Αίας ο Τελαμώνιος - Ένας γίγαντας ανάμεσα στους Έλληνες, ο Γολιάθ του Τρωικού πολέμου

Ομήρου Ιλιάδα, Ραψωδία Η (στίχοι μετάφραση)

Παρόμοιος θεόρατος των Αχαιών ο πύργος,

ο Αίας, με χαμόγελο στο άγριο πρόσωπό του δεσμός

μέγα κοντάρι ετίναξε μακροδιασκελώντας.

Αναγαλλιάζαν οι Αχαιοί καθώς τον εθωρούσαν,

αλλ' από τρόμον φοβερόν επάγωσαν οι Τρώες,

και ακόμα και του Έκτορος εσπάραξε η καρδία·

αλλά να φύγει, να συρθεί μες στον στρατόν του πλέον δεσμός

δεν ημπορούσε αυτός αφού προκάλεσε εις την μάχην.

Και ο Αίας επροχώρησε μ' ασπίδα ωσάν πύργον, δεσμός

χάλκινην μ' επτά δέρματα, που του έκαμε ο Τυχίος

των σκυτοτόμων έξοχος, εγκάτοικος στην Ύλην,

λαμπρήν την ετεχνούργησεν επτάδιπλην με δέρμα

δυνατών ταύρων, κι έβαλε δίπλαν χαλκού ογδόην.

Αυτήν στα στήθη επρόβαλεν ο Τελαμώνιος Αίας.......

Και ο μέγας τότε απάντησεν ο λοφοσείστης Έκτωρ: δεσμός

«Αία, ω διογέννητε, μεγάλε πολεμάρχε,

τι τάχα ωσάν αδύνατο παιδί με δοκιμάζεις·

ή ωσάν γυναίκ' αμάθητην στα έργα του πολέμου;

Τες μάχες ξεύρω εγώ καλά και τες ανδροφονίες.

Αριστερά και δεξιά να στρέφω την βαρείαν

ασπίδα ηξεύρω ακούραστος στον κόπο του πολέμου.

Ξεύρω των ίππων την ορμήν στην μάχην να οδηγήσω,

και πεζός ξεύρω τον χορόν του Άρη του ανδροφόνου.

Αλλά γενναίον ως εσέ δεν θέλω να κτυπήσω

απόκρυφ’ αλλά φανερά, το ακόντι μου αν πιτύχει»......

Και όμως ο Έκτωρ μ' όλ' αυτά την μάχην δεν αφήνει.

Τραβιέται οπίσω κι απ' την γην με το τρανό του χέρι

πέτραν σηκώνει ολόμαυρην, μεγάλην και τραχείαν·

του Αίαντος την φοβερήν επτάδιπλην ασπίδα

μ' αυτήν κτυπά στον ομφαλόν κι εβρόντησε ο χαλκός της.

Βράχον πολύ τρανότερον εσήκωσεν ο Αίας·

σφενδονιστά τον έριξε μ' αμέτρητην ανδρείαν

κι έσπασεν η μυλόπετρα στα βάθη την ασπίδα·

ετρέκλισε και ανάσκελα ξαπλώθηκε από κάτω

εις την ασπίδα· κι έξαφνα τον όρθωσεν ο Φοίβος.

Και με τα ξίφη αντίστηθα να κτυπηθούν θα ορμούσαν,

αν του Διός οι μηνυταί και των θνητών ανθρώπων,

οι κήρυκες που έστελναν και Αχαιοί και Τρώες

Ιδαίος και Ταλθύβιος, άνδρες σοφοί και οι δύο

δεν πρόφθαναν στο μέσον των τα σκήπτρα των ν' απλώσουν·

ο Ιδαίος τότε ομίλησε, που νουν και γνώσες είχε:

«Την μάχην πλέον παύσετε, τον πόλεμον, παιδιά μου, δεσμός

διότι ο Ζευς σας αγαπά παρόμοια και τους δύο

είσθε κι οι δυο πολεμισταί· κι αυτό το βλέπομ' όλοι.

Ο Αίας ήταν γιος της Περίβοιας και του Τελαμώνα, που ήταν γιος του Αιακού και εγγονός του Δία. Μέσω του θείου του Πηλέα (αδελφού του Τελαμώνα) είναι ξάδερφος του Αχιλλέα και ετεροθαλής αδελφός του Τεύκρου. Το όνομά του προέρχεται από τη ρίζα του αἰάζω = θρηνώ. Ο Ησίοδος ωστόσο στο έργο του «Μεγάλαι Ηοίαι» αναφέρει μια ιστορία σύμφωνα με την οποία ο Ηρακλής ενώ γιόρταζε με τον φίλο του Τελαμώνα, βασιλιά της Σαλαμίνας προσευχήθηκε στον Δία να αποκτήσει ο Τελαμώνας έναν γενναίο γιο και αμέσως εμφανίστηκε ένας αετός (αρχ. αιετός). Αργότερα, γεννήθηκε το παιδί, που πήρε το όνομα Αίας από το πτηνό, όπως είχε ζητήσει ο Ηρακλής. Ο Ηρακλής προσευχήθηκε επίσης να είναι άτρωτος: «Μακάρι να έχει σώμα άτρωτο όπως το δέρμα που είναι τώρα τυλιγμένο γύρω μου (αναφέρεται στη λεοντή)…». Μάταια όμως διότι ο Αίας πέθανε, αλλά η δύναμή του έγινε παροιμιώδης.

Ο Αίας, ή Αίαντας, ήταν ένας από τους μνηστήρες της Ωραίας Ελένης και ήταν δεσμευμένος με όρκο να υπερασπιστεί τη ζωή και την τιμή της. Έλαβε μέρος στον Τρωικό πόλεμο με 12 πλοία και μαζί με τον Αχιλλέα και τον Φοίνικα άσκησε τη διοίκηση του στόλου των επιτιθεμένων. Στην Ιλιάδα παρουσιάζεται ως ο δεύτερος πιο ανδρείος Αχαιός μετά τον Αχιλλέα και δυνατότερος του Τρώα ήρωα Έκτορα. Ο Όμηρος μάλιστα αναφέρει ότι διέθετε υψηλό ανάστημα: «μέγας, πελώριος και έρκος Αχαιών». Επίσης δεν υστερούσε και σε ομορφιά και ως χαρακτήρας περιγράφεται ως καλόκαρδος, ικανός να εμψυχώνει τους συμπολεμιστές του και να δίνει συμβουλές. Ο ίδιος έπαιξε σημαντικό ρόλο στη συμφιλίωση του Αχιλλέα με τον Αγαμέμνονα. Ο «Αἴας» «πελώριος, ἕρκος Ἀχαιῶν” (θεόρατος, των Αχαιών ο πύργος), έτσι ο Όμηρος τον περιγράφει στην Ιλιάδα. Εξάδελφος του Αχιλλέα, άφοβος μαχητής, ψηλός ως «πύργος», λιγόλογος, πολεμούσε με ανδρεία συμμετέχοντας στις πιο δύσκολες μάχες, με τον «επταβόειο σάκο», τη βαριά πυργόσχημη ασπίδα με τις επτά στρώσεις δερμάτων βοδιού και μια χαλκού («ο Αίας επροχώρησε μ’ ασπίδα ωσάν πύργον, χάλκινην μ’ επτά δέρματα που του έκαμε ο Τυχίος»).

Κατά τη διάρκεια του Τρωικού πολέμου, μονομάχησε με τον Έκτορα, αλλά παρόλο που αποδείχτηκε ανώτερος, τελικά η νύχτα τους ανάγκασε να κηρύξουν ισοπαλία, χωρίς νικητή. Μετά την μονομαχία οι δύο ήρωες αντάλλαξαν δώρα. Ο Αίας έλαβε ως ένδειξη τιμής από τον Έκτορα το ξίφος του, ενώ ο ίδιος του χάρισε τη ζώνη του. Όταν ο Πάτροκλος και ο Αχιλλέας σκοτώθηκαν, ο Αίας πέτυχε να αντιμετωπίσει πλήθος εχθρών και να αποσπάσει από τα χέρια τους τα σώματα των νεκρών ηρώων.

Στην αφήγηση του Τρώα ιερέα Δάρη του Φρύγιου, ο Αίας αναφέρεται ως «…ισχυρός. Η φωνή του ήταν καθαρή, τα μαλλιά του μαύρα και σγουρά. Ήταν απόλυτα μοναχικός και αδυσώπητος στη μάχη». Εν τω μεταξύ, στην Ιλιάδα περιγράφεται ως μεγαλόσωμος, με κολοσσιαίο σώμα και ο ισχυρότερος από όλους τους Αχαιούς. Γνωστός ως «προπύργιο των Αχαιών», εκπαιδεύτηκε από τον Κένταυρο Χείρωνα (ο οποίος είχε εκπαιδεύσει τον πατέρα του Αίαντα Τελαμώνα και τον Πηλέα τον πατέρα του Αχιλλέα και αργότερα πέθανε από ατύχημα που του προκάλεσε ο Ηρακλής, τον οποίο εκπαίδευε εκείνη την εποχή) την ίδια εποχή με τον Αχιλλέα. Χαρακτηρίστηκε ως ατρόμητος, δυνατός και ισχυρός αλλά και με πολύ υψηλή μαχητική ευφυΐα. Ο Αίας διοικεί τον στρατό του κρατώντας τεράστια ασπίδα φτιαγμένη από επτά δέρματα αγελάδας με στρώμα χαλκού. Το πιο αξιοσημείωτο είναι ότι δεν τραυματίζεται σε καμία από τις μάχες που περιγράφονται στην Ιλιάδα και είναι ο μόνος χαρακτήρας εκατέρωθεν που συμμετέχει στις μάχες και δεν έχει ουσιαστική βοήθεια από κανέναν θεό (εκτός από τον Αγαμέμνονα) αν και στο βιβλίο 13, ο Ποσειδώνας χτυπά τον Αίαντα με τη ράβδο του, ανανεώνοντας τη δύναμή του. 

Σε αντίθεση με τον Διομήδη, τον Αγαμέμνονα και τον Αχιλλέα, ο Αίας εμφανίζεται ως αμυντικός πολεμιστής, που συμβάλλει στην άμυνα του Ελληνικού στρατοπέδου και των πλοίων και του σώματος του Πάτροκλου. Όταν οι Τρώες βρίσκονται στην επίθεση, συχνά φαίνεται να καλύπτει την υποχώρηση των Αχαιών. Τονίζεται ότι σε όλο το έπος ενώ είναι ένας από τους πιο θανατηφόρους ήρωες, ο Αίαντας δεν εμφανίζεται επιτιθέμενος. Στην Ιλιάδα, ο Αίας διακρίνεται για την ανεξάντλητη δύναμη και το θάρρος του, που φάνηκε ιδιαίτερα σε δύο μονομαχίες με τον Έκτορα. 

Η ταύτιση του Αίαντα με την οικογένεια του Αιακού ήταν ένα θέμα που αφορούσε τους Αθηναίους, αφότου η Σαλαμίνα περιήλθε στην κατοχή τους, οπότε ο Σόλωνας φέρεται να εισήγαγε έναν στίχο στην Ιλιάδα (2.557–558) για να υποστηρίξει την Αθηναϊκή διεκδίκηση στο νησί. Έκτοτε ο Αίας έγινε ήρωας της Αττικής λατρευόταν στην Αθήνα, όπου είχε άγαλμα στην αγορά και η φυλή Αιαντίς πήρε το όνομά του. Ο Παυσανίας αναφέρει ότι εμφανίστηκε στην παραλία κοντά στο Σίγειο, στην Τρωική ακτή ένας γιγάντιος σκελετός, με επιγονατίδα διαμέτρου 13 εκ. τα οστά του οποίου ταυτοποιήθηκαν ως εκείνα του Αίαντα. Πολλοί επιφανείς Αθηναίοι, μεταξύ των οποίων ο Κίμων, ο Μιλτιάδης, ο Αλκιβιάδης και ο ιστορικός Θουκυδίδης, έλκουν την καταγωγή τους από τον Αίαντα. 

Πηγή : https://www.google.com/amp/s/www.mixanitouxronou.gr/aias-o-tromeros-polemistis/amp/

https://aiasae.gr/o-mythos-tou-aianta/

https://chilonas.com/2022/07/26/https-wp-me-p1op6y-g4d/

https://chilonas.com/2022/07/26/https-wp-me-p1op6y-g4d/

https://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/OMHROS-ILIADA/Iliada/Iliada16.htm