Ελληνική Γαστρονομία - Οι πίτσες και τα σουβλάκια στην προϊστορική και Αρχαία Ελλάδα

Η ιστορία της πίτσας ξεκινά από την αρχαιότητα, μερικοί την τοποθετούν στην νεολιθική εποχή. Μερικές χιλιάδες χρόνια πριν ο άνθρωπος ασχοληθεί με την γεωργία, μάζευε τους σπόρους του σιταριού και μετά τους άλεθε και τρέφονταν με αυτούς. Στην συνέχεια ανακάλυψε ότι μπορούσε να ζυμώσει με νερό τον αλεσμένο σπόρο και να τον ψήσει σε καυτές πέτρες. Το επόμενο βήμα έγινε όταν ανακαλύφθηκε η αρχή του φουσκώματος της ζύμης και εφευρέθηκε ο πρώτος φούρνος. Οι άνθρωποι που το έκαναν αυτό άνοιξαν τον δρόμο για την κατάκτηση του ψωμιού, της πίτας και της πίτσας. Αυτά τα ψωμιά μερικές φορές ήταν εμπλουτισμένα με ελιές, μέλι, σταφίδες, κλπ. Κατά τα ιστορικά χρόνια, οι Ετρούσκοι ετοιμάζανε τις πίτες σε πιάτα και επάνω τοποθετούσαν το κυρίως φαγητό και στην συνέχεια το τρώγανε μαζί. Οι Έλληνες αντίθετα ανέπτυξαν μια σημαντική παράδοση στην προετοιμασία των πιτών: εκτός από τις ειδικές κριθαρένιες πίτες τα λεγόμενα αχίλλεια, υπήρχε επίσης η μάζα, μια μεγάλη πίτα που αποτελούνταν από μια ζύμη από κριθαρένιο αλεύρι με νερό και κρασί και η πλακους, μια στρόγγυλη πίτα με τυρί, η οποία στην Αθήνα είχε μεγάλη επιτυχία. Επίσης στην αρχαία Ρώμη μιλάνε για μία μεγάλη ποικιλία από πίτες: καρυκευμένες με ελαιόλαδο, λαχανικά και μέλι, με τυρί και σκόρδο, με πράσα και ρεβίθια, κλπ. Γύρω στο 1000 μ.χ.  στην βυζαντινή Νάπολι μιλάνε για το lagano και την picea: πρόκειται για ένα στρόγγυλο ζυμάρι καλυμμένο με διάφορα υλικά και ψημένο στον φούρνο. Τον 17ο αιώνα αρχίζουν να χρησιμοποιούν τον όρο πίτσα για να δείξουν την κλασσική πίτσα που γνωρίζουμε και επίσης άλλους τύπους πίτας γεμιστές ή καρυκευμένες. Πρέπει όμως να περιμένουμε τον 18ο αιώνα για να έχουμε την πρώτη πίτσα με ντομάτα. Όπως και να'χει όμως η ημερομηνία σύμβολο της πίτσας είναι όταν ανακαλύφθηκε η πίτσα μαργαρίτα το 1889. Σε αυτό το σημείο πρέπει να αναφέρουμε το επεισόδιο από το οποίο πήρε το όνομά της, αυτή η πίτσα. Το 1889 ο βασιλιάς Ουμπέρτο Α΄ με την βασίλισσα Μαργαρίτα επισκέφτηκαν την Νάπολι. Η βασίλισσα ήταν περίεργη για την πίτσα που δεν είχε φάει ποτέ αλλά είχε ακούσει για αυτή∙ έτσι κάλεσε στο παλάτι τον πιο διάσημο παρασκευαστή πίτσας στην Νάπολι. Ο παρασκευαστής ετοίμασε μερικές πίτσες ανάμεσα στις οποίες μία με μοτσαρέλλα, ντομάτα και βασιλικό δηλ. τα χρώματα της ιταλικής σημαίας ∙ αυτή η πίτσα ενθουσίασε ιδιαίτερα την βασίλισσα Μαργαρίτα και έτσι ο παρασκευαστής της πίτσας της έδωσε το όνομα μαργαρίτα προς τιμήν της βασίλισσας. Στις μέρες μας η πίτσα είναι γνωστή σε όλο τον κόσμο ως αυθεντικός αντιπρόσωπος της γαστρονομικής ιταλικής κουλτούρας, συνώνυμο της μεσογειακής διατροφής. Τι έτρωγαν οι Ελληνες το 1.600 π.Χ.; Ο αρχαιολόγος Χρίστος Ντούμας αφήνει για λίγο στην άκρη τα προβλήματα που αντιμετωπίζει στο Ακρωτήρι της Θήρας και μιλά για τις νοστιμιές που απολάμβαναν οι πρόγονοί μας 3.500 χρόνια πριν, σε μια απολαυστική κουβέντα με την Ευάννα Βενάρδου (Ελευθεροτυπία, Παρασκευή 9 Μαΐου 2014).... «Βρήκαμε πολλά κατάλοιπα καρπών, μέσα σε δοχεία που φυλάσσονταν στα σπίτια. Καθώς έπεσε η τέφρα απανθρακώθηκαν και έτσι διατηρήθηκαν», εξηγεί ο Χρ. Ντούμας. «Οι καρποί αυτοί ήταν προϊόντα καλλιεργειών -γι” αυτό και έχουμε γνώσεις για τις καλλιέργειες εκείνης της εποχής. Βρήκαμε φάβα, φακές, κριθάρι-, σε ένα μάλιστα πιθάρι γεμάτο τέφρα βρήκαμε αποτυπώματα αμύγδαλων. Εντοπίσαμε επίσης πολλά κουκούτσια ελιών θρυμματισμένα, άρα μιλάμε για παραγωγή λαδιού. Βρήκαμε και ένα πιθάρι με σαλιγκάρια, αν και τα συγκεκριμένα ήταν εισαγωγής! Επρόκειτο για κρητικά σαλιγκάρια». Βρήκαν όμως και πάρα πολλούς σπόρους από σύκα: «Αυτή ήταν η ζάχαρή τους. Και βέβαια, το σύκο ήταν το καθαρτικό τους!» (χαμογελάει).... «Μέσα σε πιθάρια εντοπίσαμε αποξηραμένα ψάρια και κόκαλα ψαριών. Μάλιστα, καθώς σκάβαμε σε βαθιά στρώματα για τα θεμέλια των στύλων του στεγάστρου, βρήκαμε γάρον (garum κατά τους Ρωμαίους). Πρόκειται για μια πάστα από ψάρι, λιχουδιά για τους Ρωμαίους. Η αριστοκρατία απολάμβανε το καλύτερο μέρος του ψαριού, ενώ η «πλέμπα» και ο στρατός χρησιμοποιούσαν τα κεφάλια, τις ουρές, τα πτερύγια. Βρήκαμε ένα τέτοιο πιθαράκι και επρόκειτο για σημαντική ανακάλυψη μιας και απέδειξε ότι 1.500 χρόνια πριν τους Ρωμαίους, το έφτιαχναν στη Θήρα. Είναι βέβαια χαρακτηριστικό ενός λαού που ζει με και από τη θάλασσα…»... «Βρήκαμε άφθονα κόκαλα από αιγοπρόβατα (που αποτελεί βασικό είδος κτηνοτροφίας και σήμερα στα νησιά), ελάχιστα βοοειδή (στα νησιά δεν μπορούν να εκθρέψουν μεγάλα ζώα) και πολύ λίγο κυνήγι (κουνέλια, αποδημητικά πουλιά). Βρήκαμε όμως πάρα πολλά κατάλοιπα από αχινούς, αχιβάδες, κυδώνια και άλλα παρεμφερή θαλασσινά».... «Ξέρουμε πως είχαν τριποδικές χύτρες -που σημαίνει ότι, αν μη τι άλλο, έβραζαν. Γιαχνί πάντως δεν νομίζω πως έφτιαχναν, αφού δεν είχαν ντομάτες. Σήμερα μπορεί να μιλάμε για τα περίφημα σαντορινιά ντοματάκια, όμως οι ντομάτες μας ήρθαν από την Αμερική! Βρήκαμε επίσης ταψιά και φορητά τριποδικά φουρνάκια: φωτιά από πάνω, φωτιά από κάτω και ταψάκι με καπάκι και πορτούλα. Ενα είδος γάστρας με πόδια».... «Οι Κρατευτές: πάνω τους έψηναν σουβλάκια. Είχαν εγκοπές αλλά και τρυπούλες για να κυκλοφορεί ο αέρας και να μην σβήνουν τα κάρβουνα. Ηταν πολύ εργονομικοί. Στην άκρη τους είχαν το σχήμα κεφαλής κριαριού. Και εξσφάλιζαν και ένα υγιεινό ψήσιμο, αφού το λίπος έπεφτε».... " Το σουβλάκι κατάγεται από το Αιγαίο. Οι Τούρκοι ήρθαν το 1453 μ.Χ. Κάποτε είχα μια κουβέντα με έναν διαπρεπή Τούρκο αρχαιολόγο, τον ελληνιστή Εκρέμ Ακουργκάλ. Και του έλεγα ότι έχουμε δανειστεί κι εμείς πολλά από την τουρκική κουζίνα. Φερνοντάς του ως παράδειγμα τον κεφτέ. Και μου λέει: «Είστε αφελής. Οι Τούρκοι όταν ήρθαν εδώ ήταν νομάδες. Δεν είχαν κουζίνα. Απλώς υιοθέτησαν τη βυζαντινή κουζίνα. Ας μην κοροϊδευόμαστε: η λέξη «κεφτές» δεν είναι τούρκικη. Είναι η βυζαντινή λέξη «κοπτόν κρέας…». Και πράγματι, θυμάμαι ακόμα τη μαμά μου και τη γιαγιά μου να κόβουν γρήγορα και σταυρωτά το κρέας με δύο κοφτερά μαχαίρια κάνοντας το κιμά!».... Υπάρχουν σκόρπια ευρήματα και από τη νεολιθική εποχή (5η και 4η χιλιετία π.Χ.) σε Θεσσαλία, Μακεδονία, Θράκη. Ομως στο Ακρωτήρι, χάρη στο ηφαίστειο, πρώτη φορά βρέθηκαν τόσο πολλά μαζεμένα -και τόσο καλά διατηρημένα. Σκεφθείτε πως στις λάβες της Σαντορίνης υπάρχουν εγκλείσματα φυτών όπως τα φοινικόδεντρα ή οι ελιές που χρονολογούνται 60.000 χρόνια πριν από σήμερα. Και αποκαλύπτουν ένα κλίμα που δεν διαφέρει από το σημερινό. Στα πρώιμα ιστορικά χρόνια, την 5η, 4η ή 3η χιλιετία π.Χ., οι άνθρωποι άρχισαν να καλλιεργούν την ίδια αυτή άγρια χλωρίδα». Η περίφημη μεσογειακή διατροφή έχει πολύ μακρινές ρίζες τελικά…... 
Πηγή: http://www.mare-e-monti.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=87&Itemid=110&lang=el
http://www.mixanitouxronou.gr/stin-santorini-prin-apo-6500-chronia-eftiachnan-souvlaki-kalamaki-ke-magirevan-me-gastres-psaria-thalassina-ke-ospria-ta-agapimena-piata/