Ελληνική ιστορία και προϊστορία

Ελληνική ιστορία και προϊστορία
Ελληνική ιστορία και προϊστορία

Σάββατο 30 Απριλίου 2016

Οι 10 κορυφαίοι στρατηγοί της Αρχαίας Ελλαδας - Μέρος Β'

6) Ο Επαμεινώνδας (418 π.Χ. – 4 Ιουλίου 362 π.Χ.) ήταν Θηβαίος στρατηγός και πολιτικός του 4ου αιώνα π.Χ., ο οποίος απάλλαξε τη Θήβα από τη σπαρτιατική κυριαρχία και τη μετέτρεψε σε ισχυρή πόλη–κράτος με εξέχουσα θέση στην ελληνική πολιτική σκηνή. Νίκησε τους Σπαρτιάτες στη μάχη των Λεύκτρων και απελευθέρωσε τους Μεσσήνιους, οι οποίοι ήταν υποταγμένοι στη Σπάρτη για 230 χρόνια, μετά την ήττα τους στο Δεύτερο Μεσσηνιακό Πόλεμο, ο οποίος έληξε το 600 π.Χ. Ο Επαμεινώνδας κατέλυσε τις ως τότε συμμαχίες και δημιούργησε νέες. Ο Ρωμαίος ρήτορας Μάρκος Τύλλιος Κικέρων τον χαρακτήρισε ως «πρώτο άνδρα της Ελλάδας». Αλλά παρά το γεγονός ότι ο Επαμεινώνδας άλλαξε τον πολιτικό χάρτη της Ελλάδος, έπληξε καίρια την στρατιωτική δύναμη της Σπάρτης και ανύψωσε την Θήβα σε ηγέτιδα δύναμη του ελληνικού χώρου, το έργο του δεν επιβίωσε του ιδίου. 24 χρόνια μετά τον θάνατό του, ο Φίλιππος Β΄ κατανίκησε τους Θηβαίους και τους συμμάχους τους στην μάχη της Χαιρωνείας και τρία χρόνια αργότερα ο Αλέξανδρος εκμηδένισε την δύναμη της Θήβας και ισοπέδωσε την πόλη. Ο Επαμεινώνδας παρουσιάζεται από τους σύγχρονούς του ως ιδεαλιστής και ελευθερωτής. Ο Επαμεινώνδας άλλαξε δραματικά την Ελλάδα, κατά τη διάρκεια της δεκαετίας της εξουσίας του. Πριν τον θάνατο του, η Σπάρτη είχε ταπεινωθεί, η Μεσσηνία ελευθερώθηκε και η Πελοπόννησος αναδιοργανώθηκε τελείως. Η Θήβα έγινε κυρίαρχη δύναμη της Ελλάδος, προτού υποταχθεί στη Μακεδονία. Στη Μαντίνεια, η Θήβα αντιμετώπισε όλες τις μεγαλύτερες δυνάμεις της Ελλάδας, αλλά η νίκη δεν της απέφερε λάφυρα. Μετά τον θάνατο του Επαμεινώνδα, η Θήβα επέστρεψε στην παραδοσιακή της αμυντική πολιτική, με την Αθήνα να ξαναπαίρνει ηγετική θέση στην Ελλάδα. Κανένα ελληνικό κράτος δεν υπέταξε στο εξής τη Βοιωτία, αλλά η θηβαϊκή επιρροή μειώθηκε στην υπόλοιπη Ελλάδα. Τελικά, στη μάχη της Χαιρώνειας, η Θήβα και η Αθήνα ηττήθηκαν από τον Φίλιππο της Μακεδονίας, ο οποίος έβαλε τέλος στη θηβαϊκή ανεξαρτησία. Τρία χρόνια αργότερα, όταν βασιλιάς έγινε ο Μέγας Αλέξανδρος, οι Θηβαίοι εξεγέρθηκαν, αλλά ο Αλέξανδρος κατέστειλε την εξέγερση, κατέστρεψε την πόλη κι έσφαξε ή εξανδραπόδισε τους κατοίκους. Ο Επαμεινώνδας, ως εκ τούτου, παρουσιάζεται ως ελευθερωτής και ως καταστροφέας. Θεωρείται από τους Έλληνες και τους Ρωμαίους ως ένας από τους μεγαλύτερους άνδρες στην ιστορία. Ο Κικέρωνας τον περιγράφει ως τον πρώτο άνδρα της Ελλάδας. Τα κατορθώματα του Επαμεινώνδα ήταν βέβαια ευπρόσδεκτα από τους Μεσσήνιους και από άλλους, τους οποίους βοήθησε με τις εκστρατείες του κατά των Σπαρτιατών. Οι Σπαρτιάτες, ωστόσο, ήταν το κέντρο της αντίστασης κατά τη διάρκεια των περσικών επιθέσεων τον 5ο αιώνα π.Χ, και η απουσία τους έγινε φανερή στη Χαιρώνεια. Οι ατελείωτες πολεμικές συγκρούσεις στις οποίες ο Επαμεινώνδας έπαιξε καθοριστικό ρόλο εξασθένησαν τα κράτη-πόλεις της Ελλάδας μέχρι του σημείου να μην μπορούν να υπερασπιστούν την ακεραιότητά τους έναντι των βορείων γειτόνων τους. Ο Βίκτορ Ντέηβις Χάνσον θεωρεί πως ο Επαμεινώνδας ήθελε ενδεχομένως μια Ελλάδα ενωμένη, η οποία θα χωριζόταν σε περιφερειακές δημοκρατικές ομοσπονδίες, κανένα τέτοιο σχέδιο δεν εφαρμόστηκε. Ο Σιμόν Χορνμπλάουερ υποστηρίζει πως η θηβαϊκή κληρονομιά του 4ου αιώνα και η Ελληνιστική Ελλάδα ήταν φεντεραλισμός, «ένα εναλλακτικό είδος ιμπεριαλισμού, ένας τρόπος για επίτευξη ενότητας χωρίς δύναμη». Παρά τις ευγενικές του αρετές ο Επαμεινώνδας δεν κατάφερε να ξεπεράσει το ελληνικό σύστημα των πόλεων-κρατών, με τις ενδημικές του αντιζηλίες και διαμάχες, κι άφησε την Ελλάδα πιο ρημαγμένη και διαιρεμένη από πριν. Ο Χορνμπλάουερ θεωρεί πως είναι ένδειξη της πολιτικής αποτυχίας του Επαμεινώνδα, ακόμη και πριν τη μάχη της Μαντινείας, το ότι οι Πελοποννήσιοι σύμμαχοί του πολεμούσαν για να απαλλαγούν από τη σπαρτιατική ηγεμονία και όχι επειδή τους προσείλκυσε η Θήβα. Από την άλλη πλευρά, ο Κάβκελλ πιστεύει πως η αύξηση της δύναμης της Βοιωτίας και η λήξη της σπαρτιατικής ηγεμονίας στην Πελοπόννησο είναι το καλύτερο που θα μπορούσε να κάνει ποτέ ένας Βοιωτός.
7) Ο Φιλοποίμην (253 π.Χ. – 183 π.Χ.) ήταν στρατηγός και πολιτικός της Αχαϊκής Συμπολιτείας. Ήταν γιος του Κραύγιδος αλλά ορφάνεψε σε νεαρή ηλικία και μεγάλωσε από ένα φίλο του πατέρα του, τον Κλέανδρο. Καταγόταν από τη Μεγαλόπολη της Αρκαδίας. Ήταν χαρισματικός ηγέτης αλλά έζησε σε εποχή που η Ελλάδα βρισκόταν σε παρακμή. Την εποχή της διακυβέρνησης του κατάφερε να εντάξει και τη Σπάρτη στη συμπολιτεία κατορθώνοντας προσωρινά να ενώσει σχεδόν όλη την Πελοπόννησο. Πέθανε το 183 π.Χ. κατά τη διάρκεια μιας εξέγερσης στη Μεσσηνία. Ονομάστηκε έσχατος των Ελλήνων, επειδή μετά το θάνατό του δεν υπήρξε άλλος αξιόλογος ηγέτης στην Ελλάδα. Σύντομα μετά το θάνατό του η Αχαϊκή Συμπολιτεία κατακτήθηκε από την Ρώμη. Ο Δεινοκράτης ο οποίος ήταν αντίπαλος του Φιλοποίμενος έπεισε τους Μεσσήνιους να επαναστατήσουν. Ο Φιλοποίμην παρ’ ό,τι ήταν 70 χρονών και άρρωστος αποφάσισε να αντιμετωπίσει την εξέγερση. Κατά τη διάρκεια της μάχης αιχμαλωτίσθηκε από τους Μεσσηνίους και του δόθηκε να πιει δηλητήριο. Ο Αχαϊκός στρατός οργισμένος από τα νέα για το θάνατό του επετέθη και ανάγκασε τους Μεσσηνίους να παραδοθούν. Η σορός του Φιλοποίμενος αποτεφρώθηκε και μεταφέρθηκε στη Μεγαλόπολη.
8) Ο Κίμων ήταν Αθηναίος πολιτικός και στρατηγός του πρώτου μισού του 5ου αιώνα π.Χ.. Ο Κίμων από το 476 π.Χ. τέθηκε επικεφαλής των συμμαχικών δυνάμεων και με αφετηρία το Βυζάντιο ξεκίνησε η πρώτη συμμαχική επιχείρηση: να εκκαθαριστούν τα θρακικά παράλια από τις Περσικές φρουρές. Πρώτα πολιορκήθηκε η Ηιόνα επιτυχώς και στη συνέχεια ο Δορίσκος, ο οποίος άντεξε (για εκείνη τη χρονιά). Οι Αθηναίοι έκαναν το πρώτο βήμα στη Θράκη, η οποία ήταν πλούσια σε ξυλεία, ενώ υπήρχαν επίσης μεταλλεία χρυσού και αργύρου. Το 475, η Σκύρος, σημαντικότατο σημείο ελέγχου διακίνησης πλοίων στο Αιγαίο, παραδόθηκε στη συμμαχία, επειδή οι Δόλοπες, οι οποίοι την είχαν καταλάβει κι επιδίδονταν στην πειρατεία, καταδικάστηκαν από τη Δελφική Αμφικτυονία σε αποζημίωση που δεν μπορούσαν να καταβάλουν. Ο Κίμων, για να εξασφαλίσει την κατοχή της, έδιωξε τους Δόλοπες και εγκατέστησε Αθηναίους κληρούχους. Το 474 - 472 π.Χ. η Κάρυστος, η μόνη πόλη της Εύβοιας που δεν ανήκε στην Αθηναϊκή συμμαχία, πολιορκήθηκε. Οι κάτοικοί της, οι Δρύοπες, αντιστάθηκαν γενναία, αλλά στο τέλος συνθηκολόγησαν και έγιναν αναγκαστικά μέλος της συμμαχίας. Η Κάρυστος είχε και αυτή σπουδαία θέση για τον έλεγχο της ναυσιπλοΐας στο Αιγαίο. Η Νάξος, το ισχυρότερο νησί των Κυκλάδων, αποστάτησε. Επίσης είχε παραβιαστεί ο όρκος της συμμαχίας και υπήρχε κίνδυνος ρήγματος της συμμαχίας. Ο Κίμων λοιπόν έδρασε σαν «αστυνόμος» της συμμαχίας, η Νάξος πολιορκήθηκε, συνθηκολόγησε και υποχρεώθηκε να περάσει στην τάξη των υποτελών συμμάχων. Το 468 π.Χ.οι Πέρσες ξεκίνησαν να συγκεντρώνουν στρατό και στόλο στην Παμφυλία με προφανή σκοπό να κινηθούν προς τη Μικρά Ασία και το Αιγαίο. Ο Κίμων ορίστηκε αρχηγός της εκστρατείας με 300 συμμαχικές τριήρεις (200 Αθηναϊκές) και 5.000 οπλίτες. Στις εκβολές του ποταμού Ευρυμέδοντα, μετά από τις συμπλοκές σε ξηρά και θάλασσα, οι Περσικές δυνάμεις διαλύθηκαν (Ευρυμέδοντας). Η νίκη αυτή απογείωσε το κύρος της συμμαχίας, και είχε ως αποτέλεσμα κάθε πόλη της Ιωνίας, της Καρίας και της Λυκίας, να προσχωρεί στην συμμαχία για να διατηρήσει την ανεξαρτησία της. Η Θάσος, ένα από τα ισχυρά μέλη της συμμαχίας, βλέποντας τα συμφέροντά της να απειλούνται, αποστάτησε. Ο Κίμων για άλλη μια φορά επέβαλε την τάξη μετά από τριετή πολιορκία. Η Θάσος τιμωρήθηκε βαρύτατα. Το 450 π.Χ. ο Κίμων έπλευσε στην Κύπρο, με 200 τουλάχιστον συμμαχικές τριήρεις, για να εκδιώξει τους Πέρσες και να αποκαταστήσει την Αθηναϊκή κυριαρχία στην ανατολικήΜεσόγειο. Στην Κύπρο πολιόρκησε το Μάριον και το Κίτιον. Το Μάριον κυριεύτηκε, όμως η πολιορκία του Κιτίου τραβούσε σε μάκρος, και επιπλέον οι αμυνόμενοι είχαν στις επάλξεις τους τοξότες, που προκαλούσαν φθορά στους πολιορκητές. Οι πολιορκητές υπέφεραν και από έλλειψη εφοδίων. Στο Κίτιον ο Κίμων άφησε την τελευταία του πνοή. Πριν πεθάνει έδωσε εντολή να λυθεί η πολιορκία και να επιστρέψουν στην Αθήνα, χωρίς να γνωστοποιήσουν το θάνατό του: επί 30 ημέρες όλοι νόμιζαν ότι στρατηγούσε ο Κίμων. Κατά την επιστροφή, έγινε ναυμαχία και πεζομαχία στη Σαλαμίνα της Κύπρου, όπου οι Αθηναίοι νίκησαν (μεταθανάτια αμοιβή του Κίμωνα - «και νεκρός ενίκα»). Η σορός του επιστράφηκε στη πόλη των Αθηνών και τάφηκε με μεγάλες τιμές στις Μελίτιδες Πύλες.
9) Ο Μιλτιάδης (540 π.Χ. - περίπου 489 π.Χ.) ήταν ο Αθηναίος πολιτικός και στρατηγός που οδήγησε τους Αθηναίους στην μάχη του Μαραθώνα (490 π.Χ.). Ο Μιλτιάδης πίστευε στην συνεργασία με τη Σπάρτη και στην ανάπτυξη ενός αγροτικού προγράμματος, που υποστηριζόταν από τους πλούσιους γαιοκτήμονες αριστοκράτες και τους μεσαίους αστούς. Προσωπικός σύμμαχος του Μιλτιάδη, λόγω επειδή είχε διακρίνει το ηγετικό του ταλέντο, ήταν ο Αριστείδης ο Δίκαιος. Αμέσως μετά την εκλογή του το 490, ως στρατηγός των ελληνικών δυνάμεων νίκησε τους Πέρσες στη μάχη του Μαραθώνα αφού πέτυχε να πείσει τον Καλλίμαχο να δοθεί εκεί η μάχη.
Η Μάχη του Μαραθώνα που διεξήχθη τον Αύγουστο ή τον Σεπτέμβριο του 490 π.Χ, αποτελεί σύγκρουση μεταξύ των Ελλήνων (Αθηναίοι και Πλαταιείς) και των Περσών κατά την πρώτη εισβολή των Περσών στην Ελλάδα. Μετά την αποτυχία της Ιωνικής Επανάστασης, ο Δαρείος συγκέντρωσε μεγάλη δύναμη για να εκδικηθεί την Αθήνα και την Ερέτρια, οι οποίες είχαν βοηθήσει τους Ίωνες, κατά την Ιωνική Επανάσταση. Τελικά το 490 π.Χ., υπό τη διοίκηση του Δάτη και του Αρταφέρνη, ο περσικός στρατός κατέλαβε τις Κυκλάδες, κατέστρεψε την Ερέτρια και στρατοπέδευσε στον Μαραθώνα, όπου τους αντιμετώπισε δύναμη Αθηναίων και Πλαταιέων. Η μάχη έληξε με αποφασιστική νίκη των Ελλήνων - που οφειλόταν στην στρατιωτική ιδιοφυΐα του Μιλτιάδη - και οι Πέρσες αναγκάσθηκαν να φύγουν στην Ασία. Η μάχη του Μαραθώνα έδειξε στους Έλληνες ότι μπορούσαν να νικήσουν τους Πέρσες. Κατά τους σύγχρονους ιστορικούς και μελετητές, αποτελεί μια από τις σημαντικότερες στιγμές στην ιστορία της ανθρωπότητας. Η μάχη του Μαραθώνα αποδείχθηκε πολύ σημαντική για τους Έλληνες. Η μάχη ήταν καθοριστική στιγμή στην ιστορία της αθηναϊκής δημοκρατίας, καθώς έδειξε τι μπορούσαν να πετύχουν με ενότητα και αυτοπεποίθηση - κατά τους σύγχρονους ιστορικούς, «η νίκη των Αθηναίων στον Μαραθώνα έδωσε στους Έλληνες την ευκαιρία να ζήσουν ελεύθεροι για τρεις αιώνες, όποτε και ανάπτυξαν αξιόλογο πολιτισμό, στη βάση του οποίου υπάρχει ο δυτικός πολιτισμός». Ο Αθηναίος τραγικός ποιητής Αισχύλος θεωρούσε ότι η συμμετοχή του στον Μαραθώνα ήταν το πιο σημαντικό γεγονός στη ζωή του -ανώτερο κι από την Ορέστεια και τους Πέρσες του- δεδομένου ότι έγραψε το επίγραμμα. Το μεγαλύτερο μάθημα για τους Έλληνες ήταν η δύναμη των οπλιτών - αυτοί θα έπαιζαν μεγάλο ρόλο και στις εμφύλιες συρράξεις των Ελλλήνων. Ο σχηματισμός φάλαγγας ήταν ευάλωτος στο ιππικό, αλλά καθώς στον Μαραθώνα το περσικό ιππικό έλειπε, η φάλλαγα αποδείχθηκε θανατηφόρο όπλο.
10) Ο Σωσθένης (θαν. 277 π.Χ.), ήταν Μακεδόνας στρατιωτικός ευγενικής καταγωγής, που αν και δεν συνδεόταν εξ αίματος με κάποιο βασιλικό οίκο, απέκτησε τον έλεγχο του κράτους κατά τη διάρκεια της ταραγμένης περιόδου που ακολούθησε τη γαλατικήεπιδρομή στον ελλαδικό χώρο το 279 π.Χ. Συνηθίζεται το όνομά του να περιλαμβάνεται στους καταλόγους βασιλέων των χρονικογράφων. Μετά το θάνατο του Πτολεμαίου Κεραυνού και τη βραχύβια βασιλεία του αδερφού του, Μελέαγρου, στο θρόνο τοποθετήθηκε ο Αντίπατρος, ανηψιός του Κάσσανδρου. Οι Θρακες αναγκάστηκαν να συμμετέχουν στις μάχες στο πλευρό των Γαλατών. Την άνοιξη του 279 π.Χ., ο αρχηγός τους Βόλγιος εισέβαλε στη Μακεδονία. Η σύγκρουση ήταν αναπόφευκτη. Ο Κεραυνός συγκέντρωσε όλες τις δυνάμεις που μπορούσε να μαζέψει, προέλασε βόρεια για να συναντήσει τους εχθρούς του και τότε εξελίχθηκε μια τρομερή μάχη. Ο Κεραυνός ήταν ο ίδιος προσωπικά διοικητής των δυνάμεών του. Προχώρησε πάνω σε έναν ελέφαντα στο πεδίο της μάχης μαζί με τους στρατιώτες του. Κάποια στιγμή τραυματίστηκε και ο ελέφαντάς του αφήνιασε, ίσως κι εκείνος από τραυματισμό, και πέταξε κάτω τον αναβάτη του. Οι Γαλάτες που μάχονταν εκεί κοντά τον συνέλαβαν και χωρίς δισταγμό τον αποκεφάλισαν. Καρφώνοντας το κεφάλι σε ένα παλούκι το περιέφεραν στο πεδίο της μάχης. Το θέαμα κόστισε τόσο στους Μακεδόνες που οι γραμμές έσπασαν σύντομα και οι στρατιώτες υποχώρησαν άτακτα, αφήνοντας τους Γαλάτες νικητές. Ο θάνατος του Πτολεμαίου Κεραυνού έδωσε το σύνθημα στους παλιούς διεκδικητές του θρόνου να επανεμφανιστούν. Ακολούθησε μια περίοδος συγκρούσεων και κακοδιαχείρησης, κατά τη διάρκεια της οποίας οι Γαλάτες σκόρπισαν τον τρόμο στη Βόρεια Μακεδονία. Ο αδελφός του Πτολεμαίου από την Ευρυδίκη, ο Μελέαγρος έγινε βασιλιάς, αντικαταστάθηκε από ένα άντρα με το όνομα Αντίπατρος και ακολούθησε ο Σωσθένης. Οι περιστάσεις απαιτούσαν την καθοδήγηση του στρατού από ικανά και αποτελεσματικά χέρια, και ο Αντίπατρος κρίθηκε σύντομα ανεπαρκής. Μετά από μόλις 45 ημέρες, την ηγεσία του στρατού ανέλαβε με προσωπική πρωτοβουλία ο Σωσθένης, ο οποίος ζήτησε από τους στρατιώτες να ορκιστούν πίστη σε αυτόν ως στρατηγό κι όχι ως βασιλιά. Αρχικά οι προσπάθειές του στέφθηκαν με επιτυχία: υποχρέωσε σε ήττα τους Γαλάτες που βρίσκονταν υπό τοv Βόλγιο, και για ένα διάστημα ο κίνδυνος απομακρύνθηκε από το βασίλειο. Εντουτοις ακολούθησε νέα εισβολή υπό τον Βρέννο, η οποία ανάγκασε το Σωσθένη να κλείσει τα στρατεύματά του στα διάφορα οχυρά. Ο Βρέννος, ωστόσο, αφού λεηλάτησε τα εδάφη της Μακεδονίας, έστρεψε τα όπλα του εναντίον της νότιας Ελλάδας. Η Μακεδονία ανέκτησε την ελευθερία της κι ο Σωσθένης διατήρησε τη διοίκηση για μία περίοδο δύο ετών μέχρι το θάνατό του.
Πηγή: https://el.m.wikipedia.org/wiki/Επαμεινώνδας
https://el.m.wikipedia.org/wiki/Φιλοποίμην_ο_Μεγαλοπολίτης
https://el.m.wikipedia.org/wiki/Κίμων_ο_Μιλτιάδου
https://el.m.wikipedia.org/wiki/Μιλτιάδης
https://el.m.wikipedia.org/wiki/Μάχη_του_Μαραθώνα
https://el.m.wikipedia.org/wiki/Σωσθένης_της_Μακεδονίας
https://el.m.wikipedia.org/wiki/Πτολεμαίος_Κεραυνός

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου