Ελληνική ιστορία και προϊστορία

Ελληνική ιστορία και προϊστορία
Ελληνική ιστορία και προϊστορία

Σάββατο 12 Δεκεμβρίου 2015

Η ιστορία της ελληνικής Αιγύπτου - Απο την όψιμη Αρχαιότητα εως το πρώιμο Βυζάντιο

Ο βασιλιάς της Σάιδας, Ψαμμήτιχος Α', που στηριζόταν στους μισθοφόρους Έλληνες, κατέλαβε το δέλτα και έγινε κύριος ολόκληρης της χώρας. Κατά την περίοδο της βασιλείας του Άμαση, η Αίγυπτος γνώρισε τεράστια πρόοδο κι ανάπτυξη. Πολλοί Έλληνες μετανάστεψαν από την Ελλάδα στη χώρα του Νείλου. Ο Άμασης τους επέτρεψε να χτίσουν στο δέλτα την πόλη Ναύκρατη και στήριξε τη δύναμη της βασιλείας του στους Έλληνες μισθοφόρους. Η Αίγυπτος πέρασε στην περίοδο της περσικής κυριαρχίας κατά τη βασιλεία του Ψαμμήτιχου του Γ'. Το 525 π.Χ. ο περσικός στρατός με αρχηγό τον Καμβύση, νίκησε κατά κράτος τον αιγυπτιακό και η Αίγυπτος έγινε περσική επαρχία. Το 404 π.Χ. ο Αμυρταίος έδιωξε τον καταχτητή. Το 341 π.Χ. ξανάγινε κύριος της χώρας ο βασιλιάς των Περσών Αρταξέρξης ο Γ'. Η Ναύκρατις ήταν αρχαία πόλη και λιμάνι της Αιγύπτου στηνΜεσόγειο στον Βολβίτιον βραχίονα του Νείλου, 75 χλμ., ΝΑ της Αλεξάνδρειας. Η πόλη ιδρύθηκε στα μέσα του 7ου αι. π.Χ.από Μιλήσιους μισθοφόρους, τους οποίους εγκατέλειψε στην περιοχή ο φαραώ Ψαμμήτιχος Α΄. Σύμφωνα όμως με τον Ηρόδοτο στην ίδρυση της πόλης περί το 550 π.Χ. εκτός από τους Μιλησίους συμμετείχαν και άλλες ιωνικές πόλεις όπως η (Χίος, η Φώκαια, η Ρόδος, η Κνίδος, η Αλικαρνασσός) κ.α. Ήταν φημισμένη για τα προϊόντα κεραμικής και ανθοκομικής τέχνης. Την εποχή του Φαραώ Άμαση η Ναύκρατις ήταν ο μόνος επιτρεπτός εμπορικός κόμβος εισαγωγής προϊόντων με προέλευση από την Ελλάδα. Την εποχή των Πτολεμαίων είχε πλήρη δικαιώματα πόλης, και αργότερα, στους μεταχριστιανικούς αιώνες ήταν κατοικημένη και διατηρούσε χριστιανό δεσπότη. Σύμφωνα με τον Αθήναιο η ζωή στην Ναυκράτιδα είχε όλες τις ανέσεις της και οι κάτοικοί της λάτρευαν την θεά Αφροδίτη. Αρχαιολογικές ανασκαφές που διενεργήθηκαν το 1884/85 από τον αρχαιολόγο Φλάιντερς Πέτρι κοντά στο Nebireh στην διώρυγα του Abu-Dibab, 75 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά της Αλεξάνδρειας έφεραν στο φως πολλούς αρχαίους ναούς του Απόλλωνα, του Δία, της Αθηνάς, του Άμωνα, μια παλαίστρα, ένα κάστρο και μια βιοτεχνία για φυλαχτάρια. Σήμερα ο αρχαιολογικός τόπος σκεπάζεται από τα νερά μιας λίμνης. Στη διάρκεια της ρωμαϊκής περιόδου η πόλη παρήκμασε, γι΄αυτό και οι ανασκαφές δεν αποκάλυψαν κάποιο εύρημα το οποίο να χρονολογείται μετά τον 2ο αι. μ.Χ.. Αναδείχτηκαν ωστόσο, τα ερείπια διαφόρων ιερών, πολλές επιγραφές και αγγεία των περιοχών με τις οποίες η Ναύκρατις διατηρούσε εμπορικές σχέσεις. Το 332 π.Χ. οι Αιγύπτιοι υποδέχτηκαν σαν ελευθερωτή τους το νικητή των Περσών Μακεδόνα Αλέξανδρο. Ο Αλέξανδρος διόρισε διοικητή της Αιγύπτου το στρατηγό Πτολεμαίο. Τη μεγαλύτερη ανάπτυξη γνώρισε ο Ελληνισμός στην Αίγυπτο, μετά την κατάκτησή της από το Μακεδόνα βασιλιά Αλέξανδρο. Στην αλεξανδρινή περίοδο χτίστηκε η Αλεξάνδρεια κι έγινε το μεγαλύτερο πνευματικό κέντρο του τότε γνωστού κόσμου. Φιλόσοφοι, ποιητές, καλλιτέχνες συγκεντρώθηκαν εκεί. Η πόλη σ' όλη την ελληνιστική περίοδο είχε καθαρά ελληνικό χαρακτήρα. Αλλά και κατά τη ρωμαϊκή περίοδο διατήρησε το χαρακτήρα αυτό. Την εποχή αυτή ιδρύθηκε από τον Αμμώνιο Σακκά η Νεοπλατωνική σχολή που είχε μαθητές της τον Ωριγένη και τον Πλωτίνο. Ο Ελληνισμός αναπτύχθηκε ακόμα περισσότερο στη βυζαντινή περίοδο. Τότε ιδρύθηκε το πατριαρχείο της Αλεξάνδρειας. Κατά την αραβική κατάχτηση της Αιγύπτου το ελληνικό στοιχείο έπεσε σε παρακμή. Διατηρήθηκε μόνο κάποια κίνηση γύρω από το πατριαρχείο. Η Αλεξάνδρεια είναι η δεύτερη πρωτεύουσα της σύγχρονης Αιγύπτου (μετά το Κάιρο), η οποία ιδρύθηκε το 331 π.Χ. από τον Βασιλιά της Μακεδονίας Αλέξανδρο τον Μέγα. Υπήρξε το σπουδαιότερο λιμάνι και πρωτεύουσα της χώρας κατά την Αρχαιότητα, ενώ στην ακμή της αποτελούσε μία από τις επιφανέστερες εστίες πολιτισμού, διάσημη για τη βιβλιοθήκητης. Η πόλη της Αλεξάνδρειας βρίσκεται στα δυτικά του Δέλτα του Νείλου μεταξύ τηςΜαρεώτιδος λίμνης και της νήσου του Φάρου. Συνδεόταν τεχνητά με ένα είδος γέφυρας, το λεγόμενο Επταστάδιο, που ένωνε το νησί Φάρος με την πόλη δημιουργώντας έτσι τα δύο λιμάνια της: τον Μεγάλο Λιμένα στα ανατολικά και τον Εύνοστο προς τη δύση. Με τον καιρό οι προσχώσεις πλάτυναν το Επταστάδιο τόσο ώστε κατά τους νεότερους χρόνους να κτιστεί εκεί η τουρκική συνοικία της Αλεξάνδρειας και η νήσος Φάρος να γίνει συνέχεια και προέκταση της πόλης στη θάλασσα. Η τελευταία βασίλισσα της Αιγύπτου ήταν η Κλεοπάτρα. Εκμεταλλεύτηκε τον έρωτα του στρατηγού των Ρωμαίων Αντώνιου και μεγάλωσε την επικράτειά της μέχρι την Κύπρο και τη Συρία. Το 30 π.Χ. όμως ο Οκταβιανός κυρίεψε ολόκληρη την Αίγυπτο και την έκανε ρωμαϊκή επαρχία. Στη ρωμαϊκή περίοδο, πολλές ελληνικές πόλεις διατήρησαν την αυτονομία τους. Μετά τους διωγμούς των χριστιανών από το ρωμαϊκό κράτος και στην εποχή του Αλέξανδρου Σεβήρου, υπήρχε στην Αίγυπτο αξιόλογη πνευματική κίνηση. Επίσημη γλώσσα ήταν η ελληνική. Η Αλεξάνδρεια, εκτός από εμπορικό κέντρο, έγινε κέντρο φιλοσοφικών ρευμάτων και γενικά κέντρο γραμμάτων και τεχνών. Ρήτορες και φιλόσοφοι βρίσκονταν στην πόλη και δίδασκαν ελληνική φιλοσοφία και παιδεία. Οι Ιουδαίοι της Αιγύπτου, που είχαν καταφύγει εκεί από παλιά διωγμένοι από το Ναβουχοδονόσορα, μιλούσαν την ελληνική. Στην εποχή του αυτοκράτορα Κλαύδιου έγιναν συμπλοκές στην Αλεξάνδρεια ανάμεσα στους Έλληνες και στους Εβραίους. Οι Ρωμαίοι πήραν το μέρος των Ελλήνων. Το 66 μ.Χ. εξεγέρθηκαν οι Ιουδαίοι. Η επανάσταση καταπνίγηκε στο αίμα. Πενήντα χιλιάδες σκοτώθηκαν στην Αλεξάνδρεια. Στη δεύτερη μεγάλη εξέγερση, που έγινε το 117 μ.Χ., τα θύματα έφτασαν τις 240.000. Υπό την Ρωμαϊκή κυριαρχία, το Ελληνικό στοιχείο παρέμεινε έντονο στην Αίγυπτο, και η γλώσσα που χρησιμοποιούνταν ήταν τα Ελληνικά -εκτός των διοικητικών και στρατιωτικών υποθέσεων όπου η επίσημη γλώσσα ήταν τα Λατινικά. Έτσι κατά την Ελληνορωμαϊκή κυριαρχία, η Αίγυπτος φιλοξενούσε πολλούς Ελληνικούς οικισμούς, κυρίως περιμετρικά της Αλεξάνδρειας, αλλά και σε κάποιες άλλες πόλεις, όπου οι Έλληνες άποικοι ζούσαν δίπλα στους γηγενείς Αιγυπτίους.Οι πρώτοι Έλληνες κάτοικοι του Φαγιούμ, ήταν βετεράνοι στρατιώτες και κληρούχοι -διακεκριμένοι ανώτεροι αξιωματικοί του στρατού- οι οποίοι τοποθετήθηκαν από τους βασιλείς των Πτολεμαίων στις νέες περιοχές. Στα βόρεια της πόλης υπάρχουν ερείπια από την ελληνορωμαϊκή νεκρόπολη της Αρσινόης, γνωστή από τον Ηρόδοτο ως Κροκοδείλων πόλις. Οι αυτόχθονες Αιγύπτιοι επίσης μεταφέρθηκαν στο Φαγιούμ, από σχεδόν όλη τη χώρα, κυρίως το Δέλτα του Νείλου, Άνω Αίγυπτο, Οξύρρυνγχο, και Μέμφιδα , για να εργαστούν στην απαλλοτρίωση της γης, όπως φανερώνεται από τις προσωπικές ονομασίες τους, τοπικά έθιμα και ανακαλυφθέντες πάπυρους. Εκτιμάται πως έως και 30 τοις εκατό του πληθυσμού του Φαγιούμ ήταν Έλληνες κατά την Πτολεμαϊκή περίοδο, με το υπόλοιπο να αποτελείται από Αιγύπτιους. Με την έλευση των Ρωμαίων, το μεγάλο μέρος του Ελληνικού πληθυσμού αποτελούνταν πλέον από εξελληνισμένους Αιγύπτιους ή κάτοικους με Ελληνοαιγυπτιακή καταγωγή. Κατά την εποχή του Ρωμαίου αυτοκράτορα Καρακάλλα τον 2ο αιώνα π.Χ., ο μόνος τρόπος να ξεχωρίσει κάποιος τους Έλληνες της Αλεξάνδρειας από τους γηγενείς Αιγύπτιους, ήταν από τον τρόπο ομιλίας τους. Συχνά θεωρείται πως οι προσωπογραφίες του Φαγιούμ αναπαριστούν τους Έλληνες άποικους της Αιγύπτου, ωστόσο υποστηρίζεται πως είναι πιο ακριβές να ειπωθεί πως αναπαριστούν την περίπλοκη σύνθεση του κυρίαρχου Αιγυπτιακού πολιτισμού και αυτή της προνομιούχας Ελληνικής άνω τάξης της πόλης. Έχει υποστηριχτεί επίσης πως οι πρώτοι Έλληνες άποικοι παντρεύτηκαν γυναίκες από την τοπική κοινωνία και ακολούθησαν τις Αιγυπτιακές λατρευτικές δοξασίες, και μέχρι τον καιρό των Ρωμαίων, 3 αιώνες αργότερα, οι απόγονοι τους θεωρούνταν ως Αιγύπτιοι από τους Ρωμαίους, παρά τον αυτοπροσδιορισμό των ιδίων ως Έλληνες.Από το 395 - 642 μ.Χ. η Αίγυπτος αποτέλεσε τμήμα της βυζαντινής αυτοκρατορίας. Ήταν χώρα χριστιανική. Η εξουσία του αυτοκράτορα δεν ήταν απόλυτη, γιατί μεγάλη δύναμη απόχτησε ο επίσκοπος Αλεξάνδρειας. Το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας είχε τους πιο πολλούς πιστούς έπειτα από το Πατριαχείο Κωνσταντινουπόλεως. Με τις μονοφυσιτικές έριδες ελαττώθηκε ο πληθυσμός του και οι Κόπτες (Αιγύπτιοι) χωρίστηκαν από τους Ορθοδόξους, τους οποίους ονόμασαν Μελχίτες, γιατί ακολουθούσαν την πίστη του βασιλιά (μέλεχ) της Κωνσταντινουπόλεως. Στο χωρισμό αυτό συνετέλεσαν και φυλετικά αίτια, γιατί το μονοφυσιτισμό ακολούθησαν οι εντόπιοι. Το 617 μ.Χ. κύριοι της Αιγύπτου έγιναν οι Πέρσες. Το 629 μ.Χ. ο Ηράκλειος νίκησε το βασιλιά των Περσών κι ελευθέρωσε τη χώρα. Θέλοντας όμως να επιβάλει με βίαια μέσα την ορθοδοξία, επέσυρε το μίσος των ιθαγενών Κοπτών χριστιανών εναντίον των Βυζαντινών Ελλήνων, γι' αυτό η κατάκτηση της χώρας από τους Άραβες έγινε εύκολη. Κατά τα τέλη των 30 πρώτων χρόνων του αιώνα αυτού ο αρχηγός των Αράβων, Άμβρος, παρουσιάστηκε στα ανατολικά σύνορα της Αιγύπτου και άρχισε την κατάκτησή της. Το 640 μ.Χ. οι Αιγύπτιοι δέχτηκαν το στρατηγό των Αράβων Αμρού σαν ελευθερωτή. Στη Μέμφιδα ο διοικητής Μαμουκάς παρέδωσε τη φρουρά. Το 642 μ.Χ., ύστερα από πολιορκία, έπεσε κι η Αλεξάνδρεια. Μετά το θάνατο του Ηρακλείου, το 641 ή το 642, οι Άραβες κατέλαβαν την Αλεξάνδρεια, ενώ ο θριαμβευτής Άμβρος έστελνε το εξής μήνυμα στον Ομάρ στη Μεδίνα: «Κατάκτησα μια πόλη της οποίας θα αποφύγω την περιγραφή. Αρκεί μόνο να πω ότι κατέσχεσα σ’ αυτήν 4.000 βίλες με 4.000 λουτρά, 40.000 Ιουδαίους που πληρώνουν κεφαλικό φόρο και τετρακόσιους τόπους διασκεδάσεως». Προς τα τέλη των 40 πρώτων χρόνων η Βυζαντινή αυτοκρατορία αναγκάστηκε να εγκαταλείψει οριστικά την Αίγυπτο. Την κατάκτηση της Αιγύπτου ακολούθησε μια προώθηση των Αράβων προς τις δυτικές ακτές της Β. Αφρικής. Οι χριστιανοί πλήρωναν φόρο και μετά από συμφωνία με τους κατακτητές, διατήρησαν τις εκκλησίες και την τοπική τους οργάνωση. Στο μεταξύ εμφύλιες διαμάχες σπάραζαν τους αρχηγούς των Αράβων. Την Αίγυπτο κυβερνούσαν κατά την εποχή αυτή, ανάξιοι στρατηγοί των Αράβων. Οι κάτοικοι ζούσαν κάτω από τις πιο άθλιες συνθήκες. Οι ομάδες των αιρέσεων του Ισλαμισμού ανταγωνίζονταν και προσπαθούσαν να επιβληθούν η μια στην άλλη. Έτσι ήρθαν οι τρομερές συγκρούσεις των Αράβων που συγκλόνισαν τη βόρεια Αφρική, τη Μέση Ανατολή και την Αίγυπτο, για δυο αιώνες. Κυβερνήτες της Αιγύπτου στα χρόνια αυτά ήταν κατά σειρά οι Αβασίδες, οι Τουλουνίδες , οι Εκσιδίτες, οι Σχοίτες, οι Αγιουβίδες, οι Μαμελούκοι και τελευταία η χώρα έπεσε στα χέρια των Τούρκων. Στην αραβοκρατία (640-1254) η κατάσταση για τους Ορθοδόξους ήταν χειρότερη, γιατί οι Άραβες ευνοούσαν τους Κόπτες οι οποίοι, αν δε βοήθησαν τους Άραβες, έδειξαν παθητική στάση στις αραβικές επιδρομές και την κατάληψη της χώρας. Ο ορθόδοξος Πατριάρχης Πέτρος Γ' έφυγε και πήγε στην Κωνσταντινούπολη και ο θρόνος έμεινε κενός επί 70 χρόνια. Τότε τα εκκλησιαστικά ιδρύματα και τους ναούς, εκτός από τουΑγίου Σάββα στην Αλεξάνδρεια, τα πήραν οι Κόπτες. Ο Βυζαντινός αυτοκράτορας Λέων Ίσαυρος έστειλε στην Αλεξάνδρεια Πατριάρχη τον Κοσμά που κατάφερε να ξαναπάρουν οι Ορθόδοξοι τους ναούς και τα δικαιώματα τους. Στα μέσα του Η' αιώνα ο εμίρης Χαφίζ καταδίωξε τους χριστιανούς και τότε εξισλαμίστηκαν 40.000. Στα μέσα του Θ' αιώνα νέος διωγμός ξέσπασε εναντίον των Ορθοδόξων και των Κοπτών σκότωσαν πολλούς Χριστιανούς, κατέστρεψαν τις εκκλησίες και τους ανάγκασαν να εξισλαμιστούν. Από τον Ι' αιώνα οι Έλληνες άρχισαν να εξαφανίζονται από το προσκήνιο και γίνονταιαραβόφωνοι Πατριάρχες· οι κάτοικοι έπαιρναν αραβικό χαρακτήρα και ο εξαραβισμένος πληθυσμός ενισχύονταν από τους Σύρους αποίκους. Το 933 πρώτος αραβόφωνος Πατριάρχης έγινε ο Ευτύχιος που έγραψε χρονικό στην αραβική γλώσσα από την κτίση του κόσμου ως την εποχή του. Το 1015 όταν ήταν ηγεμόνας ο Χακήμ έγινε διωγμός εξοντωτικός εναντίον των Χριστιανών. Τότε σκότωσαν τον Πατριάρχη Διονύσιο, πολλοί Χριστιανοί αναγκάστηκαν με τη βία να εξισλαμιστούν και καταστράφηκαν χιλιάδες εκκλησίες.
Πηγή: https://el.m.wikipedia.org/wiki/Ναύκρατις
https://el.m.wikipedia.org/wiki/Αλεξάνδρεια
http://users.sch.gr/aiasgr/Eguklopaideia/Xwres_kai_laoi/Aiguptos.htm
https://el.m.wikipedia.org/wiki/Έλληνες_της_Αιγύπτου
http://byzantin-history.blogspot.gr/2011/02/8.html
https://el.m.wikipedia.org/wiki/Πατριαρχείο_Αλεξανδρείας#.CE.92.CF.85.CE.B6.CE.B1.CE.BD.CF.84.CE.B9.CE.BD.CE.AE_.CF.80.CE.B5.CF.81.CE.AF.CE.BF.CE.B4.CE.BF.CF.82_.CE.BA.CE.B1.CE.B9_.CE.B1.CF.81.CE.B1.CE.B2.CE.BF.CE.BA.CF.81.CE.B1.CF.84.CE.AF.CE.B1

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου