Με τον όρο Μυκηναϊκός Πολιτισμός χαρακτηρίζεται από τους αρχαιολόγους ο προϊστορικός πολιτισμός της Ύστερης Εποχής του Χαλκού, που αναπτύχθηκε την περίοδο 1600-1100 π.Χ. κυρίως στην κεντρική και νότια ηπειρωτική Ελλάδα. Το επίθετο «μυκηναϊκός» προέρχεται από την πρώτη αρχαιολογική θέση στην οποία εντοπίστηκε, τις Μυκήνες, που αποτελούν και ένα από τα σημαντικότερα κέντρα του. Κατά την περίοδο ακμής του εξαπλώθηκε και στην Κρήτη, στα νησιά του Αιγαίου και στην Ανατολική Μεσόγειο. Ο Μυκηναϊκός Πολιτισμός ταυτίζεται με την τελευταία περίοδο του Ελλαδικού Πολιτισμού, τον Υστεροελλαδικό Πολιτισμό. Ταξινομείται παραδοσιακά ως προϊστορικός, καθώς οι γνώσεις μας για αυτόν βασίζονται μέχρι σήμερα κυρίως σε αρχαιολογικά ευρήματα. Ο Μυκηναϊκός Πολιτισμός εξαπλώθηκε σταδιακά προς νότια και ανατολικά μέσω των θαλάσσιων δρόμων, ώστε για την εποχή ακμής του, το 13ο αι. Π.Κ.Χ., να μπορεί να αναγνωριστεί μια ομοιογενής πολιτισμική σφαίρα επιρροής του Μυκηναϊκού Πολιτισμού στο χώρο του Αιγαίου, η λεγόμενη «Μυκηναϊκή Κοινή». Τα άφθονα ευρήματα εισηγμένης μυκηναϊκής κεραμικής στα νησιά του Αιγαίου και σε ολόκληρη την ανατολική Μεσόγειο, καθώς και η ανάπτυξη επιτόπιων απομιμήσεων, δίνουν τα σημαντικότερα στοιχεία. Η κεραμική αποδεικνύει και την παρουσία Mυκηναίων εποίκων και διαφωτίζει τη σχέση τέτοιων εποίκων με τους ιθαγενείς πληθυσμούς. Η παρουσία σε μια περιοχή ξένων ταφικών ή λατρευτικών εθίμων, που είναι στενά συνδεδεμένα με ένα λαό, και η γραφή, ως ενδεικτική της γλώσσας του, δίνουν πιο ισχυρές ενδείξεις. Με βάση αυτά τα δεδομένα θεωρείται σχεδόν βέβαιη η παρουσία Μυκηναίων στα νησιά του Αιγαίου και την Κρήτη από την ΥΕ ΙΙΒ (περ. 1420 Π.Κ.Χ.), στις Κυκλάδες από την ΥΕ ΙΙΙΑ1, στην Κύπρο από την ΥΕ ΙΙΙΑ1 (περ. 1400 Π.Κ.Χ.) τα Δωδεκάνησα και τα παράλια της Μ. Ασίας λίγο αργότερα. Η εξάπλωση των Μυκηναίων στα νησιά του Αιγαίου, όπου προηγουμένως κυριαρχούσαν οι Μινωίτες, σχετίζεται ασφαλώς με τη μυκηναϊκή κυριαρχία στην Κρήτη. Στις Βόρειες περιοχές του ελλαδικού χώρου (Ήπειρο, Μακεδονία, Ανατολική και Δυτική Θράκη) οι εγκατάσταση των Μυκηναίων καθυστέρησε κάπως, περίπου 600-800 Π.Κ.Χ. (βλέπε χάρτη). Αξίζει να σημειωθεί ότι αυτές οι χρονολογίες αφορούν τις πρώτες εγκαταστάσεις των Μυκηναίων (Αχαιών). Οι περισσότερες μετακινήσεις πληθυσμών έγιναν από την Παλαιά Ελλάδα (όπως αποκαλείται στα νεότερα χρόνια) μετά τη λεγόμενη Κάθοδο των Δωριέων, κατά τη διάρκεια του Πρώτου Ελληνικού Αποικισμού. Γραπτές πηγές των Χετταίων μιλούν για τo βασίλειo Αχιγιάβα, το οποίο οι σύγχρονοι μελετητές θεωρούν ότι ταυτίζεται με τον μυκηναϊκό κόσμο (Αχαιούς) ή τουλάχιστον με τμήμα του. Επιπλέον, η Μιλλάβαντα των Χετταιικών πηγών έχει ταυτιστεί με την Μίλητο, η οποία εμφανίζεται στα σχετικά κείμενα ως τμήμα της επικράτειας Αχιγιάβα. Πληθυσμιακές ομάδες μυκηναϊκής καταγωγής εγκαταστάθηκαν στην Κιλικία της Μ. Ασίας, στη νότια συροπαλαιστινιακή ακτή και στην Ιταλία κατά την ΥΕ ΙΙΙΓ (τέλη 12ου αι.Π.Κ.Χ.). Το φαινόμενο συνδέεται με την αναστάτωση και την παρακμή που επικράτησε μετά την κατάρρευση των μυκηναϊκών βασιλείων στη μητροπολιτική Ελλάδα. Μακρινούς απόηχους αυτών των μετακινήσεων μπορεί να διασώζουν και οι αναφορές της Παλαιάς Διαθήκης στους Φιλισταίους. Η «ξαφνική» ίδρυση νέων οικισμών (ή ο εξοπλισμός παλαιών) με οχυρωματικά τείχη μυκηναϊκού τύπου στιςΚυκλάδες και στην Κύπρο είναι άλλη μια ένδειξη αναταραχών στη διάρκεια του 12ου αι. Π.Κ.Χ. Πέρα από τις περιοχές με επαρκή στοιχεία για μόνιμη εγκατάσταση και κυριαρχία των Μυκηναίων, είναι γνωστές συστηματικές επαφές με σημαντικά ναυτικά και εμπορικά κέντρα της εποχής. Σε αυτά συγκαταλέγονται η Τροία στη βορειοδυτική Μικρά Ασία, η Ουγκαρίτ στη Συρία, η Σαρδηνία και η Ιβηρική Χερσόνησος. Τα μυκηναϊκά ευρήματα στην Αίγυπτο είναι σπάνια, υπάρχουν όμως αιγυπτιακές γραπτές πηγές και αιγυπτιακά ευρήματα στην Κρήτη και την Πελοπόννησο, που φανερώνουν επαφές με τη χώρα των φαραώ, και μάλιστα σε ανώτατο διπλωματικό επίπεδο. Μυκηναϊκά ευρήματα και αντικείμενα με γραμμική Β εχουν όμως βρεθει και στη Γερμανία, στη Γεωργία, στην Ιρλανδία και στην Μεγάλη Βρεττανία. Επιστημονική φαντασία, χαρακτήρισαν πριν 30 χρόνια το σύγγραμμα του Lorenzo Braccesi καθηγητή της Ελληνικής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Πάδοβας, όταν μιλούσε για Μυκηναίους ναυτικούς που έπλεαν στην Αδριατική για ν' αποκτήσουν ήλεκτρον και μέταλλα από την Β. Ευρώπη. Τότε το «όπλο» του κ. Braccesi ήταν τα βιβλία με τους ελληνικούς μύθους, και τα κατορθώματα των ηρώων Διομήδη, Αντήνορα και Φείδωνα στις ακτές του Μεγάλου Κόλπου. Αλλά μετά λίγα χρόνια, με την ανακάλυψη των πρώτων μυκηναϊκών κεραμικών σε όλες τις ακτές της Αδριατικής έως του βορειότερου σημείου της, οι μύθοι επιβεβαιώθηκαν. Στο ανταλλακτικό εμπόριο που θα αναπτυχθεί, οι Μυκηναίοι θα εμπορευτούν και θα ανταλλάξουν προϊόντα μυκηναϊκής κατασκευής και αντικείμενα προερχόμενα από την Εγγύς Ανατολή με τις πολύτιμες πρώτες ύλες και τα μέταλλα από τις περιοχές αυτές.Τον 14ο με 13ο αι. π.Χ. θα ελαττωθούν οι θέσεις τους στο Τυρρηνικό Πέλαγος, θα αυξηθούν στις περιοχές της Απουλίας της Καλαβρίας και της Σικελίας, ενώ θα ανακαλύψουν την Σαρδηνία : περιοχή πλούσια σε μεταλλεύματα. Την εποχή αυτή θα καταρρεύσει η ηγεμονία των Μινωϊτών στο Αιγαίο και ο Μυκηναϊκός πολιτισμός θα γνωρίσει το μέγιστο της ακμής του. Τον 12ο με 11ο αι. π.Χ. οι θέσεις όπου παρουσιάζονται μυκηναϊκά ευρήματα περιορίζονται στην περιοχή του κόλπου του Τάραντα και στην νότια Σαρδηνία, με ελάχιστα ίχνη στην Σικελία και στα Αιόλια Νησιά. Πόλη της ΝΔ Τρινακρίας, ιδρύθηκε από τα Υβλαία Μέγαρα το 625 π.Χ. περίπου. Κατεστράφη από τους Καρχηδόνιους το 409 π.Χ., επανεκτίσθη και κατεστράφη ολοκληρωτικώς το 250 π.Χ. Οι κάτοικοί της μετεφέρθησαν στο Λιλύβαιο. Η ανακάλυψη του σιδήρου, ως φθηνότερη και πιο διαδεδομένη πρώτη ύλη στην κατασκευή όπλων, θα γίνει η αιτία να χάσουν οι Μυκηναίοι το πλεονέκτημα του ανταλλακτικού εμπορίου, μιας και θα παύσει πλέον η σχέση εξάρτησης από την πρώτη ύλη που διακινούσαν μέχρι τότε. Στην Σαρδηνία υπάρχουν προϊστορικά ελληνικά μνημεία που λέγονται Νουραγες. Στο Καλιαρι( από την ορεινή ενδοχώρα ) προς τα βόρεια μέχρι τα nuraghi, τα προϊστορικά πέτρινα κωνικά κτίσματα που μοιάζουν με ινδιάνικες σκηνές, καθώς και για να δείτε τα φελλόδεντρα. Στο Dorgali που βρισκεται στην ανατολική ακτή του νησιού, η αρχαίο λιμάνι των Σαρακηνών πειρατων διαθέτει αξιοσημείωτους προϊστορικούς χώρους. Εδώ βρίσκονται και η προστατευόμενη περιοχή φυσικού κάλλους Parco Nazionale del Gennargentu.... Σε περίοδο της Αρχαιότητας, το Κάλιαρι, η τωρινή πρωτεύουσα της Σαρδηνίας, ονομαζόταν Caralis. Τι είναι τα νουράγκι; Προϊστορικά κτίσματα, μάλλον μικρά μα οπωσδήποτε εντυπωσιακά, διασκορπισμένα στη μεγαλύτερη έκταση της Σαρδηνίας. Τα κατάλοιπά τους θυμίζουν αμυδρά πύργους ή πυργίσκους. Η χρήση τους παραμένει άγνωστη. Οι γνώμες διασταυρώνονται και ενίοτε αλληλοσυγκρούονται. Πράγματι τι ήταν; Χώροι λατρευτικοί; Κτίσματα άμυνας; Είδος αποθήκης; Κανείς ακόμη δεν απαντά κατηγορηματικώς, επειδή, απλώς, δεν είναι σε θέση να απαντήσει. Ετσι συνεχίζεται η έρευνα σε επιστημονικό πεδίο, όπου το φως είναι λιγοστό. Ο,τι όμως ενδιαφέρει εμάς τους Ελληνες είναι το γεγονός πως σε αυτά τα νουράγκι έχουν βρεθεί αντικείμενα τους τεχνίτες των οποίων οι Ιταλοί θεωρούν σαφώς Μυκηναίους. Το ζήτημα του μυκηναϊκού κόσμου λοιπόν προωθείται και πάλι επί τάπητος, αλλά αυτή τη φορά από περιοχή μάλλον απροσδόκητη. Τι ξέρουμε για τους Μυκηναίους; Αν δεν υπήρχαν οι εργασίες ξένων και κυρίως ελλήνων επιστημόνων, μπορεί να ίσχυε και για αυτούς η περιβόητη διαβεβαίωση νορβηγού ερευνητή: Σχεδόν τίποτε. Παρά το ότι όμως το πρώτο μέγα μνημείο της γλώσσας μας είναι τα έπη του Ομήρου, χάρη στα οποία είναι δυνατή η εν πολλοίς ανασύσταση της όλης εικόνας του Τρωικού Πολέμου, μέγιστη προσπάθεια στην οποία αποδύθηκε ο κόσμος αυτός, τα ερωτηματικά παραμένουν. Πώς οργανώθηκε η κολοσσιαία για τα μέτρα της εποχής και όχι μόνο πολεμική επιχείρηση; Πώς ήταν η οιονεί επιμελητεία του στρατού τους; Και ακόμη πιο πέρα: Ως πού έφτανε η ισχύς του μυκηναϊκού κόσμου; Πώς διασφαλιζόταν η συνοχή τής σε μοναρχική βάση ομοσπονδίας που αποτελούσε η κοινωνία τους; Και το κυριότερο: Η εικόνα που έχουμε εμείς για τον κόσμο τους αντιστοιχεί στην τότε πραγματικότητα; Οι χρονολογίες στις οποίες έχουν καταλήξει όσοι ασχολούνται με αυτούς είναι ορθές; Η τοποθέτηση των τοπωνυμίων στον χώρο είναι αντικειμενική; Στη Σαρδηνία υπάρχει παράδοση: ο Δαίδαλος ο Αθηναίος, αφού διώχτηκε από την πατρίδα του στην Κρήτη, κατέληξε στη Σικελία, όπου είχε διάφορες περιπέτειες αλλά και επιτεύγματα. Κάποια στιγμή πέρασε στη Σαρδηνία και εκεί έμαθε στους ντόπιους την τέχνη οικοδόμησης των θαυμαστών νουράγκι.Ετσι, υπό το αχνό έστω φως των λαϊκών μύθων, τα ερωτήματα τα σχετικά με τον μυκηναϊκό κόσμο αποκτούν στην περιφέρεια μεγαλύτερη οξύτητα από όσο στο κέντρο. Σιωπηρά οι Ιταλοί πάντως έχουν αρχίσει να κλίνουν στην άποψη πως η Σαρδηνία, κατά την εποχή των νουράγκι, αποτελούσε μέρος του μυκηναϊκού κόσμου. Υποστηρίζουν, με άλλα λόγια, τον αρχαίο θρύλο. Η ορθότητα του οποίου τεκμηριώνεται στον έλληνα επισκέπτη από καταστάσεις συνειρμικές. Πράγματι, τα εν λόγω προϊστορικά κτίσματα εντόνως θυμίζουν σε αυτόν τον τελευταίο τα κυκλώπεια οικοδομήματα της Αργολίδας. Το θέμα αποκτά ακόμη περισσότερο ενδιαφέρον, δεδομένου ότι, μετά τους ανεγερτές των νουράγκι, σε λιμάνια και παράλια μέρη του μεγάλου νησιού εγκαταστάθηκαν Φοίνικες έμποροι από την Καρχηδόνα και το όλο ιστορικό σκηνικό άρχισε δραστικώς να μεταβάλλεται. Αλλά βέβαια η εγκατάσταση των Φοινίκων εμπόρων απλώς επισφράγισε μια κατάσταση βάζοντας τέλος στον σχετικό πολιτισμό. Ετσι αυτοί που έχτισαν τα νουράγκι χάθηκαν από την Ιστορία, αφήνοντας στη θέση τους ερωτηματικά. Ηταν ψηλοί, γιγαντόσωμοι, όπως κανείς θα μπορούσε να υποθέσει βλέποντας τα έργα τους; Ηταν μικρόσωμοι, όπως λένε όσοι εξετάζουν κατάλοιπα σκευών που χρησιμοποιούσαν; Μήπως ήταν δύο φυλές, η μία από τις οποίες συνεργαζόταν με την άλλη είτε εκουσίως είτε καταναγκαστικώς; Και αν ναι, από πού ήρθαν οι φυλές αυτές; Η ανακάλυψη πολύτιμων αντικειμένων μυκηναϊκής τεχνοτροπίας στα βόρεια, κοντά στις όχθες του Δούναβη, ήδη προσδίδει ευρύτερες διαστάσεις στο όλο πρόβλημα.
Πηγή: https://el.m.wikipedia.org/wiki/Μυκηναϊκός_πολιτισμός
http://www.hellinon.net/NeesSelides/MyceneanItaly.htm
http://www.athinorama.gr/travel/world/guide.aspx?artid=105&did=201&aid=831407
http://www.tovima.gr/opinions/article/?aid=108811
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου