Με την ονομασία Βαλκάνια (αρχ. ελλ. Χερσόνησος του Αίμου), λεγόμενη και Βαλκανική χερσόνησος χαρακτηρίζεται, τόσο ως πολιτικός όσο και ως γεωγραφικός όρoς, η περιοχή της νοτιοανατολικής Ευρώπης, νότια του Δούναβη και ανατολικά της Αδριατικής θάλασσας, αλλά και χώρες γειτονικές που βρίσκονται εκτός των φυσικών γεωγραφικών ορίων της χερσονήσου αυτής, που από το μακρινό παρελθόν λειτούργησε και λειτουργεί ως σταυροδρόμι πολιτισμών, μεταξύ Ευρωπαϊκής και Ασιατικής ηπείρου. Η διακριτή ταυτότητα και ο τεμαχισμός της βαλκανικής χερσονήσου θεωρείται απότοκος της ορεινής γεωγραφίας της, αλλά και της συγκέντρωσης πολλών εθνοτήτων σε έναν γεωγραφικά περιορισμένο χώρο και της εξαιρετικά βίαιης ιστορίας της, που είναι γεμάτη πολέμους, επιδρομές. Η ευρύτερη περιοχή αυτή των Βαλκανίων καλύπτει 550.000 τ.χλμ. και ο πληθυσμός της αγγίζει τα 53 εκατομμύρια. Το όνομα της περιοχής αντλείται από τα Βαλκάνια όρη (Αιμος) ή οροσειρά του Αίμου που διατρέχουν την περιοχή από το κέντρο της Βουλγαρίας έως την ανατολική Σερβία. Η Ελλάδα απλώνεται στη νοτιοανατολική άκρη της Ευρώπης, στην ανατολική λεκάνη της Μεσογείου Θαλάσσης. Το ηπειρωτικό της τμήμα είναι μια χερσόνησος, που αποτελεί την κατάληξη της μεγάλης Βαλκανικής Χερσονήσου ή Χερσονήσου του Αίμου. Ακολουθώντας τόσον καιρό το αέναο ταξίδι των Ελλήνων σε όλον τον κόσμο, παρατηρώντας τις εκφάνσεις του πολιτισμού και της παράδοσής μας στα διάφορα σημεία πάνω στον χάρτη φτάνουμε σιγά σιγά στην περιοχή των Βαλκανίων ή Ελληνική χερσόνησο του Αίμου, όπως την ονόμαζαν οι Έλληνες. Ο Ελληνισμός ήκμασε σε μεγάλο βαθμό σε εκείνα τα μέρη, αφού συναντούσε εκεί κανείς πάνω από 90 ελληνικές αποικίες! Η μεγάλη ακμή σημειώθηκε επί Μ. Αλεξάνδρου, ο οποίος θέλοντας να εξασφαλίσει τα βόρεια σύνορά του διέσχισε τον Δούναβη με αυτοσχέδιες κατασκευές. Ωστόσο, Έλληνες ζούσαν εκεί και πολύ πριν τον Μ. Αλέξανδρο. Είχαν οικοδομήσει μεγάλο αριθμό πόλεων, όπως η Διονυσόπολις, η Τύρα, η Κωστάντζα (Τόμις), η Κάλλα (Magnalia) και πλειάδα εμπορικών κέντρων. Η οικονομική αυτή άνθηση συνεχίστηκε και επί Μ. Αλεξάνδρου αλλά άρχισε να φθίνει με την κυριαρχία των Ρωμαίων, μέχρι την άνοδο της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, κατά την οποία τα οικονομικά πράγματα ξαναέγιναν ως είχαν. Ειδικότερα, το 1300 σημειώνεται τρομερή άνοδος της οικονομίας με την συγκρότηση παραδουνάβιων Ηγεμονιών. Ο όρος εξελληνισμός αναφέρεται στη -μεσαιωνική χρονολογικά- Βυζαντινή Αυτοκρατορία και την ίδρυση της Κωνσταντινούπολης από τον Μέγα Κωνσταντίνο. Παραπέρα, μπορεί να αναφερθεί για την κυριαρχία της ελληνικής κουλτούρας και της ελληνικής γλώσσας μετά τη βασιλεία του αυτοκράτορα Ηρακλείου (βασ. 610–641) · στην «εξελληνισμένη αυτοκρατορία της χριστιανικής ανατολής», όπου μετέπειτα κυρίως από το 1204 και μετά, με την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης από το βενετσιάνικο στόλο και τους Λατίνους Σταυροφόρους, γεννήθηκε η «ελληνική βυζαντινή-ρωμαϊκή αυτοκρατορία». Ο εξελληνισμός κατά την περίοδο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας περιελάμβανε το μεγαλύτερο στάτους που κατείχε η ελληνική κουλτούρα και η Ελληνορθόδοξη Εκκλησία μεταξύ των ορθόδοξων πληθυσμών των Βαλκανίων. Ο πατριάρχης ήταν από τα ανώτερα αξιώματα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και λογοδοτούσε μόνο στον σουλτάνο. Θεωρώντας ότι η Ορθόδοξη Εκκλησία ήταν ο διάδοχος της Βυζαντινής (Ελληνικής) Εκκλησίας, οι Οθωμανοί ανέθεσαν τις κυριότερες αρμοδιότητες της εκκλησιαστικής διοίκησης σε Έλληνες ή τουλάχιστον ελληνόφωνους. τον 17ο αιώνα οι Έλληνες Φαναριώτες αναλαμβάνουν την διοίκηση Παραδουναβιων Ηγεμονιών της Ρουμανίας κι έτσι ανεβαίνει κατακόρυφα η ανάπτυξη εμπορική και οικονομική- στις εν λόγω περιοχές. Από το 18ο αιώνα, λόγω της ανάπτυξης του εμπορίου, η ελληνική γλώσσα έγινε lingua franca και όποιος σκόπευε να ασχοληθεί με το εμπόριο και τις τέχνες έπρεπε να γνωρίζει ελληνικά. Οι εμπορικές επαφές, οι μικτοί γάμοι και η κοινή θρησκεία οδήγησε αρκετούς Βουλγάρους να υιοθετήσουν έναν ελληνικό τρόπο ζωής. Η γνώση της ελληνικής ήταν θέμα κοινωνικής και πολιτισμικής διάκρισης και δεν γινόταν αντιληπτή ως εθνική αφομοίωση. Σαν αποτέλεσμα αυτού, δημιουργήθηκε τον 18ο αιώνα μία συνεκτική πολυ-εθνική Ορθόδοξη πολιτισμική κοινότητα, με τα δικά της υπερ-εθνικά χαρακτηριστικά, ένα εκ των οποίων ήταν τη χρήση της ελληνικής στη λατρεία και τη διανόηση. Τα μέλη αυτής της κοινότητας αυτοαποκαλούνταν «Ρωμαίοι» ή «Ρωμιοί» στα ελληνικά και «Ромеи» στα βουλγαρικά ή "Βυζαντινοί" με την έννοια των Ορθοδόξων. Μέχρι το τέλος του 19ου αιώνα Έλληνες και μή-Έλληνες των Βαλκανίων, ειδικά μεταξύ του αστικού πληθυσμού, αυτοαποκαλούνταν "Ρωμιοί", ενώ στην ύπαιθρο χρησιμοποιούσαν τον όρο "Χριστιανοί". Ο όρος Γραικομάνοι (αυτοί που έχουν μανία με τους Έλληνες) χρησιμοποιείται στη Βουλγαρία και την πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας ως μειωτικός χαρακτηρισμός για τους σλαβόφωνους της οθωμανικής Μακεδονίας που δεν εναρμονίσθηκαν με τις απαιτήσεις και τις επιταγές της βουλγαρικής εξαρχίας. Οι Γραικομάνοι θεωρούνται ως ομογενείς στην Ελλάδα και ως εξελληνισμένη μειονότητα στις παραπάνω χώρες.
Η γραμμή Ζίρετσεκ (Jireček) είναι ένα εννοιολογικό όριο το οποίο αφορά τα Βαλκάνια κατά την αρχαιότητα και το οποίο διαιρεί την επιρροή των λατινικών (στα βόρεια) και των ελληνικών (στα νότια) γλωσσών στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία από την αρχαιότητα μέχρι τον 4ο αιώνα. Πηγαίνει από κοντά την πόλη του Λάτσι - Λισσός(Laçi) στην Βόρεια Αλβανία έως τη Σερντίτσα - Σερδική (Σοφια, στη Βόρεια Βουλγαρία) και στη συνέχεια ακολουθεί την οροσειρά του όρους Αιμος προς την Οδησσό (Βάρνα) στο Εύξεινο Πόντο. Ωστόσο, η προτεινόμενη γραμμή είναι μόνο ένα θεωρητικό εργαλείο και λίγες λατινοποιημένες ομάδες ζουν στα νότια της γραμμής, όπως οι Αρμάνοι, οι Βλαχομογλενίτες, οι Κουτσόβλαχοι και οι Μοσχοπολιτάνοι. Παρόλα αυτά, είναι ένα χρήσιμο - αν και κατά προσέγγιση - μέσο για τον προσδιορισμό της επίδρασης μιας συγκεκριμένης περιοχής. Η τοποθέτηση της γραμμής βασίζεται σε αρχαιολογικά ευρήματα: οι περισσότερες επιγραφές που βρίσκονται βόρεια είναι γραμμένες στα λατινικά και οι περισσότερες από τις επιγραφές που βρίσκονται στα νότια είναι στην ελληνικά. Αυτή η γραμμή είναι σημαντική για την εγκαθίδρυση της περιοχής όπου εμφανίστηκαν οι Ρουμάνοι και οι Βλάχοι. Χρησιμοποιήθηκε αρχικά από τον Τσέχο ιστορικό Κωνσταντίν Ζίρετσεκ το 1911 στο βιβλίο του Η ιστορία των Σέρβων. Πιο πρόσφατοι μελετητές το έχουν αναθεωρήσει κάπως: ο Καΐμιο (Kaimio) (1979) τοποθετεί τη Δαλματία και την Άνω Μοισία στη Λατινική περιοχή και την Κάτω Μοισία στην ελληνική σφαίρα. Ο Μακλάουντ (MacLeod) (1982) προτείνει ότι ίσως να μην υπήρχε "μια επίσημη γλωσσική πολιτική για κάθε πτυχή της ζωής" αλλά ότι "μεμονωμένοι Ρωμαίοι αξιωματούχοι [έκαναν] αποφάσεις κοινής λογικής επί τούτω". Επισημαίνει επίσης ότι ενώ η περιοχή ήταν υπό Ρωμαϊκή κυριαρχία, "ακόμη και στις ελληνικές περιοχές... η λατινική ήταν η κυρίαρχη γλώσσα στις επιγραφές που καταγράφουν δημόσια έργα, σε ορόσημα και στο στρατό". Η οριοθέτηση αυτής της γραμμής, βασίζεται σε αρχαιολογικά ευρήματα: οι περισσότερες από τις επιγραφές που βρέθηκαν στα βόρεια της γραμμής ήταν γραμμένες στα λατινικά, ενώ οι περισσότερες από τις επιγραφές που βρέθηκαν στα νότια της «Jireček Line» ήταν στα ελληνικά. Αρχικά η «Jireček Line» χρησιμοποιήθηκε από τον Τσέχο ιστορικό Κονσταντίν Jireček το 1911 (του οποίου έλαβε επιστημονικά το όνομα), σε μια έρευνά του, για τη καταγραφή της ιστορίας του σλαβικού λαού.
Η Μεγάλη Ιδέα υπήρξε ένα από τα πιο μεγαλόπνοα προγράμματα εθνικής ολοκληρώσεως και αναπτύξεως στη Ν. Βαλκανική: προέβλεπε την απελευθέρωση και την ενσωμάτωση όλων των ιστορικών ελληνικών χωρών, δηλαδή της Θεσσαλίας, της Μακεδονίας, της Θράκης, των Επτανήσων, των Δωδεκανήσων, της Κρήτης, της Κύπρου, της Μικράς Ασίας και του Πόντου σε μια «Ελληνική Αυτοκρατορία». Παράλληλα και ταυτόχρονα υπήρξε ένα άλλο ελληνικό ρεύμα που συνέδεε την απελευθέρωση των ιστορικών ελληνικών χωρών, το οποίο προϋπήρξε της Μεγάλης Ιδέας. Ηταν ο φωτισμός της Ανατολής διά των φώτων της Δύσεως. Στον φωτισμό αυτό, η Ελλάς θα είχε τον ρόλο του «φάρου» της Δύσεως στην Ανατολή. Η Μεγάλη Ιδέα γεννήθηκε στη διάρκεια της Επαναστάσεως του 1821, μολονότι πολλά χαρακτηριστικά της κυοφορούνταν πριν από τον Αγώνα. Μάλιστα δε, η ιδέα της επικράτειας του έθνους, υπήρξε σε αντιδιαστολή με αυτή του ελληνικού κράτους προγενέστερη αυτής. Ο Ρήγας στη Χάρτα του, σιωπηρά και υπαινικτικά, προβάλλει την επικράτεια αυτή του έθνους, συμπεριλαμβανομένων όλων των ελληνικών ιστορικών χωρών, καθώς και μερών της ελληνικής Διασποράς και της Β. Βαλκανικής.
H Μεγάλη Ιδέα ήταν αλυτρωτικό κίνημα και η κύρια πολιτική του Ελληνικού κράτους μέχρι και τη Μικρασιατική καταστροφή, η οποία είχε στόχο το Ελληνικό Κράτος να απελευθερώσει όλες τις περιοχές της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στις οποίες ζούσαν μεγάλοι Ελληνικοί πληθυσμοί, και όλες τις περιοχές που παραδοσιακά άνηκαν σε Έλληνες την αρχαία εποχή (Νότια Βαλκάνια, Μικρά Ασία). Επί της ουσίας πρόκειται για αλυτρωτικό ελληνικό οραματισμό, τον οποίο εμπνεύσθηκε ως όρο για δημαγωγικούς λόγους ο πρώτος Συνταγματικός πρωθυπουργός Ιωάννης Κωλέττης στα μέσα του 19ου αιώνα και στον οποίο στήριξε ολόκληρη την πολιτική του. Αναφέρεται στην προσπάθεια επανάκτησης των χαμένων εδαφών της Βυζαντινής αυτοκρατορίας και παρέμεινε ως στόχος ουσιαστικά όλων των Ελληνικών κυβερνήσεων. Στην αγόρευσή του κατά τη διάρκεια της Α΄ Εθνοσυνέλευσης τον Ιανουάριο του 1844 ο Κωλέττης, μεταξύ άλλων, είπε και τα ακόλουθα, σύμφωνα με τον Michael Llewellyn Smith: «Το Βασίλειο της Ελλάδος δεν είναι η Ελλάς. Αποτελεί έν μέρος μόνον, το πλέον μικρόν και το πλέον πτωχό της Ελλάδος… Υπάρχουν δύο μεγάλα κέντρα του Ελληνισμού. Αι Αθήναι είναι η πρωτεύουσα του Βασιλείου. Η Κωνσταντινούπολις είναι η μεγάλη πρωτεύουσα, η Πόλις, το όνειρο και η ελπίς όλων των Ελλήνων». Στη αγόρευσή του ο Κωλέττης δεν χρησιμοποίησε τον όρο «Μεγάλη Ιδέα», αλλά παρεμφερείς εκφράσεις. Οπωσδήποτε, η ερμηνεία της αγόρευσής του έδωσε υπόσταση στην έννοια της Μεγάλης Ιδέας, που όλοι αναζητούσαν για να εκφράσουν τα οράματά τους για μια Μεγάλη Ελλάδα. Η έννοια της Μεγάλης Ιδέας ήταν ουσιαστικά η επιδίωξη της εθνικής ένωσης του υπόδουλου Ελληνισμού και η ανάκτηση των χαμένων εδαφών, και υπήρξε το ισχυρότερο ιδεολόγημα στην Ιστορία της Νεότερης Ελλάδας, που προβλήθηκε κατά καιρούς από διάφορους πολιτικούς, και γιγάντωσε τα όνειρα του ελληνικού λαού.
Η εκπαίδευση των Ελλήνων κατά την Τουρκοκρατία γινόταν σε τοπικά σχολεία αλλά και σε μεγάλες σχολές με οικονομική συνδρομή Ελλήνων, ντόπιων ή της διασποράς και την υποστήριξη και καθοδήγηση της Εκκλησίας, υπό την επίβλεψη του Οθωμανικού κράτους. Τα ελληνικά εκπαιδευτήρια που λειτουργούν κατά την Οθωμανική περίοδο δεν συγκροτούν ένα εκπαιδευτικό σύστημα, καλύπτουν όμως ένα εκτεταμένο γεωγραφικό πεδίο, με ακανόνιστη διασπορά και χαρακτηριζόμενο από τοπικές ιδιομορφίες. Στις αλύτρωτες περιοχές μετά τη δημιουργία του Ελληνικού κράτους ωστόσο, σημειώνεται μεγάλη κοινωνική κινητικότητα: τόσο στην Κωνσταντινούπολη όσο και σε άλλες μεγάλες πόλεις (Θεσσαλονίκη,Μικρά Ασία) μια εγγράμματη κοινότητα με σπουδές στη Δύση ή και στην Ελλάδα η οποία διά της παιδείας επιθυμεί να καλλιεργηθεί «η συνείδηση ταυτότητας και η συνείδηση επαφής και εξομοίωσης με την Ευρώπη» Έτσι ευνοείται η ανάμειξη λαϊκών στην παιδεία. Ένας ακόμα καθοριστικός παράγοντας είναι η μέριμνα του Ελληνικού κράτους για την εκπαίδευση των ελληνικών πληθυσμών των αλύτρωτων περιοχών, μέριμνα η οποία συνδεόταν με τις εθνικές διεκδικήσεις που θα επιχειρούνταν να πραγματοποιηθούν τα αμέσως επόμενα χρόνια μέσω των πολεμικών συρράξεων στα Βαλκάνια. Σε αυτό το πλαίσιο η εκπαίδευση αποτέλεσε ένα από τα πιο αποτελεσματικά εργαλεία καθώς μέσω αυτής καλλιεργούνταν το εθνικό φρόνημα αλλά και άλλα σημαντικά πνευματικά εφόδια,όπως η γλώσσα, στοιχεία αναγκαία για την ύπαρξη ενός εθνικού, νομιμοποιητικού συνόλου, γύρω από το οποίο θα εγείρονταν οι όποιες εδαφικές αξιώσεις. Από τη δεκαετία του 1860 καθίσταται παράγων της ειρηνικής-εκπολιτιστικής έκφρασης της Μεγάλης Ιδέας για τη διάδοση της ελληνικής παιδείας και την ηθική ενίσχυση των υποδούλων.
Σημαντική είναι η επίδραση της Μεγάλης Ιδέας σε θέματα που αφορούν στην εκπαίδευση. Για να επιτευχθούν οι στόχοι της, απαιτείται ομοιογένεια σε θρησκευτικό και γλωσσικό επίπεδο. Έτσι γίνεται μια μεγάλη προσπάθεια να στηθούν σχολεία ακόμη και εκτός των ορίων της ελληνικής επικράτειας σε μια προσπάθεια εξελληνισμού των βαλκανικών πληθυσμών. Αρχικά -έως το 1830- η ελληνοφώνηση ατόμων ή και συνόλων δε συνάντησε αντιστάσεις, καθώς δεν είχαν συγκροτηθεί οι υπόλοιπες βαλκανικές συνειδήσεις. Αργότερα ο εξελληνισμός των Βαλκανίων υποχώρησε, ενώ τα βουλγαρικά και τα ρουμανικά σχολεία άρχισαν να ανταγωνίζονται με επιτυχία τα ελληνικά. Για να κατανοήσουμε τι είναι τα Βαλκάνια πρέπει πρώτα να μάθουμε τη μυθολογία, τους θρύλους, τις καθημερινές ιστορίες και ύστερα γεωγραφία ή Ιστορία. Η ταραχώδης ιστορία των εθνικά, γλωσσικά και θρησκευτικά ανομοιόμορφων Βαλκανίων μετρά αρκετούς αιώνες ζωής. Τον 19ο αιώνα, οι περισσότεροι βαλκανικοί λαοί απέκτησαν με αιματηρούς απελευθερωτικούς πολέμους την ανεξαρτησία τους από τον τουρκικό ζυγό. Στη διάρκεια του 20ού αιώνα οι κάτοικοι της χερσονήσου βίωσαν δύο βαλκανικούς και δύο παγκόσμιους πολέμους, με οδυνηρές συνέπειες. «Τα Βαλκάνια αποτελούνται από πολλούς λαούς με πολλά κοινά πολιτιστικά στοιχεία. Ο σημαντικότερος συνδετικός κρίκος όμως αφορά στην διαφορετική διαδικασία που ακολουθήθηκε στη δημιουργία των σύγχρονων βαλκανικών εθνών σε σύγκριση με τα έθνη της υπόλοιπης Ευρώπης» τονίζει ο ιστορικός Αντώνης Σατραζάνης. «Τα ευρωπαϊκά έθνη “γεννήθηκαν” ως άμεση συνέχεια του μεσαιωνικού φεουδαρχικού συστήματος και, διαμέσου της Γαλλικής Επανάστασης και των ιδεών της οι λαοί των περιοχών αυτών ταυτίστηκαν με την νέα έννοια του έθνους, δημιουργώντας τα σύγχρονα έθνη-κράτη. Αντίθετα, τα Βαλκανικά έθνη “γεννήθηκαν” κατά την περίοδο της ύστερης Οθωμανικής περιόδου (με την επιρροή του διαφωτισμού και της Γαλλικής Επανάστασης) και “μπολιάστηκαν” με την ιδέα της ανεξαρτησίας τους από την Οθωμανική αυτοκρατορία. Αυτό το χαρακτηριστικό δημιούργησε στους λαούς των Βαλκανίων την ανάγκη εύρεσης ιστορικής συνέχειας με λαούς που υπήρχαν στην περιοχή πριν την Οθωμανική αυτοκρατορία».
Πηγή : https://el.m.wikipedia.org/wiki/Γραμμή_Γίρετσεκ
https://www.himara.gr/istoria/3987-grammi-jirecek-apodeiksi-ellinikotitas-arvaniton-makedonias
https://el.m.wikipedia.org/wiki/Εξελληνισμός
https://el.m.wikipedia.org/wiki/Ρουμ_μιλλέτ
https://el.m.wikipedia.org/wiki/Γραικομάνοι
https://el.m.wikipedia.org/wiki/Μεγάλη_Ιδέα
https://el.m.wikipedia.org/wiki/Βαλκάνια
http://greekvoyager.com/el/gnorizontas-tin-ellada/ellada-geografia/elliniki-xersonisos/
https://m.apocalypsejohn.com/agnwstoi-ellhnes-h-ellhnikh-xersonhsos-tou-aimou/
https://neoskosmos.com/el/6080/η-μεγάλη-ιδέα-και-ο-ελευθέριος-βενιζέλ/
http://www.kathimerini.gr/429125/article/epikairothta/ellada/h-megalh-idea-ths-e8nikhs-oloklhrwshs
https://el.m.wikipedia.org/wiki/Εκπαίδευση_των_Ελλήνων_στην_Οθωμανική_Αυτοκρατορία
https://www.ekirikas.com/ας-φανταστούμε-τα-βαλκάνια-του-19ου-αιώ/
Η γραμμή Ζίρετσεκ (Jireček) είναι ένα εννοιολογικό όριο το οποίο αφορά τα Βαλκάνια κατά την αρχαιότητα και το οποίο διαιρεί την επιρροή των λατινικών (στα βόρεια) και των ελληνικών (στα νότια) γλωσσών στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία από την αρχαιότητα μέχρι τον 4ο αιώνα. Πηγαίνει από κοντά την πόλη του Λάτσι - Λισσός(Laçi) στην Βόρεια Αλβανία έως τη Σερντίτσα - Σερδική (Σοφια, στη Βόρεια Βουλγαρία) και στη συνέχεια ακολουθεί την οροσειρά του όρους Αιμος προς την Οδησσό (Βάρνα) στο Εύξεινο Πόντο. Ωστόσο, η προτεινόμενη γραμμή είναι μόνο ένα θεωρητικό εργαλείο και λίγες λατινοποιημένες ομάδες ζουν στα νότια της γραμμής, όπως οι Αρμάνοι, οι Βλαχομογλενίτες, οι Κουτσόβλαχοι και οι Μοσχοπολιτάνοι. Παρόλα αυτά, είναι ένα χρήσιμο - αν και κατά προσέγγιση - μέσο για τον προσδιορισμό της επίδρασης μιας συγκεκριμένης περιοχής. Η τοποθέτηση της γραμμής βασίζεται σε αρχαιολογικά ευρήματα: οι περισσότερες επιγραφές που βρίσκονται βόρεια είναι γραμμένες στα λατινικά και οι περισσότερες από τις επιγραφές που βρίσκονται στα νότια είναι στην ελληνικά. Αυτή η γραμμή είναι σημαντική για την εγκαθίδρυση της περιοχής όπου εμφανίστηκαν οι Ρουμάνοι και οι Βλάχοι. Χρησιμοποιήθηκε αρχικά από τον Τσέχο ιστορικό Κωνσταντίν Ζίρετσεκ το 1911 στο βιβλίο του Η ιστορία των Σέρβων. Πιο πρόσφατοι μελετητές το έχουν αναθεωρήσει κάπως: ο Καΐμιο (Kaimio) (1979) τοποθετεί τη Δαλματία και την Άνω Μοισία στη Λατινική περιοχή και την Κάτω Μοισία στην ελληνική σφαίρα. Ο Μακλάουντ (MacLeod) (1982) προτείνει ότι ίσως να μην υπήρχε "μια επίσημη γλωσσική πολιτική για κάθε πτυχή της ζωής" αλλά ότι "μεμονωμένοι Ρωμαίοι αξιωματούχοι [έκαναν] αποφάσεις κοινής λογικής επί τούτω". Επισημαίνει επίσης ότι ενώ η περιοχή ήταν υπό Ρωμαϊκή κυριαρχία, "ακόμη και στις ελληνικές περιοχές... η λατινική ήταν η κυρίαρχη γλώσσα στις επιγραφές που καταγράφουν δημόσια έργα, σε ορόσημα και στο στρατό". Η οριοθέτηση αυτής της γραμμής, βασίζεται σε αρχαιολογικά ευρήματα: οι περισσότερες από τις επιγραφές που βρέθηκαν στα βόρεια της γραμμής ήταν γραμμένες στα λατινικά, ενώ οι περισσότερες από τις επιγραφές που βρέθηκαν στα νότια της «Jireček Line» ήταν στα ελληνικά. Αρχικά η «Jireček Line» χρησιμοποιήθηκε από τον Τσέχο ιστορικό Κονσταντίν Jireček το 1911 (του οποίου έλαβε επιστημονικά το όνομα), σε μια έρευνά του, για τη καταγραφή της ιστορίας του σλαβικού λαού.
Η Μεγάλη Ιδέα υπήρξε ένα από τα πιο μεγαλόπνοα προγράμματα εθνικής ολοκληρώσεως και αναπτύξεως στη Ν. Βαλκανική: προέβλεπε την απελευθέρωση και την ενσωμάτωση όλων των ιστορικών ελληνικών χωρών, δηλαδή της Θεσσαλίας, της Μακεδονίας, της Θράκης, των Επτανήσων, των Δωδεκανήσων, της Κρήτης, της Κύπρου, της Μικράς Ασίας και του Πόντου σε μια «Ελληνική Αυτοκρατορία». Παράλληλα και ταυτόχρονα υπήρξε ένα άλλο ελληνικό ρεύμα που συνέδεε την απελευθέρωση των ιστορικών ελληνικών χωρών, το οποίο προϋπήρξε της Μεγάλης Ιδέας. Ηταν ο φωτισμός της Ανατολής διά των φώτων της Δύσεως. Στον φωτισμό αυτό, η Ελλάς θα είχε τον ρόλο του «φάρου» της Δύσεως στην Ανατολή. Η Μεγάλη Ιδέα γεννήθηκε στη διάρκεια της Επαναστάσεως του 1821, μολονότι πολλά χαρακτηριστικά της κυοφορούνταν πριν από τον Αγώνα. Μάλιστα δε, η ιδέα της επικράτειας του έθνους, υπήρξε σε αντιδιαστολή με αυτή του ελληνικού κράτους προγενέστερη αυτής. Ο Ρήγας στη Χάρτα του, σιωπηρά και υπαινικτικά, προβάλλει την επικράτεια αυτή του έθνους, συμπεριλαμβανομένων όλων των ελληνικών ιστορικών χωρών, καθώς και μερών της ελληνικής Διασποράς και της Β. Βαλκανικής.
H Μεγάλη Ιδέα ήταν αλυτρωτικό κίνημα και η κύρια πολιτική του Ελληνικού κράτους μέχρι και τη Μικρασιατική καταστροφή, η οποία είχε στόχο το Ελληνικό Κράτος να απελευθερώσει όλες τις περιοχές της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στις οποίες ζούσαν μεγάλοι Ελληνικοί πληθυσμοί, και όλες τις περιοχές που παραδοσιακά άνηκαν σε Έλληνες την αρχαία εποχή (Νότια Βαλκάνια, Μικρά Ασία). Επί της ουσίας πρόκειται για αλυτρωτικό ελληνικό οραματισμό, τον οποίο εμπνεύσθηκε ως όρο για δημαγωγικούς λόγους ο πρώτος Συνταγματικός πρωθυπουργός Ιωάννης Κωλέττης στα μέσα του 19ου αιώνα και στον οποίο στήριξε ολόκληρη την πολιτική του. Αναφέρεται στην προσπάθεια επανάκτησης των χαμένων εδαφών της Βυζαντινής αυτοκρατορίας και παρέμεινε ως στόχος ουσιαστικά όλων των Ελληνικών κυβερνήσεων. Στην αγόρευσή του κατά τη διάρκεια της Α΄ Εθνοσυνέλευσης τον Ιανουάριο του 1844 ο Κωλέττης, μεταξύ άλλων, είπε και τα ακόλουθα, σύμφωνα με τον Michael Llewellyn Smith: «Το Βασίλειο της Ελλάδος δεν είναι η Ελλάς. Αποτελεί έν μέρος μόνον, το πλέον μικρόν και το πλέον πτωχό της Ελλάδος… Υπάρχουν δύο μεγάλα κέντρα του Ελληνισμού. Αι Αθήναι είναι η πρωτεύουσα του Βασιλείου. Η Κωνσταντινούπολις είναι η μεγάλη πρωτεύουσα, η Πόλις, το όνειρο και η ελπίς όλων των Ελλήνων». Στη αγόρευσή του ο Κωλέττης δεν χρησιμοποίησε τον όρο «Μεγάλη Ιδέα», αλλά παρεμφερείς εκφράσεις. Οπωσδήποτε, η ερμηνεία της αγόρευσής του έδωσε υπόσταση στην έννοια της Μεγάλης Ιδέας, που όλοι αναζητούσαν για να εκφράσουν τα οράματά τους για μια Μεγάλη Ελλάδα. Η έννοια της Μεγάλης Ιδέας ήταν ουσιαστικά η επιδίωξη της εθνικής ένωσης του υπόδουλου Ελληνισμού και η ανάκτηση των χαμένων εδαφών, και υπήρξε το ισχυρότερο ιδεολόγημα στην Ιστορία της Νεότερης Ελλάδας, που προβλήθηκε κατά καιρούς από διάφορους πολιτικούς, και γιγάντωσε τα όνειρα του ελληνικού λαού.
Η εκπαίδευση των Ελλήνων κατά την Τουρκοκρατία γινόταν σε τοπικά σχολεία αλλά και σε μεγάλες σχολές με οικονομική συνδρομή Ελλήνων, ντόπιων ή της διασποράς και την υποστήριξη και καθοδήγηση της Εκκλησίας, υπό την επίβλεψη του Οθωμανικού κράτους. Τα ελληνικά εκπαιδευτήρια που λειτουργούν κατά την Οθωμανική περίοδο δεν συγκροτούν ένα εκπαιδευτικό σύστημα, καλύπτουν όμως ένα εκτεταμένο γεωγραφικό πεδίο, με ακανόνιστη διασπορά και χαρακτηριζόμενο από τοπικές ιδιομορφίες. Στις αλύτρωτες περιοχές μετά τη δημιουργία του Ελληνικού κράτους ωστόσο, σημειώνεται μεγάλη κοινωνική κινητικότητα: τόσο στην Κωνσταντινούπολη όσο και σε άλλες μεγάλες πόλεις (Θεσσαλονίκη,Μικρά Ασία) μια εγγράμματη κοινότητα με σπουδές στη Δύση ή και στην Ελλάδα η οποία διά της παιδείας επιθυμεί να καλλιεργηθεί «η συνείδηση ταυτότητας και η συνείδηση επαφής και εξομοίωσης με την Ευρώπη» Έτσι ευνοείται η ανάμειξη λαϊκών στην παιδεία. Ένας ακόμα καθοριστικός παράγοντας είναι η μέριμνα του Ελληνικού κράτους για την εκπαίδευση των ελληνικών πληθυσμών των αλύτρωτων περιοχών, μέριμνα η οποία συνδεόταν με τις εθνικές διεκδικήσεις που θα επιχειρούνταν να πραγματοποιηθούν τα αμέσως επόμενα χρόνια μέσω των πολεμικών συρράξεων στα Βαλκάνια. Σε αυτό το πλαίσιο η εκπαίδευση αποτέλεσε ένα από τα πιο αποτελεσματικά εργαλεία καθώς μέσω αυτής καλλιεργούνταν το εθνικό φρόνημα αλλά και άλλα σημαντικά πνευματικά εφόδια,όπως η γλώσσα, στοιχεία αναγκαία για την ύπαρξη ενός εθνικού, νομιμοποιητικού συνόλου, γύρω από το οποίο θα εγείρονταν οι όποιες εδαφικές αξιώσεις. Από τη δεκαετία του 1860 καθίσταται παράγων της ειρηνικής-εκπολιτιστικής έκφρασης της Μεγάλης Ιδέας για τη διάδοση της ελληνικής παιδείας και την ηθική ενίσχυση των υποδούλων.
Σημαντική είναι η επίδραση της Μεγάλης Ιδέας σε θέματα που αφορούν στην εκπαίδευση. Για να επιτευχθούν οι στόχοι της, απαιτείται ομοιογένεια σε θρησκευτικό και γλωσσικό επίπεδο. Έτσι γίνεται μια μεγάλη προσπάθεια να στηθούν σχολεία ακόμη και εκτός των ορίων της ελληνικής επικράτειας σε μια προσπάθεια εξελληνισμού των βαλκανικών πληθυσμών. Αρχικά -έως το 1830- η ελληνοφώνηση ατόμων ή και συνόλων δε συνάντησε αντιστάσεις, καθώς δεν είχαν συγκροτηθεί οι υπόλοιπες βαλκανικές συνειδήσεις. Αργότερα ο εξελληνισμός των Βαλκανίων υποχώρησε, ενώ τα βουλγαρικά και τα ρουμανικά σχολεία άρχισαν να ανταγωνίζονται με επιτυχία τα ελληνικά. Για να κατανοήσουμε τι είναι τα Βαλκάνια πρέπει πρώτα να μάθουμε τη μυθολογία, τους θρύλους, τις καθημερινές ιστορίες και ύστερα γεωγραφία ή Ιστορία. Η ταραχώδης ιστορία των εθνικά, γλωσσικά και θρησκευτικά ανομοιόμορφων Βαλκανίων μετρά αρκετούς αιώνες ζωής. Τον 19ο αιώνα, οι περισσότεροι βαλκανικοί λαοί απέκτησαν με αιματηρούς απελευθερωτικούς πολέμους την ανεξαρτησία τους από τον τουρκικό ζυγό. Στη διάρκεια του 20ού αιώνα οι κάτοικοι της χερσονήσου βίωσαν δύο βαλκανικούς και δύο παγκόσμιους πολέμους, με οδυνηρές συνέπειες. «Τα Βαλκάνια αποτελούνται από πολλούς λαούς με πολλά κοινά πολιτιστικά στοιχεία. Ο σημαντικότερος συνδετικός κρίκος όμως αφορά στην διαφορετική διαδικασία που ακολουθήθηκε στη δημιουργία των σύγχρονων βαλκανικών εθνών σε σύγκριση με τα έθνη της υπόλοιπης Ευρώπης» τονίζει ο ιστορικός Αντώνης Σατραζάνης. «Τα ευρωπαϊκά έθνη “γεννήθηκαν” ως άμεση συνέχεια του μεσαιωνικού φεουδαρχικού συστήματος και, διαμέσου της Γαλλικής Επανάστασης και των ιδεών της οι λαοί των περιοχών αυτών ταυτίστηκαν με την νέα έννοια του έθνους, δημιουργώντας τα σύγχρονα έθνη-κράτη. Αντίθετα, τα Βαλκανικά έθνη “γεννήθηκαν” κατά την περίοδο της ύστερης Οθωμανικής περιόδου (με την επιρροή του διαφωτισμού και της Γαλλικής Επανάστασης) και “μπολιάστηκαν” με την ιδέα της ανεξαρτησίας τους από την Οθωμανική αυτοκρατορία. Αυτό το χαρακτηριστικό δημιούργησε στους λαούς των Βαλκανίων την ανάγκη εύρεσης ιστορικής συνέχειας με λαούς που υπήρχαν στην περιοχή πριν την Οθωμανική αυτοκρατορία».
Πηγή : https://el.m.wikipedia.org/wiki/Γραμμή_Γίρετσεκ
https://www.himara.gr/istoria/3987-grammi-jirecek-apodeiksi-ellinikotitas-arvaniton-makedonias
https://el.m.wikipedia.org/wiki/Εξελληνισμός
https://el.m.wikipedia.org/wiki/Ρουμ_μιλλέτ
https://el.m.wikipedia.org/wiki/Γραικομάνοι
https://el.m.wikipedia.org/wiki/Μεγάλη_Ιδέα
https://el.m.wikipedia.org/wiki/Βαλκάνια
http://greekvoyager.com/el/gnorizontas-tin-ellada/ellada-geografia/elliniki-xersonisos/
https://m.apocalypsejohn.com/agnwstoi-ellhnes-h-ellhnikh-xersonhsos-tou-aimou/
https://neoskosmos.com/el/6080/η-μεγάλη-ιδέα-και-ο-ελευθέριος-βενιζέλ/
http://www.kathimerini.gr/429125/article/epikairothta/ellada/h-megalh-idea-ths-e8nikhs-oloklhrwshs
https://el.m.wikipedia.org/wiki/Εκπαίδευση_των_Ελλήνων_στην_Οθωμανική_Αυτοκρατορία
https://www.ekirikas.com/ας-φανταστούμε-τα-βαλκάνια-του-19ου-αιώ/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου