη καθώς και στους πολέμους που ακολούθησαν το θάνατό του. Θεωρήθηκε ο στρατηγικότερος νους της μετ' Αλέξανδρον εποχής και αγωνίστηκε (μάταια) για την νομιμότητα της εξουσίας και την ενότητα του αχανούς κράτους. Αρχιγραμματέας του Φίλιππου Β΄ και στη συνέχεια του Μεγάλου Αλεξάνδρου, ίππαρχος, και, μετά τον θάνατο του βασιλιά, σατράπης της Καππαδοκίας και της Παφλαγονίας, συντάχθηκε με τον Περδίκκα και την βασιλική οικογένεια. Μετά τον βίαιο θάνατο του Περδίκκα αντιμετώπισε μόνος για ένα διάστημα τονΑντίγονο τον Μονόφθαλμο, επανέκτησε την εμπιστοσύνη της κεντρικής (κατ’ όνομα) μακεδονικής διοίκησης και συνέχισε τον αγώνα κατά του Αντίγονου και των φυγόκεντρων δυνάμεων μέχρι τον θάνατό του. Ο Ευμένης ήταν ο στρατηγικότερος των Διαδόχων ο πραγματικός κληρονόμος της στρατηγικής μεγαλοφυίας του Αλέξανδρου, πιστός στις αρχές του, στις επιλογές του, στην ιδέα της ενότητος της αυτοκρατορίας. Είναι χαρακτηριστικό αυτό που αναφέρει ο Κορνήλιος Νέπως : Κανείς από τους Διαδόχους δεν τόλμησε ν’ αναγορευτεί βασιλιάς όσο ζούσε ο Ευμένης. Ξένος κι από άσημη γενιά, σάρωνε σαν ανεμοστρόβιλος την Ασία, νικούσε τους περιφημότερους στρατηγούς του Αλέξανδρου -έχοντας στρατηγούς και σατράπες του Αλέξανδρου υπό τας διαταγάς του- και οδηγούσε τους Μακεδόνες σε νίκες, σκορπίζοντας τον όλεθρο σε Μακεδόνες. Οι αρχαίοι συγγραφείς του αφιερώνουν λαμπρές σελίδες. Ο Πλούταρχος μόνο του Ευμένη και του Δημήτριου τους βίους έγραψε απ’ όλη την χορεία των Διαδόχων. Κατά τον Droysen «Η εύνοια των δυο βασιλιάδων [Φίλιππου κι Αλέξανδρου] και τα εξαιρετικά του προσόντα κάναν τους επιφανείς Μακεδόνες να τον ζηλεύουν και να τον φθονούν… Οι συνθήκες τον ανάγκασαν να ταχτή ολότελα στην υπόθεση της βασιλείας, όπου κι έμεινε πιστός ως το τέλος του… Μ’ απίθανη δεξιοσύνη και τόλμη καταφέρνοντας να καθυποτάζη τις περιστάσεις στη θέλησή του, γίνεται το κέντρο της γενικώτερης εξέλιξης». Κατά τον Παπαρρηγόπουλο«υπήρξε βεβαίως ο επιτηδειότατος των στρατηγών όσοι εξήλθον από της σχολής του μεγάλου Αλεξάνδρου…απέτυχε διότι ηθέλησε να φανή πιστός εις την ενότητα του κράτους… ουδείς των λεγομένων διαδόχων απέβη εκείνου ενδοξότερος και χρηστότερος».
2) Ο Θεμιστοκλής του Νεοκλέους ο Φρεάριος(527 π.Χ. - 459 π.Χ.) ήταν αρχαίος Έλληνας πολιτικός και στρατηγός. Υπήρξε αρχηγός της δημοκρατικής παράταξης στην κλασική Αθήνα, έλαβε μέρος στη Μάχη του Μαραθώνα το 490 π.Χ. και στη Ναυμαχία του Αρτεμισίου το 480 π.Χ.. Έμεινε όμως γνωστός ως ο θεμελιωτής της ναυτικής δύναμης της Αθήνας και ως ο κυριότερος συντελεστής της αποφασιστικής νίκης των Ελλήνων εναντίον των Περσών στη Ναυμαχία της Σαλαμίνας στις 22 Σεπτεμβρίου του 480 π.Χ., που σηματοδότησε την αρχή του τέλους της περσικής παρουσίας στη Μεσόγειο. Ο Θεμιστοκλής αναμφίβολα υπήρξε ένας διορατικός πολιτικός και ένας μεγαλοφυής ηγέτης που ενδυνάμωσε το δημοκρατικό πολίτευμα της Αθήνας, κατέστησε την Αθήνα πρώτη ναυτική δύναμη στη Μεσόγειο και απάλλαξε την Ελλάδα από την περσική απειλή, παρότι συναντούσε συνεχώς αντιδράσεις στην εφαρμογή των σχεδίων του. Κατά τον Πλούταρχο, ο Θεμιστοκλής υπήρξε ο κύριος συντελεστής της σωτηρίας της Ελλάδας. Ο προσωπικός του θρίαμβος, η ναυμαχία της Σαλαμίνας, αποτελεί καμπή στους περσικούς πολέμους και μία από τις σπουδαιότερες ναυτικές συγκρούσεις στην ιστορία.
3) Ο Ξενοφών (μεταξυ 431 και 428 π.Χ.) ο Αθηναίος ήταν ιστορικός συγγραφέας και σωκρατικός φιλόσοφος. Γιος του Γρύλλου από το δήμο Ερχας (δήμος Σπάτων), κονωνικά ανήκε στην τάξη των ιππέων και πολιτικά έδρασε ως ολιγαρχικός και φιλολάκων. Μετά το 410 π.Χ. γνωρίστηκε με τον Σωκράτη και μπήκε στον κύκλο των μαθητών του. Το 401 π.Χ. ο Ξενοφών καλείται από τον φίλο του Πρόξενο τον Βοιωτο, που διέτριβε στις Σάρδεις, να συμμετάσχει στην εκστρατεία του Πέρση, γιου του βασιλιά Δαρείου του Β' και διεκδικητή του θρόνου, Κύρου εναντίον του αδελφού αυτού Βασιλέως Αρταξέρξη Β'. Ο ενθουσιασμός του Ξενοφώντα για την πρόσκληση φαίνεται από το γεγονός ότι σε προτροπή του Σωκράτη να πάρει χρησμό από το Μαντείο των Δελφών καταφέρνει να αποσπάσει θετική απάντηση κάνοντας πλάγια ερώτηση (να πάει ή όχι) που ήταν η εξής: "Σε ποιόν Θεό θα πρέπει να κάνω θυσία ώστε να πετύχει το ταξίδι μου και να επιστρέψω σώος;". Και βέβαια η σοφία του Μαντείου του Απόλλωνα, που αντιλήφθηκε το σκοπό, του απάντησε να θυσιάσει σε μια σειρά από θεούς "επ΄ αγαθώ και μη" ("για καλό και για κακό"). Έτσι ο Ξενοφών βρέθηκε στην Ασία στο πλευρό του Κύρου, τον οποίο και άρχισε να θαυμάζει λόγω του θαυμασμού που έτρεφε ο τελευταίος για τους Έλληνες. Συγκεκριμένα έλεγε ο Κύρος ότι "θέλει τους Έλληνες συμμάχους του, όχι γιατί δεν είχε στρατό αλλά γιατί τους θεωρούσε ανώτερους από όλους τους άλλους λαούς". Ακόμη μακάριζε τους Έλληνες για την μόνιμα κυριαρχούσα ελευθερία τους, που εκείνος θα προτιμούσε αντί πάντων (την ελευθερίαν ελοίμην αν αντί ων έχω πάντων και άλλων πολλαπλασίων), και θεωρούσε ως προϊόν αυτής της ελευθερίας την πολεμική και ηθική υπεροχή των Ελλήνων. Αυτός ήταν και ο λόγος που ουδέποτε οι Πέρσες έκαναν πόλεμο, είτε μεταξύ τους είτε ακόμη και με τους Έλληνες, χωρίς την βοήθεια Ελλήνων. Το σίγουρο πάντως είναι ότι ήταν συνδαιτυμόνας του και εκ των στενότερων συνομιλητών του. Μετά τον θάνατο του φίλου του Κύρου στην μάχη στα Κούναξα και την δόλια εξόντωση των Ελλήνων στρατηγών από τον Τισσαφέρνη, και αφού εκλέχθηκε στρατηγός (5ος κατά σειρά) από τους "μυρίους" (10.000) Έλληνες μισθοφόρους, οδήγησε αυτούς επιτυχώς, αντιμετωπίζοντας πολλούς κινδύνους, από τα υψώματα της Αρμενίας προς την Τραπεζούντα στις ακτές του Ευξείνου Πόντου και μετά διά θαλάσσης προς τα δυτικά πίσω στην Ελλάδα. Στη Θράκη, με την υποστήριξη των Ελλήνων αυτών, ο Σεύθης Β' μπόρεσε να γίνει βασιλιάς. Η καταγραφή της εκστρατείας και του ταξιδιού της επιστροφής από τον Ξενοφώντα, ονομάστηκε Κύρου Ανάβασις. Η ιστορική καταγραφή του Ξενοφώντα στην Ανάβαση είναι ένα από τα πρώτα γραπτά κείμενα όπου αναλύεται ο χαρακτήρας ενός ηγέτη και αποτελεί παράδειγμα ανάλυσης τέτοιου τύπου, κάτι που σήμερα καλείται θεωρία «Μεγάλων Ανδρών». Στο έργο αυτό, ο Ξενοφών περιέγραψε τον χαρακτήρα του Κύρου του νεότερου, λέγοντας ότι "από όλους τους Πέρσες που έζησαν μετά τον Κύρο τον Μέγα, ήταν ο πιο κατάλληλος για βασιλιάς και για διοικητής μιας αυτοκρατορίας". 
4) Ο Λεωνίδας Α' (περίπου 540 π.Χ. – 480 π.Χ.) ήταν βασιλιάς της Σπάρτης από τη δυναστεία των Αγιαδών. Ήταν ένας από τους τέσσερις γιους του Αναξανδρίδα (ή Αλεξανδρίδα) από τον πρώτο γάμο του πατέρα του (Δωριέας, Λεωνίδας, Κλεόμβροτος ), ο οποίος πιστευόταν πως ήταν απόγονος του Ηρακλή. Η μάχη των Θερμοπυλών αποτελεί μια από τις πιο γνωστές και σημαντικές μάχες στην Ιστορία. Οι Έλληνες αποφάσισαν να πολεμήσουν στις Θερμοπύλες και στο Αρτεμίσιο για να σταματήσουν την προώθηση των Περσών στη Βοιωτία. Η μάχη των Θερμοπυλών, κατά τους σύγχρονους ιστορικούς, έληξε με νίκη των Περσών, αν και υπέστησαν περισσότερες απώλειες από τους Έλληνες. Παρ' ολ' αυτά, οι Πέρσες κατέλαβαν την Βοιωτία και το μεγαλύτερο μέρος της Ελλάδος, και οι συγκρούσεις Ελλήνων και Περσών συνεχίστηκαν και το επόμενο έτος. Η μάχη των Θερμοπυλών, σύμφωνα με ιστορικούς, έδωσε την ευκαιρία στους Αθηναίους και στον ελληνικό στόλο να προετοιμαστούν κατάλληλα για τη ναυμαχία της Σαλαμίνας. Οι Θερμοπύλες απέκτησαν τεράστια φήμη καθώς ενέπνευσαν τις επόμενες γενιές με το παράδειγμα των λίγων και ανδρείων στρατιωτών του Λεωνίδα. Όπως αναφέρει ο Michel de Montaigne, «οι μετέπειτα νίκες των Ελλήνων και η δόξα τους δεν μπορούν να συγκριθούν με την δοξασμένη πτώση του Λεωνίδα και των ανδρών του». Απ' την άλλη, οι Θερμοπύλες αποτελούν παράδειγμα ηρωϊσμού των ελεύθερων ανδρών που υπερασπίζονται την πατρίδα τους και την ελευθερία τους - ο Χάνσον αναφέρει ότι «η ελευθερία ήταν η κύρια ιδέα για τους Έλληνες και οδήγησε στην αντίσταση τους στις Θερμοπύλες, στη Σαλαμίνα και στις Πλαταιές». Όσον αφορά τον στρατιωτικό τομέα, οι Θερμοπύλες έδειξαν την ύψιστη στρατιωτική εκπαίδευση των Σπαρτιατών καθώς και την ορθή εκμετάλλευση της διαμόρφωσης του εδάφους.
5) Ο Ξανθιππος ο Λακεδαιμονιος ηταν Έλληνας Μισθοφόρος στρατηγός του 3ου π.Χ. αιώνα από την Σπαρτη στην υπηρεσία των Καρχηδονίων. Υπό την ηγεσία του, ο αναγεννημένος καρχηδονιακός στρατός εξόντωσε το ρωμαϊκό στράτευμα που είχε αποβιβαστεί στην Αφρική και απειλούσε την ίδια την ύπαρξη της Καρχηδόνας.
Η καρχηδονιακή ηγεσία, αφού απέρριψε τους όρους των Ρωμαίων, εκτίμησε πιο ψύχραιμα την κατάσταση και προέβη σε μέτρα για την αναδιοργάνωση του στρατού. Ένα από αυτά ήταν η προαγωγή του Ξάνθιππου σε στρατηγό, ο οποίος μόλις είχε φτάσει στην Καρχηδόνα επικεφαλής αρκετών Ελλήνων μισθοφόρων. Ο Αππιανός αναφέρει ότι η άφιξη του Ξάνθιππου ήταν αποτέλεσμα αίτησης της Καρχηδόνας προς την Σπάρτη για την αποστολή κάποιου στρατηγού, αλλά το πιθανότερο είναι ο Ξάνθιππος να είχε κάποια προϋπηρεσία στον καρχηδονιακό στρατό και να ήταν ήδη γνωστές οι ικανότητές του στους εργοδότες του. Η ηγεσία της πόλης, η οποία κατόπιν ακρόασης του Λακεδαιμόνιου στρατιωτικού του ανέθεσε την αρχιστρατηγία των δυνάμεων της. Από τη θέση αυτή ο Ξάνθιππος προχώρησε στις αλλαγές που είχε εισηγηθεί. Επέβαλε συνεχή εκγύμναση και αυστηρή πειθαρχία, ώστε το πολυεθνικό στράτευμα να αποκτήσει την απαιτούμενη συνοχή και ετοιμότητα. Η εκπαίδευση περιλάμβανε και τη χρήση μακρών δοράτων, πιθανώς σάρισες, με τα οποία αντικαταστάθηκαν τα ήδη χρησιμοποιούμενα. Ιδίως σ’ αυτήν την αλλαγή σημαντικό ρόλο πιθανώς έπαιξε η παρουσία αρκετών Ελλήνων μεταξύ των μισθοφόρων. Έτσι σε λίγο καιρό ο ανανεωμένος καρχηδονιακός στρατός υπό της ενθουσιώδεις επευφημίες του πλήθους εξήλθε της πόλης προς αντιμετώπιση των αντιπάλων του. Η μάχη του Τύνητα πραγματοποιήθηκε το 255 π.Χ. ανάμεσα στους Ρωμαίους του Μάρκου Ατίλιου Ρήγουλου κι στους Καρχηδόνιους τουΞάνθιππου του Λακεδαιμόνιου στον Τύνητα κατά τον Πρώτο Καρχηδονιακό Πόλεμο. Μετά τη μάχη οι Ρωμαίοι μετρούσαν απώλειες 15.000 ανδρών κι οι Καρχηδόνιοι απώλειες 800 ανδρών. Ο Ξάνθιππος κέρδισε μια τεράστια νίκη που επισφραγίστηκε με την αιχμαλωσία του Μάρκου Ατίλιου Ρήγουλου. Λέγεται πως μετά τη νίκη του, άφησε τους Καρχηδόνιους και προσέφερε τις υπηρεσίες του στους Πτολεμαίους. Μια άλλη εκδοχή λέει πως ανέλαβε την αρχιστρατηγία του καρχηδονιακού στρατού στη Σικελία κι δολοφονήθηκε από Καρχηδόνιους στρατηγούς. Ο θρίαμβος του Ξάνθιππου είχε ως αποτέλεσμα να αναπτυχθούν αντιζηλίες και ζηλοφθονίες εκ μέρους Καρχηδονίων στρατιωτικών, όπως συχνά συμβαίνει στην Ιστορία. Έτσι ο Σπαρτιάτης στρατηγός σύντομα αποχώρησε από την Καρχηδόνα (ενέργεια φρόνιμη κατά τον Πολύβιο). Μεταγενέστεροι ιστορικοί (Αππιανός) αναφέρουν διάφορες ιστορίες για την αγνωμοσύνη των Καρχηδονίων προς το πρόσωπο του Ξάνθιππου. Δεδομένου όμως του μένους των Ρωμαίων έναντι των Βορειαφρικανών εχθρών τους, οι αφηγήσεις αυτές τίθενται υπό αμφισβήτηση. Εχει διατυπωθεί η άποψη ότι μετέβη στην πτολεμαϊκή Αίγυπτο, όπου έκτοτε πρόσφερε τις υπηρεσίες του.
Πηγή: http://eumeneskardian.blogspot.gr
https://el.m.wikipedia.org/wiki/Ευμένης_ο_Καρδιανός
https://el.m.wikipedia.org/wiki/Θεμιστοκλής
https://el.m.wikipedia.org/wiki/Ξενοφών
https://el.m.wikipedia.org/wiki/Μάχη_των_Θερμοπυλών
https://el.m.wikipedia.org/wiki/Λεωνίδας
https://el.m.wikipedia.org/wiki/Μάχη_του_Τύνητα
https://el.m.wikipedia.org/wiki/Ξάνθιππος_ο_Λακεδαιμόνιος

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου