Οι «Λαοί της Θάλασσας» (όπως αναφέρονται στα αιγυπτιακά αρχεία αλλά και στα κλασσικά ελληνικά ως «Πελασγοί» το οποίο σημαίνει ακριβώς ο «Λαός του Πελάγους») υπηρξαν μία ένωση φυλών του Αιγαίου και της δυτικής Μικράς Ασίας, της οποίας οι εισβολές στην ανατολική Μεσόγειο περί το 1229-1187 π.Χ. προκάλεσε καταστροφές πόλεων, κρατών και αυτοκρατοριών (Χιττιτικής) και αμέτρητα θύματα. Λίγο μετά την καταστροφή της Τροίας VΙ (μάλλον η ομηρική Τροία) από τους Αχαιούς, μάλλον στα μέσα του 13ου προχριστιανικού αιώνα, άρχισε η διάλυση του Μυκηναϊκού κόσμου λόγω της επικρατούσας σιτοδείας και αναρχίας. Οι εν λόγω συνθήκες οφείλονταν σε ευρύτερες κοινωνικοοικονομικές, πολιτικές, εμπορικές και κλιματολογικές αιτίες, εμφανιζόμενες και στη Μικρά Ασία, μάλλον νωρίτερα από τον μυκηναϊκό χώρο. Τα εντυπωσιακά ανάκτορα των Μυκηνών, Πύλου και άλλων μυκηναϊκών ακροπόλεων ανήκουν κυρίως στον 13ο αι., δίνοντας μία «ψευδή» εικόνα ακμής για αυτές. Παρά ταύτα ήταν μία εποχή παρακμής, όπως δείχνουν τα αρχαιολογικά ευρήματα. Οι Αχαιοί άνακτες είχαν οικονομικά προβλήματα, καθώς τα εργαστήρια τους παρήγαν περίπου τα μισά προϊόντα συγκριτικά με την παραγωγή του 14ου αι πΧ. Είχαν έλλειψη εξειδικευμένων τεχνιτών και σκλάβων, παρότι οι επικράτειες τους μαστίζονταν από υπερπληθυσμό. Οι εμπορικοί δρόμοι που ακολουθούσαν, ήταν πλέον ανασφαλείς λόγω των αυξανόμενων πειρατειών και επιδρομών, και οι θησαυροί τους εξανεμίζονταν. Οι μονάρχες και οι αριστοκράτες ήταν αναγκασμένοι να αναζητήσουν νέες περιοχές πρώτων υλών, νέους πόρους, εργάτες και δούλους, πιθανώς εδάφη για αποικισμό, να λεηλατήσουν τα αγαθά άλλων χωρών και να ανακαλύψουν νέες εμπορικές οδούς. Γι’ αυτό εκμηδένισαν την Τροία, όμως λίγο αργότερα εγκατέλειψαν μαζικά την Ελλάδα λόγω της τελικής αποτυχίας τους. Οι Αχαιοί/Μυκηναίοι και άλλοι θαλασσοπόροι του Αιγαίου που υπέστησαν αυτή την πολιτικοοικονομική κατάρρευση, στράφηκαν στην ανοικτή θάλασσα, και έγιναν οι περίφημοι Λαοί της Θάλασσας ήδη από το πρώτο μισό του 13ου αι. πΧ. Η Βρετανή αρχαιολόγος Ελίζαμπεθ Φρεντς (French, Πανεπιστήμιο Μάντσεστερ), πρότεινε την αργολική Τίρυνθα, το τελευταίο μυκηναϊκό ανάκτορο που εγκαταλείφθηκε (εκτός της Αθήνας), ως τη βάση των Λαών της Θάλασσας. Στήριξε τη θεωρία της στην αρχαιολογική διαπίστωση ότι η Τίρυνθα είχε γνωρίσει τη μέγιστη ακμή της (περίπου 1200 π.Χ.) όταν οι άλλες μυκηναϊκές ακροπόλεις είχαν καταστεί ερείπια ή φυτοζωούσαν. Αποψη του γράφοντος είναι ότι η Τίρυνθα υπήρξε μάλλον το ορμητήριο των δύο φύλων που έδωσαν πιθανώς το έναυσμα για το Υστερο «κύμα» των Λαών της Θάλασσας, δηλαδή των Πελεσέτ/Φιλισταίων (αιγυπτ. Peleset/Pulasti) και των Ντενυέν/Ντανούνα (Denyen/Danuna). Οι Λαοί της Θάλασσας είχαν αρχίσει να λυμαίνονται την Αίγυπτο από τις βασιλείες των φαραώ Αμένοφη Γ΄ και Ραμσή Β΄ (14ος-13ος αι. π.Χ.). Ο τελευταίος είχε αιχμαλωτίσει μερικούς Σερντέν (Λαός της Θάλασσας) που λαφυραγωγούσαν το Δέλτα, και τους ενέταξε στον στρατό του. Ομως η πρώτη επικίνδυνη επίθεση των συγκεκριμένων λαών στην Αίγυπτο πραγματοποιήθηκε κατά τη βασιλεία του Μερνεφθά (περίπου 1237-1223 π.Χ.). Τότε οι Βορειοαφρικανοί Λίβυες (Labu/Libu) επιτέθηκαν στην Αίγυπτο από τα δυτικά, με τη σύμπραξη μερικών Λαών της Θάλασσας τους οποίους μνημονεύουν οι αιγυπτιακές πηγές, δηλαδή των Λούκκα (Λούβιοι, Λύκιοι), των Σερντέν/Σαρντάνα (Σαρδώνιοι Λυδίας;), των Τερές/Τούρσα (Τυρσηνοί-Τυρρηνοί Λυδίας), των Σεκελές/Σακαλάσα/Σακαράσα (από τη Σαγαλασσό της Πισιδίας;) και των Ακαϊβάσα/Εκβές (Akaiwasha/Eqwesh). Οι Ακαϊβάσα συνδέονται συχνά με τους Αχαιούς (τους Αχιγιάβα των χιττιτικών αρχείων) ή τους νησιώτες της Κέας ή της Κω. Οι αναφερόμενοι Πρώιμοι Λαοί της Θάλασσας εκτός των Ακαϊβάσα ήταν Μικρασιάτες, κυρίως Λούβιοι, οι οποίοι έπλευσαν στην Κυρηναϊκή. Εκεί ενώθηκαν με τις λιβυκές φυλές Λαμπού, Μεσβές και Κεχέκ, παλαιούς εχθρούς των Αιγυπτίων. Αν οι Ακαϊβάσα ήταν οι Αχαιοί, τότε γνώριζαν καλά την Κυρηναϊκή, και ενδεχομένως εκείνοι ήταν οι «μεσάζοντες» για τη σύμπτυξη συμμαχίας ανάμεσα σε Μικρασιάτες και Λίβυες. Οι Λίβυες πολεμιστές, ενδεχομένως και οι Λαοί της Θάλασσας, μετέφεραν μαζί τους τα γυναικόπαιδα τους, τα κοπάδια και τα υπάρχοντα τους. Προφανώς ο στόχος τους ήταν να εγκατασταθούν στην Αίγυπτο, και όχι απλά να τη λεηλατήσουν. Οι εισβολείς εισχώρησαν ορμητικά στο αιγυπτιακό έδαφος φθάνοντας έως την Οαση Φαράφρα και τον Κανωπικό βραχίονα του Νείλου (Δέλτα). Ο φαραώ Μερνεφθά κινητοποίησε τον στρατό, αντιμετώπισε τους εισβολείς και τους νίκησε προκαλώντας τους βαριές απώλειες (1229 π.Χ.). Λίγο μετά το 1200 πΧ, η εντεινόμενη κατάσταση πείνας και αναρχίας στο μυκηναϊκό Αιγαίο και στη δυτική Μικρά Ασία, επέφερε τη συγκρότηση του Υστερου «κύματος» των Λαών της Θάλασσας. Πλήθη αποκαρδιωμένων ανθρώπων από αυτές τις περιοχές, άρχισαν να συγκεντρώνονται στις δυτικές μικρασιατικές ακτές συγκροτώντας μία «ανθρώπινη χιονοστιβάδα» όπως έχει χαρακτηρισθεί. Οι λαοί που σχημάτισαν τη νέα φυλετική ένωση ήταν οι Πελεσέτ/Πουλαστί (Φιλισταίοι/Πελασγοί), Σακαλάσα/Σεκελές (από τη Σαγαλασσό της Πισιδίας;), Ντενυέν/Ντανούνα (μάλλον Δαναοί), Βεσβές (Weshwesh, από τη δυτικομικρασιατική Ιασό ή την Ασσό;), Καρκίσα (Καρία-Κάρες;) και Τζεκκέρ (Τεύκροι/Τρώες ή Θράκες;). Είναι αποδεκτό ότι οι Πελεσέτ/Φιλισταίοι και πιθανώς και οι Ντενυέν κατείχαν σημαντική ή αρχηγική θέση μεταξύ των εισβολέων, όπως διακρίνεται στα αιγυπτιακά ανάγλυφα και πηγές και στη μετέπειτα πορεία των Φιλισταίων. Συγκροτήθηκε μία ισχυρή χερσαία στρατιά Λαών της Θάλασσας, η οποία άρχισε να μετακινείται τόσο προς το εσωτερικό της Μικράς Ασίας, στη χιτιττική επικράτεια, όσο και κατά μήκος των νοτίων ακτών της. Παράλληλα με όσους βάδιζαν κατά μήκος των ακτών, κινείτο ο πολυάριθμος και καλά εξοπλισμένος στόλος των Λαών της Θάλασσας. Η πάλαι ποτέ πανίσχυρη Χιττιτική «αυτοκρατορία» ήταν το πρώτο θύμα της ανθρώπινης «θεομηνίας». Το Χιττιτικό Κράτος εξαφανίσθηκε, σύντομα και ο ίδιος ο λαός των Χετταίων, και η πρωτεύουσα Χαττούσας μετατράπηκε σε πυρπολημένα ερείπια. Σύντομα την ίδια τύχη είχε η Ουγκαρίτ, η λαμπρότερη χαναανική πόλη, και άλλες πλούσιες πόλεις της Συρίας-Φοινίκης: οι Καρχεμίς, Αλέππο (Χαλέπι), Ζιντσιρλί (σύγχρονη ονομασία), Αλαλάχ, Χαμάθ, Τελλ Αμπού Χαουάμ (σύγχρονη ονομασία), Σιδών, Τελλ Σουκάς (σύγχρονη ονομασία) κ.ά. Οι Λαοί της Θάλασσας διέλυσαν και τα φυλετικά βασίλεια της περιοχής, όπως το Αμουρρού των Αμορραίων. Τα στίφη των εισβολέων σάρωσαν και τις μεταγενέστερες Φοινίκη και Παλαιστίνη, καταλύοντας τον αιγυπτιακό έλεγχο σε αυτές. Η σειρά της ίδιας της Αιγύπτου πλησίαζε. Οπως έδειξε η αρχαιολογική έρευνα, η καταστροφή των μικρασιατικών και χαναανικών πόλεων υπήρξε ριζική. Οι εισβολείς άφησαν πίσω τους στάχτες και ερείπια, χωρίς να εγκατασταθούν στις εκτάσεις που κατέστρεψαν. Περί το 1190 π.Χ. ή λίγο αργότερα, οι εισβολείς διάβηκαν τα ανατολικά αιγυπτιακά σύνορα, πιθανώς κοντά στο μεταγενέστερο Πηλούσιο. Εκεί δόθηκε η αποφασιστική χερσαία μάχη και σχεδόν ταυτόχρονα δόθηκε η αποφασιστική ναυμαχία στον ποταμό Νείλο, όπου είχε διεισδύσει ο στόλος των Λαών της Θάλασσας. Οι πολεμιστές και ο στόλος των τελευταίων βρέθηκαν αντιμέτωποι με τον πανέτοιμο αιγυπτιακό στρατό και στόλο του φαραώ Ραμσή Γ΄. Μετά από μία αμφίρροπη και πολυαίμακτη σύγκρουση στον Νείλο και στην ξηρά, με πολλά θύματα κυρίως από την πλευρά των Λαών της Θάλασσας, οι Αιγύπτιοι συνέτριψαν και διασκόρπισαν τους εισβολείς. Η Αίγυπτος ήταν η μόνη χώρα της ανατολικής Μεσογείου που διασώθηκε από τις μεταναστεύσεις και τις εισβολές των περίφημων Λαών της Θάλασσας. Οι εισβολές των Λαών της Θάλασσας δεν είχαν προηγούμενο, επειδή σάρωσαν μία μακροχρόνια «παραδοσιακή» αυτοκρατορία, τη Χιττιτική, εξαφάνισαν από το πρόσωπο της γης πανάρχαιες και ισχυρές πόλεις οι οποίες δεν επανιδρύθηκαν ποτέ και αλλοίωσε τη σύνθεση του πληθυσμού της Μικράς Ασίας, της Χαναάν, και της Ιταλίας και των νησιών της. Σταδιακά οι φρυγικοί λαοί κατέλαβαν τη Χώρα του Χάττι (Χιττιτικός εδαφικός πυρήνας), οι Φιλισταίοι και άλλοι Λαοί της Θάλασσας εγκαταστάθηκαν στην Παλαιστίνη. Αρκετές ομάδες Λαών της Θάλασσας (μάλλον Σερντέν, Σεκελές, Τερές και Λούκκα) φαίνεται πως έπλευσαν στην ιταλική περιοχή, μην έχοντας άλλη επιλογή. Δεν μπορούσε να υπάρξει επιστροφή στις κατεστραμμένες πατρίδες τους και οι Αίγυπτος και Λιβύη έμειναν «κλειστές» για εκείνους μετά την ήττα τους. Η μόνη διέξοδος ήταν η δυτική Μεσόγειος και ειδικά οι πλησιέστερες χώρες, δηλαδή η Ιταλία και τα περιβάλλοντα νησιά.
Πηγη: https://periklisdeligiannis.wordpress.com/2012/11/30/οι-λαοι-τησ-θαλασσασ-ιστορια-οπλισ/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου